Κεφάλαιο 1. Συνελόντι ειπείν περί της γενικής αιτίας της απαρχής κάποιων Πόλεων, αναφορά στην αιτία γένεσης της Ρώμης (σε δική μου μετάφραση).

 

Κεφάλαιο 1.

Συνελόντι ειπείν περί της γενικής αιτίας της απαρχής κάποιων Πόλεων, αναφορά στην αιτία γένεσης της Ρώμης. (Από τις επιστολές του Μακιαβέλι πρός τον Τίτο Λίβιο) (σε δική μου μετάφραση).

 

Αυτοί οι οποίοι ασχολούνται με τη γένεση και εμφάνιση της πόλης της Ρώμης, επίσης με τους νομοθέτες της αλλά και με τον τρόπο οργάνωσής της, δεν απορούν με το γεγονός ότι τόσο πολύ περίσσευμα αρετής και χάρης συσσωρεύθηκε για τόσο πολλούς αιώνες στην Αιώνια Πόλη, δεν απορούν επίσης με το ότι εκεί μετέπειτα εμφανίσθηκε η ένδοξη αυτοκρατορία η οποία συνοδεύθηκε από την εμφάνιση της Δημοκρατίας. Ξεκινώντας λοιπόν τη συζήτηση περί της γένεσης της Ρώμης, διαπιστώνω ότι όλες οι πόλεις θεμελιώνονται από άνδρες οι οποίοι είναι γηγενείς, ανήκουν στον τόπο θεμελίωσης των πόλεων, βέβαια πολλές πόλεις γεννώνται από αλλογενείς. Η πρώτη περίπτωση των γηγενών ανθρώπων συμβαίνει στις πόλεις όταν εμφανίζονται τα παρακάτω φαινόμενα: Οι κάτοικοι των πόλεων αυτών δεν νοιώθουν ασφαλείς επειδή συχνά διασπώνται σε μικρές ή μεγαλύτερες παρατάξεις, εκ των οποίων η κάθε μία μόνη της αλλά και όλες μαζί λόγω της τοποθεσίας και του μικρού αριθμού ανδρών αδυνατούν να αντισταθούν στις όποιες επιθέσεις από αυτούς οι οποίοι στοχεύουν  και μπορούν και επιτίθενται σε αυτές τις πόλεις, ώστε δεν είναι ικανοί να αμυνθούν για χάρη της πόλεως όταν οι εχθροί εμφανίζονται πρό των πυλών. Αλλά ακόμα και στην περίπτωση κατά την οποία μπορούν να αμυνθούν, γρήγορα πρέπει να εγκαταλείψουν τα καταφύγιά τους ώστε γίνονται τις περισσότερες φορές εύκολη λεία για τους αντιπάλους τους. Σε τόσο μάλιστα μεγάλο βαθμό συμβαίνει όλο αυτό ώστε για να αποφευχθούν αυτοί οι κίνδυνοι παρακινούμενοι  είτε από μόνοι τους είτε έπειτα από παρότρυνση κάποιου που διαθέτει την ανάλογη εξουσία , αυτοπεριορίζονται στο να ζούν όλοι μαζεμένοι σε ένα τόπο που από αυτούς επελέγη, ο οποίος είναι περισσότερο ασφαλής και εύκολος στο να τον υπερασπισθούν. Αυτοί είναι και οι λόγοι – ανάμεσα σε άλλους – οι οποίοι εγέννησαν την Αθήνα και τη Βενετία. Η πρώτη εγεννήθη μέσα από τη μεγαλοφυία του Θησέα ο οποίος συνένωσε πολλούς διεσπαρμένους κατοίκους και αυτό το έπραξε για μία σειρά από λόγους. Η δεύτερη, η Βενετία οικοδομήθηκε από πολλούς ανθρώπους οι οποίοι είχαν φθάσει σε διάφορα  αλλά συγκεκριμένα μικρά νησιά τα οποία βρίσκονται μέσα στην εμβέλεια της Αδριατικής θάλασσας, προκειμένου να γλιτώσουν από τους τόσους πολλούς πολέμους οι οποίοι συνέβαιναν στην Ιταλία, λόγω της καθόδου των βαρβάρων έπειτα από την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, άρχισαν λοιπόν όλοι αυτοί, χωρίς την παραμικρή καθοδήγηση από κάποιον Πρίγκηπα να διαβιούν κάτω από συγκεκριμένους νόμους οι οποίοι τους  φάνηκαν ιδανικοί στο να τους διατηρήσουν (δημιουργώντας τη νέα πόλη τους). Τα κατάφεραν περίφημα σε όλο αυτό το σχεδιασμό της ζωής τους λόγω της μεγάλης περιόδου ειρήνης την οποία επεφύλαξε σε όλους αυτούς η Πολιτεία, διότι από τη θάλασσα είχαν αποκλεισθεί οι κίνδυνοι λόγω του γεγονότος ότι όλοι αυτοί οι οποίοι εποφθαλμιούσαν την Βενετία δεν διέθεταν στόλο ικανό στο να την προσβάλλουν. Από την αρχή λοιπόν μπόρεσαν να αναπτύξουν το μεγαλείο της πόλης τους όπως το βλέπουμε σήμερα.

Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή κατά την οποία μία πόλη οικοδομείται από δυνάμεις αλλοδαπών, αυτό όμως συμβαίνει από ελεύθερους ανθρώπους και από ανθρώπους οι οποίοι εξαρτώνται από άλλους, ως τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις αποικίες οι οποίες δημιουργούνται είτε από τα Πολιτεύματα είτε από τον Ηγεμόνα προκειμένου  οι πόλεις τους να ανακουφισθούν από τον υπερβολικό υπερπληθυσμό ή οι ίδιες αυτές νέες πολιτείες αναπτύσσονται προκειμένου να μπορούν να υπερασπισθούν τους εαυτούς τους ως καινοφανείς δομές παραμένοντας ασφαλείς με το μικρότερο δυνατόν κόστος. (Αυτός ο Ρωμαϊκός σου λαός δημιούργησε πολλές πόλεις σε όλο το εύρος της ένδοξης αυτοκρατορίας του)μπορεί ακόμα όμως Πόλεις να οικοδομούνται από κάποιον Ηγεμόνα ο οποίος δεν δημιουργεί όλα αυτά παρά μόνον για τη δόξα του και ας μην κατοικήσει ποτέ σε αυτές τις Πολιτείες. Τρανό παράδειγμα αποτελεί η Αλεξανδρούπολη η οποία ναι μέν οικοδομήθηκε από το Μέγα Αλέξανδρο, αυτός όμως ποτέ δεν κατοίκησε εκεί. Επειδή όμως αυτές οι Πόλεις εκ της γενέσεώς των δεν διαθέτουν την Ελευθερία τους σπάνια επιτυγχάνουν σημαντική πρόοδο ώστε να απαριθμηθούν ανάμεσα στα κραταιά Βασίλεια. Παράδειγμα όλων αυτών αποτελεί η οικοδόμηση της Φλωρεντίας ( η οποία μπορεί να κτίσθηκε  από τους στρατιώτες του Σύλλα, μπορεί όμως να οικοδομήθηκε και από τους κατοίκους των όρων  του Φιέζολε, οι οποίοι εμπιστευόμενοι  τη μεγάλη περίοδο ειρήνης η οποία επεκράτησε στον κόσμο κάτω από τη Βασιλεία του Οκταβιανού Αυγούστου αφέθηκαν στο να ζούν ήρεμα κατά μήκος της πεδιάδας του Άρνου ποταμού). Η Φλωρεντία λοιπόν κτίσθηκε κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, άρχισε όμως να αναπτύσσεται εξ΄αρχής στο βαθμό που μεγαλόψυχα συναινούσε στην όλη της εξέλιξη ο Ηγεμόνας της.

