Οι απαντήσεις μας στα θέματα των Πανελλαδικών εξετάσεων στη συνεξέταση Γλώσσας και Κειμένων. 3/6/2022.

 

Τα θέματα παραδίδονται εδώ:

https://www.poukamisas.gr/wp-content/uploads/2022/06/them_nea_logot_gel.pdf

οι απαντήσεις μας:

Πανελλήνιες εξετάσεις 2021-2022.

Ενδεικτικές απαντήσεις στα υποβληθέντα θέματα.

Θέμα Α.

Α1.

Ο συγγραφέας του κειμένου γνωρίζοντας το τι πραγματικά συμβαίνει γύρω από το μάθημα της Ιστορίας προτείνει διαφόρους λόγους ώστε οι μαθητές να πεισθούν και να προσέξουν και αυτό το μάθημα. Κατ΄αρχάς θεωρεί ότι όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι είναι ζωντανές αποδείξεις για τη σπουδαιότητα της Ιστορίας διότι οι πιο πολλές ανθρώπινες ικανότητες έρχονται από το παρελθόν.Ο άνθρωπος μέσα από την ιστορική συνέχεια αποκτά συλλογική ταυτότητα και ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι με αυτόν τον τρόπο κερδίζει την αυτογνωσία. Εν τέλει ο συγγραφέας παραδέχεται ότι η ιστορία είναι η ατομική μας δασκάλα που κάνει τους ανθρώπους καλύτερους και πιο αυτεγνωσμένους.

Θέμα Β.

Β1.

1.Λ

2.Λ

3.Σ

4.Σ

Β2.

Α)Ο τίτλος του κειμένου 1 έχει τη μορφή της ρητορικής ερωτήσεως. Είναι μάλιστα διατυπωμένος σε α΄πληθυντικό πρόσωπο ώστε να φανεί ότι ο συγγραφέας εμπερικλείει όλους ακόμα και τον εαυτό του σε αυτό το θεμελιώδες ερώτημα. Ο συγγραφέας δεν θεωρεί θέσφατο ότι όλοι θέλουν να μαθαίνουν την Ιστορία, γνωρίζει ότι είναι ένα παρεξηγημένο μάθημα. Επιδιώκοντας την οικειότητα και τον αποδοτικό διάλογο ερωτά διότι θέλει απλά την προσέγγιση, το διάλογο, να προβληματισθούμε όλοι σε ό,τι μας ερωτά. Εξάλλου η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα σημάνει και τον απόλυτο επαναπροσδιορισμό μας στο μάθημα της Ιστορίας και στο πώς το αντιμετωπίζουμε βιωματικά και εκπαιδευτικά.

Β) Ο συγγραφέας σε συνέχεια του καθαρά βιωματικού τίτλου του προσπαθεί να μεταφέρει σε πραγματικό χρόνο τον όλο προβληματισμό του για το μάθημα της Ιστορίας και την αντιμετώπισή του εκ μέρους των μαθητών. Ο ευθύς λόγος μας μεταφέρει στο πραγματικό και βιωματικό περιβάλλον της τάξης όπου ζωντανά και μαιευτικά αλλά και δραματικά αναπλάθεται όλο το εκπαιδευτικό περιβάλλον, το κείμενο ζωντανεύει, γίνεται δραματικό και πραγματικό στο ύφος, και εκτυλίσσεται σαν ένας διάλογος ανάμεσα στο διδάσκοντα και στους μαθητές και με κύριο διακύβευμα την αναγκαιότητα της εκμάθησης του μαθήματος της Ιστορίας.

Β3. Πράγματι η Κική Δημουλά επιδιώκει να δηλώσει τον κεντρικό ρόλο που έχει ή που θα πρέπει να έχει η επέτειος, ως ανάμνηση σημαντικών γεγονότων, καλών και κακών, στη ζωή του ανθρώπου.Αυτό το επιτυγχάνει με τις παρακάτω γλωσσικές επιλογές.

