Διδάσκοντας αρχαία Ελληνικά στην Α΄γυμνασίου. 1.Ο Οδυσσέας στο νησί της Καλυψούς.

H Oδύσσεια κατά γενική ομολογία αποτελεί το οντολογικό ταξείδι του ανθρώπου προς τον Εαυτό του ο οποίος θα στηρίζεται στη νόηση και στην πράξη. To ανθρώπινο Υποκείμενο κατασκευάζεται προσεκτικά από τον Όμηρο ο οποίος είναι ο ποιητικός δημιουργός του εννοιακού Ανθρώπου, του μεγέθους δηλαδή το οποίο ώς Όν στηρίζεται σε νόηση και πράξη: όταν λέμε νόηση εννοούμε το ταξείδι της εσωτερικής δυνάμεως του ανθρώπου (ο νούς παράγεται από το νέομαι=ταξιδεύω (νέος) η οποία ενώνεται με λοιπές συμπαντικές δυνάμεις οι οποίες καθορίζουν τη σκέψη και την πράξη.

Ο Όμηρος γνωρίζει πολύ καλά ότι προκειμένου ποιητικώς να δημιουργήσει το Υποκείμενο Άνθρωπος πρέπει να κατασκευάσει τον απαραίτητο χώρο και χρόνο. Η Ιθάκη  ως ο γήϊνος χώρος του Οδυσσέως συμβολίζει ότι ο άνθρωπος επιθυμεί του δικού του τόπου (το θέμα διεξοδικά θα αναλυθεί στην πλατωνική διάκριση χώρου και τόπου, μέσα στον άπειρο οντολογικό χώρο ο άνθρωπος επιθυμεί του δικού του τόπου): Ο Όμηρος επίσης κατασκευάζει και το μέγεθος του χρόνου: χρόνος είναι η διάρκεια η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου ο άνθρωπος να κατανοήσει το νόστο, τις δυνάμεις του, την προσωπικότητά του, τη νόηση και πράξη, την Πηνελόπη (μοίρα του) και να εγκαθιδρυθεί στη γή η οποία είναι η οικία του.

Η Ιστορία της Καλυψούς είναι προς αυτή την κατεύθυνση, είναι απαραίτητη ποιητικώς προκειμένου να ενδυναμωθεί η ανθρωπίνη ενσυναίσθηση του Οδυσσέως, μέσα από την διακριτή  ανθρωπίνη φύση να αυτοσυνειδητοποιήσει ο Οδυσσέας ότι δεν είναι θεός αλλά άνθρωπος  σε σχέση με ανθρώπους. Η Καλυψώ είναι το μεταΙλιαδικό διαλεκτικό στάδιο: δεν υπάρχει καμμία συνύπαρξη με τους Ολυμπίους Θεούς, είναι αδύνατον διότι είναι οι πρωτόλειες συμπαντικές δυνάμεις επιβολής σοφίας και ροής στον άνθρωπο: ας προσέξουμε ότι η συνύπαρξη του Οδυσσέως με τη θεά Καλυψώ δεν χαμηλώνει τη θεά αλλά υψώνει τον Άνθρωπο: ο  Όμηρος πανέξυπνα περνά στο επόμενο στάδιο: συνυπάρχει ο Οδυσσέας με τη θεά Καλυψώ, δηλαδή αφ΄ής στιγμής ο Άνθρωπος ηύρε την ύπαρξή του (την Ελένη) διαλύοντας και διακρίνοντας τις δυνάμεις με τις οποίες θέλει να πορευθεί (η πτώση του Ιλίου και η επιλογή της Σοφίας (Αθηνά) της Δυνάμεως (Δίας) της πληροφορίας (Ερμής) αυτός πλέον ο άνθρωπος μπορεί να συνυπάρξει με θεό και δεν αποτελεί πλέον υποτακτικό κανενός θεού: η Καλυψώ αντιπροσωπεύει ακριβώς τη θεανθρώπηση του θείου ώστε να φανεί η ανθρωποθέωση του ανθρώπου: η συνύπαρξη με την κόρη του Άτλαντος ο οποίος ήταν ο Τιτάν που κρατούσε το όλον (Γή και ουρανό) δηλαδή ο Τιτάν της καθολικής γνώσεως σημαίνει ότι πλέον ο Άνθρωπος διά του νοός και νόστου μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί και να οδεύσει κατά το δικό του χρεών και εικός και αναγκαίον επί της γής χαράσσοντας τη δική του οντολογική σειρά: άρα η περιπέτεια της Καλυψούς υπάρχει διότι πρέπει να φανεί η ωρίμανση της συνύπαρξης θεού και ανθρώπου , στην οποία συνύπαρξη θέτει τέλος ο άνθρωπος ο οποίος αποκτώντας την ανθρωπίνη ταυτότητα (νοώ και πράττω, πονώ και αγαπώ) επιθυμεί ανθρώπων (Πηνελόπης και Τηλεμάχου) και γηΐνου τόπου (Ιθάκης).

