Πώς εξηγείται η συμπεριφορά των τριάκοντα τυράννωνς; Μία άλλη πρόταση ερμηνευτικής διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών α΄λυκείου.

 

Πώς εξηγείται η συμπεριφορά των τριάκοντα τυράννων; Μία άλλη πρόταση ερμηνευτικής διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών α΄λυκείου.

Αναμφίβολα στα Ελληνικά του ο Ξενοφώντας μας δίνει ανάγλυφη την εικόνα και τα πεπραγμένα στην Αθήνα του τέλους του Πελοποννησιακού πολέμου. Συμβαίνουν σημαντικές πολιτικές αλλαγές οι οποίες λόγω της  έκβασης του Πελοποννησιακού πολέμου οδηγούν στην επιβολή στην Αθήνα του καθεστώτος των τριάκοντα τυράννων. Κυρίαρχος των τριάκοντα τυράννων ήταν ο Κριτίας. Αναλύοντας την προσωπικότητα και τις πράξεις του Κριτία, μπορούμε να οδηγηθούμε σε κάποια συμπεράσματα, εμβαθύνοντας στην προσωπικότητα του Κριτία μπορούμε να οδηγηθούμε σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα.

Ας ξεκινήσουμε από το σύντομο βιογραφικό του Κριτία: το πιο σημαντικό στοιχείο της ζωής του αρχηγού των τριάκοντα τυράννων είναι το ότι υπήρξε μαθητής του Σωκράτους. Σε καθαρά ιστορική βάση ας μην λησμονούμε ότι ολίγον μετά το θάνατο του Κριτία (403) ο δάσκαλός του εξαναγκάσθηκε και ήπιε το κώνειο (399). Το ερώτημα είναι το εξής: είναι παράλληλοι οι βίοι μαθητού και δασκάλου; Οι κοντινοί χρονολογικά θάνατοί τους συνδέονται με βαθυτέρους ιδεολογικούς ή αξιολογικούς λόγους;

Ο Σωκράτης επέφερε τη διάλυση της πόλεως- κράτους: Ό,τι έκανε ο Πελοποννησιακός πόλεμος στα πεδία των μαχών (εξασθένησε τις πόλεις-κράτη, μετά μάλιστα τις αναλύσεις των Κράστλ και Ντέλεζ μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Πελοποννησιακός πόλεμος ήταν το τέλος των φιλοδοξιών του Περικλέους οι Έλληνες να αποκτήσουν ένα ενιαίο κράτο) το έπραξε ο Σωκράτης στα συμπόσια και στην Αθηναϊκή αγορά μέσα από τις φιλοσοφικές εκμαιεύσεις του. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος διέλυσε πολιτικά τις πόλεις-κράτη, απέδειξε ότι δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει μία Πανελλήνια κρατική οντόττηα, ο Μέγας Αλέξανδρος θα καταφέρει όχι το Πανελλήνιο αλλά το οικουμενικό του κράτος. Στην Ελλάδα συνεχώς και έπειτα από τον Αλέξανδρο συνεχίσθηκαν οι εμφύλιες διαμάχες.

Ο Σωκράτης διέλυσε εννοιακά τις πόλεις-κράτη. Έφερε στην επιφάνεια τον άνθρωπο όχι ώς πολίτη αλλά ώς νοήμον υποκείμενο: ο Σωκρατικός άνθρωπος (διάλογοι όπως ο Φίληβος (περί ηθικής σημαντικός) , ο Φαίδων (η φιλοσοφία ώς μελέτη θανάτου) ) αποδεικνύουν ότι ο Σωκράτης πρώτα ήταν σκεπτόμενο υποκείμενο και έπειτα Αθηναίος πολίτης. Εξάλλου αυτό το οποίο αναφέρει ο Νίτσε στην «γένεση της τρσαγωδίας» είναι σημαντικό, το πρότυπο του Σωκράτους, εμφανισισκά, ήταν τελείως αντισυμβατικό εάν σκεφθούμε το πρότυπο του σωματικού κάλλους που συνόδευε τους Αθηναίους ( όπως εντυπωσιακά αποτυπώθηκε στα αγάλματα): ο Σωκράτης υπερέβη φιλοσοφικώς τα όρια της πόλεως-κράτους αντικαθιστώντας τη σημαντικότητα του ανθρώπου-πολίτου με τον άνθρωπο ώς υποκείμενο αυτογνωσίας και βαθείας εσωτερικής γνώσης. Ο Σωκράτης υποτίμησε τους Αθηναίους στο ότι ο Άνθρωπος πρώτα είναι γνωρίζον υποκείμενο, πρώτα είναι εκόντος καλός ώς γνώση και έπειτα επειδή το λένε οι νόμοι των Αθηνών.

Διδάσκοντας τα Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο, στην Α΄γυμνασίου.

 

Διδάσκοντας αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο στην Α΄γυμνασίου.

1.Ενότητα 2.

Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα.

Προσέχουμε πρίν ξεκινήσουμε την ανάλυση του κειμένου, να το εντάξουμε στον πολιτειακό κορμό της εποχής του. Ο Πλατωνικός Πρωταγόρας εγράφη κατά τα έτη του θανάτου του Σωκράτους, άρα όσα λέγει ο διάλογος υπακούουν στο υφιστάμενο πολιτειακό κράτος των Αθηνών το οποίο λόγω της νοησιοκρατικής φιλοσοφίας είχε αναγάγει το Νού κυρίαρχο μέγεθος ανθρώπινης εξέλιξης και ενδελεχείας. Ο Αθηναίος, από τα χρόνια ακόμη του Αναξαγόρα, είχε εντρυφήσει στην νοητική μελέτη και εξέλιξη μέσα από τις ιδέες του καλού και του ωραίου, τα οποία είναι πνευματικά μεγέθη διότι γνωρίζονται. Ο άνθρωπος γνωρίζει το αγαθό μέσω των αρετών της αρμονίας, της ισορροπίας, της σοφίας, της δικαιοσύνης, της σωφροσύνης. Το νοητικό σύστημα του Αναξαγόρα το οποίο συνέχισε ο Πλάτων στηρίχθηκε στη μεταφορά του φυσικού αρμονικού κόσμου στην πολιτεία: η Πολιτεία πρέπει να διαθέτει τις φυσικές αρετές  που παραπάνω είπαμε. Αυτό μέσω της μελέτης, επιμελείας, διδαχής.Ώστε να προέλθει ο καλός και αγαθός Πολίτης.