Οι ιδρυτές των Πόλεων βέβαια προσδιορίζονται ως ελεύθεροι τη στιγμή κατά την οποία ο λαός είτε λόγω του Ηγεμόνα είτε λόγω διαφόρων αυτοπεριορισμών που ο ίδιος θέτει βρίσκεται κάτω από το ζυγό της πείνας ή του λιμού, ακόμα και λόγω του πολέμου ο λαός εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει την Εθνική του γή και να αναζητήσει νέες Πατρίδες. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ενδέχεται να κατοικήσουν σε πόλεις τις οποίες βρήκαν σε περιοχές τις οποίες κατέκτησαν (κάτι που έπραξε ο Μωϋσής) ενδέχεται όμως να δημιουργήσουν καινούργιες (αυτό συνέβη στην περίπτωση του Αινεία). Αυτή είναι η περίπτωση κατά την οποία η αρετή και η καλή συντυχία του δημιουργού του οικοδομήματος τυγχάνει γενικότερης αναγνώρισης κάτι που λίγο πολύ είναι περίεργο διότι κανέναν δεν απασχολεί εάν ο δημιουργός όλων αυτών τύγχανε εξαιρετικής ή ελλιπούς αρετής. Τελικά η αρετή κάποιου αναγνωρίζεται με δύο τρόπους: κατ΄αρχάς θεωρείται ως  ικανότητα η σωστή επιλογή του τόπου ίδρυσης μιάς Πόλης όπως και η απ΄ ευθείας εγκαθίδρυση κράτους δικαίου με νόμους. Αυτό ισχύει επειδή πολλές φορές οι άνθρωποι καθοδηγούνται  είτε από την ανάγκη είτε από τη δύναμη της επιλογής. Επειδή όμως εδώ υποστηρίζουμε ότι η αρετή αποκτά περισσότερη αξία όταν δεν επέρχεται ως προϊόν επιλογής (ως αποτέλεσμα αναγκαστικής επιλογής), θα πρέπει ενδελεχώς να εξετασθεί εάν είναι αυτό το μέγεθος το οποίο είναι απαραίτητο για την οικοδόμηση της Πολιτείας η οποία μέσω αυτής θα διαθέτει ειδικούς αδιάφθορους τομείς στους οποίους οι άνθρωποι θα περιορίζονται στην εργασία τους, δεν θα είναι αδρανείς, θα ζούν ενωμένοι, λόγω βέβαια των φτωχικών συνθηκών της περιοχής των θα διαβιούν σε καθεστώς ενότητας και έλλειψης διχόνοιας, αυτό βέβαια συνέβη στη Ραγκούσα αλλά και σε άλλες όμορες περιοχές. Όλοι αυτοί βέβαια οι τομείς θα είναι κάτι το σοφόν και εξαιρετικά πολύτιμα  χρήσιμο για όσο οι πολίτες θα παραμένουν ευχαριστημένοι από το επίπεδο της ζωής τους (από όλα όσα κατέχουν) χωρίς να χρειάζεται να επιβουλεύονται τη ζωή και τα υπάρχοντα των άλλων.

