Η Επικούρεια αριστερά του Λουΐ Αλτουσέρ.

 

Στα πολιτικά και φιλοσοφικά του κείμενα ο Λουΐ Αλτουσέρ, καταφέρνει και αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι η αριστερά δεν είναι μία σταθερά ιδεολογία και πράξη η οποία σκοπό έχει να κυβερνήσει ή να εξ-οντωθεί σε κρατικές δομές κρατικώ τρόπω σε αυτή την υλική και χρηματιστηριακή εποχή. Ο φιλόσοφος υπενθυμίζει ότι η αριστερά είναι μία απλή ανθρώπινη τάση να συνεχίζει καταστάσεις όπως κάποιοι προσπαθούν αυτό να το πράξουν: στα κείμενά του αυτά ο Γάλλος φιλόσοφος αρνείται ότι ο Μάρξ είχε κάποια σχέση με το διαλεκτικό υλισμό: το θέμα αυτό είναι σοβαρό: εάν αρνείται κάποιος ότι μόνον ο Ένγκελς διατύπωσε το δόγμα του διαλεκτικού υλισμού, αυτό αυθορεί και παραχρήμα σημαίνει ότι ο Μάρξ ουδέποτε ανακατεύθηκε με δόγματα και εξουσιαστικές  ατραπούς, ο Λουΐ Αλτουσέρ μάλιστα στα κείμενά του αυτά αρνείται και το δόγμα της δικτατορίας του προλεταριάτου, συλλήβδην αρνείται τα πεπραγμένα από τη σοβιετική ένωση. Εν ολίγοις κατά Επικούρειο τρόπο προσπαθεί να εξασφαλίσει ότι αριστερά είναι μία τάση η οποία συνεχίζει μία οντολογική δύναμη (σαν και αυτή που κινεί κατ΄αρχάς τον Επίκουρο) προκειμένου οι άνθρωποι να μπορέσουν να διαχειρισθούν τον πόνο και τις δυσκολίες της ζωής.

Προχωρεί μάλιστα ακόμα παραπέρα: υιοθετεί ο Γάλλος στοχαστής τη Δημοκρίτεια λογική ότι εν αρχή υπήρξαν ατάκτως ερριμμένα άτομα τα οποία υπήκουσαν στην συμπαντική λογική του κόσμου: αυτή ή παραδοχή του κάποτε γάλλου μαρξιστού είναι εξαιρετικά σημαντική: η αριστερά δεν είναι ένα πολιτικό και κρατικίζον σύστημα αλλά τάση πορείας παρά τω λόγω προς την αρχή και τη συνέχεια αυτού του κόσμου: υπό αυτή την έννοια συναντάται ο Ελληνισμός ως τάση συμπαντικής απελευθέρωσης και καταργείται ουσιαστικά ο όρος αριστερά ή δεξιά διότι αυτό το οποίο παραμένει είναι η ατομική αφύπνιση του ανθρώπου ο οποίος ερευνά τις απαρχές του και την τελική του Ιθάκη πέραν του κράτους και κάθε σκλαβωτικής δομής: ο Αλτουσέρ δεν το λέγει στα κείμενά του αυτά αλλά θα μπορούσαμε να το υπονοήσουμε: εάν το κράτος που μετήλλαξε την αριστερά και τη δεξιά σε απλά κρατικά συστήματα κρύβοντας τον διευρενητικό οντολογικό χαρακτήρα τους είχε ανάγκη και τον Επίκουρο θα τον μετήλλασε και αυτόν σε μόνο πολιτικό φιλόσοφο: ο Αλτουσέρ επιβεβαιώνει κάτι το οποίο εμείς το έχουμε γράψει επανειλημένως: η αριστερά όπως και η δεξιά είναι ανθρώπινα εφευρήματα τα οποία περιγράφουν απλά τάσεις, κοσμικές, συμπαντικές οντολογικές: η μετατροπή τους σε κρατικές δομές και φιλοσοφικά δόγματα απλά ακολούθησαν το δρόμο τον παρόμοιο της θρησκείας η οποία προσπάθησε να εργαλειοποιήσει τις αλήθειες ώστε να ελέγξει πλήρως τη συμπεριφορά του κόσμου ως συνέχεια εν κόσμω και έξω από αυτόν.