Άρα το κείμενο είναι μέσον ώστε όλα τα παραπάνω να οδηγήσουν διά της παιδείας των νέων (όπως αναφέρεται στο κείμενο) στην παραγωγή του Νοήμονος Πολίτου σε μία νοησιοκρατική Πολιτεία η οποία κινείται υπό τις επιταγές του Λόγου.

Τα είδη του αναρχισμού στην Αρχαία Ελλάδα.

 

Ο  Όμηρος είναι ο ποιητής των συμπαντικών αρχών: στα έπη του διά των θεών εισάγονται οι αρχές που θεμελιακά σταθερά θα εισαχθούν –ειδικά από τον Πλάτωνα και μετά- στην κοινωνία και στην πολιτεία: δικαιοσύνη, δύναμη, λογική, ισορροπία, σοφία, γνώση, ενημέρωση. Όμως ο Όμηρος γνωρίζει ότι ο κόσμος του είναι μία απλή παραγκούλα μέσα στο Όν για αυτό και γρήγορα θέτει ώς ένα από τα χαρακτηριστικά της Ωραίας Ελένης (της Ωραιότητας) την οργή: ο Αχιλλέας είναι ο πρώτος αναρχικός της Επικής ποιήσεως, είναι αυτός ο οποίος αναδεικνύει ώς Ωραίο το να διαλύει ο άνθρωπος τις αρχές που συγκρατούν την παραγκούλα αυτής της διάστασης και να καθυστερούν την πλημμύρα του Όντος. Ο Αχιλλέας διαλύει κάθε εξουσία, ευτελίζει τον Αγαμέμνονα, δεν παραδέχεται καμμία εξουσία, πεθαίνει νέος, δεν υπολογίζει τίποτε, η οργή του είναι η αναρχική φύση της ωραιότητας, η οποία αντικατοπτρίζει την ικανότητα του ανθρώπου να τα διαλύει όλα με την ο(έ)ργή του και να πορεύεται στο χάος. Ο αναρχισμός του Αχιλλέως δεν κατευθύνεται προς τη γή (όπως ο σημερινός αναρχισμός ο οποίος είναι ένας από τους τρόπους της κρύφιας εξουσίας ώς εξουσία των μαζών) αλλά προς το χάος. Ο Αχιλλέας είναι αναρχικός διότι διαλύει όλες τις πολιτικές αρχές, δεν υπολογίζει τον Βασιλέα όλων (Αγαμέμνονα) και πορεύεται στον εαυτού κόσμο: ας μην ξεχνούμε ότι αυτή η πορεία απεδόθη ώς δικαιοσύνη στην Πλατωνική Πολιτεία.

Ο Οδυσσέας ( ή άλλη πλευρά του Ωραίου, ο Νούς ο οποίος διανοίγει συμπαντικούς δρόμους και ώς Νόστος επιστρέφει στην Πατρίδα είναι ή άλλη πλευρά της Ωραιότητας, η ψυχή (Ελένη) είναι ωραία διότι διά της οργής και του νοός διαλύει το τώρα , κάθε πόλη (Τροία) του τώρα και ανοίγεται στα συμπαντικά παλάτια) είναι επίσης Αναρχικός στην Οδύσσεια: δεν σέβεται κανέναν όποιον προσπαθεί να τον εμποδίσει στην μεγάλη επιστροφή του στην Πατρίδα του. Ενάντια σε κάθε αρχή σεβασμού και υποταγής αρνείται την ησυχία της Καλυψούς, την απάθεια του Ποσειδώνος, τη λήθη των Λωτοφάγων, την ησυχία της Κίρκης, επιστρέφει στην Πατρίδα του όπου και εκεί σκοτώνει όλους τους αριστοκρατικούς πολίτες – άρχοντες οι οποίοι καταχράσθηκαν το βιός του. Άρα ο Ομηρικός αναρχισμός είναι η ατομική διαλυτική αλλά και εποικοδομητική χρήση του Νοός ώστε ο άνθρωπος να φθάσει στον κόσμο του και να δημιουργήσει το αύριο του κίσμου του. Καμμία σχέση με το σημερινό αναρχισμό της αλογίας και της αδολεσχίας. Άρα ο Οδυσσεϊκός αναρχισμός είναι η νοητική συμπαντική απελευθέρωση του ανθρώπου στην Ιθάκη του, προς την Ιθάκη του.

Ο Θερσίτης αντιπροσωπεύει τον α-νόητο και ά-νευρο αναρχισμό ενός ανθρώπου ο οποίος απλά διαφωνεί: ο αναρχισμός του Θερσίτη αμφισβητεί τα πάντα αλλά είναι παθητικός, δεν μπορεί να ανοίξει δρόμους ούτε να αποτελέσει πρότυπο και παράδειγμα για κάθε άνθρωπο ακόλουθο. Σε αντίθεση ο αναρχισμός του Οδυσσέα και του Αχιλλέα είναι οδοί που καλούν σε κουστωδία και ενδελεχή πορεία κάθε νουνεχές όν.

Οι μεταλλάξεις του καπιταλισμού.