Τέλος πάντων, επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να νοιώσουν ασφαλείς παρά μόνο μέσα από την επίδειξη δύναμης, είναι αναγκαίο να αποφευχθεί η άγονη κατάσταση που πλήττει τις χώρες  ώστε οι χώρες να καταστούν καρποφόρες διότι αυτή η επιτευχθείσα γονιμότητα των πολιτειών μπορεί να ωριμάσει τον τόπο και τους ανθρώπους, μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των επιτιθεμένων, αλλά και να συμβάλει στην αντιμετώπιση όποιων επιβουλεύονται την αύξηση και την εξέλιξη της Πόλης. Από την άλλη πλευρά όσον αφορά την αδράνεια και τη νωχελικότητα η οποία μπορεί να υποκινείται από την ίδια την Πολιτεία, σε αυτή την κατάσταση θα πρέπει να συνειδητοποιηθεί ότι οι νόμοι επιβάλλεται να εμποδίζουν τους πολίτες από το να πράττουν όσα ευρέως επιτρέπονται από την πολιτεία (η οποία δεν απαγορεύει τα απρεπή έργα) , επίσης οι νόμοι θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να μιμούνται όσους έχουν αποδειχθεί σοφοί ζώντας σε αρκετά χειραγωγημένες και καρποφόρες χώρες, οι οποίες είναι ικανές να καταστήσουν τους ανθρώπους νωχελικούς ανίκανους να αναπτύξουν την οποιαδήποτε αρετή. Οι νομοθέτες λοιπόν προκειμένου να αποτρέψουν οι άνθρωποι να καταστούν αδρανείς μέσα από τη χειραγώγηση που επιβάλλει το πολιτειακό καθεστώς, επιβάλλουν σκληρή εξάσκηση σε όσους  από αυτούς πρόκειται στη ζωή τους να γίνουν στρατιώτες. Αυτοί θα πρέπει να εξελιχθούν μέσα από αυτόν τον τρόπο ζωής που θα υιοθετήσουν πολύ καλύτεροι στρατιώτες σε σχέση με τους υπολοίπους ανθρώπους οι οποίοι κατοικούν σε μέρη τα οποία η φύση τα έχει μετατρέψει σε σκληροτράχηλα και άγονα. Τρανό παράδειγμα σε όλα αυτά αποτελεί το βασίλειο της Αιγύπτου το οποίο παρά το γεγονός ότι αναπτύχθηκε σε μία χώρα η οποία ήταν εξόχως δυναστική η αναγκαιότητα η οποία πήγαζε από τους νόμους ήταν τόσο ανεπτυγμένη ώστε πολλοί έξοχοι άνδρες προέκυψαν από την τήρηση των νόμων. Ο χρόνος βέβαια έσβησε τα ονόματά τους, διότι πολλοί από αυτούς θα άξιζε να τιμώνται πολύ περισσότερο από όσο τιμάται  και ο Μέγας Αλέξανδρος, αλλά και πολλοί άλλοι η ανάμνηση των οποίων είναι πολύ φρέσκια στο μυαλό μας. Όποιος εξάλλου εξετάσει προσεκτικά το βασίλειο του Σουδάν και τον επιβληθέντα νόμο των Μαμελούκων, αλλά και την όλη στρατιωτική οργάνωσή του, προτού καταστραφεί από τον σουλτάνο Σελήμ, το σπουδαίο αυτό τούρκο αξιωματούχο, μπορεί λοιπόν άνετα να διαπιστώσει το υψηλό επίπεδο στρατιωτικής  εξάσκησης των πολιτών, αλλά και το πόσο απεχθάνονταν την αδράνεια και τη νωχέλεια στην οποία η όλη καλοκαγαθία της χώρας θα μπορούσε να τους είχε οδηγήσει εάν δεν την είχαν αποφύγει θεσπίζοντας τους πλέον αυστηρούς νόμους. Υποστηρίζω λοιπόν ότι η επιλογή μιάς εύφορης τοποθεσίας προκειμένου  εκεί να ιδρυθεί μία πόλη είναι μία κίνηση πολύ συνετή όταν τα αποτελέσματα αυτής της κίνησης της γόνιμης τοποθεσίας είναι δυνατόν να περιορισθούν μέσα στα όρια τα οποία καθορίζονται από το νομικό πλαίσιο.

