Στον περίφημο λοιπόν διάλογο «Φαίδρο» η επιχειρηματολογία του Πλάτωνος περί της αθανασίας της ψυχής έχει τρία σκέλη: Το πρώτο ευρίσκεται στο απόσμασμα 69e-72d και τρέχει περίπου ως εξής: Ο κόσμος μας χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις, για παράδειγμα η πλέον διάσημη αντίθεση είναι ότι το μεγαλύτερο είναι διάφορο του μικροτέρου. Αυτό σύμφωνα με τον Πλάτωνα από κανέναν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Μία επίσης κραυγαλέα και πιο σοβαρή σαφώς αντίθεση είναι αυτή ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο: Δεδομένου και του στοιχείου ότι το σώμα διαλύεται και οι ψυχές των ανθρώπων διαμένουν εις τον Άδην: Άρα από όλα αυτά προέρχεται και προκύπτει ότι από τους τεθνεώτες προκύπτουν οι ζωντανοί, οι νεκροί είναι οι γονείς των ζωντανών: Άρα το στοιχείο ψυχή το οποίο παραμένει στον Άδη και ξαναγεννά τις ανθρώπινες έμμορφες ζωές είναι αθάνατο.
Το δεύτερο επιχείρημα ευρίσκεται στα χωρία 72e-77a και εστιάζει στη θεωρία της ανάμνησης: Η συγκεκριμένη θεωρία έχει αναπτυχθεί και στο Μένωνα και αλλού όμως σε αυτό το σημείο τίθεται αποφασιστικά ώστε να αποδείξει την αθανασία της ψυχής: το επιχείρημα του Πλάτωνος είναι τόσο εύλογο όσο και σαφές: υπάρχει κάτι πέρα από το θνητό μου κομμάτι το οποίο προϋπήρχε και το ενθυμούμαι, και αυτό ως προϋπάρχον θα είναι και μεταϋπάρχον ώστε να με οδηγήσει στην μεταθανάτια ζωή, και αυτό είναι η ιδέα της ψυχής την οποία ενθυμούμαι όταν ευρισκόμουν στον κόσμο των ιδεών της ψυχής, άρα αυτή η ιδέα είναι ήταν και θα είναι, αθάνατη στη βάση της: παρατηρούμε ότι η πλατωνική αθανασία δεν έχει να κάνει με την αφθαρσία τόσο (διότι η ψυχή βασανίζεται και παιδεύεται μέσα στη διαδρομή εν τω σώματι και εκτός αυτού) αλλά έχει να κάνει με τη διάρκειά της από τον κόσμο των ιδεών έως τον κόσμο των ανθρώπων και πάλι στον κόσμο των ιδεών. Το συμπέρασμά του είναι σαφές: «τὸ ὁμοίως εἶναι τήν τε ψυχὴν ἡμῶν πρὶν γενέσθαι ἡμᾶς καὶ τὴν οὐσίαν ἣν σὺ νῦν λέγεις( η ψυχή μας υπήρχε πριν γεννηθούμε, και με τον ίδιο τρόπο η ουσία για την οποία εσύ τώρα μιλάς)».
Μάλιστα σε αυτό το σημείο ο Πλάτων κάνει επίκληση του Πινδάρου και άλλων ποιητών ώστε να τονίσει την έννοια της θείας αθανασίας της ψυχής: το θείο εννοείται είτε ως ένα νοητό σημείο εις το οποίον έφθασαν οι ποιητές και οι μύστες είτε ως ένα ανώτερο επίπεδο ιδεών το οποίο εμπνέει φωτισμένους ανθρώπους.
Από το 78b- 80 c εξελίσσεται το τρίτο επιχείρημα του Πλάτωνος περί την αθανασία της ψυχής. Αυτό έχει να κάνει με τη συγγένεια της ψυχής με τις αθάνατες ιδέες άρα η ψυχή είναι συγγενής αθανάτων όντων άρα αθάνατος και η ίδια.
