Νεοελληνική γλώσσα γ΄γυμνασίου: προτεινόμενο διαγώνισμα.

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ: Ειρήνη

Η ειρήνη είναι μια από τις πιο παρεξηγημένες και ταλαιπωρημένες έννοιες απ' όσες χρησιμοποίησε ο άνθρωπος μέχρι σήμερα. Θεωρήθηκε ανακωχή, το μεσοδιάστημα δύο πολέμων, ονομάστηκε ‘ένοπλη’ ή φάνηκε πως είναι η απαρχή για έναν καινούργιο πόλεμο. Πάντοτε δηλαδή συνδεόταν το περιεχόμενό της με τον πόλεμο, όχι τόσο για να φανεί η αντίθεσή της μ' αυτόν, όσο για να υποτιμηθεί η αξία της και ο ρόλος της στη ζωή του ανθρώπου.‘Είρω’ σημαίνει ‘ενώνω’. Η ειρήνη δηλαδή εκφράζει την ενότητα, τη συμφιλίωση των ανθρώπων, τη θέλησή τους για επικράτηση ενός τρόπου ζωής απαλλαγμένου από τις συγκρούσεις ανάμεσα στα έθνη και τους ανταγωνισμούς στο επίπεδο της καθημερινής ζωής.

(...) Είπαμε πως ειρήνη είναι η συμφιλίωση των ανθρώπων. Συμφιλίωση που δεν έχει τυπικό χαρακτήρα ούτε ξεκάθαρο νομικό περιεχόμενο· δεν πρόκειται για μια σύμβαση μικρής ή μεγάλης διάρκειας. Αν συνέβαινε εύκολα κάτι τέτοιο θα ήταν αρκετό να πούμε πως οι άνθρωποι είναι ‘ενωμένοι’ ή ‘συμφιλιωμένοι’, αφού είναι όντα κοινωνικά. Η ειρήνη όμως δεν είναι η προϋπόθεση της κοινωνικότητας αλλά ο σκοπός της· είναι η συνεκτική δύναμη των κοινωνιών. Επομένως η ειρήνη δεν είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου (στη φύση ο ανταγωνισμός των ειδών είναι κανόνας) αλλά η δικαίωσή του ως όντος κοινωνικού, που εξασφαλίζεται με την αναζήτηση της ποιότητας της ζωής.

Η συνοχή δεν είναι εύκολο να εξασφαλιστεί μόνο με το νόμο και το φόβο της τιμωρίας. Προϋποθέτει τη συγκατάθεση των πολιτών, τη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας της φιλίας, της εμπιστοσύνης, της αλληλεγγύης, της ομόνοιας. Αυτές είναι οι συνεκτικές δυνάμεις μιας κοινωνίας που επιτρέπουν στον άνθρωπο να αισθάνεται ασφαλής και βέβαιος.

(...) πόλεμος δεν είναι μόνο η ένοπλη σύγκρουση. Η σύρραξη είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς από αιτίες που οδηγούν μεθοδικά τους λαούς να επιλέξουν τα όπλα και τα χαρακώματα ως πεδίο επίλυσης των διαφορών τους. Είναι ένα αποτέλεσμα αναπόφευκτο, μια «μαζική ηλιθιότητα» καθώς οι κοινωνίες παρασύρονται, ενεργούν τυφλά, χωρίς προσανατολισμό, για να εξασφαλίσουν οφέλη αμφισβητήσιμης αξίας. Στην εποχή μας ειδικότερα που τα στρατηγικά όπλα είναι πολύ περισσότερο ευέλικτα, ένας γενικός πόλεμος (παρ’ όλο που δε συμφέρει κανέναν) αποτελεί μια διαρκή απειλή. Η στρατηγική της αποτροπής κατάφερε να δημιουργήσει μια ισορροπία τρόμου. Επομένως, το πρόβλημα δεν είναι να αποτρέψουμε την τελική ανάφλεξη, αλλά να διαμορφώσουμε τις συνθήκες που θα ευνοήσουν την επικράτηση της ειρήνης.

(...) Έργο της εκπαίδευσης είναι η αγωγή του ανθρώπου. Είναι ο προσανατολισμός της συνείδησής του προς ένα σκοπό. Επομένως η προσπάθεια της εκπαίδευσης στην εδραίωση της ειρήνης θα πρέπει να στοχεύει στη συμφιλίωση του ανθρώπου με τον εαυτό του. Η ειρήνη θα εξασφαλιστεί όταν αρθούν οι αιτίες που προκαλούν τον ανταγωνισμό στην καθημερινή ζωή.

