Κάποιες ενστάσεις προς κάθε μορφή ανθρωποκεντρισμού.

 

Είναι πράγματι δύσκολο, αυθεντίες επικρατούσες (όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης), θρησκείες επικρατούσες (όπως οι μονοθεϊστικές θρησκείες) –όλοι αυτοί έχουν τον ανθρωποκεντρισμό ως κοινή βάση- είναι λοιπόν πράγματι δύσκολο όλες αυτές οι παράμετροι να κριθούν αρνητικά και να ξεπερασθούν. Θα πρέπει όμως να υπάρξει κάποιος οντολογικός αντίλογος στα ειρημένα αυτοίς: ας ξεκινήσουμε με την αντίθετη έννοια του ανθρωποκεντρισμού:

Η αντίθετος λοιπόν έννοια του ανθρωποκεντρισμού είναι η τοποθέτηση του ανθρώπου πουθενά, και η παραδοχή ότι ο άνθρωπος δεν ορίζεται αλλά αποτελεί συνεχείς αναδιανομές οντολογικών απείρων δυνάμεων: άνθρωπος είναι και το αστρικό σώμα, άνθρωπος είναι και μία δυναμική εικόνα, άνθρωπος είναι αυτός ο επικρατούν συνδυασμός μορφής και ύλης: με αυτόν τον οντολογικό απελευθερωτισμό από κάθε μορφή ανθρωποκεντρισμού, παύει ο άνθρωπος να θεωρείται μονοκόμματα ένα συγκεκριμένο όν (σύνολο μορφής και ύλης κατά τον αντιοντολογικό ορισμό του Αριστοτέλους) παύει ο άνθρωπος ως συγκεκριμένη οντότητα να ελέγχεται πνευματικά και ηθικά από φιλοσόφους και θεολόγους: ως άνθρωπος πλέον θεωρείται κάθε πορεία οντολογικών δυνάμεων πρίν την μορφή του ανθρώπου, πρίν την ύλη του ανθρώπου, κατά τη σύνθεση αυτών των δύο, και μετά από τη διάλυση της σύνθεσης και για όσο στο άπειρο ενυπάρχουν αναδιανεμηθείσες δυνάμεις που ομοιάζουν μορφικά τω ανθρώπω.

Ας προσέξουμε την κυρία αντίφαση στο πλατωνικό ανθρωποκεντρικό οικοδόμημα, η οποία έγκειται στον τρόπο συμπαντικής φυγής του Σωκράτους: εάν πράγματι ίσχυαν όλα όσα είπε στους διαλόγους ο Πλάτων διά του στόματος του Σωκράτους, εάν ίσχυαν όλες οι ηθικές και πνευματικές συλλήψεις που θέσπισαν τον ανθρωποκεντρισμό, γιατί ο Σωκράτης στην Απολογία του θεωρεί ότι θα υπάρξει με ένα τρόπο απελεύθερο συμπαντικά; Γιατί δεν συνθέτει αυτά τα δύο είδη ανθρώπου αλλά εδώ διακηρύσσει μία σκληρή ηθική τύπου Φιλήβου, μία σκληρή παιδεία τύπου Πρωταγόρου, καταστάσεις που απευθύνονται σε ένα συγκεκριμένο τύπο ανθρώπου ο οποίος όμως αλλάζει διάσταση και απελευθερώνεται σε μία νέα ασώματο διάσταση. Γιατί αυτός ο διχασμός; Γιατί ο Πλάτων και ο Σωκράτης δεν προσπάθησαν να συζητήσουν για το ενιαίο συμπαντικό υποκείμενο όχι ανθρωποκεντρικά αλλά να καταδείξουν τον άνθρωπο ως συνέχεια ώστε να φανεί ότι ο άνθρωπος αποτελεί πρόλογο και προηγούμενο απείρων οντολογικών δυνάμεων οι οποίες ούτως ή άλλως θα συνεχίσουν την πορεία τους και όλοι οι άνθρωποι ανήκουν στην οντολογική σειρά και γνωρίζουν τα πάντα και δεν χρειάζονται συγκεκριμένες γνώσεις και ηθικές;

Η απάντηση φαντάζει απλή: οι Πλάτωνας και Αριστοτέλης ύψωσαν ανάμεσα στο Όν ως χάος και στον άνθρωπο ένα κάτοπτρο (την Ιδέα των εννοιών) και εκεί καθρεπτίζοντας ο άνθρωπος νού και σώμα αντέγραφε όσα του έλεγαν, όχι ό,τι έβλεπε στο Όν ως τέτοιο να κινείται, αλλά όσα του έθεταν στο νού οι φιλόσοφοι και οι θρησκείες: αποχωριζόμενος ο άνθρωπος από το Όν σταμάτησε να θεάται του Όντος αλλά έβλεπε και για λίγο ακόμα θα βλέπει το όν με τα μάτια των άλλων:

του θεού, των πολιτικών, των επιστημόνων, των επιχειρηματιών, ο άνθρωπος δεν ξέρει τίποτε για το σώμα του το πνεύμα του πέραν αυτών που ανθρωποκεντρικά του επέβαλαν όλοι οι παραπάνω εξουσιαστές: διότι ο ανθρωποκεντρισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια απομόνωσης του ανθρώπου ώστε αυτός στην μικροδιάστασή μας και για ολίγο να κυβερνηθεί: διότι εάν επικρατούσε ο άνθρωπος ως συμπαντική συνέχεια δεν θα υπήρχε περίπτωση αυτός ο άνθρωπος να κλεισθεί σε κανένα σωκρατικό ή μετέπειτα μονοθεϊστικό σύστημα.