Καταλαβαίνουμε ότι τα τρία επιχειρήματα του Αθηναίου φιλοσόφου οντολογικώς είναι έωλα: είναι μέν γνωσιολογικά επιχειρήματα δεν φαίνεται όμως να έχουν οντολογική αξία: γιατί η ψυχή είναι ανωτέρα του σώματος; Το σώμα όταν διαλύεται δεν διαλύεται σε οντολογικές δυνάμεις οι οποίες επανασυνθέτουν κάτι οντολογικώς καινούργιο; Οι ίδιες δυνάμεις που αποτελούν την ψυχή δεν αποτελούν και το σώμα απλά από κάποιο σημείο και πέρα οι μέν μένουν άϋλες οι άλλες καθίστανται υλικές: για να μην αναφέρουμε ότι ούτε ύλη ούτε αντιύλη υπάρχει απλά ο άνθρωπος έχει μάθε σε υλικά και μη υλικά σώματα και όλα είναι μία οντολογική δύναμις σε εξέλιξη. Ας μην ξεχνούμε ότι το βρέφος 4 εβδομάδων είναι συγχρόνως άϋλος ψυχή και άϋλον σώμα καθώς σταδιακά οι ίδιες δυνάμεις γίνονται ψυχή και σώμα, άρα ο άνθρωπος ως τέτοιος είναι αθάνατος διότι οι δυνάμεις που τον αποτελούν είναι οντολογικώς αθάνατες, συνεχώς μάλιστα αναδιανέμουν και δημιουργούν νέες μορφές και είδη όλα πάντα αθάνατα.
Γιατί οι ψυχές θα πρέπει να θυμούνται τον κόσμο των ιδεών και όχι τον καθεαυτό άπειρο οντολογικό χαώδη κόσμο; Μήπως ο Πλάτων ήθελε να συνδέσει ένα μέρος του ανθρώπου (νούς) με σταθερές ιδέες (ώστε ο άνθρωπος να αποκοπεί από το χάος) και με βάση αυτές τις σταθερές ιδέες και την μετέπειτα ηθική τους, ειδικά από τη στιγμή που θα συσσωρευθούν αυτές οι δυνάμεις σε κάποιον θεό, ο άνθρωπος να ζεί σε σχέση μόνον με αυτές τις συγκεκριμένες δομές και να ελέγχεται; Δηλαδή η ίδια δύναμις που εξέρχεται από τον κόσμο των ιδεών γίνεται φθαρτή (ύλη) και μη φθαρτή (σώμα). Αυτό είναι αδύνατον διότι η μία οντολογική δύναμις αναδιανέμεται σε όλες τις οντικές διαστάσεις και επιστρέφει στον εαυτό της, άρα η ψυχή και το σώμα είναι το ίδιο αθάνατες οντότητες, εκπηγάζουσες από την ίδια οντική πηγή και επιστρέφουσες σε αυτήν. Ο Πλάτων υπακούων σε ανατολικές δοξασίες οι οποίες άρχισαν να κατακλύζουν την Ελληνική επικράτεια δυςτυώσ έστρωσε το έδαφος σε αυθαίρετες εκτιμήσεις οι οποίες άλογα και αντιοντολογικά επεβλήθησαν στους ανθρώπους, αυτές καταπίπτουν εάν ο άνθρωπος ήρεμα σκεφθεί με φόντο το Όν και όχι τον παρόντα κόσμο: εξάλλου και το πλατωνικό σπήλαιο είναι μία αφελής εικόνα διότι μπορεί οι άνθρωποι να μένουν κλεισμένοι σε σπήλαιο αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επικοινωνούν με το φώς, όπως το βράδυ οι άνθρωποι επικοινωνούν με τον Ήλιο (δεν παύει να υπάρχει) ταξιδεύοντας με τα όνειρά τους στις χώρες της οντικής γνώσης.
Θεωρούμε λοιπόν ότι ο Άνθρωπος ως τέτοιος είναι αθάνατος και εσώτατα ανήκων στην οντική του συνέχεια. Το να διαχωρίζονται στοιχεία του ανθρώπου σε φθαρτά και άφθαρτα, σημαίνουν αντιοντολογικό μερισμό του ανθρώπου, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο ελέγχεται από ανατολίζουσες θεότητες οι οποίες τεχνηέντως απέκοψαν τον άνθρωπ από το όν, τον κομμάτιασαν σε αθάνατα και θνητά μέρη, συνέδεσαν τα θνητά του μέρη με την εξουσιαστικότητά τους, τα αθάνατα μέρη με ηθικές αμοιβές, και επί της ουσίας ο αποκεφαλισμένος και χιλιοδιαμελισμένος άνθρωπος έγινε βορά σε θείους και ανθρωπίνους εξουσιαστάς. Ο Άνθρωπος οφείλει να θυμηθεί την ενιαία οντολογικά φύση, να εύρει την οντολογική νοστίζουσα πορεία του, και να την ακολουθήσει με φόντο το χάος και τις επόμενες διαμορφώσεις του επί της οντικής του δυνάμεως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
vasilios888@yahoo.gr