Έκφραση- Έκθεση Γ΄Λυκείου.Κριτήριο με απαντήσεις.

 

Κείμενο.

Η τηλεοπτική πολιτική διαφήμιση.

Η διαφήμιση χαρακτηρίζεται από δύο βασικές λειτουργίες: την πληροφόρηση και την πειθώ. Σύμφωνα με την πρώτη λειτουργία η σύγχρονη πολιτική διαφήμιση αποτελεί ένα μέσο ενημέρωσης των πολιτών περί του πολιτικού «γίγνεσθαι». Αυτή η μορφή πολιτικής διαφήμισης, μπορεί να παρέχει στον ψηφοφόρο- θεατή πληροφορίες που τον βοηθούν να διαμορφώσει την πολιτική του άποψη. Οι διαφημίσεις αυτές εμπεριέχουν πληροφορίες  που προσφέρονται στο κοινό κινητοποιώντας το να πάρει θέση. Φυσικά η πληροφορία στη διαφήμιση είναι κυρίως αποσπασματική και για το λόγο αυτό έχει πολλούς επικριτές. Η δικαιολογία που παρουσιάζεται τις περισσότερες φορές είναι πώς η τηλεόραση είναι αυτή που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει καθώς ο χρόνος του τηλεοπτικού διαφημιστικού επαρκεί για την μετάδοση μίας ολοκληρωμένης πληροφορίας. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι αν το επιτρέπει το μέσο αλλά εάν το επιθυμεί ο παραγωγός του μηνύματος. Προς το παρόν και με ελάχιστες εξαιρέσεις τα ελληνικά τηλεοπτικά πολιτικά διαφημιστικά συμβαδίζουν με το ευρύτερο γενικόλογο πολιτικό κλίμα. ΟΙ γενικόλογες υποσχέσεις κυριαρχούν εξυπηρετώντας την γραμματική μιάς κομματικής πολιτικής.

Οι περισσότεροι πολίτες αντιμετωπίζουν καχύποπτα τα τηλεοπτικά πολιτικά σπότ και όχι αδίκως. Θεωρούν ότι όπως όλο το υπόλοιπο προεκλογικό υλικό έτσι και οι πολιτικές διαφημίσεις είναι αφ΄ενός εργαλείο κίβδηλων προεκλογικών υποσχέσεων και αφ΄ετέρου όπλο κατά του πολιτικού αντιπάλου. Η πολιτική διαφήμιση στην προκειμένη περίπτωση έχει να αντιμετωπίσει δύο βασικά προβλήματα: Κατά πρώτον βρίσκεται απέναντι σε ένα εκπαιδευμένο πλέον κοινό, το οποίο δυσανασχετεί στην ιδέα ότι αντιμετωπίζεται ως καταναλωτής και όχι ως ψηφοφόρος (υπό την έννοια ότι οι διαφημίσεις κατά κύριο λόγο «πωλούν προϊόντα και όχι κόμματα). Κατά δεύτερον το γεγονός ότι οι τηλεοπτικές πολιτικές διαφημίσεις εκτίθενται μαζί με όλο το υπόλοιπο προεκλογικό  υλικό, τους αποτρέπει να αυτοσυστηθούν ως τρόπος επικοινωνίας και πληροφόρησης. Αναλυτικότερα η πολιτική διαφήμιση τυγχάνει καχύποπτης και επιφανειακής αντιμετώπισης, όπως λόγου χάριν τα φυλλάδια και οι αφίσες. Σε μία πρώτη ανάγνωση φαντάζει δύσκολο το πώς η τηλεοπτική πολιτική διαφήμιση θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί διαφορετικά εφόσον είναι και η ίδια ένα από τα πολλά εργαλεία του πολιτικού μάρκετινγκ. Η απάντηση βρίσκεται στο ότι η πολιτική διαφήμιση μπορεί να αποτελέσει εργαλείο πολιτικής επικοινωνίας εστιάζοντας τόσο στην πολιτική όσο και στην επικοινωνία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να απαρνηθεί πλήρως την εμπορική της ιδιότητα. Αυτό φυσικά θα απαιτούσε αλλαγή ως προς τον τρόπο και τόπο χρήσης της.

