Νεοελληνική γλώσσα β΄γυμνασίου. Δομή της παραγράφου.

 

Τρία είναι τα δομικά συστατικά μιάς παραγράφου:

Α.η θεματική πρόταση ή περίοδος

Β. τα σχόλια ή οι λεπτομέρειες

Γ. η πρόταση ή περίοδος κατακλείδα.

Η θεματική πρόταση / περίοδος.

Η θεματική πρόταση ή (συνηθέστερα) περίοδος αποτελεί τον «πρόλογο» της παραγράφου και παρουσιάζει το θέμα που θα αναπτυχθεί με τα υπόλοιπα στοιχεία που θα ακολουθήσουν. Είναι η πρόταση που θα αποτελέσει τον οδηγό για το συγγραφέα ώστε να επιλέξει ξεκάθαρα τι θα περιλάβει αλλά κυρίως τι θα αποκλείσει από μία συγκεκριμένη παράγραφο. Ταυτόχρονα αποτελεί και τον οδηγό για τον αναγνώστη ώστε να διαμορφώσει από την αρχή μία σαφή αντίληψη για το περιεχόμενο της παραγράφου που θα ακολουθήσει.

Οι αρετές της θεματικής περιόδου.

Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν η θεματική πρόταση θα πρέπει:

1. να είναι σαφώς διατυπωμένη

2. να μην ξεκινά την ανάλυση του θέματος.

Εφαρμογές.

Ας υποθέσουμε ότι μία παράγραφος ξεκινά με την εξής θεματική περίοδο:

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει σημαντική επίδραση στη ζωή μας.

Η πρόταση αυτή είναι τόσο γενική και αόριστη ώστε δεν δηλώνει με ακρίβεια την πρόθεση του συγγραφέα για τα στοιχεία που πρόκειται να χρησιμοποιήσει στο υπόλοιπο της παραγράφου αλλά πολύ περισσότερο για τα στοιχεία τα οποία πρόκειται μάλλον να αποκλείσει. Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης δεν μπορεί να σχηματίσει μία σαφή εικόνα για το τι πρόκειται να διαβάσει στη συνέχεια: η επίδραση της τεχνολογίας είναι θετική ή αρνητική; Αφορά τον άνθρωπο, την κοινωνία, το φυσικό περιβάλλον ή την ίδια την τεχνολογία; Εάν όμως η θεματική πρόταση έλεγε:

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει θετικά αποτελέσματα στην οικονομική ανάπτυξη των συγχρόνων κοινωνιών,

σε αυτήν την περίπτωση ο αναγνώστης θα γνώριζε ότι όχι μόνο θα μιλούσαμε για τη θετική συμβολή της τεχνολογίας στην οικονομική ανάπτυξη αλλά και ότι δεν θα μιλούσαμε για παράδειγμα για τις αρνητικές της συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον.

Η θεματική πρόταση.

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει θετικά αποτελέσματα στην οικονομική ανάπτυξη των συγχρόνων κοινωνιών αφού με τη χρήση της μηχανής συνέβαλε στην επιτάχυνση της παραγωγής, αυτή η θεματική πρόταση δεν δηλώνει απλά το θέμα της παραγράφου αλλά ξεκινά και την ανάλυσή του, παραθέτοντας μάλιστα και το πρώτο επιχείρημα ( αφού με τη χρήση της μηχανής συνέβαλε στην επιτάχυνση της παραγωγής). Με αυτόν όμως τον τρόπο δημιουργούμε στον αναγνώστη την αίσθηση ότι το κεντρικό θέμα της παραγράφου είναι η χρήση της μηχανής στην παραγωγή και όχι όπως ήταν η αρχική μας πρόθεση οι θετικές συνέπειες για την οικονομία και την πρόοδο της τεχνολογίας. Η θεματική πρόταση λοιπόν δεν θα πρέπει να ξεκινά την ανάλυση του θέματος της παραγράφου.