Παρατηρήσεις επί των διδασκαλιών μας.

 

Παρατηρήσεις επί των διδασκαλιών μας.

1.Παρατηρήσεις στο ποίημα του Ν.Καββαδία: «Kuro Siwo”.

Διδάσκοντας  το ποίημα του Ν.Καββαδία : «Kuro Siwo” σημειώνουμε ότι  η κυρία έννοια του λογοτεχνικού αυτού κειμένου είναι η κίνηση, η κίνηση ως ταξίδι. Σημειώνουμε ότι η ετυμολογία της λέξης: νέος, είναι το ρ.νέομαι= κινούμαι. Άρα ο Νέος είναι αυτός ο οποίος κινείται συνεχώς και δεν σταματά ποτέ.Άρα μπορούμε να σημειώσουμε στους μαθητές ότι η κίνηση, το ταξίδι, είναι αυτό το οποίο κρατεί πάντοτε Νέον τον Άνθρωπον. Διότι συνεχώς μαθαίνει, πλουτίζει το μυαλό του και την καρδιά του με νέα ερεθίσματα και εντυπώσεις. Ώστε γίνεται ένας πολύπλαγκτος, πολυγνώστης Οδυσσέας ο οποίος μέσα από την κίνηση γνωρίζει τον Εαυτό του, τους Άλλους και τον Κόσμον. Άρα το ταξίδι ως κίνηση είναι η ουσία  του Ανθρωποκεντρισμού, διότι αναδεικνύει τον Άνθρωπο ως γνωστικό, αξιολογικό, νέο κέντρο του κόσμου μας.

Η διαχρονική έννοια της κίνησης (ταξιδιού) ως πηγαίας και σημαντικής δυνάμεως γένεσης του γνωστικού και αξιακού Ανθρώπου θα πρέπει να συνδυασθεί  με το έπος της κινήσεως: την Οδύσσεια. Ο Οδυσσέας κινείται, περιπλανάται, μέσα από την κίνησή του γνωρίζει, ελπίζει, πιστεύει, φθάνει στο σκοπό του. Μέσα από την κίνηση εκτυλίσσει τις δυνάμεις του, αυτογνωρίζεται, αυτοκατανοεί ποιο είναι το εσωτερικό του (δυνάμεις, ενέργειες, σκέψεις, συναισθήματα, αξίες) ώστε να εξωτερικευθούν ως πράξεις προσδιορισμού του Ανθρωπίνου προσώπου: θα πρέπει να τονισθεί ότι το ταξίδι είναι το όριο (ως κίνησης εξωτερίκευσης των εσωτερικών δυνάμεων του ανθρώπου) ανάμεσα στο θεωρητικό και πρακτικό άνθρωπο: διά της κινήσεως, ταξιδίου, ο άνθρωπος κατανοεί τι έχει και τι μπορεί να γίνει. Στο ποίημα αυτό του Καββαδία βλέπουμε τις άπειρες δυσκολίες (κακός ύπνος, μαλάρια, κατράμι,λαμαρίνα κ.λ.π) όπως και στο Οδυσσέα (Κύκλωπας, Κίρκη, Σειρήνες, Λωτοφάγοι κ.λ.π) : οι δυνάμεις που αποκαλύπτονται εκ του Οδυσσέως και εκ  του Καββαδία είναι ίδιες: αυτογνωσία, ανάμνηση, σκέψη, πράξη, αιτία, σκοπός, τέλος, ολοκλήρωση, ενδελέχεια.Δεν είναι τυχαίο ότι και η Οδύσσεια και ο Καββαδίας κινούνται επί της θαλάσσης, ρεούσης κινήσεως.

2. Η έννοια της θυσίας του μάντεως  κατά τις μάχες δημοκρατικών και ολιγαρχικών στον Ξενοφώντα.

Ο Ξενοφών, στα Ελληνικά  του, στο βιβλίο 2 , κεφ.4, παρ.18-23, αναφέρει ότι ο μάντης συμβούλευσε τους συμπολεμιστές του να μην επιτεθούν προτού σκοτωθεί ή πληγωθεί κάποιος δικός τους. Όταν θα συνέβαινε αυτό οι υπόλοιποι θα προχωρούσαν και θα νικούσαν. Πράγματι σαν κάποια αόρατη δύναμη να τον εκινούσε, προχώρησε πρώτος στη  μάχη, σκοτώθηκε ακαριαία, οι άλλοι ενίκησαν και απώθησαν τους ολιγαρχικούς.  Σε αυτή  μάλιστα τη μάχη σκοτώθηκαν τα πρωτοπαλίκαρα των τριακοντα τυράννων ο Κριτίας και ο Ιππόμαχος.