Από την άλλη η διαφήμιση είναι σχεδιασμένη για να πείθει.Αντλώντας υλικό από μία πληθώρα τεχνικών σε συνδυασμό με δυναμικές οπτικές δομές (εφέ, μουσική, μοντάζ) και έντονο συγκινησιακό χαρακτήρα, η διαφήμιση εκμεταλλεύεται τη συναισθηματική ευπάθεια του κοινού. Με τον τρόπο αυτό ο διαφημιστής δίνει νόημα και αξία σε καταστάσεις και πράγματα καθιστώντας τα «σημαντικά» για το θεατή. Σε πολλές περιπτώσεις η χρήση εικόνων και συμβόλων βοηθά το δημιουργό των μηνυμάτων να διαστρέψει την αξιακή τους βαρύτητα και παράλληλα να δημιουργήσει μία σχέση επιθυμίας και εξάρτησης από το θεατή. Απώτερος σκοπός είναι η χειραγώγηση του ψηφοφόρου προς την επιθυμητή κατεύθυνση και φυσικά ο βαθμός επιτυχίας αυτής της χειραγώγησης παραμένει ασαφής. Η επιρροή είναι περισσότερο αποτελεσματική σε ομάδες με χαμηλό ενδιαφέρον για την πολιτική και την κομματική ταύτιση. Αλλά ακόμα και αυτό το συμπέρασμα θα πρέπει να ελεγχθεί με βάση τα δεδομένα της εκάστοτε κοινωνίας και των επιμέρους ομάδων. Οι δυσχέρειες των ερευνών σχετικά με την επιρροή της πολιτικής διαφήμισης, δηλαδή α) οι ιδιαιτερότητες της κάθε προεκλογικής περιόδου, και β) τα αποτελέσματα δεν μπορούν να εφαρμοστούν γενικευτικά σε διαφορετικές κοινωνίες, καθιστώντας έτσι δύσκολη την παγίωση ενός μοντέλου επιρροής της πολιτικής διαφήμισης.

Ακόμα και στην περίπτωση της πλέον ενημερωτικής πολιτικής διαφήμισης βασικός στόχος είναι να οδηγηθεί ο ψηφοφόρος προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η διαφορά εδώ έγκειται στο ότι εν προκειμένω προβάλλονται σαφή επιχειρήματα και στόχος δεν είναι απλά και μόνοη συγκινησιακή διέγερση του τηλεθεατή. Και στις δύο περιπτώσεις η τηλεοπτική πολιτική διαφήμιση είναι σημαντική για τους πολιτικούς καθώς τους επιτρέπει να ασκούν έλεγχο στο περιεχόμενο των μηνυμάτων που επικοινωνούν στο κοινό. Χρησιμοποιώντας τους επικοινωνιακούς τους συμβούλους ( spin doctors, επικοινωνιολόγους, media specialists) μπορούν να ελέγξουν τους τρόπους προβολής τους και να καθορίσουν την ιεραρχία των πολιτικών θεμάτων που θα παρουσιασθούν ( agenda setting). Φυσικά όπως ήδη έχουμε αναφέρει η αποκωδικοποίηση αυτών των μηνυμάτων παραμένει στη διακριτική ευχέρεια των θεατών- ψηφοφόρων. Η ανάγνωση του μηνύματος άλλωστε δεν ορίζεται μόνο από το περιεχόμενο και τον τρόπο παραγωγής του αλλά και από το περιβάλλον στο οποίο αυτό καταναλώνεται.

(Βενέτη Αναστασία, Πολιτική διαφήμιση και συμπεριφορά, εκδ.Νήσος).

1^ο Θέμα.

1. Σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε το χαρακτηρισμό Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο:

Α) Τα τηλεοπτικά πολιτικά διαφημιστικά βοηθούν τον ψηφοφόρο να δημιουργήσει πολιτική γνώμη καθώς παρουσιάζουν τις πληροφορίες με ολοκληρωμένο τρόπο.

Β) Η πολιτική διαφήμιση μπορεί να λειτουργήσει κατάλληλα μόνο αν αφαιρεθούν τα εμπορικά της στοιχεία.

Γ) Η διαφήμιση με τη χρήση οπτικών εφέ στοχεύει στη συναισθηματικότητα και στη χειραγώγηση του πολίτη.

Δ) Η πολιτική διαφήμιση βοηθά τους πολιτικούς να επικοινωνούν μόνο τα επιθυμητά μηνύματα για τους ίδιους προς το κοινό.

Ε) Η αποδοχή των μηνυμάτων των πολιτικών διαφημίσεων εξαρτάται από την κριτική ικανότητα του ψηφοφόρου.