 Η δαιμονοποίηση του καπιταλισμού κινείται στα όρια του αστείου. Η αποκοπή του καπιταλισμού από τις θρησκευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές του ρίζες, ομοίως. Ο Ντελέζ και ο Καστοριάδης κατενόησαν ορθώτατα τη φύση του καπιταλισμού, αλλά αδυνατούν να τη συνδέσουν με τις πλήρεις διαστασιακές ρίζες του. Κατανοούν όμως τη μεταμφιεστική του φύση και ότι πρωτεϊκά αλλάζει ο καπιταλισμός προσωπεία ολοκληρώνοντας την ιδέα την μητρική του που είναι η συσσώρευση. Αυτή η ίδια αιτία που συσσώρευσε δυνάμεις στη φύση, στο θεό, που συσσώρευσε τις ιδέες και την ύλη σε πρόσωπα και καπιταλιστές. 

Εάν λοιπόν ιδούμε συνολικά την πορεία πρός τον καπιταλισμό, είναι σαν να βλέπουμε συνολικά την ιστορική πορεία της συσσώρευσης. Ας την προσέξουμε: οι άνθρωποι θεώρησαν ότι τα τέσσαρα ριζώματα του Εμπεδοκλή συναποτελούν τη γή: η συσσώρευση του ύδατος, του αέρος του πυρός και της ύλης είναι δεδομένη. Η συσσώρευση αυτών δημιούργησε τη φύση: ο πρώτος φυσικός καπιταλισμός είναι η φύση: ας προσέξουμε: η συσσώρευση αυτή αποκόπτει τη φύση από την οντολογική της συνέχεια, συγκεντρώνει τα πάντα, και απολυταρχικά κλείνει τον άνθρωπο σε μία φυσική λογική και συνέχεια των πραγμάτων: η συσσώρευση καθιστά τη φύση εξουσιαστικό παράγοντα, ο Ιπποκράτης θα είπει ότι η υγεία του ανθρώπου είναι η φυσική ισορροπία των τεσσάρων στοιχείων εντός του ανθρώπου. Πέραν της φύσεως δεν υπάρχει ζωή, η συσσώρευση εξουσιάζει τους ανθρώπους σε απόλυτο βαθμό. Ως δύναμη, ενέργεια, αρχή, μέση και ενδελέχεια. Όλα κλείνονται μέσα στη φύση. Η συσσώρευση επιδεικνύει τον εξουσιαστικό κόσμο που περικλείει τον άνθρωπο.Οι φυσικές δυνάμεις της συσσώρευσης εξουσιάζουν τα πάντα. Στον κύκλο που κινούνται έχουν αποκλείσει κάθε άλλη οντολογική κίνηση.

Θέμα έκθεσης: Α΄λυκείου: Συμμετέχοντας σε μία ημερίδα την οποία οργανώνει το σχολείο σας με θέμα τη γλώσσα, καλείσθε να συντάξετε μία γραπτή εισήγηση στην οποία θα επισημαίνετε τις αρνητικές συνέπειες από την αδιαφορία πολλών ανθρώπων για τη γλωσσική τους καλλιέργεια και θα προτείνετε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε ένα άτομο να αναπτύξει τις γλωσσικές του δεξιότητες (350-400 λέξεις).

 

Αγαπητές κυρίες/κύριοι

Αγαπητές συμμαθήτριες/ες.

Το θέμα της αποψινής εισήγησής μου έχει να κάνει με ένα φλέγον ζήτημα το οποίο ήδη επηρεάζει αρνητικά τις ζωές όλων. Αναφέρομαι στην παραμέληση από μερίδα των σημερινών ανθρώπων της γλωσσικής καλλιέργειας, φαινόμενο το οποίο το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας, αφ΄ής στιγμής οι συνέπειές του είναι πολλές και ποικίλες.

Κατ΄αρχάς η γλώσσα μεταφέρει γνώση και πολιτισμό, ενώνει τους ανθρώπους στο χρόνο, ο άνθρωπος που δεν καλλιεργεί τις δυνατότητες της γλώσσας μένει απομονωμένος στο παρόν, έρμαιο στις ορέξεις όλων όσων θα θελήσουν να τον παρασύρουν ιδεολογικά και να θελήσουν να τον χειραγωγήσουν. Το άτομο το οποίο δεν μελετά, δεν ερευνά, καθίσταται ανενεργό μέσα στην μοναξιά του, δεν κατανοεί τον ιστορικό και πολιτικό του ρόλο, αχρηστεύεται πολιτικά και ηθικά.

Επίσης η γλώσσα είναι αυτή η οποία στην ψηφιακή εποχή, μοιράζει πληροφορίες οι οποίες είναι χρήσιμες. Προκειμένου οι άνθρωποι να συμμετέχουν στα κοινά, να έχουν λόγο, να είναι ενεργοί πολίτες. Άρα ο άνθρωπος που δεν καλλιεργεί τις γλωσσικές ικανότητές του μέσα από ποικίλους τρόπους μελέτης καθίσταται ανενεργός, ακολουθεί τον υπάρχοντα λαϊκισμό, παρασύρεται από επιτηδείους και δεν μπορεί ουσιαστικά να συβάλει στην καλυτέρευση της δικής του ζωής και των άλλων.

Η Ιστορία ώς διδασκαλία αρχών και ιδεών και αξιών.

 

Ετοιμάζοντας τη θεματική Ιστορία: συμβολή στη διδασκαλία της Ιστορίας.

Ένα από τα βασικά μεγέθη, επάνω στα οποία κινούνται οι ανθρώπινες πράξεις και σκέψεις (όλες αυτές οι οποίες καθίστανται δομές, αιτίες, αποτελέσματα, σκοπός, εξέλιξη) είναι ο άξονας του ιστορικού χρόνου. Θα πρέπει να προσεχθεί ότι όλες μα όλες οι ανθρώπινες πράξεις έχουν ένα κοινό ιδεολογικό και αξιακό υπόβαθρο: όλες προέρχονται στηριζόμενες σε κάποια ιδέα, σε κάποια φυσική εκτίμηση, όλες επηρεάζονται από τους άλλους. Μέσα στον κύκλο: Ιδέα, Κόσμος, Άνθρωπος, όλες οι ανθρώπινες κινήσεις προέρχονται από κάποια κοινή Ιδέα, εκτυλίσσονται στον κόσμο χάριν του ανθρώπου.

