Ο ρόλος του Πατριαρχείου στη Μικρασιατική καταστροφή.

 

Ας αρχίσουμε αυτήν την έρευνα πηγαίνοντας αρκετά χρόνια πίσω σε σχέση με τη Μικρασιατική καταστροφή: Φθάνουμε λίγο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους οθωμανούς, τότε που ο μωάμεθ ο β΄έχρισε τον Γεννάδιο Σχολάριο Πατριάρχη της Πόλης (τηρώντας πάντως τις κανονικές διαδικασίες απλά αυτός επικύρωσε την εκλογή του). Εάν κάποιος ίδει το όλο θέμα απολύτως λογικά θα αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν ένας μουσουλμάνος να διατηρήσει ένα τέτοιο χριστιανικό θεσμό, για τον οποίο  όπως λένε οι πηγές διατηρήθηκε προκειμένου ο μωάμεθ να ομιλεί με τους ορθοδόξους επίσης να φαίνεται ότι είναι διάδοχος της βυζαντινής αυτοκρατορίας και των βυζαντινών αυτοκρατόρων. Άρα ο μωάμεθ θεωρούσε ότι ή συνέχεια του βυζαντίου δεν είχε διαρραγεί και μέσω αυτού συνεχιζόταν η βυζαντινή κατά κάποιον τρόπο αυτοκρατορία:   ο χριστιανισμός και ο μουσουλμανισμός είναι μονοθεϊστικές εξ αποκαλύψεως θρησκείες, οι μουσουλμάνοι κυρίως είχαν γνωρίσει πρώτα το χριστιανισμό (εάν εξαιρέσουμε τους ειδωλολάτρες άραβες) άρα ο μουσουλμανισμός ήταν προσαρμοσμένος στις ανατολικές επαρχίες του βυζαντίου χριστιανισμός: άρα η μία θρησκεία με άλλο πρόσωπο συνέχιζε το βυζάντιο το οποίο σκοπό είχε να ενώσει τους πάντες υπό τον ένα θεό των χριστιανών και μετέπειτα των μουσουλμάνων μεταφέροντας και στη δύση την άποψη αυτού του θεού: ώστε περί το 1500 όλη η φραγκική δύση και η βυζαντινή ανατολή είναι υπό την επήρεια του μονοθεϊσμού, των θρησκειών της αποκάλυψης και των δογμάτων τους: αυτό έχει εξαιρετική σημασία διότι φανερώνει ότι η θρησκευτική ταυτότητα είναι υπεράνω της Εθνικής ταυτότητας, για αυτό εξάλλου και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το Πατριαρχείο διατηρήθηκε (έπρεπε να διατηρηθεί η μονοθεϊστική αλυσίδα που ενώνει τον γνωστό κόσμο) επίσης η θρησκευτική ταυτότητα (χριστιανοί-μουσουλμάνοι) έμελλε να καθορίσει τη Μικρασιατική καταστροφή (διότι Έλληνες χριστιανοί  ορθόδοξοι αντηλλάγησαν με μουσουλμάνους): διότι απλά Έλληνες δεν θα μπορούσαν ως τέτοιοι να πειραχθούν και θα μπορούσαν να δημιουργήσουν την μεγάλη Ελληνική παμβαλκανική Δημοκρατία του Ρήγα υπό τον Ελληνικό Λόγο: όμως οι Έλληνες διαλύθηκαν διότι επεκράτησε και η δοθείσα άλλη ταυτότητά τους: Έλληνες χριστιανοί ορθόδοξοι.

