Η διονυσιακή λατρεία και οι χριστιανικοί διωγμοί.

 

Η διονυσιακή λατρεία και οι χριστιανικοί διωγμοί.

Η διονυσιακή  λατρεία έχει μία περίεργη ιστορική παρουσία η οποία θα πρέπει αν μη τι άλλο να επισημανθεί. Η διονυσιακή λατρεία στο βαθμό στον οποίο αποτυπώνει τη διαπλανητική, διοντολογική, εσωτάτη πορεία και δραστηριοποίηση όλων εκείνων των δυνάμεων οι οποίες χαρακτηρίζουν σκοτεινώς και κρυφίως τον άνθρωπο (πρό ζωής και μετά θάνατον) έχει διαδραματίσει ένα ρόλο ο  οποίος ελάχιστα έχει επισημανθεί αν και είναι καταλυτικός: ας αναφέρουμε μόνον ότι όταν ανακαλύφθηκε η διονυσιακή λατρεία γεννήθηκε η Αθηναϊκή δημοκρατία, όταν παύθηκε η διονυσιακή λατρεία άρχισαν οι διωγμοί κατά των χριστιανών. Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε ένα θέμα ούτως ή άλλως πολύ δύσκολο και σκοτεινό.

Ο Ησίοδος και ο Όμηρος κινούνται σε ένα ρυθμό μη διονυσιακό: πώς το ορίζουμε αυτό; Αναφέρεται η Νύξ, το Έρεβος, το Χάος, ως η πρώτη αρχή εκ της οποίας προήλθε άπασα η γή και τα γήϊνα όντα: δεν υπάρχει ακόμα η ανάγκη του Διονύσου ως παράγοντος εσωτερικής επαφής του Ανθρώπου με το χαοτικό παρελθόν του και μέλλον του. Όλα Είναι σε διαδοχή φανερού δεν υπάρχει η διαδοχή του φανερού και του κρυφού που εγέννησε την ανάγκη του Διονύσου. Άρα ο Διόνυσος εμφανίζεται όταν εμφανίζεται το δομημένο πρόσωπο ως νούς σκέψη αξία και πράξη: δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι η διονυσιακή λατρεία του διθυράμβου εμφανίσθηκε στην Αθήνα όταν μεσουράνησε η νοητική  φιλοσοφία: από την μία πλευρά εμφανίσθηκε η φωτεινή νοησιοκρατική φιλοσοφία του Αναξαγορείου Νοός, ο οποίος Νούς αυτός έθεσε υπό το Φώς του Απολλωνίου Φωτός της  Ημέρας τις δυνατότητες της ανθρωπίνης Φύσεως: η απομάκρυνσις της Νυκτός έφερνε το διθύραμβο όλο και πιο κοντά.

Ο Αναξαγόρειος Νούς δημιούργησε τον Άνθρωπο του Νοός του Ηλίου: τον Άνθρωπο ο οποίος εγέννησε Ιδέες, Αιτίες, εξηγήσεις, σκοπούς , Ενδελέχειες: ο Διόνυσος έπρεπε να εμφανισθεί τώρα για να καλύψει το κενό ανάμεσα στον Άνθρωπο του Ηλιακού Νοός και στον  Άνθρωπο του χαοτικού σκότους, ο οποίος μέσα από την προσωκρατική και σωκρατική φιλοσοφία ψευδώς πίστευσε ότι θα μπορούσε να είναι Ηλίου νοητικά καθαρότερος: ο Πελοποννησιακός πόλεμος του υπενθύμισε ότι η φύση του είναι μίγμα ζώου και ανθρώπου.

Ο Όμηρος λοιπόν δεν χρειάζεται το διθύραμβο, τον διθύραμβο τον χρειάζεται η δραματική ποίηση, διότι η δραματική ποίηση είναι αυτή η  οποία στηρίζεται στον Άνθρωπο του Νοός ο οποίος απεγνωσμένα πρέπει να θυμηθεί τις εσώτατες δυνάμεις του προέλευσης και ενδελεχούς πορείας, ο διθύραμβος τον  βοηθεί σε αυτό. Ο Όμηρος αντί για τον Διόνυσο και αντί για το νοητικό υποκείμενο έχει τον Όλυμπο ως συνέχεια της Γαίας, άρα δεν χρειάζεται κανείς Διόνυσος διότι όλα είναι συνεχή και φανερά, επίσης οι Ήρωες δεν χρειάζονται το Διόνυσο  διότι η Τιμή τους συνεχίζεται όταν πέφτει ο Ήλιος και με τα μάτια της Ημιθέου πράξης των οδεύουν Νύκτα στον Όλυμπο σε μία πορεία η οποία φωτίζεται από το Φώς της υστεροφημικής γενναιότητάς των. Ο Ήρωας επικοινωνεί σε όλα τα επίπεδα με την γενναιότητά του καλύπτοντας κάθε οντολογικό χάος ανάμεσα στη γή και τον Όλυμπο, άρα ο Διόνυσος απλά προετοιμάζεται.