Ο Αλτουσέρ μας θυμίζει την εκτροπή των πρώτων ατόμων (κάτι το οποίο στηρίζει και τη διδακτορική διατριβή του Καρόλου Μάρξ) τα οποία δημιούργησαν τον κόσμο μας και τις τάσεις τους: σε αυτό το σημείο μας θυμίζει την πρωτόλεια αφηρημένη δύναμη του Επικούρου: ο Επίκουρος πραγματικά σε αυτό το σημείο στηρίχθηκε: όλα είναι φαινόμενα και απλές εκφάνσεις μίας πρώτης χαοτικής δυνάμεως η οποία όσο επώδυνη και αν είναι θα συνεχίσει και θα μεταφέρει τα πάντα άρα και εμάς σε καλύτερες καταστάσεις αρκεί εδώ να υπομείνουμε τον πόνο και τη θλίψη: Ο Αλτουσέρ ως μαρξιστής συμφωνεί με τον Επίκουρο ότι στην απαρχή του κόσμου ευρίσκεται η στοχαστική απόκλιση και όχι η πρώτη αιτία ή η λογική: αυτό καταργεί την αριστερά ως κρατικό οικονομικόπολιτικό σύστημα και την καθιστά μία φιλοσοφική προσπάθεια οντολογικής ανακούφισης του ανθρώπου παρόμοια και κάθε άλλη παρόμοια είτε αριστερά είτε δεξιά είτε ό,τι άλλο: η στοχαστική απόκλιση συνιστά βαθύτατο οντολογικό όρο ο οποίος μας θυμίζει τον χαϊντεγγεριανό πόνο να ορισθούν : πόθεν τα όντα; Δηλαδή μία οντολογική αχανής δύναμις όχι ως λογική ή αιτία ξεκίνησε ό,τι κατέληξε στον κόσμο μας. Ο άνθρωπος θα πρέπει απελευθερωμένος από θρησκείες και συστήματα που τον εγκλωβίζουν εδώ να αυτορυθμιστεί με αυτήν την δύναμη ώστε κατά Επικούρειο τρόπο ηρεμώντας και εν δυνάμει υπομένοντας να παρασυρθεί από το ρεύμα της οδηγούμενος στη λογική και στην συνέχεια αυτής της οντολογικής δυνάμεως: άρα η αριστερά κατά τον Αλτουσέρ συνιστά συμπεριφοριστική σκεπτική και ηθική στάση η οποία προσπαθεί να απεγκλωβίσει τον άνθρωπο από τον κρατισμό και τη στείρα υλικότητα προκειμένου να τον ενώσει με μία άλλη οντολογική υλιστικότητα η οποία τον εξελίσσει και τον προοδεύει.

Σε αυτό το σημείο ο Αλτουσέρ –συνεπικουρούμενος και από το Μάρξ- τροποποιεί και οντολογικά απελευθερώνει την έννοια της υλικότητας η οποία τόσο πολύ παραχαράχθηκε από τη συστημική αριστερά του υστέρου και έπειτα διαφωτισμού: ο Αλτουσέρ ορθώς διαχωρίζει τη λογική ύλη από την ιστορική ύλη: συμφωνεί με τον Μάρξ δεν ξέρουμε εάν η λογική ύλη είναι αυτή η οποία ιστορικά πρωτοϋπήρξε, μπορεί να υπήρξε και άλλου είδους ύλη: ξέρουμε ότι ο Επιμενίδης μπορούσε να εμφανισθεί σε δύο διαφορετικούς τρόπους την ίδια ακριβώς στιγμή: είναι εντυπωσιακό ότι ο μαρξιστής Αλτουσέρ το συζητεί όλο αυτό: συζητεί ότι η ύλη μπορεί να είναι ένα απλό πέρασμα του αιθέρα, ένα αποτύπωμα σκέψης και πράξης, μία αισθαντικότητα, κάτι το οποίο ο άνθρωπος εάν το καταλάβει θα το συνδέσει κατά Επικούρειο τρόπο με τη ζωή του, θα κατανοήσει ότι η ύλη είναι πνευματική τροπικότητα την οποία εάν ακολουθήσει θα φθάσει στωϊκά και επικούρεια στις απαρχές της δυνάμεως αυτής στα ρείθρα του όντος και μίας άλλης συνεχείας: ίσως αυτό να οδηγεί και σε κάτι άλλο: δεν χρειάζεται ο άνθρωπος (κατά Επικούρειο τρόπο η απελευθέρωση που θα γράψουμε) να εγκλωβίζεται στο θανάσιμο εναγκαλισμό της ύλης ως τρόπο και μόνη πηγή ζωής χάνοντας την ικανότητά του να διαβλέπει ότι η ύλη είναι απλά μία συνέχεια μιάς πρώτης δυνάμεως η οποία κάποτε θα υπερβαθεί χάριν άλλης δυνάμεως: ίσως τελικά ο Αλθουσέρ να μην κάνει τίποτε άλλο παρά να εκτρέπει τα όρια της διαλεκτικής προς το τέλος τους: διότι εάν η διαλεκτική υποχρεωθεί να ωθήσει εαυτόν στα άκρα τότε τα δύο διαλεγόμενα μέρη θα ενωθούν στις απαρχές και στο τέλος αυτού του κόσμου που συμπίπτει το τέλος του και η αρχή του: η ύλη ενώνεται με το πνεύμα ως τρόποι εξάντλησης της οντολογικής δυνάμεως που αναλογεί στη διάστασή μας.

Το ότι στα κείμενα αυτά επίσης ο Αλθουσέρ παραδέχεται την ύπαρξη διακλαδωθείσης ιστορίας και όχι μόνον γραμμικής, ιστορίας δηλαδή η οποία μπορεί να προχωρεί και να εξελίσσεται στηριζομένη σε πάμπολλους όσους παράγοντες αδήλους και φανερούς, φανερώνει ότι σταδιακά οι αντιθέσεις θα δώσουν (είτε πολιτικές είτε άλλες αντιθέσεις) σταδιακά στη θέση τους σε μία οντολογική πορεία αρκεί οι άνθρωποι να κατανοήσουν την οντολογική ατομικότητά και να κατανοήσουν ότι εκεί στο χάος κάπου είναι η συνέχειά τους, έχουμε ανάγκη όχι από δομικούς λόγους αλλά από απελευθερωτικούς χαοτικούς λόγους που ωθούν όχι σε εξηγήσεις αλλά σε πορείες.