Η κατάρριψις της Πλατωνικής αναμνήσεως από την ευλογημένη λήθη του Νίτσε.

 

Είναι γνωστή τοις πάσι η περίφημη θεωρία των ιδεών του Πλάτωνος: έχει θαυμασθεί μέσα στους αιώνες επειδή όλοι θεώρησαν ότι απελευθερώνει συμπαντικά τους ανθρώπους και τους θυμίζει μεγάλο μέρος του χθές αλλά και του  αύριο, των γενομένων και των μελλουμένων πραγμάτων των εσομένων. Ο Νίτσε φαίνεται ότι κατενόησε αυτό το οποίο μάλλον είναι πρόδηλο στη νοησιοκρατική φιλοσοφία του Πλάτωνος, πώς δηλαδή η πλατωνική φιλοσοφία αφορά κομμάτι του όλου, διαστασιακό μέρος περί της γήν, χωρίς να είναι οντολογία του Όλου, χωρίς να έχει σχέση με το καθεαυτό Όν ως χαώδης άπειρος και διηνεκής κίνησις. Επίσης μάλλον ο γερμανός φιλόσοφος κατενόησε ότι η πλατωνική φιλοσοφία δεν απελευθερώνει οντολογικά τον άνθρωπο αλλά τον καθιστά ικανό να διαχειρισθεί την επίγειο θέση του όποια και αν είναι αυτή. Εν ολίγοις η πλατωνική φιλοσοφία είναι πλήρως ξεπερασμένη εάν ο ξεχωριστός άνθρωπος θέλει να αφεθεί στην ξεχωριστή και ατομική οντολογική του θέση, πορεία και άπειρο νόστο.

Ο Νίτσε λοιπόν στους αφορισμούς του στη Γενεαλογία της Ηθικής, ομιλεί περί της ευλογημένης λήθης: κάτι το οποίο πλατωνικώς είναι απαράδεκτο εάν θυμηθούμε τον αγώνα που δίδει ο φιλόσοφος ώστε ο Άνθρωπος να θυμηθεί την προΰπαρξή του στον κόσμο των ιδεών όπου όλα τα είδε και τα εγνώρισε. Για τον Πλάτωνα (κάτι που αποδεικνύεται και στην περίφημη φράση του Τιμαίου «το γαρ ζητείν και μανθάνειν ανάμνησις του όλου εστίν») η πηγή γνώσεως του ανθρώπου είναι η ανάμνησις διότι αυτή τον συνδέει με τον κόσμο των ιδεών ώστε οι ιδέες του Αγαθού να συνδεθούν διά της ηθικής με τον εδώ κόσμο ωθώντας τον άνθρωπο στην συμπαντική του συνέχεια διά της τελείας Πολιτείας. Επίσης έχουμε και το μεγάλο ομηρικό πρόβλημα να αντιμετωπίσουμε, διότι και στην Οδύσσεια μέσω των Λωτοφάγων η λήθη (όπως και στον Πλάτωνα αλλά όχι στο Νίτσε) θεωρείται κάτι το άσχημο το οποίο απωθεί τους ανθρώπους από το νόστο και την επιστροφή στην Πατρίδα.

Η όλη πορεία της Γενεαλογίας της Ηθικής είναι η έξοδος του ανθρώπου από την παρούσα γήϊνη διάσταση εις την οποίαν εθελουσίως εισήλθε ο άνθρωπος και η οντολογική του απελευθέρωσις: φυσικώς περιμένει ο ωκεανός του μηδενισμού, αλλά ούτε εμείς πολλώ δε μάλλον ο Νίτσε δεν φοβείται την βύθιση σε αυτόν τον Ωκεανό ο οποίος τόσο έντονα εννοείται αλλά και αναφέρεται και στον Όμηρο αλλά και στον Ησίοδο: η ικανότητα του ανθρώπου να αντιμετωπίσει συλλήβδην τον παρόντα γήϊνο πολιτισμό από τα πανάρχαια χρόνια έως και σήμερα ως μηδέν είναι αναγκαία.

