Ιστορία γ΄γυμνασίου. Συνοπτική διδασκαλία της ενότητας 5 (σελ.23 κ.ε). Ο Ελληνισμός από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ουαι.

 

Οικονομικοί και κοινωνικοί μετασχηματισμοί:

1.Η επέκταση του ευρωπαϊκού εμπορίου

2. Οι τούρκοι ασχολούνταν με τη διοίκηση το εμπόριο σε Έλληνες και Εβραίους και Αρμενίους.

3.Οι Έλληνες καραβοκύρηδες εκμεταλλεύθηκαν τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) περί ελευθέρας διαβάσεως των στενών του Ελλησπόντου.

4.Οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι βοήθησαν ώστε στην περιοχή της Μεσογείου και ειδικά του Αιγαίου και των στενών να μην υπάρχουν αγγλικές και γαλλικές  δυνάμεις.

5.Ενισχύθηκαν οι πόλεις (Ιωάννινα, Χίος) αλλά και οι Ελληνικές παροικίες (αστοί).

Ποιες ήταν οι κοινωνικές ομάδες λίγο πρίν την Επανάσταση του 1821;

Α)Η ορθόδοξος εκκλησία

Β)Οι Φαναριώτες

Γ) Οι προεστοί

Δ) Οι έμποροι και οι καραβοκύρηδες

Ε) Κλέφτες και αρματωλοί

Στ) αγρότες και λοιποί απασχολούμενοι.

Κινήματα κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

1.Το 1770 το κίνημα των αδελφών Ορλώφ το οποίο καταπνίγηκε από την αναμενόμενη οθωμανική παρέμβαση.

2. Αποτυχία του κινήματος του απεσταλμένου της ρωσίας Λάμπρου Κατσώνη να ξεσηκώσει την ίδια εποχή ειδικά τα νησιά του Αιγαίου.

3.Οι κάτοικοι του Σουλίου συγκρούσθηκαν με τον Αλή πασά στο τέλος όμως (1803) υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Πατρίδα τους.

Νεοελληνικός διαφωτισμός.

(οι έμποροι έγιναν ανά την Ευρώπη και προς την Ελλάδα οι φορείς των νεών ιδεών του γαλλικού και γενικότερα του ευρωπαϊκού διαφωτισμού).

Ορισμός: Το κίνημα το οποίο αναπτύχθηκε κυρίως στις παροικίες και σε ορισμένα από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα του Ελληνισμού (Σμύρνη, Ιωάννινα, Χίος κ.λ.π) ονομάσθηκε Νεοελληνικός Διαφωτισμός.

Τα χαρακτηριστικά του κινήματος αυτού ήταν ο θαυμασμός του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, η αγάπη για τη μόρφωση, τις θετικές επιστήμες και τον σωκρατικό και μετέπειτα ευρωπαϊκό ανθρωποκεντρισμό της λογικής (αν και μέρος της εκκλησίας αντιδρούσε σε όλο αυτό).

Εκπρόσωποι του Νεοελληνικού διαφωτισμού:

Ρήγας Φεραίος (νέα πολιτική διοίκηση)

Αδαμάντιος Κοραής (η μετακένωση και η μέση οδός στο γλωσσικό ζήτημα).

Ιώσηπος Μοισιόδακας

Δημήτριος Καταρτζής και η γεωγραφία του κ.α.

Ερωτήσεις:

1.Γιατί οι  Νεοέλληνες διαφωτιστές έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στην μόρφωση ώστε να επιτύχει ο Ελληνισμός την απελεύθερωσή του από τον οθωμανικό ζυγό;

2. Ποιο κράτος ονειρεύθηκε ο Ρήγας Φεραίος και γιατί;(όπως φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα).

«Το πολίτευμα που σχεδίασε ο Ρήγας, όπως προκύπτει από τη Διακήρυξη Δικαιωμάτων και από το Σχέδιο Συντάγματος, δεν ήταν πρωτότυπο. Τα κείμενα αυτά αποτελούσαν κατά μεγάλο μέρος παράφραση της γαλλικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη και του ιακωβινικού Συντάγματος του 1793 (με δύο διατάξεις παρμένες από το Σύνταγμα του 1795). Υπήρχαν όμως και στοιχεία νέα, πρωτότυπα, και αξιόλογες καινοτομίες, επίσης δε προσαρμογές, καθώς ο Ρήγας επεχείρησε πρώτος τη θεσμική υλοποίηση των φιλελεύθερων και δημοκρατικών αρχών της γαλλικής Επανάστασης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Το κράτος, του οποίου ο Ρήγας σχεδίασε το πολίτευμα, το ονόμασε «Ελληνική Δη­μοκρατία» (κατ’ αντιστοιχία προς την «Republique Francaise»). Προτίμησε δε τον όρο «δημοκρατία», για να αποδώσει στα ελληνικά τον όρο «republique» (από τον λατινικό «respublica») που σημαίνει «πολιτεία». Έτσι, δεν απέκλεισε μόνο την οποιαδήπο­τε μορφή μοναρχικού πολιτεύματος, με κληρονομικό αρχηγό του κράτους, αλλά το θέλησε θεμελιωμένο κατ’ ουσίαν στη δημοκρατική αρχή της λαϊκής κυριαρχίας –«εν οις ο δήμος έστιν ο κρατών» κατ’ Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία XLI, 2)– όπως προκύπτει και από τις επί μέρους διατάξεις του.».

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.