Αξιολόγηση επαγωγικών συλλογισμών.

 

Η αξιολόγηση της αποδεικτικής αξίας των επιχειρημάτων συνίσταται:

Α) στον έλεγχο των προκειμένωμν:

1.Κατά πόσο αποτελούν γενικά αποδεκτές αλήθειες και ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

2. Αν είναι απλώς προσωπικές κρίσεις. Π.χ Η άθληση προκαλεί προβλήματα στην υγεία, για παράδειγμα στα γόνατα (προσωπική άποψη, αυθαίρετη κρίση).

Β) Στον έλεγχο του συμπεράσματος κατά πόσο από αληθείς προκείμενες καταλήγουμε σε αυτό με λογική αναγκαιότητα:

Στην αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται, πώς δηλαδή μεταβαίνει ο συντάκτης από τις προκείμενες στο συμπέρασμα.

 

Α. Γενίκευση:Ο συλλογισμός στηρίζεται σε επιμέρους στοιχεία που βρίσκονται στις προκείμενες και γενικεύονται στο συμπέρασμα.

(Επαρκή δεδομένα , αποδεκτές αλήθειες, επιτρεπτή γενίκευση- βέβαιο συμπέρασμα, τελείαι επαγωγή).

(Ανεπαρκή, ελλιπή δεδομένα, βεβιασμένη, επισφαλής μη επιτρεπτή γενίκευση, πιθανολογικό συμπέρασμα- ατελής επαγωγή).

 

Β. Αίτιο – Αποτέλεσμα: Μεταξύ προκειμένων και συμπεράσματος υπάρχει αιτιώδης σχέση.

(Η χρονολογική σχέση παρουσιάζεται ως αιτιώδης , μη αποδεκτός συλλογισμός , ατελής επαγωγή.

Μία μερικότερη προβάλλεται ως η μοναδική αιτία- μη αποδεκτός συλλογισμός – ατελής επαγωγή.

Αιτιώδης σχέση, αναγκαία αλλά όχι επαρκής – μη αποδεκτός συλλογισμός – ατελής επαγωγή.

Αιτιώδης σχέση, επαρκής αλλά όχι αναγκαία, μη αποδεκτός συλλογισμός, ατελής επαγωγή.

Αιτιώδης σχέση, επαρκής και αναγκαία, αποδεκτός συλλογισμός, τελεία επαγωγή.

 

Γ. Αναλογία: Οι προκείμενες προτάσεις του συλλογισμού αποτελούν μία αναλογία, έναν παραλληλισμό, σύγκριση μεταξύ ομοίων ή ανομοίων μελών.

Στην περίπτωση αυτή η παράγραφος αναπτύσσεται είτε με σύγκριση – αντίθεση (κυριολεκτική αναλογική μέθοδος) είτε με αναλογία (μεταφορική αναλογική μέθοδος).

(Κυριολεκτική αναλογία: τα συγκρινόμενα μέλη είναι ομοειδή.

Επαρκείς ομοιότητες αλλά άσχετες με το θέμα – με αποδεκτός συλλογισμός – ατελής επαγωγή.

Επαρκείς ομοιότητες και σχετικές με το όλο θέμα – αποδεκτός συλλογισμός – τελεία επαγωγή.

Μεταφορική αναλογία: τα συγκρινόμενα μέλη είναι ανομοίου γένους:

Μεταφορική αναλογία δίχως αποδεικτική αξία και λογική ισχύ – μη αποδεκτός συλλογισμός (ατελής επαγωγή).

Μεταφορική αναλογία με αποδεικτική ισχύ λογικού επιχειρήματος – αποδεικτικός συλλογισμός (τελεία επαγωγή).