Πώς ορίζεται το μηδέν; Ο Νίτσε εις την Γενεαλογία της Ηθικής οδηγείται στο μηδέν ερευνώντας τα όντα και τα πρόσωπα και τα πράγματα αυτού του πολιτισμού, καταλαβαίνοντας ότι το ένα αναιρεί το άλλο, το έναν είναι απλή επανάληψη του άλλου, καμμία εφεύρεση αυτού του πολιτισμού (από το θεό έως τον άνθρωπο) δεν είναι οντολογικώς καθεαυτή αλλά όλα σβήνουν όταν εκτελέσουν την πορεία τους στον καθορισμένο χρόνο, επανέρχονται ως ιδέες και αξίες με άλλη μορφή, όλες οι ιδέες και τα συναισθήματα εκτελούν απλές τροχιές οι οποίες όταν τελειώσουν εκλείπουν και τα όντα και τα πεδία εφαρμογής: ας ιδούμε το θέμα της μνησικακίας: σύμφωνα με το Νίτσε ο δούλος μισεί τον κύριο όμως χωρίς τον κύριο δεν υφίσταται δούλος άρα η μνησικακία υπάρχει όσο υπάρχει ο δούλος και ο κύριος, ο ιερές και ο αμαρτωλός, άρα (θα λέγαμε εμείς) στη σημερινή εποχή όπου ηλεκτρονικώς όλα εξισώνονται έναντι της εικονικής πραγματικότητας η απουσία κυρίου και δούλου αποδιώχνει και το συναίσθημα της μνησικακίας: άρα ο Νίτσε δείχνει ότι όλος ο γήϊνος πολιτισμός είναι απλή εκτόνωση και εξ-όντωση συγκεκριμένων οντολογικών δυνάμεων οι οποίες πρέπει να εξαφανισθούν στο χάος ώστε το πραγματικό όν ως χάος να εμφανισθεί στον άνθρωπο ο οποίος με τη σειρά του δεν πρέπει να φοβηθεί να βυθισθεί μέσα σε αυτό και στη συνέχειά του. Η λήθη είναι ευλογημένη διότι ο άνθρωπος ξεχνά αυτό το χαώδες όν και ενθυμείται όσα του εισάγουν στο μυαλό του και μοιραία γίνεται ο ανθρωποκεντρικός άνθρωπος αυτής της διάστασης: ουσιαστικά λοιπόν η λήθη είναι κατηραμένη οντολογικά διότι ο άνθρωπος ξεχνά το άπειρο θυμάται μόνον τον μικρόκοσμο εδώ επάνω στον οποίο δομεί τον εαυτό του, μία ανάμνησις του όλου χάους θα εξαφανίσει τον εδώ μικροπολιτισμό (ο οποίος νοησιοκρατικά ξεκινά από τον πλατωνικό νού) και θα απελευθερώσει τον άνθρωπο στο όλον Όν. Ώστε λοιπόν ο άνθρωπος θα πρέπει να λησμονήσει όσα του λέγει ο Πλάτωνας και οι συνοδοιπόροι του (οι οποίοι φθάνουν έως τις παρυφές του χριστιανισμού) και να θυμηθεί το άπειρο Όν μέρος του οποίου είναι ενθυμούμενος συγχρόνως και τις άπειρες ξεχασμένες οντολογικές δυνάμεις.

Ο Πλάτων όμως μέσα στον παρόντα πρόσκαιρο κόσμο ο οποίος αποτελεί απλή προμετωπίδα του Όντος κτίζει τον κόσμο των ιδεών ο οποίος δεν είναι τίποτε άλλο παρά νοητική ηλιακή αντανάκλαση του χαώδους συνόλους των οντολογικών δυνάμεων, οι οποίες τώρα όπως εμφανίζονται όχι στον άνθρωπο ως συνολική δύναμις αλλά στον ανθρώπινο νού και μόνον κλείνουν το άτομο σε ένα πρόσκαιρο θόλο ιδεών οι οποίες όμως αποκρύπτουν την κίνηση του όντος ως τέτοιου. Ο άνθρωπος πλέον δεν πρέπει να ξεχάσει αυτόν τον επίκτητο θόλο προσκαίρων ιδεών αλλά επάνω σε αυτήν την ανάμνηση κρύβεται η λήθη του όντος το οποίον ανοίγεται πέραν του θόλου αυτών των ιδεών: άρα η πλατωνική λήθη περιορίζει εδώ τον άνθρωπο διότι ο άνθρωπος ξεχνά το όν αλλά ενθυμείται σύμφωνα με τον Πλάτωνα τις ιδέες επάνω στις οποίες κτίζεται ο ανθρωποκεντρικός πολιτισμός. Άρα η πλατωνική ανάμνησις των ιδεών αποτελεί λήθη του όντος, όπως και η πλατωνική λήθη του όντος αποτελεί ανάμνησις των ιδεών: διότι οι πλατωνικές ιδέες ουδεμία σχέση έχουν με το όν ως τέτοιο, αποτελούν απλά αντανάκλαση αυτού: για αυτό και καμμία ιδέα δεν ηρεμεί τον άνθρωπο από το σωματικό πόνο ενώ ο άνθρωπος εν όντι ως μία δύναμις δεν ξεχωρίζει το σώμα από το πνεύμα: για αυτό εξάλλου δυαλιστικώς οι εξουσιασταί αυτού του κόσμου πανέξυπνα χώρισαν τον άνθρωπο σε πνεύμα και σώμα ώστε να έλθει η ανακούφισις του νοός διά των ιδεών οι οποίες όμως δεν πειράζει που δεν μπορούν να απαλύνουν το σώμα, την  ίδια στιγμή ο σωματικός πόνος διά της ηθικής ιδεοποιήθηκε και πήρε τη θέση του στον αγαθό κόσμο των πλατωνικών ιδεών, ο σωματικός πόνος δεν αντιμετωπίζεται αλλά οδηγεί τον άνθρωπο στη βασιλεία του θεού: η διαχώρησις του σώματος από το πνεύμα αποτελεί πλατωνική μεγίστη απάτη διότι μόνον με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος θα είχε ανάγκη της θεωρίας των ιδεών διότι ως ένα οντολογικό μέγεθος ατάραχος και ενιαίος θα πορευόταν μέσα στο όν.

Θεωρούμε ότι αυτή την οντολογική ανάμνηση ο Οδυσσέας δεν ήθελε να ξεχάσουν, άρα η Ομηρική λήθη δεν έχει καμμία σχέση με την πλατωνική: ο Οδυσσέας δεν θέλει να ξεχασθεί η μεγάλη επιστροφή στην πρωτόλεια πατρίδα, στο χαοτικό νόστο, στο Όν ως τέτοιο πέρα από πρόσκαιρες καλύβες (κόσμος ιδεών). Πραγματικά ξεχνώντας το εδώ οδηγούμαστε στο μεγάλο Εκεί, στο Επέκεινα.