1.σχήμα ασύνδετο: «επιστρέφουν…ασυνόδευτες»: προκειμένου η εικόνα να είναι οπτική και άκρως ζωντανή η Κική Δημουλά παραθέτει αυτούσιες τις κινήσεις που αντιπροσωπεύουν τα όσα συμβαίνουν σε μία επέτειο, δεν θέλει τις λογικές κατηγορίες που προκύπτουν όταν χρησιμοποιούμε παρατακτικούς ή υποτακτικούς συνδέσμους, θέλει η δράση της επετείου να ομιλεί από μόνη της με όπλο τις λέξεις και όσα αυτές μέσα από το απλό δόσιμο φέρουν μαζί τους.

2. επανάληψη: «γενέθλια, γενέθλια, γενέθλια»: η επανάληψη έχει σκοπό εμφαντικά να τονίσει την ανάγκη που υπάρχει όλοι να θυμόμαστε μία τόσο σημαντική ημερομηνία για εμάς και τους δικούς μας ανθρώπους όπως είναι τα γενέθλια τα οποία ευχάριστα ταξιδεύουν το μυαλό μας σε χαρούμενες ημέρες του παρελθόντος.

3.μεταφορά, μεταφορικός λόγος: «δωρεάν μεταφορικό μέσον»: Ο μεταφορικός λόγος επιβάλλει μία σημαντική λειτουργία της επετείου, ζωντανεύει το ότι η επέτειος μας μεταφέρει στο χθές, επίσης μεταφέρει το χθές σε εμάς, είναι πράγματι ένα όχημα χρόνου που ενώνει το χθές με το σήμερα: μέσα από αυτή τη ζωντανή ανάπλαση της επετείου η Κική Δημουλά αποκαθιστά κάθε χρησιμότητα της επετείου, πείθει για την ανάγκη ανάμνησης του παρελθόντος όταν και όπως πρέπει.

Γ.

Γ1.

Το ταγάρι αντιπροσωπεύει πολλές αναμνήσεις για την οικογένεια της αφηγήτριας. Κατ΄αρχάς αποτελεί ενθύμιο της φοιτητικής ζωής της μητέρας της αφηγήτριας, και αυτό φαίνεται από την παρομοίωσή του με τσάντα. Η χρήση ενός αρχαιοπρεπούς ρήματος «εξέφραζε) δηλώνει την κουλτουριάρικη και οικολογική χρήση του ταγαριού από την μητέρα της αφηγήτριας. Ο ευθύς λόγος «πράγματα για μία ζωή» αποδεικνύει πόσο σημαντικό ήταν το ταγάρι και για τη γιαγιά η οποία απευθύνεται στην εγγονή της ειδικά για αυτό το λόγο να της τονίσει τη σημαντικότητα του ταγαριού. Η περιγραφή (ήταν βαμμένο με φυτικές βαφές) τονίζει πόσο αγαπημένο και ξεχωριστό ήταν το ταγάρι για την οικογένεια.

Εάν σκεφθώ ότι θα ήταν καλό να θυμάμαι τους παππούδες και τις γιαγιάδες, τους γονείς μου, εάν σκεφθώ ότι μέσα από τη γνώση αυτών και της ζωής τους θα καταλάβω και για εμένα πολλά πράγματα, αναμφίβολα θα κρατούσα το ταγάρι, θα προσπαθούσα να καταλάβω τις πνευματικές και ψυχικές επεκτάσεις του προκειμένου να γνωρίσω ποια υποσυνείδητα χαρακτηριστικά αλλά και ποιες συνειδητές κληρονομικότητες φέρω μέσα μου. Διότι μέσα από τέτοια αντικείμενα μαθαίνεις ιστορίες για την οικογένειά σου οι οποίες μπορεί να αποκαλύπτουν πράγματα που σε βοηθούν να γνωρίσεις και το δικό σου χαρακτήρα.

Δ1.  «Γνώθι την Ιστορίαν….».

Ο ιστορικός χρόνος δεν διασπάται και δεν διαχωρίζεται, πλούσιος σε όσα έχει και ανοιχτοχέρης, μας μεταφέρει όσες γνώσεις και εμπειρίες διαθέτει από γενεά σε γενεά. Αυτή η ιστορική γνώση αποδεικνύει ότι τίποτε στην Ιστορία δεν πεθαίνει, όλα ζούν με τον τρόπο τους, μας επηρεάζουν και μας κατευθύνουν στο δικό μας αύριο. Αν και το σχολείο κάνει ό,τι μπορεί για να αδιαφορούν οι μαθητές για την Ιστορία είναι καθήκον όλων να αποκαταστήσουν τη βιωματική και πραγματική σχέση ειδικά των μαθητών με την ιστορική γνώση.