                                                                                                                             (μονάδες 15)

2. α) Να ενημερώσετε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας για το περιεχόμενο του αποσπάσματος αναφορικά με τους λόγους που οι πολίτες είναι καχύποπτοι απέναντι στην πολιτική διαφήμιση και τον τρόπο που αυτή λειτουργεί (βλ. παράγραφο 2,3). Να γράψετε ένα περιληπτικό σχετικά με το παραπάνω θέμα κείμενο 70-90 λέξεων το οποίο θα διαβάσετε στους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας.

                                                                                                                                 (μονάδες 10)

Β) « Από την άλλη , η διαφήμιση είναι σχεδιασμένη για να πείθει. Αντλώντας υλικό από μία πληθώρα τεχνικών σε συνδυασμό με δυναμικές οπτικές δομές (εφέ, μουσική, μοντάζ) και..εξάρτησης από το θεατή».

Ι. Ποιόν τρόπο πειθούς αξιοποιεί ο συγγραφέας σε αυτό το απόσπασμα;

ΙΙ. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

                                                                                                                                  (μονάδες 5)

 

2^ο Θέμα.

1. Να χαρακτηρίσετε το είδος της λογικής οργάνωσης στην τελευταία παράγραφο του κειμένου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

                                                                                                                                    (μονάδες 10)

2.α). Να γράψετε τα δομικά στοιχεία και να προσδιορίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου αιτιολογώντας την απάντησή σας.

                                                                                                                                      (μονάδες 5)

Β) Να εξηγήσετε με ποιο τρόπο επιτυγχάνεται η συνοχή των περιόδων στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου.

                                                                                                                                        (μονάδες 5)

3.α) «Κατά δεύτερον , το γεγονός ότι….πλήρως την εμπορική της ιδιότητα». Να ελέγξετε εάν η συγγραφέας κάνει χρήση μακροπερίοδου ή μικροπερίοδου λόγου σε αυτό το απόσπασμα. Πώς επιδρά αυτή η επιλογή στο ύφος του κειμένου;

                                                                                                                                          (μονάδες 5)

Β) Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις σύμφωνα με το νόημα που έχουν στο παραπάνω κείμενο: αποσπασματική, συμβαδίζουν, κίβδηλων, επιφανειακής, χειραγώγηση.

 

3^ο θέμα.

«…Η διαφήμιση είναι σχεδιασμένη για να πείθει. Αντλώντας υλικό από μία πληθώρα τεχνικών, σε συνδυασμό με δυναμικές οπτικές δομές και έντονο συγκινησιακό χαρακτήρα η διαφήμιση εκμεταλλεύεται τη συναισθηματική ευπάθεια του κοινού». Ως πρόεδρος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου να συντάξετε ένα κείμενο για την ημερίδα του σχολείου σας «πολιτική και διαφήμιση». Να αναφέρεστε στους τρόπους με τους οποίους τόσο το άτομο όσο και οι φορείς κοινωνικοποίησης μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές επιδράσεις της διαφήμισης (350-400 λέξεις).

                                                                                                                                             (μονάδες 40)

AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ.

 

 

1ο Θέμα

 

1.α) Λάθος: Οι διαφημίσεις εμπεριέχουν πληροφορίες που προσφέρονται στο κοινό, αλλά η πληροφορία είναι αποσπασματική.

β) Λάθος: Η πολιτική διαφήμιση μπορεί να αποτελέσει εργαλείο επικοινωνίας χωρίς να απαρνηθεί την εμπορική της η ιδιότητα.

γ) Σωστό: Απώτερος στόχος της διαφήμισης, χρησιμοποιώντας πληθώρα τεχνικών, είναι να συγκινήσει και να χειραγωγήσει τον τηλεθεατή.

δ) Σωστό: Η τηλεοπτική πολιτική διαφήμιση επιτρέπει τους πολιτικούς να ασκούν έλεγχο στο περιεχόμενο των μηνυμάτων.

ε) Σωστό: Η ανάγνωση του μηνύματος ορίζεται και από το περιβάλλον στο οποίο αυτό καταναλώνεται. Ευχέρεια του ψηφοφόρου.