Είναι σημαντικό λοιπόν να κατανοήσουμε και μέσα από το μάθημα της Ιστορίας (ώς υπόβαθρο σε όλα τα ιστορικά γεγονότα) να διδάξουμε τις κοινές ιδέες και αξίες , τις τροποποιήσεις τους στον άξονα του χρόνου, αυτές που ευρίσκονται πίσω από κάθε ανθρώπινο γεγονός, συμβάν και πράξη.

Διότι αυτές οι κοινές ιδέες και αξίες ανά εποχή και ιστορική ροή , μεταπλάθονται σε :

Ιδέες

Έννοιες

Δομή

Αιτία

Αποτελέσματα

Σκοπός.

Ας προσφέρουμε ένα παράδειγμα:

Διδάσκοντας τους πρώτους πολιτισμούς της ανατολής πρέπει να διακρίνουμε το φόβο του ανθρώπου για το άγνωστο. Μέσα στο σύμπαν ο άνθρωπος προσπαθεί να νοιώσει κάτι κοινό με αυτό που φοβείται: η ιδέα του Θεού, του Ανωτέρου, δεν πρέπει να διδαχθεί μόνον ώς θεός ο οποίος λατρεύεται και του αποδίδονται τιμές. Πρέπει να διδαχθεί ώς ιδέα η οποία συνδέει τον Άνθρωπο με κάτι πέρα από αυτόν. Είτε μεταφυσικώς είτε φυσικώς: Αυτή η ιδέα γεννά την εξουσία της ασφαλείας, το θεό, τον πολιτικό, τον επιστήμονα, τον Ηγεμόνα. Αυτή η ιδια ιδέα όταν ο Άνθρωπος ωρίμασε εξελίχθηκε σε άνακτα-βασιλέα (Μυκηναϊκή εποχή) μετέπειτα σε Ηγέτη (ο Αθηναίος Περικλής) σε Θεάνθρωπο Ιησού ( ο οποίος ενυποστάτως καθοδηγεί τους ανθρώπους). Ώστε η περιοδολόγηση των ιστορικών γεγονότων θα πρέπει να στηρίζεται σε κοινές ιδέες και αξίες οι οποίες μεταβάλλονται μόνον εξωτερικά.

Σημαντικές στιγμής στη  έννοια του ιστορικού χρόνου είναι η:

Μετατροπή της ιδέας σε έννοια και από εκεί σε δομή.

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Η ιδέα του Πλάτωνος ότι ο κόσμος των ιδεών είναι ο κόσμος του Αγαθού όπου όλοι θα επιστρέψουμε ώς Ιδέα προβάλλει την κοινότητα. Η προσπάθεια των Αθηναίων να εφαρμόσουν επί της γής αυτή τη μεταφυσική σύλληψη δημιούργησε την Πόλη (Κοινωνία): η ιδέα του κόσμου των ιδεών έφερε την έννοια της κοινωνίας και από εκεί τη δομή της Πόλεως-κράτους: η οποία παγιώνεται στο χρόνο και είναι αδύνατον να κατανοηθεί ανθρώπινη ζωή χωρίς πολιτεία και κοινωνία.

Από αυτήν την άποψη ο μαθητής κατανοεί το ότι όλα είναι ανθρώπινη πνευματική και πραξιακή δημιουργικότητα.  Η οποία γενικά χωρίζεται σε τρία διαστασιακά μέρη:

Ως ακολούθως:

οι περιπέτειες της οριστικής, προστακτικής και υποτακτικής.

 

Οι περιπέτειες της προστακτικής (ανάλυση ενδελεχής όλων των προστακτικών όλων των χρόνων).

1.Oι προστακτικές  των ρημάτων της ενεργητικής φωνής της α’ συζυγίας, όταν τα ρήματα είναι σύνθετα, ανεβάζουν τον τόνο μία συλλαβή, όταν  υπάρξει έκθλιψη επίσης ανεβάζουν τον τόνο μία συλλαβή

Π.χ: λῦε: παράλυε

        ἄγε: πάραγε

(η πρόθεση πρό δεν εκθλίβεται όταν ευρίσκεται σε σύνθετο ρήμα, αλλά δέχεται τον τόνο: π.χπρόαγε.

 

2. Οι προστακτικές των συνθέτων ρημάτων ( και στις δύο συζυγίες) στη μέση φωνή δεν ανεβάζουν τον τόνο:

π.χ: λύου: παραλύου.

 

3.Οι προστακτικές των συνθέτων ρημάτων του β΄αορίστου( και στις δύο συζυγίες)  ,  ανεβάζουν τον τόνο στην ενεργητική φωνή:

Π.χ: βάλε: παράβαλε, ἰδέ: πάριδε, σχές: παράσχες,

ἕς: ἄφες. 

 

4.Οι προστακτικές του β΄αορίστου μέσης φωνής ( και στις δύο συζυγίες) δεν ανεβάζουν τον τόνο τους όταν τα ρήματα είναι σύνθετα: εξαιρούνται οι μονοσύλλαβες προστακτικές όταν είναι σύνθετα τα ρήματα με δισύλλαβες προθέσεις και μόνο: εξαιρείται η προστακτική του ρήματος : αφίεμαι (οὗ). 

 

Π.χ: βαλοῦ: παραβαλοῦ

Μία πρόταση διδασκαλίας της τραγωδίας Ελένης του Ευριπίδου.

 

Μία πρόταση διδασκαλίας της τραγωδίας «Ελένη» του Ευριπίδου.