Ο Διόνυσος κατεβαίνει από το Βορρά όταν η Ιωνία αρχίζει να πλουτίζει, όταν ο Αθηναίος νικά τους Πέρσες, όταν ο Περικλής αναφέρεται στο φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας, όταν ο Αθηναίος χρησιμοποιεί το Φώς της Ημέρας για να γεμίσει έναν Νού ο οποίος θα πλημμυρίσει τον κόσμο με πλατωνικές ανυπόστατες σε οντολογική βάση ιδέες και αξίες αλλά αυτές θα κτίσουν τον ανυπόστατο οντολογικά κόσμο μας των ιδεών και αξιών αλλά ο Άνθρωπος της Ημέρας θα κυριαρχήσει: θα φτιάξει θρησκείες, επιστήμες, πολιτική και τεχνολογία. Ο Διόνυσος θα τραγουδά το διθύραμβο για να θυμίζει σε όλους τον άλλο μισό σκοτεινο εαυτό ό  οποίος μετά θάνατον θα συνεχίσει τη φωτεινή ασώματη χαοτική πορεία του.

Γιγαντώνεται λοιπόν η εμφάνιση του διθυράμβου, ο Πεισίστρατος και όχι μόνον τον εισαγάγει, ο Θέσπις τον εισαγάγει, οι ποιητές τον επιθυμούν, αρχίζει να ακούγεται στα σοκάκια και στα βουνά της Αττικής, όταν θεμελιώνεται ο Φωτεινός Σωκρατικός Εαυτός. Ο Διθύραμβος είναι η Φωνή από μέσα μας ότι καλός ο Νούς αλλά είμαστε μία χαοτική συνέχεια στο Χρόνο. Άρα η πνευματικότητα η οποία εγέννησε την Αθηναϊκή Δημοκρατία στηρίχθηκε στο χάος του διθυράμβου, η πνευματικότητα η οποία εγέννησε τη δραματική ποίηση στηρίχθηκε στο χάος του διονυσιακού διθυράμβου, η νοητικότητα του Πλάτωνος και του Σωκράτους στηρίχθηκε στη χαότητα του διθυράμβου: πανέξυπνα ο Έλλην Νούς συνέδεσε το Φώς της Ημέρας του Νοός με το χάος της απείρου Νυκτός η οποία ως Ωκεανός περιβάλλει τα πάντα, αυτό το χάος το έφερε με το διθύραμβο ο οποίος διονυσιακά υπενθυμίζει ότι ας φτιάξουμε τον κόσμο του νοός αλλά αυτός ο κόσμος είναι νησί το οποίο ευρίσκεται στον ωκεανό του διονυσιακού χάους.

Ο Σοφοκλής είναι ο Ροβινσώνας Κρούσος, ο Χριστόφορος Κολόμβος, ανεκάλυψε την νήσο του Ανθρώπου που θα έπρεπε να είναι όπως η Αντιγόνη: να έχει συνδυασμό σκέψης βούλησης και υπερβατικής πράξης: ξέρει όμως ότι είναι νήσος όλα αυτά μέσα στο χάος του όλου που θα τα απορροφήσει όλα: για αυτό η τραγωδία στηρίζεται στο διθύραμβο αλλά και στο Νού: μέσα στο διονυσιακό χάος ο άνθρωπος κτίζει τη  νήσο του λόγου, της Οιδιποδείου πράξεως, προσπαθεί να φτιάξει μία παραγκούλα πρίν το χάος του Διονύσου τα συμπαρασύρει όλα.