Μέσα στον ιστορικό χρόνο από γενεά σε γενεά μεταφέρονται ανείπωτες και άπειρες γνώσεις και δεξιότητες. Ο Καζαντζάκης θα το βροντοφωνάξει: «αρίφνητες οι φωνές των προγόνων σου μιλάνε μέσα σου». Η Ιστορία είναι ο απολογητής ο οποίος αποκαλύπτει ποιοι είναι οι δάσκαλοί μας, ποιοι μας επηρεάζουν, πώς έχουμε φτιάξει αυτόν τον χαρακτήρα που διαθέτουμε. Μέσα από την Ιστορία τη δική μας και του τόπου μας μπορούμε να μάθουμε γιατί σκεπτόμαστε και πράττουμε με ένα συγκεκριμένο τρόπο τον οποίο κάλλιστα μπορούμε να βελτιώσουμε ή να εγκαταλείψουμε.

Η Ιστορία επίσης είναι μεγάλος προφήτης για εμάς και τον κόσμο μας. Διδάσκει ως φωτισμένη διδασκάλισσα ποια  λάθη κάνουμε όπως οι παλαιοί, ποια σωστά κάνουμε, τι θα συμβεί εάν δεν αλλάξουμε ρότα, τι θα συμβεί εάν συνεχίσουμε να πράττουμε και να σκεφτόμαστε με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Οι μαθητές μπορούν αναλογικά να καταλάβουν τι κόσμος τους περιμένει εάν κατανοήσουν τις κοινές θεωρητικές αρχές που συνθετικά διέπουν και τις δικές τους εποχές αλλά και τις περασμένες εποχές.

Όμως δεν ωφελεί να εξάγουμε συμπεράσματα τα οποία ειδικά στην περίπτωση νέων ανθρώπων θα μείνουν στο χρονοντούλαπο της θεωρίας. Επιβάλλεται πραγματικά να κάνουμε όσα μπορούμε ώστε βιωματικά η Ιστορία να ζωντανεύσει στις σχολικές αίθουσες και στις ψυχές και στο νού των μαθητών.

Η μετατροπή του μαθήματος σε μάθημα όχι εξετάσεων αλλά προσωπικών εργασιών αναμφίβολα θα καταστήσει τους νέους και τις νέες μικρούς ιστορικούς οι οποίοι μόνοι τους και μόνες τους θα ερευνούν και θα κατανοούν τη διαδοχή των γεγονότων και τις χρήσιμες συμβουλές που μαζί τους φέρουν. Σε συνέχεια αυτού η υλοποίηση σχολικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων υπό την αιγίδα και εκπαιδευτικών ομίλων και οργανισμών θα εξάρει το ενδιαφέρον των μαθητών για την Ιστορία ως πηγή ανάμνησης και διδαχής συνεχούς μέσα στο χρόνο.

Οι πολύτιμες σχολικές δράσεις μπορούν να δώσουν άλλη ζωή και μίμηση στο μάθημα και στην έννοια της Ιστορίας: επισκέψεις σε ενδιαφέροντα μουσεία, διοργάνωση ημερίδων ιστορίας, σύνδεση της Ιστορίας του τόπου μας με όσα συμβαίνουν σήμερα στη ζωή μας, αναμφίβολα θα μπορούσαν να ζωντανεύσουν και να  δώσουν μιμητικό σωτήριο αέρα στη σχέση των μαθητών με την ιστορία.

Αναμφίβολα η ιστορία είναι η δική μας αλλά και των δικών μας συνέχεια στο χρόνο. Είναι η συνεχής ολοκλήρωση του αιωνίου και ενός εαυτού μας. Μαθαίνοντας Ιστορία μπορούμε και τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο μας ως χθές και σήμερα και αύριο να μάθουμε: αξίζει να αποκτήσουμε αυτή τη γνώση διότι αξίζει να ελέγξουμε όσα περισσότερα μπορούμε από τη ζωή μας και το μέλλον μας.

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.