Ευριπίδου Ελένη, γ΄γυμνασίου αρχαία Ελληνικά από μετάφραση: φύλλο εργασίας με απαντήσεις.

 

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 (ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

1. Η ταυτότητα του ήρωα: Είναι ο Τεύκρος, ο γιος του Τελαμώνα (βασιλιά της Σαλαμίνας). Είναι εξόριστος από τον πατέρα του, επειδή δεν προσπάθησε να αποτρέψει την αυτοκτονία του αδερφού του, Αίαντα, ο οποίος αυτοκτόνησε, επειδή δεν άντεξε που τα όπλα του Αχιλλέα μετά το θάνατό του δεν δόθηκαν στον ίδιο αλλά στον Οδυσσέα. Ήρθε στην Αίγυπτο, για να βρει τη μάντισσα Θεονόη, για να πάρει οδηγίες για το πώς θα φτάσει στην Κύπρο, επειδή έχει πάρει χρησμό από τον Απόλλωνα να ιδρύσει εκεί μια αποικία με το όνομα Σαλαμίνα. Όλα αυτά τα πληρο-φορούμαστε πλέον μέσα από διάλογο (το δράμα δηλαδή αποκτά θεατρικότητα).

Οι πληροφορίες που αποσπά η Ελένη: α) Οι Έλληνες επέστρεψαν από την Τροία εκτός από το Μενέλαο που εξαφανίστηκε στο πέλαγος μαζί με την Ελένη της Τροίας. β) Όλοι θεωρούν το Μενέλαο νεκρό, γιατί χάθηκε στη μέση του πελάγους. γ) Η μητέρα της Ελένης, η Λήδα, αυτοκτόνησε από ντροπή για την κόρη της. δ) Η τύχη των αδερφών της Ελένης παραμένει αβέβαιη. Άλλοι λένε πως σκοτώθηκαν και αυτοί για λόγους τιμής και αξιοπρέπειας, επειδή τους ντρόπιασε η Ελένη, και άλλοι πως έγιναν θεοί - αστέρια (= ο αστερισμός των Διδύμων - προστάτες των ναυτικών). ε) Επιβεβαιώνεται ότι η Ελένη είναι μισητή στους Έλληνες και στ) ότι η Τροία καταστράφηκε ολοσχερώς πριν από επτά χρόνια. Οι πληροφορίες αυτές την καθιστούν τραγικό πρόσωπο γιατί α) γκρεμίζουν τη μοναδική ελπίδα της ότι ο Μενέλαος θα έρθει να τη σώσει και β) αυξάνουν τις ενοχές της, γιατί η Ελένη στην πραγματικότητα είναι αθώα και συνεπώς άδικος ο χαμός των προσφιλών της προσώπων.

2. Τραγική ειρωνεία: Στίχοι: 90-91, 91-93, 96-97, 98-100, 102-103, 134, 140, 142, 146, 150, 187-191.

«Είναι» - «φαίνεσθαι» ( = το παιχνίδι ανάμεσα στην πλάνη και την αλήθεια): Στίχοι: 91-93, 96-97, 102-103, 142, 143, 146, 187-191.

3. Ήθος Τεύκρου: Αφελής, με απλοϊκή σκέψη, εύπιστος, βασίζεται στις αισθήσεις του για τον εντοπισμό της αλήθειας, γενναίος, ανασφαλής, αναγνωρίζει το σφάλμα του. Ήθος Ελένης: Ευφυής, διπλωματική, με έντονη προσωπικότητα, επιτήδεια συνομιλήτρια, διερευνητική, βασίζεται στις νοητικές της δυνάμεις για τον εντοπισμό της αλήθειας, συγκρατημένη, με θαυμαστή ψυχραιμία, κυριαρχεί στα συναισθήματά της. Συναισθήματα Τεύκρου: Νιώθει δυστυχής, θύμα, οδύνη, μολυσμένος, απόβλη-τος, ταπεινωμένος, ενοχές, μισητός, μίσος και οργή για την Ελένη, καταραμένος. Συναισθήματα Ελένης: Νιώθει δυστυχής, θύμα, οδύνη, απόγνωση, απόβλητη, ταπεινωμένη, ενοχές, μισητή, καταραμένη. (Επομένως οι δύο ήρωες έχουν αρκετά κοινά συναισθήματα)

Άλλες ομοιότητες Ελένης – Τεύκρου:

α) Βρίσκονται και οι δύο μακριά από την πατρίδα τους

β) Είναι και οι δύο θύματα μιας κρίσης (κρίση για το ποια θεά είναι πιο όμορφη – κρίση για το ποιος θα πάρει τα όπλα του Αχιλλέα)

γ) Ο Τρωικός πόλεμος ρυθμίζει τις τύχες τους

δ) Έχουν πάρει και οι δύο χρησμό από κάποιον θεό

ε) Είναι ανεπιθύμητοι στην Ελλάδα

στ) Πάσχουν άδικα

4. Σχολιασμός στίχου 130 και παράλληλου κειμένου 5 (σελ. 19)