H Eλένη του Ευριπίδη, εάν αφαιρέσουμε το ποιητικό επικάλυμμά της  προκειμένου να απομείνει η φιλοσοφική ουσία της, αποτελεί διανοητική τομή συγχρόνως και εξέλιξη της νόησης του Ανθρώπου λίγο πρίν διαλυθούν οι πόλεις – κράτη και ξεσπάσει η χαοτική κατάσταση της Ελληνιστικής εποχής.H Eλένη του Ευριπίδη είναι η αντίθετα εννοουμένη Ομηρική Ελένη και αυτό βέβαια μόνον τυχαίο δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί: μία προσεκτική ματιά στην Ελένη του Ευριπίδου θα καταστήσει σαφές το γεγονός  ότι δεν αποτελεί μετεξέλιξη της Ομηρικής Ελένης αλλά ουσιαστικά πλήρη υπέρβασή της: κατ΄αρχάς υπάρχει σημαντική αξιολογική (αισθητική ίσως) μετατόπιση: ο Ευριπίδης δεν ασχολείται με την Ωραία Ελένη αλλά με τη Νοήμονα Ελένη η οποία προσπαθεί να ταξιδεύσει από την άγνοια στη γνώση, από τα φαινόμενα στα νοούμενα, από την άγνοια στη γνώση.

Ο Ποιητής μας είχε προετοιμάσει για αυτό όταν μας έδωσε τα δύο χαρακτηριστικά της Ωραίας Ελένης (αν και όπως είναι γνωστό η Ελένη ουδέποτε εμφανίζεται στην Ιλιάδα εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων): η Ωραιότητα στην Ιλιάδα έχει ώς χαρακτηριστικά τη Νόηση και την μήνιν (οργή): διότι δεν έχει καμμία σχέση με την ομορφιά: άλλη η ομορφιά και άλλη η ωραιότητα: για αυτό εξάλλου αναφέρεται στο σχετικό χωρίο για την Παναγία: η ωραιότητα της παρθενίας σου. Ομορφιά είναι κάτι το σωματικό ενώ η Ωραιότητα αφορά την κατάλληλη χρονική στιγμή οι άνθρωποι να μπορούν να προσφέρουν ό,τι εξελίσσει αυτούς, τους Άλλους και την ιδέα του Καλού και του Ωραιου: Ο Νούς του Οδυσσέως και η ψυχή του Αχιλλέως είναι είναι τα δύο χαρακτηριστικά του Ωραίου, η σκέψη η οποία οδηγεί σε έργα και η οργή η οποία εργάζεται και αυτή μετέπειτα πράξεις: οι Έλληνες φεύγουν από την Τροία έχοντας κατανοήσει την ύπαρξή τους, έχοντας καταλάβει την ουσία της υπάρξεώς τους: θα πρέπει να σκέπτονται και να (ο)εργάζονται μέσα από την αφύπνιση του ωραίου και του νοητού: αυτή είναι και η ανθρώπινη ωραιότητα: η σκέψη και το συναίσθημα.

Τα χρόνια κύλισαν, και σταδιακά –ειδικά στη φιλοσοφική Αθήνα – συνέβη μία πολύ χαρακτηριστική μετατόπιση: ενώ στην Ιλιάδα ανάμεσα στους Θεούς (ως συμπαντικές δυνάμεις) και στους ανθρώπους δεν εντοπίζεται κάποιο άλλο μέγεθος, σταδιακά διά της Φιλοσοφίας (στο κλεινόν άστυ) ανάμεσα σε Θεούς (νοουμένους ώς συμπαντικές δυνάμεις) και στον Άνθρωπο εμφανίζεται, τίθεται το μέγεθος του Νοός: ο Νούς ώς αποθετήριο συμπαντικών και πνευματικών και ηθικών ιδεών και αξιών, εμφανίζεται σε φιλοσόφους όπως ο Αναξαγόρας, σταδιακά μέσα από τους σοφιστές και το Σωκράτη, ο Νούς ολοκληρώνει τόσο πολύ τον άνθρωπο ώστε στην εποχή του Ευριπίδη εμφανίσθηκε ο νοητικά ανεξάρτητος άνθρωπος αυτός ο οποίος δεν είχε ανάγκη θεών (συμπαντικών δυνάμεων) ώς τέτοιους (ενορατικά) αλλά μπορούσε πλέον ως ανεξάρτητη νοητική οντότητα να αυτοδιαχειρισθεί την ανθρώπινη θέση στο σύμπαν, στην Φύση στην Πόλη. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά και θα πρέπει να τονισθεί ότι η Ελένη του Ευριπίδη αποτελεί την κορυφαία στιγμή του νοητικού ανεξαρτήτου ανθρώπου ο οποίος θεωρεί ότι μπορεί να εύρη την Αλήθεια ενάντια σε κάθε φαίνεσθαι και να καθορίσει την μετέπειτα γήϊνη πορεία του.

Μία διαφορετική προσέγγιση του μαθήματος της Οδύσσειας.

 

Μία διαφορετική προσέγγιση του μαθήματος της Οδυσσείας.

1.Ο άνθρωπος-υποκείμενο στην Οδύσσεια του Ομήρου.

Η Οδύσσεια του Ομήρου, εάν τουλάχιστον την εξετάσουμε μέσα από ένα καθαρά ανθρωποκεντρικό πρίσμα, θα διαπιστώσουμε ότι εξυπηρετεί μία πολύ συγκεκριμένη υπαρξιακή ανάγκη: Είναι μεσάζουσα ποίηση ανάμεσα στη μυθολογία και στον πραγματικό Άνθρωπο, στον Άνθρωπο ο οποίος θέλει να υπάρξει όχι με ένα μυθολογικό αιθέριο τρόπο, αλλά μέσα από ένα έλλογο συνδυασμό σκέψεως και πράξεως: ο Οδυσσέας σε όλο το Ποίημα της Οδυσσείας, είναι ο πολύτροπος, ο πολύπλαγκτος, ο άνθρωπος ο οποίος σκέφτεται και πράττει σύμφωνα με τα ανθρώπινα δεδομένα και δεξιότητες: ήδη ο Ποιητής μας έχει προετοιμάσει για τον Άνθρωπο Οδυσσέα και την Ανθρωπίνη φύση του. Συνομιλώντας με την Καλυψώ ο Βασιλέας της Ιθάκης είναι απόλυτος: δεν θέλει να ενωθεί με θεούς, είναι άνθρωπος, θέλει να ενωθεί με ανθρώπους, ο Όμηρος μέσα από την αρχή της Ομοιότητας εξελίσσει τον Άνθρωπο σε σχέση με τους Άλλους ανθρώπους, ουσιαστικά (πρίν τα πολιτικά του Αριστοτέλους) είναι ο θεμελιωτής της ανθρωπίνης Πολιτείας και Κοινωνίας.

