Νεοελληνική γλώσσα α΄γυμνασίου. 6 ενότητα. Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί.

Οι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί συμφωνούν με το προσδιοριζόμενο όνομα σε:

Πτώση

Γένος

Αριθμό.

Π.χ. ο καλός μαθητής (ο καλός προσδιορίζει το όνομα :μαθητής και βέβαια είναι στην ίδια πτώση (ονομαστική) γένος (αρσενικό) και αριθμό (ενικός)με το μαθητής.

1) Επιθετκός προσδιορισμός: προσδίδει στο όνομα μία μόνιμη ιδιότητα.

Π.χ ο ψηλός μαθητής.

2)   κατηγορηματικός προσδιορισμός: προσδίδει στο όνομα μία πρόσκαιρη ιδιότητα.

Π.χ  ο άρρωστος μαθητής.

3. παράθεση: προσδίδει στο όνομα μία γενική ιδιότητα η οποία αναλύεται και σε αναφορική πρόταση.

Πχ. Νίκος ο μαθητής (ο οποίος είναι μαθητής).

4. επεξήγηση: προσδίδει στο όνομα μία συγκεκριμένη επεξηγηματική ιδιότητα, χωρίζεται με κόμμα και δέχεται τη συνδετική λέξη: δηλαδή.

Π.χ. Ο μαθητής, ο Νίκος (δηλαδή ο Νίκος).

Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί.

Οι ετερόπτωτοι προσδιορισμοί (σε πτώση γενική ή αιτιατική) προσδιορίζουν το όνομα όταν αυτό ευρίσκεται σε άλλη πτώση (π.χ ονομαστική).

1)γενική του δράστη ή του αποδέκτου της ενέργειας: το χτύπημα της κόμπρας.

2) γενική διαιρετική : ένας των στρατιωτών.

3) γενική του τόπου :η ναυμαχία του Μαραθώνος.

4) γενική της ιδιότητας: ρολόϊ μεγάλης αξίας.

5) γενική της αξίας: σπίτι μεγάλης αξίας.

6) αιτιατική της αναφοράς: μεγάλος ποταμός στο βάθος.

Ασκήσεις.

1. Να προσδώσετε στο ουσιαστικό «καθηγητής»

τρείς επιθετικούς και τρείς κατηγορηματικούς προσδιορισμούς.

2. Να προσδώσετε στο ουσιαστικό «Μαρία» τρείς παραθέσεις.

3. Να προσδώσετε στο ουσιαστικό μαθήτρια τρείς επεξηγήσεις.

4. Να μετατρέψετε την επεξήγηση στην παρακάτω φράση σε παράθεση:

Η μαθήτιρα, η Νίκη.

5. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω διάλογο με ομοιόπτωτους ή ετερόπτωτους προσδιορισμούς

Νίκος: Τι κάνει ο πατέρας σου;

Κώστας: Είναι καλά. Ο αδελφός σου;

Νίκος:Καλά. Έχεις μαθήματα για αύριο;

Κώστας: Και μαθήματα και ασχολίες.

Νίκος: Ήλθε ο Αλκιβιάδης.

6.σχηματίζω προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις:

Ορθολογικός, ενόραση, διαίσθηση.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.