Τα επίπεδα της ανθρωπίνης ανύψωσης του πολυτρόπου και πολυπλάγκτου Οδυσσέως στο νησί της συνύπαρξης και της τελικής ανταλλαγής θείων και ανθρωπίνων δυνάμεων είναι εξαιρετικά:

1.Η Καλυψώ υποτάσσεται στη δύναμη του Πατρός των Θεών και των Ανθρώπων αλλά δεν λέγει τίποτε στον Οδυσσέα.Είναι το μετέπειτα στάδιο ανθρωπίνης ωριμάνσεως: ο Οδυσσέας δεν πρέπει να γνωρίζει ότι όλα είναι κανονισμένα από τους Θεούς, ήλθε η στιγμή ο άνθρωπος μόνος του να πιστεύει και να θεωρεί ότι αυτός ώς νόηση και πράξη διαπλάθει τη ζωή του. Ο Οντολογικός απογαλακτισμός του Ανθρώπου από τους Θεούς σημαίνει ότι οι Θεοί καθίστανται πνευματικές δυνάμεις στο μυαλό μας και από εκεί στις πράξεις μας: ουσιαστικά στη νήσο της Καλυψούς εσωτερικοποιείται το θείον, ο Οδυσσέας νοιώθει τη θεία βοήθεια (διά της Καλυψούς) και μέχρι εκεί: ήλθε η στιγμή ο άνθρωπος μόνος του να πορευθεί στην οντολογία της γής. Για αυτό και έμεινε στη νήσο της Καλυψούς 7 έτη: γήϊνος χρόνος θέλει διάρκεια: εξάλλου εάν προσέξουμε θα διαπιστώσουμε ότι η νήσος της Καλυψούς ήταν η μοναδική περιπλάνηση στην οποία ο Οδυσσέας δεν έπραξε μόνον εσωτερικοποίησε.

2.Η Καλυψώ υπόσχεται στον Οδυσσέα την αθανασία (πολλά χρόνια έπειτα αυτό θα είναι και το καίριο ερώτημα της Καντιανής φιλοσοφίας): πρίν ο χριστιανισμός αφαιρέσει αυτό το δικαίωμα ο Ανθρώπινος Νούς συνομιλεί με τα νοούμενα και αυτοαποφασίζει ότι επιθυμεί της γής: ο άνθρωπος με τους ανθρώπους και ο θεός με τους θεούς, όχι όμως όπως στην παλαιά διαθήκη (ώς τιμωρία εκπτώσεως του παραδείσου) αλλά ως επιλογή οντολογικής πορείας του ανθρώπου με τον άνθρωπο: Όλα αυτά καταδεικνύουν το μέτρο το ανείπωτο μέτρο της ανθρωπίνης νοήσεως η οποία ελέγχει σταδιακά ώς τέτοια διά της κινήσεώς της το γήϊνο ταξίδι της.

3.Σε διαρκή αναφορά με το α΄στάσιμο της Αντιγόνης, την εκπληκτική ανάλυση επί αυτού του Μαρτίνου Χάϊντεγγερ, το επόμενο στάδιο της ανθρωπίνης ανεξαρτητοποιήσεως και της επιλογής κάθε ανθρωπίνου, έρχεται διά της τέχνης: η Οντολογικότητα της Τέχνης στο νησί της Καλυψούς μας θυμίζει τον Πλατωνικό Γοργία στον οποίο η Τέχνη αντιμετωπίζεται ώς  τρίτη εμφάνιση του Όντος: η κατασκευή της σχεδίας από τον Οδυσσέα  (συνεπικουρούσης της Καλυψούς) δεν είναι «αθώα». Η συνύπαρξη θεού Καλυψούς και Ανθρώπου Οδυσσέως  πέρασε στο στάδιο της συνειδητοποιήσεως: ο Οδυσσέας επιθυμεί ανθρώπων διότι αυτοκατανοείται ώς άνθρωπος: Το επόμενο στάδιο είναι η εμπράγματος διά της σχεδίας πραγμάτωση των όσων πνευματικώς συνειδητοποιήθηκαν: η Τέχνη ορίζεται ώς εξωτερίκευση της εσωτερικής αυτοσυνειδητοποίησης του ανθρωπου: ο άνθρωπος πλέον είναι ικανός να ελέγξει τη θάλασσα, τη γή, το δρόμο, την οδό: να κατευθύνει το νόστο: η πνευματική αφύπνισή του τον οδηγεί στην κατασκευή (Τέχνη) της σχεδίας η οποία συμβολίζει την εξωτερίκευση της εσωτερικής σχεδίας: πρώτα έλαβε την απόφαση μέσα του να φύγει ώς άνθρωπος και έπειτα  ηύρε τον τρόπο ελέγχου της φυγής επί της φύσεως ,επί της θαλάσσης επί όλης της γής: διότι σταδιακά ο άνθρωπος διά της επιστήμης και της τέχνης (όπως αναφέρει και ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη) θα ελέγξει τη γή. Η Οδυσσεϊκή αφύπνιση στην Καλυψώ συμβολίζει την ώρα του ανθρώπου ο οποίος πλέον διά της σχεδίας του μυαλού του είναι ικανός για κάθε έλεγχο νόστο και ταξείδι επί της γής.