Άρα η Οδύσσεια μετά τη Μινωϊκή και Μυκηναϊκή εποχή, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια του Ανθρώπου να αποκοπεί από την εξάρτηση από τους Θεούς (εννοούμε ως Θεούς τις συμπαντικές δυνάμεις οι οποίες περιβάλλουν τους ανθρώπους) ώστε μέσα από μία έλλογη ιδιότυπη ανεξαρτησία μέσα στο σύμπαν ο Νοήμων Άνθρωπος να δημιουργήσει ό,τι εννοούμε ώς γήϊνο πολιτισμό ιδεών και αξιών. Από το Σύμπαν ο Οδυσσέας επιλέγει (ο έλλογος άνθρωπος) συγκεκριμένες δυνάμεις:

Τη δύναμη (Δίας) (κάτι σαν το Ηρακλείτειο πύρ, ισχυρά βούληση)

Τη σοφία (Αθηνά)

Την πληροφορία (Ερμής, ο οποίος είρει (ενώνει όπως λέγει και το όνομά του) τον ουρανό ώς σκέψη με τη γή ώς πράξη.

Την κίνηση (κάτι σαν το ύδωρ του Θαλή ( ο Ποσειδώνας ώς θεός της θαλάσσης συμβολίζει (επειδή είναι ενάντιος στον Οδυσσέα) ότι ο Άνθρωπος πλέον δεν θέλει το βύθισμα στο χάος του Όλου αλλά να επιπλέει και να κινείται έλλογα δημιουργώντας το νόστο επάνω στη γήϊνη  δημιουργία του). Από αυτή την άποψη άς προσέξουμε ότι όλα γίνονται επάνω στην κίνηση, πλέον ο άνθρωπος κινείται, εξάλλου μην ξεχνούμε ότι το ύδωρ σύμφωνα με το Θαλή κινεί τα πάντα, επίσης ο Πλατωνικός Κρατύλος θεωρεί ότι από το ύδωρ προέρχεται και η δράση ώς λέξη (ετυμολογικά).

Πώς συνέβη η πρωθυπουργοποίηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1955;

 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην πρώτη φάση της πολιτικής του σταδιοδρομίας μεγάλο βάρος έδωσε στο ότι δεν ήθελε να τον αντιμετωπίζουν ώς ευνοούμενο του παλατιού, του Βασιλέως Παύλου: Σε αυτή τη χρονική στιγμή ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδος, δημιούργησε δική του κυβέρνηση, επειδή ο Βασιλέας Παύλος πήρε δική του πρωτοβουλία αυτός να αναθέσει το σχηματισμό κυβέρνησης στον εκλεκτό του Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η κοινοβουλευτική ομάδα του Ελληνικού Συναγερμού ( ο οποίος κυβερνούσε τη χώρα) είχε ώς ηγέτη της τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο, ο οποίος λόγω ανίατης ασθένειας δεν μπορούσε να επιτελέσει τα καθήκοντά του, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν υπουργός της κυβέρνησής του. Σημαντικά στελέχη του Ελληνικού Συναγερμού (Κανελλόπουλος, Στεφανόπουλος) συζητούσαν για αναρχία, για ανάγκη διαδοχής (στην οποία οι ίδιοι θεωρούσαν ότι προηγούντο): ο Βασιλέας όμως Παύλος είχε άλλα σχέδια.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην κυβέρνηση του Στρατάρχου Αλεξάνδρου Παπάγου ήταν υπουργός Δημοσίων Έργων , όπως ήδη είπαμε παρακολουθούσε διακριτικά την κούρσα διαδοχής. Σε συνάντηση που είχε με το Βασιλέα Παύλο σημείωσε ότι όποια λύση και αν δρομολογηθεί θα πρέπει να υπάρξει μόνον και εφόσον παραιτηθεί ο Παπάγος. Πάντως στο εσωτερικό του κόμματος ήδη ο Κανελλόπουλος άρχισε να χάνει έδαφος σε σχέση με το Στεφανόπουλο, κσνείς όμως δεν περίμενε την πρωτοβουλία που πήρε σε σχέση με τον Καραμανλή ο Βασιλεύς Παύλος.Ας σημειώσουμε- προσπαθώντας να εξηγήσουμε τις πράξεις του Παύλου- ότι ο Στεφανόπουλος ώς υπουργός εξωτερικών είχε προκαλέσει την οργή των Ελλήνων λόγω της αδράνειάς του στα Σεπτεμβριανά του 1955.