Σε αυτήν την δημοσιογραφική παρουσίαση των γεγονότων θα πρέπει να εξαχθεί η ιδέα της θυσίας, η οποία έρχεται απ΄ευθείας από την Ηρωϊκή περίοδο των Ομηρικών και Ησιοδείων Επών. Το χρυσό γένος του Ησιόδου αναφέρεται σε Ανθρώπους οι οποίοι ήταν υπεράνω του ζεύγους ζωής και θανάτου, όπως και οι Ομηρικοί Ήρωες, Ημίθεοι, οι οποίοι ήταν γέφυρες ενώνουσες τον Ουρανό και τη Γή, τον Όλυμπο των 12 Θεών με την ανθρώπινη γή: τι κρύβει η θυσία; Την προαιώνια θέληση του ανθρώπου να υπερβεί συνειδητά και πρακτικά την διάσταση ανάμεσα στο θάνατο και στη ζωή, την απόσταση ανάμεσα στην ενσώματη και ασώματη ύπαρξη, το χάσμα ανάμεσα στις φανερές επίγειες και κρύφιες ουράνιες δυνάμεις του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο ότι τα Ομηρικά  Έπη διδάσκονταν στην Αθήνα και διέπλαθαν το Ήθος των Αθηναίων.

Άρα η θυσία του μάντεως συνεχίζει την προαιώνια έννοια της βολουνταριστικής προσπάθειας των Αθηναίων να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, το κενό ανάμεσα στον Όλυμπο και στη γή. Αυτό εξάλλου προσπάθησε να πράξει και η φιλοσοφία , η νοησιοκρατική φιλοσοφία των σοφιστών και  του Σωκράτους η οποία απογειώθηκε στο κλεινόν άστυ: ο Σωκράτης στην Απολογία του και όχι μόνον, καλύπτει με τη θυσία του το κενό ανάμεσα στο θάνατο και στη ζωή: άρα η εμπράγματος βιωματική θυσία του μάντεως, οδηγεί στην φιλοσοφικά βιωματική θυσία του Σωκράτους, δεν είναι τυχαίο ότι και ο Ιησούς εθυσιάσθη: πίσω από τη θυσία ευρίσκεται η προαιώνια προσπάθεια του ανθρώπου να κλείσει τα άκρα του κύκλου του, να ενώσει την αρχή του και το τέλος του, την αρχή και το τέλος του Ανθρώπου: συνειδητά και αυτοβούλως (διότι αυτό το οποίο εδημιούργησε ο Όμηρος και η Ελληνική φιλοσοφία είναι η ιδία Βούλησις ως συμπλήρωμα της Γνώσεως).  Άρα η θυσία φανερώνει βαθεία γνώση του ανθρώπου , ότι όλα είναι συνέχεια και δεν πρέπει να υποπίπτει ο Άνθρωπος σε κανένα κενό ζωής και θανάτου, όλα είναι συνέχεια συμπαντικών και οντολογικών αδιασπάστων δυνάμεων: γιατί ενίκησαν οι Αθηναίοι (το ίδιο συνέβη και στην ιστορία του Κόδρου ο οποίος θυσιάσθηκε για να νικήσουν οι Αθηναίοι μεταμφιεζόμενος σε απλό χωρικό): ενίκησαν διότι πίσω από τη θυσία κρύπτεται η απελευθέρωση όλων των ανθρώπίνων δυνάμεων , η  πλήρης απουσία φόβου, η πλήρης εκτύλιξις όλων των ανθρωπίνων δυνάμεων και ενεργειών. Οι Αθηναίοι ενίκησαν διότι σαν τον μάντη όλοι κινήθηκαν έχοντας πλήρη απουσία φόβου επειδή  είδαν τι συνέβη στον Μάντη: άρα η θυσία είναι το μεγάλο πρότυπο, η μεγάλη αιτία απελευθέρωσης όλων των δυνάμεων των ανθρώπων.