Ο Μέγας Αλέξανδρος επεθύμησε να οικοδομήσει μία πόλη προς τιμήν του ονόματός του, ο Αρχιτέκτονας ο Δεινοκράτης τον επισκέφθηκε και του έδειξε πώς θα μπορούσε να το επιτύχει αυτό  κτίζοντας την πόλη αυτή επάνω στο όρος του  Άθω, διότι εκεί η πόλη αυτή πέραν του γεγονότος ότι θα ήταν πολύ δυνατή θα μπορούσε να αναπτυχθεί προσφέροντας ασφαλές ανθρώπινο περιβάλλον στους κατοίκους της, κάτι το οποίο θα ήταν υπέροχο, σπάνιο  και αντάξιο της φήμης αυτής της πόλης. Όταν ο Αλέξανδρος τον ερώτησε πώς θα ζούσαν οι κάτοικοι αυτής της πόλης ο Δεινοκράτης απάντησε ότι αυτό δεν το είχε σκεφθεί. Στο άκουσμα αυτής της απάντησης ο Αλέξανδρος γέλασε και αφήνοντας το βουνό όπως ακριβώς το βρήκε, έκτισε τη γνωστή Αλεξάνδρεια, εκεί όπου οι κάτοικοί της θα διέμεναν πρόθυμα λόγω του ότι η ύπαιθρος ήταν ιδιαιτέρως γόνιμη, η θάλασσα επίσης αλλά και ο Νείλος προσέφεραν πολλές επιχειρηματικές ευκαιρίες.

Αυτός ο οποίος  λοιπόν θα εξέταζε τα κτίρια της Ρώμης , λαμβάνοντας υπ΄όψιν ότι ο πρώτος οικήτορας της αιώνιας πόλης είναι ο Αινείας, θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτή η πόλη ιδρύθηκε από αλλοδαπούς. Αλλά ακόμα και αν  ο πρώτος ιδρυτής της ήταν ο Ρωμύλος, η Ρώμη θα μπορούσε να έχει ιδρυθεί από γηγενείς κατοίκους της περιοχής χωρίς να έχει θέμα να θεωρείται από την αρχή ελεύθερη χωρίς να ανήκει και να έχει δεσμεύσεις σε κανένα. Μπορούμε επίσης να διαπιστώσουμε, όπως θα φανεί και παρακάτω, ότι οι νόμοι οι οποίοι θεσπίστηκαν από το Ρωμύλο, το Νούμιο και τους άλλους αναγκαστικά όλους αυτούς τους περιόρισαν. Ώστε λοιπόν η γονιμότητα της περιοχής, η άνεση της θάλασσας, οι συχνές νίκες, αλλά και το μεγαλείο της Αυτοκρατορίας δεν θα μπορούσαν να τη διαφθείρουν σε βάθος χρόνου, μάλλον τελικά όλες αυτές οι παράμετροι διατήρησαν την αυτοκρατορία πλήρη αρετής σε μεγαλύτερο βαθμό  από όποιαδήποτε άλλη προικισμένη με αρετές  δημοκρατία. Επειδή όλα αυτά που έχουν επιτευχθεί μέσα από όλες αυτές τις προαναφερθείσες συνθήκες σημειώνονται από τον Τίτο Λίβιο, έχουν καθιερωθεί είτε στα Δημόσια Συμβούλια, ή σε ιδιωτικές συνάξεις (έστω πολιτών) είτε στα πλαίσια της Πολιτείας ή έξω από αυτή, θα ξεκινήσω τη συζήτησή μου για όλα αυτά τα οποία επισυνέβησαν μέσα στα πλαίσια της Πολιτείας. Όσον αφορά βέβαια το Δημόσιο Συμβούλιο, το οποίο βέβαια αξίζει περισσότερο σχολιασμό, πρόκειται αυτό να το αξιολογήσω περαιτέρω, προσθέτοντας όσες πληροφορίες έχουν σχέση με όλα αυτά. Με όλους αυτούς τους λόγους και τις σκέψεις ασχολείται αυτό το γρηγορογραμμένο βιβλίο, ή μάλλον με όλα αυτά ασχολούμενο θα περατωθεί αυτό το γρήγορο πόνημα.