Ο Παύλος επικοινωνούσε συνεχώς (και με επιστολές) με τον Παπάγο, διότι χωρίς την παραίτησή του δεν μπορούσε σε καμμία ενέργεια να προχωρήσει: Έπρεπε να παραιτηθεί ο στρατάρχης για να διορισθεί νέος πρωθυπουργός. Πάντως λίγο πρίν να πεθάνει ο Παπάγος άφησε τελικά την περιπόθητη επιστολή στην οποία όμως όριζε ώς διάδοχό του το Στεφανόπουλο. Τελικά ο Αλέξανδρος Παπάγος, ο νικητής της Πϊνδου, πέθανε στις 4/10/1955, ο ραδιοφωνικός μάλιστα σταθμός των Αθηνών ανακοίνωσε το ίδιο βράδυ ότι ο Στεφανόπουλος τοποθετήθηκε νέος πρωθυπουργός της Ελλάδος. Όμως ο Βασιλίεας Παύλος συνάντησε και τον Κανελλόπουλο και το Στεφανόπουλο την άλλη ημέρα, και όλοι ήξεραν ότι ο Στεφανόπουλος απολάμβανε την εμπιστοσύνη της βουλής, ο Βασιλεύς όμως μπορούσε να το υπερκεράσει αυτό διορίζοντας πρωθυποιυργό της αρεσκείας του, όπερ και εγένετο.

Η ομιλία, έκφραση-έκθεση θεωρία (λυκείου).

 

Έκφραση-Έκθεση Λυκείου.

Ομιλία.

Η ομιλία είναι λόγος με συγκεκριμένο θέμα, ο οποίος εκφωνείται σε δημόσια συγκέντρωση ενώπιον ακροατηρίου.

Η ομιλία μπορεί να αναφέρεται σε θέμα/θέματα πολιτικής επιστήμης, τεχνολογίας, εκπαίδευσης, υγείας, οικολογίας, οικονομίας, και σε οποιοδήποτε άλλο αξιολόγο και ενδιαφέρον θέμα.

Οι σκοποί για τους οποίους εκφωνείται μία ομιλία μπορεί να είναι πολλοί και ποικίλοι. Ο ομιλητής μπορεί κατά περίπτωση να επιδιώκει να πληροφορήσει το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται να δώσει την προσωπική του εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη ερμηνεία για ένα θέμα, να προβληματίσει, να προτείνει  και να πείσει για την ορθότητα των απόψεών του.

Η δομή της ομιλίας είναι λογική και τυπική. Τα στοιχεία που συνθέτουν τη δομή της είναι:

1. Η προσφώνηση: Επιλέγεται ανάλογα με το κοινό στο οποίο απευθύνεται ο ομιλητής: π.χ Κυρίες και κύριοι, απλώς ή προστίθεται και η ιδιότητα αυτών προς τους οποίους απευθύνεται: π.χ συνάδελφοι, σύνεδροι, βουλευτές (επισημότητα) ή αγαπητοί συμμαθητές, συνάδελφοι, ή απλώς Φίλες και Φίλοι (οικειότητα) κ.α.

2. Ο πρόλογος: Στον πρόλογο δηλώνεται η ιδιότητα του ομιλητή, το θέμα της ομιλίας του, ενδεχομένως και οι νοηματικές ενότητες οι οποίες τη συνθέτουν: π.χ  Ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου μας, θα ήθελα εκφράζοντας τις απόψεις μας για το ενδιαφέρον / επίκαιρο / επίμαχο / φλέγον θέμα / πρόβλημα της/ του…να συμμεριστώ το ενδιαφέρον / την ανησυχία / την αγωνία σας για αυτό . Πρόθεσή μας /σκοπός της εισήγησής μας / της ομιλίας μας είναι να συμβάλουμε στην ανάπτυξη ενός γόνιμου / εποικοδομητικού προβληματισμού όχι μόνον (προσαρμογή του α΄ζητουμένου του θέματος ) για να κατανοήσουμε σε όλη του την έκταση / βάθος /μέγεθος το θέμα / ζήτημα / πρόβλημα που μας απασχολεί / εξετάζουμε, αλλά και (προσαρμογή του β΄ζητουμένου αν υπάρχει) για να  καταλήξουμε σε χρήσιμα συμπεράσματα /προτάσεις τα οποία θα μας βοηθήσουν στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του.

Φύλλο εργασίας : Ιστορία β΄λυκείου:

 

Σύμφωνα με τα νέα προγράμματα σπουδών η ιστορία της β΄λυκείου δίδει στους μαθητές τις παρακάτω πληροφορίες:

1.Τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών

2.λειτουργία της οικονομίας

3.πληθυσμιακές μεταβολές από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.

4.πληροφορίες για το χώρο και το χρόνο

5.τρόποι και μέσα παραγωγής

6.προϊόντα και υπηρεσίες από τη γεωργική εποχή έως τη σύγχρονη βιομηχανική επανάσταση.

7.Εξετάζονται οι κοινωνικές τάξεις και ομάδες

8.επίσης οι μετακινήσεις πληθυσμών.

Έστω λοιπόν ότι θέλω να παρουσιάσω στους μαθητές το κεφάλαιο της ιστορίας β΄λυκείου το οποίο ασχολείται με την αραβική εξάπλωση.

1^ος στόχος: παρουσιάζεται ο τρόπος οργάνωσης της αραβικής κοινωνίας:

περί των νέων ταυτοτήτων...

 

Περί των νέων ταυτοτήτων.

Ως συνήθως αδυνατούμε να συλλάβουμε τη συνέχεια των όσων γύρω μας συμβαίνουν: αδυνατούμε να συλλάβουμε την εν συνεχεία εκτύλιξη όλων αυτών που λαμβάνουν σάρκα και οστά, διότι έχουμε αποσπασματική εικόνα του εαυτού μας, των πίστεών μας, των πράξεών μας. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι τίποτε δεν συμβαίνει ξαφνικά αλλά όλα αποτελούν συνέχεια όλων όσων έχουν ετοιμασθεί προσεκτικά επί σειρά αιώνων.