Ως εκ τούτου καταλαβαίνουμε ότι το Πατριαρχείο έπρεπε να συνεχίσει το διαχρονικό του ρόλο και επί Μικρασιατικής καταστροφής δηλαδή να υπάρχει ως συνέχεια της χριστιανικής ορθοδόξου ταυτότητος στους Έλληνες της ανατολής προκειμένου όλα να είναι διακριτά κατά αυτόν τον τρόπο στις εξουσιαστικές δυνάμεις της δύσης οι οποίες με βάση τη θρησκευτική ταυτότητα (κάτι που ίσχυαν και στα οθωμανικά μιλιέτ) εχώριζαν τον κόσμο. Το Πατριαρχείο έπρεπε να υπάρχει ώστε να υποβιβασθεί η ταυτότητα : Έλλην, και να υπερισχύσει η ταυτότητα του ορθοδόξου βάσει της οποίας θα γινόταν και η τελική απάνθρωπη ανταλλαγή: για αυτό εξάλλου διαχρονικά διατηρήθηκε το Πατριαρχείο προκειμένου να μην εμφανισθεί ο προαιώνιος Ελληνισμός, οι Έλληνες έπρεπε να πορευθούν με βάση τη δοθείσα χριστιανική ταυτότητά τους: χριστιανοί ορθόδοξοι.

Πατριάρχης δεν υπήρχε κατά τη διάρκεια της συνθήκης του Μούδρου (1918) της συνθήκης των Σεβρών (1920) και κατά τις εκλογές του Νοεμβρίου (1920). Αυτό είναι σημαντική ιστορική παρατήρηση για τον προφανή λόγο ότι η προσπάθεια των Ελλήνων να προσαρτήσουν όσες περιοχές της ανατολίας ιστορικά και Εθνικά τους ανήκαν δεν είχαν καμμία υποστήριξη από κάποιον συγκεκριμένο Πατριάρχη, έχοντα θέση και συγκεκριμένη δυναμική: άρα ένας τέτοιος θεσμός ο οποίος θα μπορούσε να βοηθήσει το εγχείρημα της Μεγάλης Ιδέας ήταν απών τουλάχιστον ως προσωπική ύπαρξη κάποιου συγκεκριμένου Πατριάρχου ο οποίος σε συνεργασία με την Ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να προβάλλει την Ελληνική Ιδέα της Εθνικής αποκατάστασης παντού και στη δύση.

Στις 25 Νοεμβρίου/8 Δεκεμβρίου 1921 διεξληχθησαν εκλογές για την πλήρωση της θέσεως του Οικουμενικού Πατριάρχου ο οποίος διατελούσε χηρεία από το 1918 χρονιά κατά την οποία παραιτήθηκε ο Πατριάρχης Γερμανός ο Ε΄. Οι εκλογές διεξήχθησαν σε κλίμα έντασης διότι οι βενιζελικοί και οι βασιλικοί διασταύρωσαν και σε αυτό το θέμα τα ξίφη τους: Οι Βενιζελικοί ήθελαν το Μελέτιο Μεταξάκη (ο οποίος και τελικά έγινε νέος Πατριάρχης)(ήταν εξάλλου  πολύ αγαπητός στο Βενιζέλο ο οποίος για χάρη του ξεσπίτωσε το Θεόκλητο και τον είχε κάνει το Μελέτιο και Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος).

