Η οφειλή μας πρός το θάνατο, ή οφείλουμε να πεθάνουμε;

 

Στην «Εισαγωγή στη Μεταφυσική» ο Μ.Χάϊντεγγερ ορθώς σημειώνει ότι ο Πλατωνικός Σοφιστής είναι μία μάχη στην προσπάθεια περί της διασαφήνισης του Όντος: σε ένα σημείο της μάχης (244a) κουρασμένος ο Πλάτωνας παραδέχεται: «απορούμε…». Βαρεία λέξη ειδικά για ένα φιλόσοφο του δικού του διαμετρήματος. Είμαστε σε απορία, είμαστε σε άγνοια όχι απλά σκέψεων αλλά οδού, α+πόρος: ώστε οφείλουμε να περάσουμε στο επόμενο στάδιο (έχει ονομασθεί θάνατος) διότι η γνώσης της συνεχείας δεν έχει να κάνει με κάποιο πνευματικό εφεύρημα αλλά με τη βιωματική συνύπαρξή μας στην επομένη κατάσταση: ο θάνατός μας σηματοδοτεί την όλη μας αλλαγή ώστε με την νέα τροποποιητική μορφή μας (αιθέρια) να υπάγουμε εκεί όπου καμμία σκέψη δεν μπορεί να φθάσει. Υπό αυτή την έννοια οφείλουμε στην ατομική μας συνέχεια να πεθάνουμε ώστε να προχωρήσουμε εκεί όπου οφείλουμε να ανοίξουμε την πόρτα της πραγματικής γνώσης και να προχωρήσουμε: για αυτό ο Ερμήςη ήθελε τον οβολό, διότι είναι οφειλή ο θάνατος, δίδουμε το σώμα μας και ως αντίτιμο λαμβάνουμε το επόμενο αιθέριο σώμα μας το οποίο ως όλον αποτελεί γνώση πραγματική της συμπαντικής συνέχειάς μας.

Ορθώς ο Χάϊντεγγερ στην «εισαγωγή στη Μεταφυσική» αναφέρει: «την ανυπαρξία την νοούμε μέσα στα πλαίσια του υπάρχοντος». Άρα το υπάρχον είναι αυτό το οποίο μεταφέρει μέρος του όλου, αλλά δεν μπορεί να μεταφέρει το υπόλοιπο μέρος του όλου: η ζωή είναι ο αχθοφόρος ο μεταφέρων μέρος και κομμάτι του Όντος, δεν μπορεί όμως να μεταφέρει τις υπόλοιπες οντικές καταστάσεις: η μορφή αυτή αποκρύπτει τις δυνάμεις εκείνες οι οποίες προηγούνται ή έπονται αυτής της μορφής: όμως οφείλω στον εαυτό μου να τον ίδω έν όλω: θάνατος είναι η εκτύλιξις του Όλου Είναι πρίν κατά και μετά τη μορφή: άρα είναι οφειλή ο θάνατος απέναντι στον Όλον Εαυτόν μου, μέρος του οποίου ενυπάρχει στη σωματική μορφή, η οποία με τον τρόπο της είναι αθάνατος αλλά είναι μέρος: το ότι πεθαίνω σημαίνει ότι ανήκω και αλλού, άρα οφείλω αυτό το υπαρξιακό ταξείδι μου στον εαυτό μου ο οποίος επιθυμεί της συμπαντικής ενώσεως με όλα τα κομμάτια του προκειμένου να χαρεί της αρχεγόνου ενώσεώς του. Ζωή είναι η λατρεία του μέρους, θάνατος είναι η απόσβεση του όλου χρέους: ο Άνθρωπος αγοράζει την όλη Εικόνα του και χαίρεται διότι δεν χρεωστεί πλέον τίποτε στην ατομικήν του ύπαρξιν.

Ο Χάϊντεγγερ εξαιρετικά στην «Εισαγωγή στη Μεταφυσική» χειρίζεται τρείς όρους: απομύθευση, εκμύθευση, ενθυμία: παρατηρούμε ότι όλοι αυτοί οι όροι περιέχουν αναγραματισμούς του μύθου: του αρχεγόνου λόγου ο οποίος εάν ορθώς εσωτερικοποιηθεί θα μας οδηγήσει στο αρχέγονο «ξέφωτον» του μεγάλου υπαρξιακού: στις πεδιάδες του αρχεγόνου εσωτερισμού όπου ελεύθερος ο αιθέρας δεν δεσμεύεται από μορφές οι οποίες μέσα από τις οριακές αισθαντικότητες φυλακίζουν τον άνθρωπο: διότι ο γερμανός στοχαστής κατηγορεί το σήμερα ότι εκμυθεύει, απομυθοποιεί, ενθυμείται μόνον προς τα κάτω και όχι προς τα επάνω. Οι άνθρωποι διαλύουν τη σοφία του μύθου όχι για να ακολουθήσουν τις υψιπετείς και δαψιλείς οδούς του Οδυσσέως, αλλά αισθητικοποιούν τα πάντα, μορφοποιούν τα πάντα, η αισθαντικότητα έχει αποκρύψει κάθε έννοια ενορατικής συνεχείας, ώστε η κοινωνία, η οικονομία, τα πολιτικοκοινωνικά συστήματα έχουν αντικαταστήσει κάθε ατομική χαοτική συνέχεια του ανθρώπου.

