Νεοελληνική γλώσσα α΄γυμνασίου. Η Παράγραφος.

 1) Η παράγραφος ορίζεται ως το τμήμα εκείνο του πεζού λόγου το οποίο νοηματικά είναι αυτόνομο και οπτικά ευδιάκριτο.

2) Δομικά μέρη παραγράφου:

Θεματική πρόταση ή περίοδος

Λεπτομέρειες

Κατακλείδα.

Στη θεματική πρόταση της παραγράφου εμπεριέχεται το θέμα της.

Συνήθως ευρίσκεται στην αρχή της προτάσεως, μπορεί όμως να υπάρχει σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της παραγράφου, ακόμα και να ταυτίζεται με την κατακλείδα ή και να λείπει.

Οι λεπτομέρειες/σχόλια είναι οι περίοδοι και οι προτάσεις με τις οποίες εκφράζονται δευτερεύουσες ιδέες και διασαφήσεις αυτών των δευτερευουσών εννοιών (η κυρία ιδέα της παραγράφου είναι το θέμα της) οι οποίες διασαφηνίζουν, επεξηγούν, αναπτύσσουν και αιτιολογούν και γενικά στηρίζουν τη θεματική πρόταση της παραγράφου.

Η πρόταση κατακλείδα (η οποία μπορεί και να απουσιάζει) 1)συνοψίζει το θέμα της παραγράφου 2) προετοιμάζει τη μετάβαση στην επομένη παράγραφο 3)ή λειτουργεί ως συμπέρασμα σε ένα αποδεικτικό κείμενο(δοκίμιο).

Βασικές αρχές της παραγράφου.

1.Επάρκεια: Η παράγραφος έχει επάρκεια όταν αναπτύσσεται ποσοτικά και ποιοτικά με τα κατάλληλα επιχειρήματα, ιδέες και τεκμήρια.

2. Ενότητα: Η παράγραφος διαθέτει ενότητα όταν οι λεπτομέρειες αλλά και η κατακλείδα έχει σχέση θεματική και νοηματική με την θεματική πρόταση της παραγράφου.

3. Αλληλουχία: Η παράγραφος διαθέτει αλληλουχία όταν θέτω τα επιχειρήματα σε λογική σειρά και δεν ανακατεύω στην ανάπτυξη της παραγράφου διαφορετικά μεταξύ τους και σε σχέση με τη θεματική πρόταση επιχειρήματα και τεκμήρια.

4. Συνεκτικότητα: Η παράγραφος έχει συνοχή όταν ενώνονται οι προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις/ φράσεις/ τρόπους.

Α)με διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις; Επίσης, ακόμα, επιπλέον, δηλαδή, αντίθετα (ειδικά στην κατακλείδα υπάρχει η λέξη λοιπόν κ.λ.π.

Β)με εμφατικές διαρθρωτικές λέξεις; Το πιο σπουδαίο, το πιο σημαντικό, αξίζει να αναφερθεί κ.α.

Γ) με επανάληψη λέξεων : επαναλαμβάνω τις σημαντικές λέξεις ώστε να ενώνονται τα νοήματα της παραγράφου μεταξύ τους.

Δ) με τη χρήση αντωνυμιών ειδικά της επαναληπτικής αντωνυμίας : αυτός, ή , ό.

Ε)με συνώνυμα; Μέσα ενημέρωσης, τα ξαναγράφω ως μέσα πληροφόρησης.

Στ) από το όλον προς το μέρος: μέσα ενημέρωσης; Στην παρακάτω πρόταση γράφω: τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα κ.λ.π.

Ζ) με τη διατύπωση ερώτησης και της απαντήσεώς της.

Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου:

Αιτιολόγηση

Αίτιο-αποτέλεσμα

Παραδείγματα

Αναλογία

Ορισμός

Αντίθεση-σύγκρουση

Διαίρεση

Συνδυασμός όλων αυτών.

 

Ασκήσεις:

1)ποια είναι τα δομικά μέρη της παρακάτω παραγράφου;

Το επίπεδο και η ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ των γονέων επηρεάζουν άμεσα τη συναισθηματική και κοινωνική έκφραση των εφήβων. Η εκτίμηση και ο σεβασμός μεταξύ των γονέων έχουν σημαντικό αντίκτυπο και στον τρόπο έκφρασης της εκτίμησης και του σεβασμού των εφήβων τόσο προς τους γονείς τους όσο και προς τους άλλους συγγενείς τους και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ειδικότερα έχει παρατηρηθεί ότι η θετική συμπεριφορά του πατέρα προς τη μητέρα προσφέρει ιδιαίτερη ικανοποίηση στους εφήβους. Επομένως αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος των γονέων στη δόμηση μιάς υγιούς και δημιουργικής σχέσης με τον επαναστημένο και σαστισμένο έφηβο των ημερών μας.

2) Δίδεται η παρακάτω θεματική πρόταση: Η ανάγνωση και η μελέτη των βιβλίων είναι ένας πολύ καλός τρόπος ψυχαγωγίας. Να γράψετε τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα αυτής της θεματικής προτάσεως.

3) Συμπληρώστε 4(τέσσαρες) αιτίες γιατί κάποιο βιβλίο σας έκανε ιδιαοτέρα εντύπωση.

4) Να δημιουργήσετε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις:

Επήρεια, κίρρωση, κύρωση.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.