Ας ιδούμε κάποια μικρά συμπεράσματα που εξάγονται από όσα εδώ λέμε: Το 1921 φιλονικούσαν βενιζελικοί και βασιλικοί για τον Πατριάρχη, άρα οι βενιζελικοί είχαν λόγο στα Ελληνικά δρώμενα και θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις δυσμενείς εξελίξεις: όπως πάλευαν για το Μελέτιο θα μπορούσαν να παλεύουν για το Μικρασιατικό μέτωπο που κατέρρεε. Επίσης θα μπορούσαν να παλεύουν στη δύση για να μην πειραχθούν οι ισορροπίες ανάμεσα σε Έλληνες και τούρκους: παρά ταύτα για όλα ευθύνεται ο βασιλιάς και ο Γούναρης (οι ευθύνες τους εννοείται ότι είναι τεράστιες αλλά όχι μόνο σε αυτούς). Επίσης ας παρατηρήσουμε ότι δεν εξελέγη ένας Πατριάρχης καθολικά αποδεκτός άρα ούτε ο Πατριάρχης θα μπορούσε να είχε λόγο δημιουργικό και στο μικρασιατικό μέτωπο και στη δύση: εξάλλου υπήρχε μία κλαυσίγελη αντίφαση: ο Πατριάρχης ήταν φιλοβενιζελικός και η Ελληνική κυβέρνηση βασιλική: ο Πατριάρχης δεν συνομιλούσε με το Χρυσόστομο, άρα σε όλα τα μέτωπα διχόνοια και διάλυση επικρατούσε: δεν θα μπορούσαν άραγε βενιζελικοί και βασιλικοί να ομονοήσουν ενώπιον του καλού της Πατρίδος; Επίσης οι βενιζελικοί ελέγχοντας τον Πατριάρχη είχαν δύναμη, γιατί δεν την εκτόνωσαν προς  ωφέλεια της Μεγάλης Ιδέας;

Πώς όμως θα μπορούσε να συμβεί αυτό όταν ο νέος Πατριάρχης δεν αναγνωρίσθηκε ούτε από την «πύλη» ούτε από την Ελληνική κυβέρνηση. Η Ελληνική μάλιστα κυβέρνηση τον είχε μηνύσει για παράνομη και έκνομη συμπεριφορά και δεν του έδιδε διαβατήριο να υπάγει από τις ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη (καταδικάσθηκε μάλιστα από την Ελληνική κυβέρνηση σε ισόβια εξορία στην ιερά μονή Αγίου Δημητρίου Στροφάδων στη Ζάκυνθο): ας σημειωθεί κύκλοι του Λονδίνου και του Παρισιού (!) τον έφεραν στην Πόλη, και αυτό λέγει πολλά για το αν το Πατριαρχείο θα εστήριζε αποφασιστικά και με σθένος τον αγώνα των μικρασιατών και των άλλων Ελλήνων. Πάντως μπορεί ο Μικρασιατικός Ελληνισμός να χάθηκε αλλά οι μητροπόλεις Αμερικής Ευρώπης και Αυστραλίας υπήχθησαν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όπως και οι εκκλησίες Τσεχοσλοβακίας, Εσθονίας και Φινλανδίας. Ιδρύθηκε η μητρόπολη Θυατείρων και η εξαρχία δυτικής ευρώπης, άλλαξε το ημερολόγιο, το Πατριαρχείο επίσης αγκάλιασε τους αγαπημένους του Βενιζέλου τους αγγλικανούς προτεστάντας. Μπορεί οι ορθόδοξοι να τράβηξαν τα πάνδεινα αλλά οι αγγλικανοί ευημερούσαν. Είναι επίσης πλήρως κατανοητό γιατί και μετά τη συνθήκη της Λωζάννης το Πατριαρχείο παρέμεινε δυνατόν και ακμαίον προσαρτώντας μάλιστα τις εκκλησίες των νέων χωρών: επ ουδενί δεν έπρεπε η Ελλάδα να μείνει ανεξάρτητη, έπρεπε να ελεγχθεί αποφασιστικά ή όποια δυναμική εξάγεται από το όνομα και μόνον Ελλάς.

Το ιστορικό ερώτημα είναι αμείλικτο: αφ΄ής στιγμής διαχρονικά από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 έως τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 το Πατριαρχείο δεν μπόρεσε να υποδυθεί έναν αποφασιστικό ρόλο γιατί όλη η δυναμική του δεν πέρασε στην Ελληνική δικαιοδοσία ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει μία παγκόσμια δυναμική: άρα η διατήρησις του Πατριαρχείου αποκόπτει δυναμική από την Ελλάδα: άρα και στο 1922 αυτό συνέβη, η Ελλάδα σε κανένα τομέα δεν ενδυνάμωσε ώστε να αποκατασταθή ιστορικά και Εθνικά διαχρονικά.