Μακιαβέλι, ο πολιτικός εκφραστής του Προτεσταντισμού.

 

Η σειρά από τον Λούθηρο και το Μακιαβέλι έως τον Καρτέσιο, είναι πράγματι μία πολύ ενδιαφέρουσα σειρά γένεσης του θρησκευτικού και πολιτικού και φιλοσοφικού ατομικισμού,  ο οποίος αποθεώθηκε στην εμφάνιση του οικονομικού καπιταλιστικού ατομικισμού ο οποίος πλέον απομόνωσε πλήρως το σημερινό υλιστικό άνθρωπο.

Η Δύση ως γνωστόν, γνώρισε το χριστιανισμό από Αρειανούς εκφραστές του χριστιανικού δόγματος. Η σημασία αυτού του γεγονότος είναι εξαιρετικά σημαντική διότι αφ΄ενός εγέννησε τη διαδρομή από τον παπισμό έως τον προτεσταντισμό, αφ΄ετέρου μετέφερε ομαλά το ενυπόστατο δόγμα του χριστιανισμού στους παγανιστές εκχριστιανισμένους βαρβάρους Γότθους οι οποίοι αποτελούν τους προγόνους των σημερινών Ευρωπαίων θεμελιωτών της γηραιάς ηπείρου.

Δεχόμενος λοιπόν ο Άρειος ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είναι Υιός ομοούσιος εκ του Πατρός αλλά κτίσμα αυτού, απέλυσε το Θεό-Πατέρα στο Σύμπαν και μετέφερε τον Υιό-Ιησού στη Γή, κρατώντας το χαοτικό χάσμα ανάμεσά τους. Αυτό έχει εξαιρετική σημασία στο ότι ο παπισμός σε αντίθεση με την Ορθοδοξία της Ανατολής, εδέχθη έναν απομακρυσμένο αχανή και αφηρημένο Θεό ο οποίος απλά αντιπροσωπεύεται από τον πάπα επί της Γής: για αυτό ο πάπας αποθεώθηκε και θεωρήθηκε όλα όσα θεωρήθηκε (αλάθητος κ.λ.π) διότι ήταν ο μοναδικός δεσμός ανάμεσα στον αφηρημένο θεό των δυτικών χριστιανών και στους ανθρώπους. Τη στιγμή κατά την οποία στην ανατολική ορθοδοξία ο θεάνθρωπος Ιησούς εθεωρείτο ως αυτοφυής θεός ομοούσιος τω Πατρί, για αυτό και οι ιερείς της Ορθοδοξίας ουδέποτε εθέλησαν τις παπικές υπερβολές του αλαθήτου διότι θεωρούσαν ότι ο θεάνθρωπος Ιησούς είναι δίπλα τους.

Ο Λούθηρος αποτελεί τη φυσιολογική εξέλιξη του παπισμού: ο μόνος άνθρωπος επί της γής έναντι του χαοτικού και απομακρυσμένου Αρειανού Θεού δέχεται ότι μόνον με την πίστη (sole fide) είναι δεμένος με το θεό, από εκεί και πέρα επί της γής μπορεί με βάση τη γνώση του όποιου καλού κατανοεί εκ της πίστεώς του στο θεό, μπορεί να πορευθεί δημιουργικά και εποικοδομητικά: γι αυτό και ο προτεσταντισμός είναι η στροφή του χριστιανισμού προς την επιστήμη και τις τέχνες. Γι αυτό και εκκοσμικεύθηκε τόσο ο χριστιανισμός σε σχέση με το μουσουλμανισμό της ανατολής ο οποίος ενώ αποτελεί τον προτεσταντισμό της ανατολής έμεινε στην εν πίστει σχέση με το θεό.

Ο Μακιαβέλι ακριβώς (σε αντίθεση με τον απολογητή του παραδοσιακού παπικού πολιτειακού μοντέλου Μποντέν) εκφράζει επί του πολιτειακού πεδίου το πνεύμα του προτεσταντικού ατομικισμού, ο Ηγεμόνας συνδέεται με το θεό μόνον με την πίστη, έχει τις αρετές που χρειάζεται εξ αυτής της σχέσης: Όμως πλέον ατομικά και εν γνώσει ότι η εσωτερική πίστη με το θεό του δίδει κάθε γνώση ως ατόμου και Ηγεμόνος, μπορεί και πρέπει και δύναται, ατομικά και υπεύθυνα να κτίσει την Ηγεμονία του και να την διαφυλάξει. Ο Μακιαβέλι εισάγει το προτεσταντικό πνεύμα στην πολιτική κουλτούρα της Δύσης, ο Ηγεμόνας είναι έναντι του θεού σε διαρκή πίστη και εσωτερική επάρκεια, αλλά θα πρέπει όλο αυτό να γίνει έργο συνεχείας επί της γής. Γι αυτό και αποθεώνει την ατομικότητα του Ηγεμόνος χωρίς να τον συσχετίζει εθνικά και γενετικά ή άλλα κατάλοιπα.

Ο Καρτέσιος σε καθαρά φιλοσοφικό πεδίο, εξατομικεύει πλήρως τον άνθρωπο ως άτομο το οποίο ατομικά ισοπεδώνει τα παραδεδομένα και ξανακτίζει τον κόσμο με τα υλικά που αυτός επιλέγει: Η αμφιβολία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ερείπωση και ξανακτίσιμο του κόσμου, του ανθρωπίνου μοντέλου και του σκοπού ενός κόσμου ο οποίος κτίζεται από έναν άνθρωπο ο οποίος αφού εδίωξε το θεό στο σύμπαν προσπαθεί τώρα να κτίσει μόνος του επί γής το δικό του παράδεισο με υλικά που του έδωσαν οι  Έλληνες και όσοι τους πήραν δανειστικά και αγύριστα τα πάντα.

Ο καπιταλιστικός ατομικισμός, ο επιστημονικός ιντιβιντουαλισμός, η τεχνολογική μοναξιά, είναι τα έσχατα περπατήματα του Λουθηρανικού πιστού, του Μακιαβελικού Ηγεμόνα και του Καρτεσιανού υποκειμένου, της μοναξιάς και των ατομικών δρόμων. Ο άνθρωπος θα υπάρξει όπως και αυτά τα συστήματα όσο υπάρχουν άνθρωποι που αντέχουν αυτή τη ζωή της ύλης και της εξουσιαστικότητας. Πρέπει όμως να παραδεχθούμε ότι οι σημαντικοί αυτοί άνδρες έστρωσαν το δρόμο προς την ιστορικότητα της εποχής μας, κατάλαβαν ότι θα πρέπει να υπάρξει και αυτό το μοντέλο του ανθρώπου, το εδημιούργησαν και το προσέφεραν: είναι οι δημιουργοί του κόσμου μας.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, δρ.φιλοσοφίας.