Νεοελληνική γλώσσα α ΄γυμνασίου. Ενότητα 5η.Σχέδιο θεωρίας αυτής της ενότητας.

 1) Το ρήμα αποτελεί την κεντρική λέξη της ρηματικής φράσης.

2) Τα ρήματα έχουν δύο αριθμούς (ενικό και πληθυντικό) και τρία πρόσωπα (α,β,γ) σε κάθε αριθμό.

3)Επίσης έχουν:

2 φωνές:  Ενεργητική (παίζω) και παθητική (λέγομαι).

2 συζυγίες:  α (παίζω,  λέγομαι)

                       Β( αγαπώ, αγαπιέμαι, τελώ, τελούμαι).

4 διαθέσεις: ενεργητική (τραγουδώ)

                        Παθητική   (βασανίζομαι)

                        Μέση          (λούζομαι)

                        Ουδέτερη  (κοιμάμαι).

4)Οι ρηματικοί χρόνοι που αναφέρονται στο παρελθόν είναι : παρατατικός, αόριστος και υπερσυντέλικος.

  Οι ρηματικοί χρόνοι που αναφέρονται στο παρόν είναι: ενεστώτας και παρακείμενος.

  Οι ρηματικοί χρόνοι που αναφέρονται στο μέλλον είναι : μέλλοντας εξακολουθητικός, μέλλοντας συνοπτικός, μέλλοντας συντελεσμένος.

Προσοχή:

Οι ρηματικοί χρόνοι οι οποίοι έχουν ποιόν ενεργείας τη  διάρκεια είναι : ενεστώτας και παρατατικός.

Ποιόν ενεργείας συνοπτικό : αόριστος, μέλλοντας συνοπτικός.

Συντελεσμένον ποιόν ενεργείας έχουν οι χρόνοι: παρακείμενος, υπερσυντέλικος, συντελεσμένος  μέλλοντας.

√Συνδετικά είναι τα ρήματα  τα οποία συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο:

Ο Κώστας είναι μαθητής.

Παραγωγή λόγου:

Περιγράφω μία θεατρική παράσταση που παρακολούθησα:

Γειά σου Αγγελική.

Σου γράφω για να σου πώ πώς πήγε η θεατρική μας παράσταση. Θυμάσαι ότι όλο το χρόνο τρέξαμε, ιδρώσαμε, ξενυχτήσαμε, αγχωθήκαμε, απογοητευθήκαμε πολλές φορές για να κατορθώσουμε να φέρουμε σε πέρας το μεγαλεπήβολο σχέδιό μας να ανεβάσουμε στο τέλος της χρονιάς το θεατρικό έργο «Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη» του Δημήτρη Ποταμίτη.

Έφτασε λοιπόν η μεγάλη στιγμή. Καλεσμένοι οι γονείς μας, οι μαθητές και οι καθηγητές του σχολείου μας αλλά και διάφοροι επίσημοι. Ο Ανδρέας βγαίνει στη σκηνή και ανακοινώνει την πρώτη ιστορία που θα παρουσιάσουμε στην Ειρήνη. Φεύγει και στην σκηνή ανεβαίνουν οι δύο που έκαναν τους υπηρέτες, μπήκε όμως λάθος cd και ακουγόταν μία αλλοπρόσαλλη μουσική. Ο Γιώργος πανικόβλητος κόβει τη μουσική και οι άλλοι δύο στη σκηνή δεν ξέρουν τι να κάνουν. Τέλος πάντων η παράσταση κακήν κακώς συνεχίσθηκε.

Τελειώνει λοιπόν η πρώτη ιστορία μας και εισπράξαμε θεσμό χειροκρότημα, όμως στα παρασκήνια μας περίμενε το επόμενο σόκ.Οι καρβουνιάρηδες της επόμενης σκηνής είχαν χάσει το χρώμα τους. Ο Γιώργος και οι άλλοι έβαλαν τις φωνές: «πάρτε ό,τι βρείτε και βγήτε στη σκηνή,άντε να τελειώνουμε». Ευτυχώς από εκεί και πέρα όλα πήγαν καλά.

Επιτέλους τέλος. Ο κόσμος όρθιος μας χειροκροτεί ασταμάτητα, πολλοί σφυρίζουν. Ομολογώ ότι όλοι νοιώσαμε πολύ χαρούμενοι, τι λέω,πετούσαμε στα σύννεφα παρόλες τις αντιξοότητες. Όσο τώρα το σκέφτομαι μας χειροκρότησαν και για τις γκάφες μας. Εμείς πάντως ενθουσιασμένοι δίναμε ό ένας στον άλλο συγχαρητήρια που μπορέσαμε να παίξουμε τόσο καλά και δεν πήγαν χαμένοι οι κόποι μας.  Επίσης είμαστε τόσο επίμονοι ώστε συζητάμε ποιο θα είναι το επόμενο έργο το οποίο του χρόνου θα ανεβάσουμε.

                                                                                                                                   Πολλά φιλιά

                                                                                                                                   Μαρία.

 

Ασκήσεις.

1.Να χαρακτηρίσεις ως προς τη χρονική βαθμίδα και το ποιόν ενεργείας τα παρακάτω ρήματα:

Παίζω, έπαιζα, λέγομαι, χτυπήθηκα, χτυπιέμαι, έπαιξα, θα παίζω, θα παίξω, είχα γράψει, έχω γραφεί.

2. Γράφεις μία επιστολή σε ένα φίλο/η σου όπου αναφέρεις τις εντυπώσεις σου από ένα θεατρικό έργο που ανέβασε το σχολείο σου και ήσουν πρωταγωνιστής/ια.

3. Να σχηματίσεις προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις:

Ανένδοτος, ανερμάτιστος, ανήμπορος.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.