Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση, β΄τάξη γυμνασίου. Δειγματική διδασκαλία στους στίχους: Ζ 369-529.

 

Α.Η Θεατρικότητα του κειμένου: ο χώρος και ο χρόνος του κειμένου.

Συνάντηση του Έκτορα και της Ανδρομάχης στις Σκαιές πύλες από όπου οι Τρώες έβλεπαν την πορεία των μαχών του Τρωϊκού πολέμου: (γιατί ο Ποιητής εκτυλίσσει αυτόν τον διάλογο στις Σκαιές πύλες;).

Β. Σύνδεση με την κυρία υπόθεση του έπους:

Ο Δίας πρόσκαιρα δίδει τη νίκη στους Αχαιούς πρίν αλλάξει τις ισορροπίες ώστε οι Αχαιοί να επιζητήσουν και πάλι τον Αχιλλέα (όλα οικονομούνται κατά τη σειρά της συμφωνίας του Δία και της Μητρός Θέτιδος) (το ερώτημα του απολύτου προορισμού και καθορισμού του παντός από τον Όμηρο έως την μοντέρνα προτεσταντική ηθική).

Γ. Οι κύριοι πρωταγωνιστές του κειμένου:

Έκτορας, Ανδρομάχη, Αστυάνακτας: ο κύκλος της οικογένειας  ο οποίος περιέχεται στον κύκλο της Πατρίδος (αναφορά στα Πολιτικά του Αριστοτέλους (όπου το Εγώ στην Πόλη απορροφάται από το Εμείς, αναφορά στο χωρίο της Καινής διαθήκης: Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν, καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. Το πρόβλημα του Εαυτού και των ατομικών επιλογών, ποιος Είμαι και πού ανήκω ώς προορισμός).- Η αποκοπή του Ανθρώπου από την φυσική ατομικότητα και η νοητική υπαγωγή του σε ιδέες και αξίες (Πατρίδα, Εκκλησία κ,λ.π.) –Η έννοια του καθήκοντος.

Δ. Η συναισθηματική και πνευματική κατάσταση του Έκτορα και της Ανδρομάχης:

1. Ο Έκτορας: ο τρόπος σύμφωνα με τον οποίο ομιλεί (την αλήθεια ειπείτε μου) το ακαθόριστο των κινήσεών του (ερευνά απεγνωσμένα να εύρει την Ανδρομάχη) δηλώνει την αγωνία του. Η αγωνία της ύπαρξης πρό του θανάτου.

Προσοχή όμως υπάρχει μία δεδομένη εσωτερική πολεμική στον Έκτορα: Πνευματικώς είναι αποφασισμένος (δεν πολεμά να λάβει αποφάσεις έχει πάρει τις αποφάσεις του να θυσιασθεί για την Πατρίδα του, άρα η ψυχή του κινείται αυτοβούλως).

2.Η Ανδρομάχη: Η αντίθεση ανάμεσα στη θήλεια δύναμη της φυσικής υπεροχής και στην άρρενα της δυναμικής επιβολής: η Ανδρομάχη ώς φυσική δύναμις διαβλέπει περισσότερες επιλογές διότι δεν εγκλωβίζεται σε συγκεκριμένες καταστάσεις αλλά διατηρεί τη φυσική συνέχεια των πραγμάτων.Επίσης έχει χάσει την οικογένειά της και για αυτό θέλει μία άλλη συνέχεια στη ζωή της( το δίλημμα ανάμεσα στο άπειρο της φύσης και στον μικρόκοσμο των ανθρώπων, η θήλεια άπειρη δύναμη και η άρρεν συγκεκριμένη δόμηση του κόσμου).

Πόσες φορές και εμείς εγκλωβιζόμαστε χάνοντας την άπειρη συνέχεια των πράγμάτων και της ζωής μας

Ε.Η πνευματικότητα στον Όμηρο, η γένεσις του Λόγου, ο αγώνας των επιχειρημάτων ανάμεσα στην Ανδρομάχη και στον Έκτορα.