Η μεγαλωσύνη των Ελλήνων  κρίνεται ( σε σχέση με τους μετέπειτα μονοθεϊσμούς) ότι σεβάσθηκαν το  Διόνυσο, το χάος, τη Νύκτα, το Έρεβος, τον αόρατο σκοτεινό άνθρωπο: ο Προμηθέας στον Αισχύλο είναι ένα εκπληκτικό μίγμα Διονυσιακού και Απολλωνείου Ανθρώπου: κρύβει το χάος της Τιτάνιας δυνάμεως που φέρει σε συνδυασμό με το φώς που προσφέρει στους ανθρώπους: οι Έλληνες βλέπουν το Διόνυσο σαν μέρος του χαοτικού εαυτού τους: είναι παιδιά του όλου, αδιάσπαστα και αμέριστα: Διόνυσος και Απόλλων είναι ο ενιαίος ευτυχής οντολογικός εαυτός του Οιδίποδος ο  οποίος τυφλώνεται για να αθωώσει το Διόνυσο, αυτός πταίει για το χαοτικό ξέσπασμα της αληθείας, ο Διόνυσος και ο Απόλλωνας είναι πορεία, όποιος την αντέξει, αλλοιώς να μείνουμε στα μικροκοσμικά μας κακομοίρικα μονοπατάκια.

Ο νοησιοκράτης Πλάτων και ο νοησιοκράτης Σωκράτης αναλαμβάνουν το πλέον σκοταδιστικό και απαίσιο έργο που υπό το μανδύα της φιλοσοφίας συνέβη: να εξοστρακίσουν το Διόνυσο από τη ζωή του ανθρώπου: σταδιακά και μέσα από μύθους (Αριδαίου) να τον μετατρέψουν σε κακό δαίμονα της νύκτας, εκβλητέο από το νού και το θεό της ημέρας ο οποίος σταδιακά θα κυβερνήσει τον κόσμο. Και το κατάφεραν κυρίως μέσα από την ανάδειξη της πολιτικής σε φιλοσοφία η οποία συνδυάζει την ευτυχία του όλου της πόλεως με την ηθική του ατομικού ανθρώπου: ο Διόνυσος εξεβλήθη της ιδανικής πλατωνικής πολιτείας διότι εξεβλήθη η νύξ, ο κρυμμένος εαυτός, όλα ξαφνικά έγιναν φανερά δήθεν ο Σωκρατικός άνθρωπος είναι ο άνθρωπος της Ημέρας, της ξεκάθαρης αρετής και πράξης, μακριά από τη νύκτα των κρυφίων διονυσιακών δυνάμεων: στην ουσία κρυβόταν το πλέον απάισιο εξουσιαστικό παίγνιο, στηριζόμενο στην Πλατωνική Πολιτεία (πώς θα μπορούσε πολιτειακά να ελεγχθεί ένας άνθρωπος;): με το να μετατραπεί ο Διόνυσος σταδιακά σε κακό δαίμονα, ο άνθρωπος απεκόπη από το βαθύ σκοτεινό διθυραμβιικό του εαυτό,απεκόπη από την οντολογική του συνέχεια (ήθος ανθρώπω ο δαίμων αυτού θα μας πεί ο Ηράκλειος εννοώντας το διασυμπαντικό ταξείδι του ανθρώπου (το οποίο του το θυμίζει ο δαίμων (η διασυμπαντική διονυσιακή σειρά): Από τη στιγμή κατά την οποία ο Διόνυσος, ο αχανής εσωτερικός οντολογικός εαυτός μας δαιμονοποιείται (δεν είναι τυχαίο ότι ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου αποθεώνει το φώς (ενώ οι φυλακισμένοι εκεί θα μπορούσαν να φωτίζονται από ένα αόρατο εσωτερικό διονυσιακό φώς αλλά αυτό πουθενά δεν αναφέρεται (όπως φαίνεται στο χαοτικό διονυσιακό χαρακτήρα της Αντιγόνης του Σοφοκλέους, επίσης δεν είναι τυχαίο ότι στον Φαίδωνα ο Πλάτων θέτει ίππους να οδεύουν προς το φώς του ουρανού (λές και μέσα στο Όν  υπάρχουν ίπποι σε ένα ταξείδι βαθύτατα ατομικό και πέρα από πρόσκαιρες μορφές και είδη), από τη στιγμή λοιπόν κατά την οποία αποθεώνεται ο νούς, ο Διόνυσος δαιμονοποιείται, ο άνθρωπος αποκόπτεται από την οντολογία της Νυκτός και δένεται στο άρμα του θεού που κατασκευάζεται μονοθεϊστικώς στα πρότυπα του πλατωνικού και σωκρατικού νοός.

