Έκθεση – έκφραση. Η έννοια της παραγράφου:

 

Τι είναι η παράγραφος.

Η παράγραφος είναι ένα μικρό σχετικά τμήμα του γραπτού λόγου η οποία όμως διαθέτει νοηματική και μορφολογική αυτοτέλεια. Η χρήση της είναι επικοινωνιακή και σκοπό έχει την ανάπτυξη, ανάλυση και πειθώ για οποιοδήποτε ζήτημα. Μέσα από την παράγραφο αναδεικνύονται η περιγραφή, η αφήγηση και η παράθεση αιτίων και αποτελεσμάτων αλλά και λύσεων για το αναλυόμενο θέμα.

Τα δομικά μέρη της παραγράφου:

Τα δομικά μέρη της παραγράφου είναι τα εξής:

Α) η θεματική περίοδος ή πρόταση

Β) οι λεπτομέρειες ή τα σχόλια

Γ) η πρόταση –κατακλείδα.

Παράδειγμα:

Ο τύπος αποτελεί το έρεισμα της Δημοκρατίας. Σε μία εποχή όπου η πληροφορία διαχέεται με απίστευτες ταχύτητες ο τύπος είτε έντυπος  είτε ηλεκτρονικός κατέχει κυρίαρχη θέση στην  ποικίλη πληροφόρηση των πολιτών. Αυτή η πληροφόρηση όμως μορφώνει τους πολίτες και τους βοηθά να παραμένουν ενήμεροι για όσα συμβαίνουν γύρω τους, κριτικά ενεργοί. Από αυτή την άποψη ωφελείται η Δημοκρατία η οποία χρειάζεται γνωστικούς και κριτικούς ανθρώπους. Πράγματι λοιπόν η λειτουργία του τύπου αποτελεί προπύργιο της κάθε Δημοκρατίας.

Θεματική πρόταση: Ο τύπος αποτελεί το έρεισμα της Δημοκρατίας.

Λεπτομέρειες : σε μία εποχή….κριτικούς ανθρώπους.

Κατακλείδα: Πράγματι λοιπόν η λειτουργία του τύπου αποτελεί προπύργιο της κάθε Δημοκρατίας.

Ανάλυση δομικών μερών της παραγράφου:

Α) θεματική πρόταση:

Ως θεματική πρόταση της παραγράφου ορίζουμε την πρόταση εκείνη στην οποία εμπεριέχεται το θέμα (πρωταρχική ιδέα και αξία) της παραγράφου.

Σημείωση: η θεματική παράγραφος μπορεί να βρίσκεται σε όποιο μέρος της παραγράφου (αρχή, μέση, τέλος). Απαντά στην ερώτηση: ποιος- τι-γιατί- γίνεται λόγος στην παράγραφο.

Συνήθως στον παραγωγικό συλλογισμό είναι η γενική ιδέα στην αρχή της παραγράφου, όπως και στον επαγωγικό συλλογισμό είναι η τελική ιδέα στο τέλος της  παραγράφου.Από αυτή λοιπόν την άποψη η θεματική πρόταση μπορεί να ταυτίζεται με την πρόταση κατακλείδα, όπως και να λείπει από την παράγραφο και να εννοείται.

Παράδειγμα:

Α) Η μαθητική διαρροή αποτελεί φαινόμενο κοινωνικό το οποίο όλους θα πρέπει να μας απασχολήσει. Όλοι γνωρίζουμε τα πολλά και ποικίλα φαινόμενα που το  προκαλούν, από τις παθογένειες της εποχής έως τις οικογενειακές ξεχωριστές δυσκολίες. Όμως οι έφηβοι οι οποίοι απομακρύνονται από το σχολείο έστω χωρίς τη θέλησή τους χάνουν τη δυνατότητα να προσφέρουν όσα μπορούν σε μία κοινωνία η οποία εξειδικεύεται και απαιτεί διακριτή μόρφωση. Οι μαθητές που φεύγουν από το σχολείο φεύγουν τελικά από τη ζωή.

Η θεματική πρόταση είναι : Η μαθητική…..απασχολήσει.

Β) Οι μαγαζάτορες διαμαρτύρονται ότι τους πλήττει η οικονομική κρίση, όπως και οι εργαζόμενοι σε καταστήματα εστίασης. Επίσης οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις τουρισμού θεωρούν ότι έχουν πληγεί περισσότερο από τον καθένα. Για να μην υπλογίσουμε και τους υπολοίπους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα οι οποίοι πιστεύουν ότι έχουν λίγα περιθώρια απωλείας του εισοδήματός τους.Όλοι πλέον οι εργαζόμενοι έχουν τους δικούς τους αλλά και ξεχωριστούς λόγους να παραπονιούνται.

Η θεματική πρόταση είναι : Όλοι πλέον….παραπονιούνται.

Γ) Οι γυναίκες της άνω γειτονιάς ήταν απαγορευμένο να κατεβαίνουν κάθε ημέρα στην πλατεία, όπως και οι γυναίκες από τις άλλες γειτονιές είχαν τα δικά τους μη, οι διπλανές μου ούτε που το σκέφτονταν ούτε στο μπαλκόνι να ξεμυτίσουν. Η θέση της γυναίκας ήταν εντελώς υποτελής. Στις γιορτές έπρεπε να έρχονται στην πλατεία του χωριού με τη συνοδεία του πατέρα και των αδελφών, ούτε λέξη για το γάμο,ο γαμπρός ήταν πάντα έτοιμος.

Η θεματική πρόταση είναι : Η θέση….υποτελής.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.