H Aνδρομάχη και ο Έκτορας επιδίδονται σε έναν αγώνα λόγων πειθούς.Με επιχειρήματα πνευματικού συναισθηματικού και ιστορικού περιεχομένου:

Ανδρομάχη: 1. Δεν λυπείσαι το παιδί σου, 2. Είσαι αλόγιστα θαρραλέος, 3. Δεν σκέφτεσαι ότι θα μείνω χήρα, 4.θα ολοκληρωθεί η ολοκληρωτική μου τραγική ζωή μιάς και έχω χάσει και την οικογένειά μου. Η θέση της φυσικής απειρότητας υπεράνω της πολιτικής κατάστασης.

Έκτορας: 1. Η ενσυναίσθηση των λοιπών Τρώων προς το πρόσωπό του. 2.Η υστεροφημία. 3. Η τελική προσπάθεια να αποσοβήσει κάθε μοιραία κατάληξη. 4. Η υπεροχή της Πατρίδος διά των ηρωϊκών πράξεων. 5: προσοχή στην εισαγωγή της διαλεκτικής του καθήκοντος: ανάμεσα σε 2 επιλέγω την Τρίτη δύναμη η οποία ενώνει τα πάντα: έστω και αν χαθούν όλα εγώ θα έχω πράξει το δέον άρα όλα θα είναι καλά στην αιωνιότητα (sub species aeternitatis): η θέαση των πράξεων υπό το πρίσμα της αιωνιότητας, η γένεση της θρησκευτικής εσχατολογίας (κάνω κάτι για να κερδίσω τον Παράδεισο (Σπινόζα).H τελική υπέρβαση της λογικότητας, κάνω κάτι με φόντο την αιωνιότητα.

Η τελική λογικότητα του  Έκτορα: Επειδή όλα ανήκουν στην αιωνιότητα ούτως ή άλλως, ταξινομούμε τα καθήκοντά μας έχοντας το βλέμμα μας στην αιωνιότητα. Το πρόσκαιρο ενάντια στο αιώνιο. Η υστεροφημία ενάντια στη σωματική απόλαυση.

 

Η έννοια του καθήκοντος, η υπερίσχυση της λογικής έναντι του συναισθήματος, της δυνάμεως έναντι της επιθυμίας, η εμφυλη απόληξη αυτής της κατάστασης (η ανδρική φύση της δυνάμεως έναντι της γυναικείας φύσεως της επιθυμίας): το όνειρο του κόσμου.

Η ετυμολογία των ονομάτων.

Aνδρομάχη: η γυναίκα η οποία πολεμεί την ανδρική δύναμη.

Έκτορας : αυτός ο οποίος έχει δύναμιν.

Αστυάνακτας: ο άναξ του άστεως.

Οι γλωσσικές επιλογές του Ποιητού ώς πηγή σήμανσης σκέψεων και επιθυμιών.

1.Άστοχα ερωτήματα (στ.377): Η έννοια της έρευνας.

2. Η προστακτική ειπείτε μου (στ.376).

3.Η εναλλαγή προσώπων και τόπων (συννυφάδα, ανδραδέλφη, ναόν Αθηνάς (στ.379).

4.Η αναδρομή στη διήγηση της Ανδρομάχης (στ.415 (κ.ε).

5.Ο ευθύς πλάγιος λόγος (στ.450 κ.ε).

 

Η σύγκρουση καθηκόντων στη ζωή, στη φιλοσοφία (Κάντ) στην κοινωνία σήμερα.

Το κείμενο μας φέρει στο μυαλό το μεγάλο προβληματισμό σχετικά με την προτεραιότητα στα καθήκοντά μας, με βάση το Εγώ, το Εμείς, την ατομική ωφέλεια (ωφελιμισμός) το νοητικό όλον (κατηγορική προσταγή (Κάντ) το λόγο το συναίσθημα την καλοπέραση (π.χ. σε 2 ώρες πρέπει να περάσω συνέντευξη για μία πολύ σημαντική στιγμή στη ζωή μου, την ίδια στιγμή μαθαίνω ότι κάποιος δικός μου είναι στο νοσοκομείο, τι θα αποφασίσω;).

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.