Τρανό παράδειγμα για όλα αυτά σε σχέση με τον ανθρωποκεντρισμό αποτελεί η αποτυχία των πολιτικών του Αριστοτέλους: ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του διέπραξε την οντολογική ή μάλλον την αντιοντολογική του αντιστροφή: δεν έθεσε τους ανθρώπους έναντι των οντολογικών δυνάμεων ως τέτοιων (αυτές στα Ηθικά Νικομάχεια τις θεώρησε άλογες και τις αγνόησε) ώστε τίποτε έναντι του όντος να μην χωρίζει τους ανθρώπους, αλλά αντίθετα έκρυψε το όν, και στο χώρισμα ανάμεσα στο όν και τον άνθρωπο (φύση-πόλις) αντικαθρέπτισε τρία πολιτεύματα (βασιλεία, αριστοκρατία και δημοκρατία) γνωρίζοντας ότι τίποτε από αυτά δεν υπάρχει, το μόνον που υπάρχει είναι το Όν και η βιωματική κοινή διαχείρισή του από τον άνθρωπο: όμως σταδιακά οι άνθρωποι άρχισαν να διαλύονται με βάση τα πολιτικά τους πιστεύω και η ίδια η ιστορία διέψευσε τον Αριστοτέλη: επειδή η μία και μόνη οντική δύναμη αυτή τελικά και μόνο επιδρά στους ανθρώπους και αυτή κινεί τους ανθρώπους μιάς και η βασιλεία δρά ως δημοκρατία, η δημοκρατία ως βασιλεία, η αριστοκρατία κρύβεται στη δημοκρατία και η δημοκρατία στην αριστοκρατία: ενώ εάν όλοι οι άνθρωποι προσδιορίζονταν σε σχέση με την κοινή οντολογική τους καταγωγή θα δημιουργούσαν κοινωνία όχι μερικών προσόντων αλλά θα συμμετείχαν οι άνθρωποι (όχι ως κοινότητα δίδοντας μέρος του εαυτού τους ) ως οντολογικές ατομικότητες: χωρίς να διακόπτουν τις οδυσσεϊκές διαφορετικές πορείες τους (δεν θα χρειαζόταν η κοινωνία) αλλά ως απλή συμπόρευση και απλή για ολίγον συνύπαρξη θα συνυπήρχαν οι άνθρωποι σε πόλεις πρίν χαθούν στους ατομικούς νόστους: διότι η αποτυχία του  πολιτικού συστήματος του Αριστοτέλους (η οποία ξεκάθαρα φαίνεται σήμερα) είναι το ότι δεν είδε 100 Οδυσσείς και 100 νόστους και αντίστοιχες Ιθάκες, αλλά μέσα σε μία πόλη είδε το 1/100 όλων αυτών, διέλυσε τους ανθρώπους και πήρε μέρος αυτών, αντί ενάντια σε κάθε ανθρωποκεντρισμό να παραδεχθεί ότι οι παράλληλες οντολογικές πορείες των ανθρώπων για ολίγον συνυπάρχουν όχι ως κοινωνία αλλά ως απλή συμπόρευση πρίν χαθούν στο ατομικό χάος: σήμερα λοιπόν κανείς δεν βλέπει ως ατομικές οντολογικές πορείες τους ανθρώπους, σε μία έσχατη εφαρμογή του αριστοτελικού πολιτικού συστήματος, σήμερα η εξουσία παίρνει από τον καθένα ένα πολλοστημόριο (μόνο το 1/100 του κάθε ενός μας ενδιαφέρει την εξουσία) και κλείνοντας τους ανθρώπους στις πόλεις η ηλεκτρονική πλέον εξουσία ελέγχει τα πάντα.

Εν κατακλείδι η υπέρβαση του ανθρωποκεντρισμού , της πίστης ότι ο άνθρωπος είναι το κέντρο του κόσμου αυτού, η αποδοχή της δυναμικής αόριστης φύσης μας, θα επιφέρει την πολυπόθητο οντολογική μας απελευθέρωση: ας νοιώσουμε δυνάμεις χωρίς χθές και αύριο, πορείες στο Είναι του Όντος, πέρα από μορφή και άλλες επιβληθείσες έννοιες: μέσα μας η λύση, έξω βέβαια η εφαρμογή της.