 

2.α) Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες,

  Η συγγραφέας του κειμένου εστιάζει στον προπανανδιστικό ρόλο που ασκεί η πολιτική διαφήμιση στους σημερινούς ψηφοφόρους και την ατελή προσπάθεια χειραγώγησης τους. Αρχικά παρουσιάζονται οι πολιτικές διαφημίσεις ως αναγκαίος μηχανισμός ενημέρωσης, χωρίς όμως να επηρεάζουν απόλυτα το δύσπιστο τηλεθεατή της σημερινής εποχής. Διευρύνοντας τα πεδία της και εφαρμόζοντας η διαφήμιση ειδικές τεχνικές πειθούς, στοχεύει στο συναισθηματικό επηρεασμό και κυρίως την χειραγώγηση του πολίτη. Οι μεθοδεύσεις τελικά αυτές δε δίνουν τη δυνατότητα στη διαφήμιση για θέσπιση ενός μοντέλου επιρροής με ορίζοντα το μέλλον και βρίσκουν εφαρμογή μόνο αδαείς ανθρώπους.

 

 

β)i. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στη λογική με μέσο πειθούς την χρήση επιχειρήματος.

 

ii. Αρχικά, διατυπώνει μία γενική κρίση ότι <<η διαφήμιση είναι σχεδιασμένη για να πείθει>> (παραγωγικός συλλογισμός). Στη συνέχεια αιτιολογεί την θέση της και χρησιμοποιεί δύο προσκείμενες, <<Αντλώντας υλικό από μια πληθώρα τεχνικών, σε συνδυασμό με δυναμικές οπτικές δομές (εφέ, μουσική, μοντάζ) και έντονο συγκινησιακό χαρακτήρα>>(1η προσκείμενη) και <<η διαφήμιση εκμεταλλεύεται τη συναισθηματική ευπάθεια του κοινού>> (2η προσκείμενη). Τέλος, καταλήγει με λογική αναγκαιότητα στο συμπέρασμα <<Με τον τρόπο αυτό ο διαφημιστής δίνει νόημα και αξία σε καταστάσεις και πράγματα καθιστώντας τα <<σημαντικά>> για το θεατή>>. Σκοπός της συγγραφέως είναι με αυτόν τον τρόπο να υποστηρίξει την θέση της με ένα επιχείρημα που έχει λογική αλληλουχία και να αποδείξει την ορθότητα των απόψεων της.

 

2ο Θέμα

 

1. Η τελευταία παράγραφος αναπτύσσεται με παραγωγικό συλλογισμό. Η συγγραφέας διατυπώνει μία γενική θέση στην θεματική περίοδο της παραγράφου <<Ακόμα και στην ... κατεύθυνση>>. Μέχρι την τελευταία περίοδο παραθέτει ειδικές λεπτομέρειες σχετικά με συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται η καθοδήγηση του ψηφοφόρου μέσω της διαφήμισης.

 

2.α) Δομή πρώτης παραγράφου

Θεματική περίοδος: Η διαφήμιση ... πειθώ.

Λεπτομέρειες: Σύμφωνα με ... πολιτικής.

Κατακλείδα: Δεν εντοπίζεται

 

Τρόπος ανάπτυξης: Διαίρεση

Διαιρετική έννοια: Διαφήμιση

Διαιρετική βάση: Λειτουργίες

Μέλη διαίρεσης: Πληροφόρηση και πειθώ

  Η συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο καταγράφει τις δύο λειτουργίες της διαφήμισης και στη συνέχεια αναλύει την πρώτη λειτουργία, την πληροφόρηση.

 

β) Η παράγραφος συνέχεται λογικά:

Η 1η με τη 2η περίοδο: Συνδέονται νοηματικά.

Η 2η με τη 3η περίοδο: Συνδέονται νοηματικά.

Η 3η με τη 4η περίοδο: Συνδέονται με τη μεταβατική λέξη “κατά πρώτον” που δηλώνει αρίθμηση.

Η 4η με τη 5η περίοδο: Συνδέονται με τη μεταβατική λέξη “κατά δεύτερον” που δηλώνει αρίθμηση.

Η 5η με τη 6η περίοδο: Συνδέονται με τη μεταβατική λέξη “αναλυτικότερα” που δηλώνει αιτιολόγηση.

Η 6η με τη 7η περίοδο: Συνδέονται με τη μεταβατική λέξη “πρώτη” που δηλώνει αρίθμηση.

Η 7η με τη 8η περίοδο: Συνδέονται με νοηματικά.

Η 8η με τη 9η περίοδο: Συνδέονται με τη λέξη “φυσικά” που δηλώνει έμφαση.

 

3.α) Στο συγκεκριμένο απόσπασμα γίνεται χρήση μακροπερίοδου λόγου, ο όποιος αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του επιστημονικού λόγου. Ο μακροπερίοδος λόγος καθιστά τα νοήματα σύνθετα και το ύφος επίσημο, σοβαρό, αντικειμενικό και απρόσωπο. Με τη χρήση του η επιχειρηματολογία γίνεται αναλυτική, αποκτά ο συλλογισμός αποδεικτικότητα και πειστικότητα και ο αναγνώστης δέχεται εύκολα τις θέσεις της συγγραφέως.