 

2. Η ομορφιά δεν είναι το πάν. Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο.

Ο μύθος αυτός του Αισώπου είναι εκπληκτικός και προετοιμάζει τέλεια το έδαφος στον Πλατωνικό δυαλισμό ο οποίος διά του χριστιανισμού επεκράτησε στην ανθρωπίνη ιστορία. Η έλαφος εξυμνεί τα κέρατά της (το φαινομενικό στοιχείο του εαυτού της) ενώ κατακρίνει τα αδύνατα πόδια της (το νοούμενο στοιχείο του εαυτού της): σταδιακά στην προσωκρατική και πλατωνική και μεταπλατωνική φιλοσοφία θα επιστρέψει αποφασιστικός ο υφέρπων αυτός δυαλισμός: Στο Πλατωνικό Συμπόσιο ο Έρωτας ως Οντολογία του Τελείου θα είναι η ένωση των Οντολογικών αντιθέτων και όχι απλά των σωμάτων (διάκριση των προσκαίρων καλών από τα αιώνια αγαθά): ο Αριστοτέλης θα διακρίνει την ύλη από την ουσία, ο Πλάτων (Φαίδρος και αλλού) επίσης θα συζητήσει για το φθαρτό και αθάνατο στοιχείο του ανθρώπου, σταδιακά θα συζητηθεί και θα κορυφωθεί διά των θρησκειών το ότι ο άνθρωπος έχει αθάνατο ψυχή και φθαρτό σώμα.

Η ιστορία της Αισωπείου ελάφου στηρίζεται στη διάκριση του Ωραίου από το Όμορφο, διάκριση η οποία στρώνει το έδαφος στον παραπάνω δυαλισμό: τα κέρατα είναι το φθαρτό σώμα που ξεγελά και ώς φθαρτότητα παρασύρει τον άνθρωπο στην εμμένεια και στην οντολογική στασιμότητα παθών και έκλυσης ζωής: τα πόδια ώς πραγματική κίνηση είναι το αθάνατο πνεύμα το οποίο δεν εμμένει και δεν παγιδεύεται αλλά οδηγεί ωκέως τον άνθρωπο στη βασιλεία των θεών, στον χαμένο παράδεισο. Είναι σημαντικό να θυμηθούμε από την Ομηρική Ιλιάδα ότι τα πόδια της ελάφου είναι ωκέα και η έλαφος έχει ωκύτητα στα πόδια (γρηγοράδα) διότι τα πόδια είναι το γρήγορο πνεύμα το οποίο ώς άφθαρτο και ανώλεθρο σώζει τον άνθρωπο σε αντίθεση με τα κέρατα (φθαρτό σώμα) το οποίο παρασύρει στην υλική ζωή και στην απώλεια τον άνθρωπο: Όντως ο Όμηρος αποκαλεί τον Αχιλλέα ωκύπουν ώς έχοντα μοίρα ωκύμορον: διότι ο Γρήγορος ωκύπους Αχιλλεύς θα πεθάνει γρήγορα και θα τρέξει γρήγορα με τα πόδια του μυαλού του και της προαποφασισμένης μοίρας του στα Ηλύσια πεδία στους θεούς ,όπως η Έλαφος διά των ωκέων ποδών θα σωθεί: άρα τα πόδια της Ελάφου είναι το ωκύμορον πνεύμα αυτό το οποίο πουθενά δεν εμμένει αλλά ελευθερώνει τον άνθρωπο προς τα Ηλύσια πεδία , ως νοούμενο, ενάντια σε κάθε υλική φαινομενικότητα η οποία ώς εξωτερικότητα ψευτοομορφιάς (κέρατα) μπερδεύει τον άνθρωπο στην ύλη και στην εμμένεια.

Διότι άλλο όμορφο και άλλο ωραίο: η Ελένη είναι όμορφη ώς μορφή αλλά ωραία ώς Αχίλλειος βούληση οργισμένης ενσυναίσθησης απέναντι στο κακό και ώς νόηση του Οδυσσέως ο οποίος ευρίσκει την ανθρωπίμνη ταυτότητα. Ωραίο είναι το σύνολο των συμπαντικών δυνάμεων οι οποίες συνειδητοποιούν την οντολογική πορεία του Ανθρώπου ώς εσωτερικότητα, όμορφο είναι αυτό το οποίο συμμετρικά εμφανίζεται ώς ανθρωπίνη εξωτερικότητα: το ωραίο δεν είναι όμορφο όπως και το όμορφο δεν είναι ωραίο: απλά ένας άνθρωπος μπορεί να είναι και ωραίος και όμορφος, όπως  επίσης μη όμορφος και ωραίος, ποτέ όμως εάν είναι όμορφος δεν είναι αναγκαστικά και ωραίος.

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.