Ερωτώμεν στο θέμα των «νέων ταυτοτήτων»: ξαφνικά προέκυψε το όλο θέμα; Δηλαδή είμαστε ελεύθεροι και ξαφνικά κάποιοι κακοί εξουσιαστές ανεκάλυψαν τον τρόπο να μας εξουσιάσουν; Δηλαδή όλα είναι ελεύθερα και τέλεια και ξαφνικά , από το πουθενά , θα ελεγχθούμε μέσω των βιομετρικών των νέων ταυτοτήτων;

 Ερωτώμεν επίσης: υπήρξε εποχή κατά την οποία δεν υπήρχε ενιαίος τύπος ανθρώπου όπως σήμερα όπου όλοι γεννώμεθα και πεθαίνουμε; Υπήρξε εποχή κατά την οποία κάποιοι άνθρωποι εγεννώντο χωρίς να πεθαίνουν ή ζούσαν και σε άλλες διαστάσεις χωρίς να υποτάσσονται σε έναν υλιστικό τρόπο ζωής και θέασης του σώματος όπως σήμερα. Απαντώμεν: υπήρξε εποχή πολλών και διαφορετικών ανθρώπων, πολλών ηρώων, μη ηρώων, ανωτέρων συμπαντικά ανθρώπων κ.ο.κ: Πότε σταμάτησαν όλα αυτά: όταν ο νούς που εξελίχθηκε σε θεό , μάλιστα ο θεός του μονοθεϊσμού εξαφάνισε κάθε άλλη μορφή συμπαντικού ανθρώπου και υπέταξε όλους τους ανθρώπους στην κοινή μοίρα ζωής και θανάτου. Πού πήγαν και εξαφανίσθηκαν όλοι οι θεοί ημιάνθρωποι και άνθρωποι του Ελληνικού μυθολογίου, των πολλών και ποικίλων δυνατοτήτων στο όλον; Εξαφανίσθηκαν και σε όλους τους ανθρώπους εμφυτεύθηκε η μία εντολή που στοίχειωσε τη ζωή μας : γεννώμεθα, πεθαίνουμε, πονάμε, αρρωσταίνουμε, πονούμε, μάλιστα η Ελληνική τραγωδία προσπάθησε να οριοθετήσει την μόρσιμον ημέρα, να κατανοήσει τα όρια του ελέγχου και της σκλαβιάς όπου έχει υποπέσει ο άνθρωπος, ο θεός εμφύτευσε μέσα μας την εντολή της ζωής και του θανάτου, απωλέσαμε την οντολογική μας ελευθερία να κινούμεθα πέραν κάθε περιορισμού και πλέον ελεγχόμεθα ώς όντα που κινούνται ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο: πέραν αυτών δεν υπάρχει Όν αν και υπάρχει και μάλιστα ο ανώτερος οντολογικός κόσμος.

Προς την ειδωλολατρεία της ψηφιακής εργαλειακής εποχής.

 

Η ειδωλολατρική εργαλειοποίηση της ψηφιακής εποχής, η οποία υποκαθιστά πλήρως τον άνθρωπο χάριν των τεχνολογικών ανακαλύψεων, ξεκινά και προετοιμάζεται προσεκτικά από το σχολείο. Αξίζει να την παρακολουθήσουμε.

Όλοι μα όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν Νού ο οποίος μπορεί και επεξεργάζεται έννοιες: τις πρώτες και καθολικές έννοιες, και όποιες άλλες, οι οποίες κρύπτονται πίσω από κάθε εφεύρεση και τεχνολογία και επιστήμη. Αρκεί λοιπόν να καταδείξουμε στο μαθητή τον διαφορετικό ανά μάθημα και μαθητή τρόπο σύμφωνα με τον οποίο διά της επιστημονικής ανακάλυψης  θα κατανοήσει τις έννοιες που κρύπτονται από πίσω από αυτή την ανακάλυψη: θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις μαθηματικές εξισώσεις και ένα ζωγραφικό πίνακα: μέσω αυτών των δύο μαθημάτων θα μπορούσαμε σε δύο διαφορετικούς μαθητές να καταδείξουμε την έννοια της αρμονίας: διότι οι δύο αυτοί μαθητές καταλαβαίνουν την ίδια πηγαία έννοια μέσω δύο διαφορετικών ερεθισμάτων.

Αυτό όμως σε ένα σχολείο το οποίο πλήρως έχει υποβιβάσει κάθε έννοια και έχει θεοποιήσει τις ανακαλύψεις που στηρίζονται σε αυτές τις έννοιες, σε ένα σχολείο το οποίο έχει υποβιβάσει τους πολλούς τρόπους που μπορεί να παραχθούν οι έννοιες και προσφέρει μόνον ολίγους, σε ένα σχολείο που δεν ενδιαφέρεται να πλησιάσει το μαθητή ως φορέα εννοιών αλλά μόνον ως ικανό να μάθει ή όχι τα ανθρώπινα εφευρήματα, σε αυτό το σχολείο θεοποιούνται τα εφευρήματα και όχι οι έννοιες που φέρουν οι οποίες ανιχνεύονται σε κάθε άνθρωπο.

Πρόκειται για πολύ σημαντική διαπίστωση την οποία και θα πρέπει να προσέξουμε: οι Έλληνες για αυτόν ακριβώς το λόγο δεν εθέλησαν να προβάλουν τόσο πολύ την τεχνολογία τους όσο  τη Σοφία τους: υπήρχε ακόμα ένας ανθρωποκεντρισμός ο οποίος ανεκάλυπτε στον άνθρωπο όλες εκείνες τις έννοιες οι οποίες τον συνέδεαν με τη συμπαντική πορεία. Σταδιακά –ειδικά όσο ο Νούς προχωρούσε και απέκοπτε τον άνθρωπο στη γή – όλη αυτή η σειρά αντεστράφη: σταδιακά ο θάνατος, η ζωή, το σύμπαν, ο άνθρωπος, η φύση, η ιδέα, σταμάτησαν να Είναι με τον τρόπο που Είναι μέσα μας ενορατικώς, και άρχισαν να Είναι με τον τρόπο κάποιου θεού, σοφού, βιβλίου: αυτό σταδιακά επεκράτησε και μέσω της εκπαίδευσης άρχισε να περνά από γενεά σε γενεά.