Τα χρόνια πέρασαν: οι ελληνιστικοί χρόνοι σκέπασαν  το πρόβλημα: οι αστείες οντολογικά θεωρίες και πρακτικές του Επίκουρου και των Στωϊκών  επικάλυψαν το πρόβλημα: όταν  ξαφνικά η ανθρωπότητα εξελίχθηκε σε ένα χάος όπου άνθρωποι από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου έγιναν κάτοικοι της αχανούς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το μόνον που δεν τους ενδιέφερε είναι το Απολλώνειο και το Διονυσιακό στοιχείο: οι κυρίαρχοι όμως του κόσμου αυτοί που μετέφεραν τα κατασκευασθένται πρότυπα εξουσιότητας των ανθρώπων δούλευαν ακατάπαυστα: όταν λοιπόν η Ρώμη ως ισορροπία εν πόλει δημιούργησε τον Σωκρατικό πολίτη (ο Πλάτων θα ήταν πολύ ευτυχής  με την Ρωμαϊκή νομοτελειότητα) εμφανίσθηκε και πάλι το πρόβλημα: πρέπει να ελεγχθεί η νύκτα που φέρει μέσα του ο άνθρωπος ώστε ο άνθρωπος της Ημέρας, του νοός της Ημέρας, να δεθεί με συγκεκριμένες ιδέες και θεό ώστε να ελέγχεται.

Το σχέδιο δούλευσε μία χαρά: Στους μεγάλους διωγμούς (Δομιτιανός, Διοκλητιανός  κ.λ.π) η διονυσιακή λατρεία ήταν άγνωστη ή απηγορευμένη: η  Ρώμη εξηφάνισε τη διονυσιακή λατρεία, την επαφή του ανθρώπου με το χαοτικό εαυτό του. Οι χριστιανικοί διωγμοί έγιναν σε συνδυασμό με την εξαφάνιση της διονυσιακής λατρείας: Οι δεδιωγμένοι χριστιανοί δεν έπρεπε να θυμηθούν το χαοτικό εαυτό του διθυράμβου, έπρεπε μέσα από τους διωγμούς να έλθουν ακόμα πιο κοντά στο χριστιανικό θεό διότι ως μάρτυρες κάποια στιγμή  συναισθηματικά θα εύρισκαν το δίκαιό τους. Η ρώμη πανέξυπνα όχι μόνον δημιούργησε το χριστιανικό φαινόμενο, το έδεσε με το σωκρατικό νού που διέσωσε μέσω του ρωμαϊκού ενεργού δικαίου γεμάτου αρετές πολίτου, έδεσε τον άνθρωπο με το θεάνθρωπο Ιησού διότι ο Διόνυσος ως δαίμων εξαφανίσθηκε: μαζί και ο χαοτικός εαυτός μας: τώρα ο άνθρωπος είναι δεμένος με το μονοθεϊστικό θεό και κάθε τι το νυκτώδες είναι δαιμονικό: δεν είναι τυχαίο ότι οι πλείστες ευχές του αποδείπνου παρακαλούν για παννύχια και ολονύκτια ηρεμία διότι οι δαίμονες της νύκτας είναι φρικτοί (είναι οι ίδιοι δαίμονες οι οποίοι ως διθύραμβος φώτισαν την Αντιγόνη και τον Οιδίποδα στο οντολογικό τους ταξείδι):

Ο ευρωπαίος πολίτης μέσα από την Αναγέννηση και το διαφωτισμό συνδύασε τα καλά της ζωής  με το φώς, την επιστήμη, την τεχνολογία, το λόγο, το life style: κάθε τι το νυκτώδες ως άγνωστο  πέρασε στο κακό υποσυνείδητο: ακόμα και ο Μάρξ και ο Φρόϋντ προσπάθησαν να περάσουν ως υποσυνείδητη σκοτεινή νύκτα κακώς διονυσιακώς κάθε κακό που συμβαίνει στους ανθρώπους και στους προλεταρίους, οι οποίοι πλέον αγνούν την διονυσιακή διθυραμβική αυτοθεραπεία μέσα στον προσωπικό νυκτώδη λαβύρινθο,αλλά πλέον όλοι ονειρεύονται σέξ, χρήμα, δικαιοσύνη, στο φώς της ημέρας. Οι δαίμονες σταδιακά γίγνονται όλοι αυτοί οι οποίοι υπενθυμίζουν τον ανώτερο εαυτό μας: δεν είναι τυχαίο: από το Σωκράτη  έως σήμερα έπρεπε να ξεχάσουμε την ατομική μας ανωτερότητα και να εισέλθουμε στην προκρούστεια πολιτεία: όμως ο Διονυσιακός δρόμος είναι ο κρύφιος ατομικός δρόμος της οντολογικής ατομικής συνέχειάς μας.