Για τον Ευριπίδη ο πόλεμος έχει χάσει την ηρωική – επική του διάσταση και είναι απλά αιτία συμφορών που πλήττουν όλους τους ανθρώπους, νικητές και ηττημένους. Έτσι στα έργα του οι πολεμιστές δεν είναι ήρωες πολέμου αλλά τραγικά πρόσωπα που υποφέρουν από τα δεινά του (όπως ο Τεύκρος που είναι νικητής του πολέμου αλλά και παράλληλα εξόριστος εξαιτίας του). Ο Ευριπίδης λοιπόν με το στίχο αυτό στέλνει στους Αθηναίους θεατές του ένα αντιπολεμικό μήνυμα κατακρίνοντας την τρέλα και τον παραλογισμό του πολέμου, τις συνέπειες του οποίου υφίστανται και οι ίδιοι, εξαιτίας της ήττας τους στη Σικελική εκστρατεία.

5. Στοιχεία Όψης: Ο Τεύκρος εμφανίζεται στη σκηνή από τη δεξιά ως προς το θεατή πάροδο ερχόμενος από το λιμάνι στο οποίο έχει αφήσει το πλοίο του. Είναι ντυμένος με στρατιωτική ενδυμασία και φέρει φαρέτρα με βέλη και τόξο. Στην προσπάθειά του να διερευνήσει την περιοχή στην οποία βρίσκεται, δίνει πληροφορίες για το παλάτι του Πρωτέα από τις οποίες αντιλαμβανόμαστε ότι είναι μεγαλόπρεπο, επιβλητικό και με ωραία διακόσμηση. Όταν αντιλαμβάνεται την παρουσία της Ελένης στον τάφο του Πρωτέα, έκπληκτος και κυριευμένος από οργή αρπάζει το τόξο του και ετοιμάζεται να τη χτυπήσει με τη σαΐτα του. Ωστόσο δεν το κάνει, επειδή βρίσκεται σε ξένη χώρα. Μετά το διάλογό του με την Ελένη, από τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι και αυτός είναι ένα τραγικό πρόσωπο, φεύγει από την ίδια πάροδο, αφού πρέπει να γυρίσει στο καράβι του και να συνεχίσει το ταξίδι του προς την Κύπρο.

6. - Η Ελένη έχει να δει το Μενέλαο 17 χρόνια (10 χρόνια κράτησε η πολιορκία της Τροίας και 7 χρόνια πέρασαν από την άλωσή της, στίχοι 136, 138).

- Ο Θεοκλύμενος απουσιάζει από το παλάτι, γιατί έχει πάει για κυνήγι.

- Ο Θεοκλύμενος έχει άγριες διαθέσεις, αφού σκοτώνει όποιον Έλληνα έρθει στη χώρα του.

- Προοικονομία: Στίχοι 186-187 και 191. Ο Τεύκρος, καθώς αποχωρεί, εύχεται στην Ελένη να της ξεπληρώσουν οι θεοί τη χάρη για τις συμβουλές που του έδωσε στους στ. 178-183 (ότι δηλαδή η ίδια η θάλασσα με τα θαλάσσια ρεύματά της θα οδηγήσει το καράβι στην Κύπρο και ότι ο Τεύκρος πρέπει να φύγει αμέσως, επειδή ο Θεοκλύμενος σκοτώνει τους Έλληνες) και να βλέπει πάντα καλό στη ζωή της.

7. Τα συναισθήματα των θεατών. Οι θεατές αρχικά αγωνιούν για την τύχη της Ελένης, όταν ακούν τον Τεύκρο να καταριέται, να βρίζει και να απειλεί την Ελένη ότι θα τη σκοτώσει. Γρήγορα όμως ησυχάζουν, όταν αντιλαμβάνονται ότι ο Τεύκρος πιστεύει πως αυτή που βλέπει δεν είναι η πραγματική Ελένη. Ταυτόχρονα, όμως λυπούνται και εξοργίζονται, όταν ακούν ότι η Ελλάδα μισεί και καταριέται την ηρωίδα άδικα. Καθώς ο Τεύκρος αποκαλύπτει την ταυτότητά του και τις περιπέτειές του, το κοινό λυπάται και για τη μοίρα του ήρωα, επειδή βλέπει ότι και αυτός είναι ένας βασανισμένος άνθρωπος. Ο «έλεος» και ο «φόβος» για την Ελένη κορυφώνονται, όταν ο Τεύκρος αποκαλύπτει ότι όλα τα αγαπημένα πρόσωπα της Ελένης έχουν χαθεί. Έτσι οι θεατές συμπονούν την Ελένη που φαίνεται ότι έχει απομείνει μόνη στον κόσμο και αγωνιούν για το μέλλον της.