(...) Η εκπαίδευση, είναι αλήθεια, δεν μπορεί να αποτρέψει έναν πόλεμο. Μπορεί όμως να διαμορφώσει τη συνείδηση εκείνων που θα τον αρνηθούν. Για να επιτύχει το στόχο της χρειάζεται και η ανάλογη πολιτική βούληση. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ένα δημοκρατικό πολίτευμα θα διαπαιδαγωγήσει τους πολίτες με την ιδέα της ειρήνης και το σεβασμό του ανθρώπου.

Γιαβρής Άρης, Η οργάνωση του λόγου, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1990, τ. Α', σελ. 156-162

 

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

 

1)Γιατί η ειρήνη, σύμφωνα με το κείμενο,  δεν είναι φυσική κατάσταση;

2Ι) Δώστε ένα άλλο τίτλο στο κείμενο.

2ΙΙ) Δώστε από ένα πλαγιότιτλο στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου.

3) Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις ( βουλητική, τελική, πλάγια ερωτηματική, αιτιολογική) και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.

Α Τελείωνε με τις ετοιμασίες να μη χάσουμε το αεροπλάνο !

Β Αρνείται να ξεκαθαρίσει τη θέση του .

Γ Σε περιμένω  έξω,  θέλω να  μιλήσουμε

Δ Ρώτησα τον Πέτρο γιατί  φώναζε στο τηλέφωνο.

ΕΞύπνησα αλλά δεν πήγα στη δουλειά γιατί ήμουν άρρωστος.

 

4Ι)  Συμπληρώστε τα κενά των ακόλουθων φράσεων επιλέγοντας τη σωστή λέξη από τα ζευγάρια ομωνύμων ή παρωνύμων που σας δίνονται :

ΑΉταν στραβό το κλ__μα, δεν το ευνόησε και το κλ__μα. [ κλίμα / κλήμα ]

Β Επειδή παραλ__φθηκε μια υπογραφή, δεν παραλ__φθηκε η αίτησή του . [παραλήφθηκε / παραλείφθηκε ]

Γ Ήρθε λ__μός και πείνασαν, λ__μός και μας κολλήσαν. [ λιμός / λοιμός ]

 

4ΙΙ) Γράψτε στη στήληΒ’ ένα παρώνυμο για κάθε λέξη της στήλης Α’ :

 

Α’	Β’
χείλος
πίνω
πρωτότυπο
οφείλω
ήρεμος

 

(μονάδες 4 Χ 2.5= 10)

 

 

 

 

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1)Ποια ακριβώς είναι η έννοια της «ειρήνης»  και ποιες προϋποθέσεις υπάρχουν για να αισθάνεται κανείς ασφαλής μέσα σε μια κοινωνία ;

2Ι) Δώστε ένα άλλο τίτλο στο κείμενο.

2ΙΙ) Δώστε από ένα πλαγιότιτλο στις τελευταίες παραγράφους του κειμένου.

3) Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε και να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις ( βουλητική, τελική, πλάγια ερωτηματική, αιτιολογική) και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.

Α Έτρεξαν γρήγορα να κλείσουν την εθνική οδό όταν έμαθαν την υπερχείλιση του φράγματος

Β Δεν πρέπει να καπνίζεις τόσο πολύ.

Γ Ο στρατηγός αποφάσισε να εγκαταλείψουν το στρατόπεδο.

ΔΡώτησα τους συμμαθητές μου  γιατί η Ελένη τιμωρήθηκε με αποβολή μιας ημέρας.

ΕΉταν μια πολύ όμορφη βραδιά γιατί ο ουρανός ήταν γεμάτος αστέρια.

 

 4Ι)  Συμπληρώστε τα κενά των ακόλουθων φράσεων επιλέγοντας τη σωστή      λέξη από τα ζευγάρια ομωνύμων ή παρωνύμων που σας δίνονται :

Α Στ __μένη εκεί τόσες ώρες στο τέλος θύμιζε . . . στ__ μένη λεμονόκουπα. [στημένη / στυμμένη ]

Β Άλλο __δικό δίκτυο κι άλλο __δικό πτηνό. [ ωδικό / οδικό ]

Γ Ένας από τους ήρωες της Επανάστασης του 1821 είναι___ ενώ ο Αντώνης, ο συμμαθητής μας, είναι __  του. [ πρόγονος/ προγονός]

4ΙΙ) Γράψτε στη στήλη Β’ ένα παρώνυμο για κάθε λέξη της στήλης  Α’ :

 

Α’	Β’
σφήκα
ράφι
σχολείο
χορός
φύγει

 

(μονάδες 4 Χ 2.5= 10)

 

 

 

 

 

 Ενότητα 5η - Παραγωγή λόγου

1) ΘΕΜΑ :

Σε αντιπολεμική εκδήλωση που οργανώνειο Δήμος σου ζητείται από τον Δήμαρχο να ετοιμάσεις μια σύντομη εισήγηση και να προτείνεις συγκεκριμένα μέτρα, προκειμένου να σταματήσουν οι πόλεμοι στη γη και να εγκαθιδρυθεί μόνιμα η ειρήνη στον κόσμο. [ μονάδες 20 ]

 

2) Να γράψετε ένα κείμενο 300 περίπου λέξεων, όπου θα αναπτύσσετε τις αρνητικές συνέπειες του πολέµου σε όλους τους τοµείς της ανθρώπινηςδράσης και του πολιτισµού.

3) Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός πολέµου στην κοινωνία και τον άνθρωπο; Να γράψετε τις απόψεις σας σ’ ένα κείµενο δύο παραγράφων που θαδημοσιευτεί στην τοπική εφημερίδα

4) εκπαίδευη

5) ) ΘΕΜΑ: «Γιατί πιστεύεις ότι οι άνθρωποι αγαπούν την ειρήνη και απεχθάνονται τον πόλεμο ; Να καταθέσεις τις απόψεις σου σε ένα κείμενο 200 – 300 λέξεων».

Πρόλογος → Αγάπη ανθρώπων για την ειρήνη και απέχθειά τους για τον πόλεμο. Αναγκαιότητα ύπαρξης ειρήνης και εξάλειψης των πολέμων σε κάθε γωνιά της γης.

1^η παράγραφος → Τα αγαθά της ειρήνης

·        Αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς , καθώς δεν κυριαρχεί ο φόβος του θανάτου.

·        Στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων κυριαρχούν ο σεβασμός, η κατανόηση και ηαλληλεγγύη.

·        Ο άνθρωπος είναι μια υγιής και ολόπλευρη προσωπικότητα χωρίς τραυματικές εμπειρίες.

·        Πρόοδος και ευημερία της κοινωνίας.

·        Ο πολιτισμός αναπτύσσεται σε όλους τους τομείς – επιστήμες, τέχνες, γράμματα – εφόσον ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να εμπνευστεί και να δημιουργήσει.

·        Πολιτιστικές ανταλλαγές ανάμεσα στα κράτη.

·        Ανάπτυξη της οικονομίας, αφού μειώνονται οι δαπάνες για πολεμικό εξοπλισμό.

·        Ενίσχυση της δημοκρατίας και του διαλόγου.

·        Διάδοση της ανθρωπιστικής παιδείας και ηθικών αξιών, όπως η δικαιοσύνη, η αγάπη για το συνάνθρωπο.

·        Επικοινωνία και συνεργασία ανάμεσα στα κράτη για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων π.χ. περιβαλλοντική καταστροφή , αφού δεν υπάρχουν συγκρούσεις και ανταγωνισμοί.

2^η παράγραφος → Οι συνέπειες του πολέμου

·        Χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν στο πεδίο της μάχης, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή από τις αρρώστιες και την πείνα.

·        Ο άμαχος πληθυσμός – γυναίκες, γέροι και παιδιά - αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εστία του και να γίνουν πρόσφυγες.

·        Παιδιά μένουν ορφανά από τον ένα ή και από τους δύο γονείς και καταλήγουν να μεγαλώνουν σε ορφανοτροφεία.

·        Τα θύματα του πολέμου τραυματίζονται ψυχικά και κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή τις οδυνηρές εμπειρίες.

·        Τα παιδιά εξοικειώνονται με τη βία και τα όπλα. Χάνουν την αθωότητά τους και από θύματα μετατρέπονται σε στυγνούς τιμωρούς.

·        Κυριαρχεί το μίσος, η οργή και η επιθυμία για εκδίκηση.

·        Ανασφάλεια, αβεβαιότητα και απαισιοδοξία. Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται μόνο για την επιβίωσή του και μετατρέπεται σ’  ένα «θηρίο» χωρίς αισθήματα.

·        Στις διαπροσωπικές σχέσεις επικρατούν η καχυποψία και η απομόνωση, oρατσισμός και οιπροκαταλήψεις, ο φόβος για το ξένο ή το διαφορετικό .

·        Όχι ανάπτυξη αλλά οπισθοδρόμηση. Οι τέχνες και οι επιστήμες στασιμοποιούνται. Τα σχολεία κλείνουν.

·        Μνημεία πολιτισμού καταστρέφονται μέσα στη βαρβαρότητα του πολέμου.

Επίλογος → Χρέος όλων μας να διατηρήσουμε και να περιφρουρήσουμε την ειρήνη. Υποχρέωση να μεταδώσουμε την αγάπη μας γι’αυτήν στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές, καθώς δεν είναι αυτονόητο αγαθό.