 

β) αποσπασματική= ελλιπής, συμβαδίζουν= συνάδουν, κίβδηλων= ψεύτικων, επιφανειακής= επιπόλαιης, χειραγώγηση= καθοδήγηση.

 

3ο Θέμα

 

Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες,

  Είναι γνωστό σε όλους μας από την καθημερινή μας εμπειρία ότι η διαφήμιση συνδέεται με όλες τις εκδηλώσεις της ατομικής και κοινωνικής μας ζωής. Αποτελεί μία πράξη επικοινωνίας, με στόχο την προσέλκυση και τον επηρεασμό του κοινού, προκειμένου να καταστεί όσο δυνατόν πιο αποτελεσματική στο στόχο της. Η δύναμη και επιρροή της, δεν αφορά μόνο την σφαίρα της οικονομικής ζωής αλλά επηρεάζει και την πολιτική ζωή ενός τόπου. Με αφορμή λοιπόν την ημερίδα <<Διαφήμιση και Πολιτική>> και μέσα στα πλαίσια ενός γενικότερου προβληματισμού που αναπτύσσει η σύγχρονη κοινωνία, θα επιθυμούσα να εκφράσω τις απόψεις μου για τους τρόπους με τους οποίους το άτομο και οι φορείς κοινωνικοποίησης μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές επιδράσεις της διαφήμισης. 

  Η διαφήμιση, μέσα από την απλουστευτική και συγκινησιακή προσέγγιση της πραγματικότητας, αξιοποιώντας σύγχρονες μεθόδους της ψυχολογίας και κοινωνιολογίας, μπορεί να συμβάλει στην παραπλάνηση και χειραγώγηση του πολίτη. Στόχος της είναι να τον παγιδεύσει σε μια εικονική πραγματικότητα, μετατρέποντας το σε δεκτή σε άβολο και παθητικό ον. Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα, τόσο ο μεμονωμένος πολίτης, όσο και οι θεσμικοί φορείς κοινωνικοποίησης, οφείλουν να λειτουργήσουν αποκαλυπτικά και να ενημερώσουν την κοινή γνώμη και τις παραπλανητικές και αλλοτριωτικές μεθοδεύσεις που εφαρμόζει η διαφήμιση.

  Συγκεκριμένα, το άτομο οφείλει να αρθρώσει κριτικό λόγο, έλλογη προσέγγιση, μακριά από συνθηματολογικές και συναισθηματικές τεχνικές που εφαρμόζει η διαφήμιση. Μόνο η διεισδυτική αναλυτική σκέψη, η εγρήγορση του νου και η γόνιμη αμφισβήτηση, μπορεί να συμβάλλουν στην απομυθοποίηση της διαφήμισης, όσο και αν αυτή αξιοποιεί τα πορίσματα της αποτελεσματικής επικοινωνίας.

  Προκειμένου όμως το άτομο να τα αποκρίνεται με επιτυχία στους παγιδευτικούς μηχανισμούς της διαφήμισης, καθοριστικό ρόλο ασκούν οι φορείς κοινωνικοποίησης και αγωγής. Κοινός στόχος τους είναι η σφυρηλάτηση μίας ορθολογικής και αναπτυγμένης κρίσης που θα αντιστέκεται στις μυθοπλασίες μιας επικοινωνιακής στρατηγικής, την οποία χρησιμοποιεί εξακολουθητικά η διαφήμιση. Δηλαδή, η απόρριψη μιας συναισθηματικής αξιολόγησης καταστάσεων και γεγονότων, καθώς και η άρνηση της επιλεκτικής και μονοδιάστατης προσέγγισης τους, αποτελούν κύριο παιδευτικό στόχο των φορέων κοινωνικοποίησης.

  Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες, η διαφήμιση αποτελεί μία πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής και προφανώς εξυπηρετεί προεπιλεγμένους στόχους συμφερόντων. Το ζητούμενο είναι η ενεργή κρίση των πολιτών και η ποιοτική αναβάθμιση των φορέων κοινωνικοποίησης, το κείμενο αποφευχθεί η χειραγώγηση του πολίτη και να κατοχυρωθεί η χειραφέτηση του.

  Ευχαριστώ για την προσοχή σας.