Η οφειλή μας όμως είναι δεδομένη: πρέπει να ενθυμηθούμε όχι στα πλαίσια της αισθαντικότητας ή της κοινωνικότητας: φαίνεται ότι ο Πλάτων φοβισμένος για τα άρρητα ρήματα τα οποία ανοίγουν το ξέφωτο προς το Είναι, απλά εφησύχασε προσφέροντας νόμους  και πολιτεία, όπως μετέπειτα οι κοινωνικοί φιλόσοφοι θεώρησαν ότι μπορούν να ηρεμήσουν τη μεγάλη οφειλή του ανθρώπου με μηνύματα κοινωνικής αλληλεγγύης ή οι θεολόγοι με μηνύματα προσκαίορυ αγάπης. Όμως η οφειλή προς το θάνατο καταργεί την αισθαντικότητα στην οποία έχει υποπέσει ο άνθρωπος: καμμία αγάπη ή κοινωνική αλληλεγγύη ή αισθητική χαρά της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν μπορεί να αντικαταστήσει το μεγάλο καθήκον της συνέχειας της πορείας μας. Ώστε εάν ο Θάνατος είναι οφειλή έναντι του εαυτού μας τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο θάνατος από τον Όμηρο ακόμη παρουσιάσθηκε ως κάτι το απόκοσμο και το απευκταίο.Διότι ο άνθρωπος έπρεπε να κλεισθεί σε αυτό το κομμάτι του Είναι και να το αναπτύξει, διότι έπρεπε να ιδρυθεί η βασιλεία της μορφής την οποία τόσο πιστά όλοι υπηρετούν ξεχνώντας την μεγάλη ατομική υπαρξιακή συνέχεια. Η συνέχεια είναι χρέος έναντι της δυνάμεως η οποία μας κινεί και επιθυμεί να μας οδηγήσει στην περάτωση του οντολογικού ταξιδιού μας. Η εμμονή σε έναν και μόνον σταθμό αυτού του ταξιδιού ξεχνά την μεγάλη οφειλή διότι ο θάνατος είναι η μεγάλη ενθύμηση:ο Εαυτός ή κοινωνία οι νόμοι όλα είναι εφευρήματα προκειμένου ο άνθρωπος να ακινητοποιηθεί αλλά το χρέος παραμένει: για αυτό και ο Ηράκλειτος και όχι μόνον ωμίλησαν κατά το χρεών και αναγκαίον, διότι όλα στο Όν είναι χρέος (χοή της ροής) το οποίο η συνεχής ύπαρξις πρέπει να αποδώσει.

Το κύριο ερώτημα του Χάϊντεγγερ στην «εισαγωγή στη μεταφυσική» είναι «γιατί να υπάρχουν τα όντα και όχι το τίποτε;». Το ερώτημα κρίνεται οντολογικά ουσιώδες, πολύ πιο ουσιώδες από το υποερώτημα αυτού: γιατί να υπάρχει θεός ή άνθρωπος; Διότι θεός και άνθρωπος είναι δύο από τα πάμπολλα όντα που ενυπάρχουν: η απάντησις δεν είναι εύκολη εάν κρατήσουμε τη σημερινή λογική: όμως απλουστεύεται υπαρξιακά εάν ιδούμε την ατομικήν μας ύπαρξιν ως ένα από τα πολλά ενυπάρχοντα όντα. Το ερώτημα του Χάϊντεγγερ υπό μία άλλη πλευρά ορώμενον καταργεί το σωκρατικό ανθρωποκεντρισμό: γιατί να μην είναι ο άνθρωπος το βασικότερο όν στον κόσμο αλλά να χρειάζονται και άλλα όντα; Άρα ο θάνατος είναι αυτός που αποκαλύπτει στον ελεγχόμενο εδώ άνθρωπο την πληθώρα των ξεχασμένων συμπαντικών όντων τα οποία  ως δυνάμεις κατευθύνουν τις πορείες όλων των όντων με τα οποία συναναστρέφονται: ο θάνατος είναι αυτοοντική απελευθέρωσις και όρασις όλων εκείνων των οντικών υπάρξεων οι οποίες ως Φαίακες, Τειρεσίας, Αίολος και Κίρκη κατευθύνουν την ατομική ύπαρξιν στο χαοτικό ταξείδι της στο Όν. Η οφειλή είναι η συναναστροφή με αυτά τα όντα, αυτή είναι η πραγματική κοινωνία στην οποία ανήκουμε διότι σε αυτήν και μόνον την κοινωνία η αυτάρκεια είναι δεδομένη, κανείς δεν υποκρίνεται, όλες οι υπάρξεις ως τίμιες και αυθόρμητες προχωρούν στον ατομικό τους νόστο.

Συζητούμε ουσιαστικά για την κατάργηση της Ιστορίας ως συλλογικής καταγραφής πράξεων: δεν είναι τυχαίο ότι ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης μεγαλούργησαν όταν λόγω της βιαιότητας του Πελοποννησιακού πολέμου εκρύβη η χαώδης ατομική φύσις και οι άνθρωποι έπρεπε ξαφνικά να υπακούσουν σε κοινούς κοινωνικούς κανόνες αγάπης και κατανόησης επί της γής: η οφειλή του θανάτου που διέπει την ύπαρξιν ουσιαστικά επαναφέρει την χαοτική Θουκυδίδεια φύσιν και καταργεί την Ηροδότεια Ιστορία: Μία Ιστορία υπάρχει, η δική μου ατομική ιστορία: αυτήν θα πρέπει να ικανοποιήσω ακολουθώντας τα βήματα τα οποία τόσο προσεκτικά το Όν διά των Όντων μου έχει ετοιμάσει: τελικά δεν υπάρχει θάνατος: στο Όν οφείλω τη συνέχεια όλων των δυνάμεών μου, όλων των εσωτερικών απορροών οι οποίες καρτερικά με περιμένουν Εδώ Αλλού και Πέρα.