Παρατηρήσεις επί των μαθημάτων μας. 1.Οι Ολυμπιακοί αγώνες και οι γυναίκες.

Είναι γεγονός ότι στους Ολυμπιακούς αγώνες συμμετείχαν μόνον άνδρες. Οι μαθητές ερωτούν περί αυτού του σημείου. Σαφώς οι  απλουστευτικές γενικεύσεις « οι γυναίκες ήταν κατώτερες από τους άνδρες» εξηγούν το κοινωνικό μέρος, όμως οι Ολυμπιακοί αγώνες έχουν οντολογικό βάθος πέραν  της κοινωνικής εμβέλειάς των. Μελετώντας ενδελεχώς το βιβλίο του Γκάθρι: οι Έλληνες και οι Θεοί τους, του Ντόντς: οι Έλληνες και το παράλογο, αλλά και πηγές σχετικές με  τους Ολυμπιακούς αγώνες, όπως διάσπαρτες ευρίσκονται στην Γραμματεία (από τον Πλάτωνα εώς τον Πλούταρχο) κατανοούμε την οντολογική τάση των Ελλήνων (μέσα από την γένεση των πρώτων πολιτισμών προς την γεωμετρική και αρχαϊκή εποχή)  να συνδέσουν τον Άνθρωπο ως δύναμη με την γήϊνη κίνηση. Η άρρεν δύναμη και η θήλεια δύναμις άρχισαν να συνδέονται στη βάση της γήϊνης γονιμότητας, δημιουργίας και καρποφορίας. Ο Πλάτων στο Μενέξενο αναφέρει ότι η Γυνή κυοφορεί και γεννά κατά προτύπωση της γήϊνης κινήσεως. Η άρρεν δύναμις επεμβαίνει επί της φυσικής θηλείας δυνάμεως προκειμένου να παράξει ζωή, κίνηση, δύναμη και ενέργεια. Η σταδιακή επικράτηση του Διός έναντι της θεάς της γονιμότητος τονίζει την πορεία του Ελληνισμού προς τον τρόπο σύμφωνα με τον οποίο η άρρεν δύναμις επί της θηλείας φύσεως και του κόσμου δημιουργεί, κτίζει, ενεργοποιεί, δυνητικά ζωοποιεί τρόπους και σκοπούς. Ο Δίας εκ του ρήματο δαίω (μοιράζω) ο Πατήρ θεών και ανθρώπων είναι η άρρεν δύναμις η οποία διαμοιράζει τις δυνάμεις βάσει των οποίων θα δομηθεί ο κόσμος (ο οποίος λαμβάνει το υπόστρωμα από τη θήλεια φυσική αποθετικότητα): άρα ο Ελληνισμός προσπάθησε μέσα από το Δία να αποτυπώσει την άρρενα τίκτουσα και τεκτονικώς  δημιουργούσα δύναμη του κόσμου της γής: Αυτό αποτυπώθηκε και στον Ηρακλή  ο οποίος επί της φύσεως της θηλείας συνεχείας έκτισε τις αρετές του καλού, της τόλμης, αυτοσυνειδησίας κ.λ.π μέσα από τους άθλους του.

Αυτό συνέβη και με την απόφαση άνδρες να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς αγώνες: οι Ολυμπιακοί αγώνες (οι οποίοι έχουν ως ίνδαλμα τον  Ηρακλή) είναι προτύπωση  των ενεργειών του Διός και του Ηρακλέους: ο στίβος είναι η προσπάθεια των αρρένων δυνάμεων διά της θηλείας φύσεως να εξωτερικεύσουν όλες εκείνες τις δυνάμεις του Διός οι οποίες θα ενεργοποιήσουν τη γή και τη ζωή επί της γής: οι αθλητές είναι προτύπωση του Διός και του Ηρακλέους, για αυτό και ετιμώντο εξαιρετικά διότι στην ουσία συμβολικά μετέφερον τις θείες δυνάμεις του Διός και του Ηρακλέους επι της γής, ως Άνδρες συμμετέχοντες. Στην ουσία οι Ολυμπιακοί αγώνες εδέχοντο άνδρες συμβολικά ως σύμβολα του τρόπου σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας μεταφέρει δυνάμεις επί της γής, οι αθλητές μετέφερον εκείνες  τις άρρενες δυνάμεις (τόλμης, δύναμης, εξέλιξης) οι οποίες  σταδιακά θα έκτιζον την γήινη ζώη και πολιτισμό. Η ύπαρξη της Εστίας ισορροπεί την μόνον ανδρική δύναμιν των Ολυμπιακών αγώνων: Εκ του ρήματος Ειμί δηλώνει ότι η γυνή Είναι ο άνδρας Γίγνεται: οι Ολυμπιακοί αγώνες ησχολούντο με το Γίγνεσθαι τη στιγμή κατά την οποία η Αφροδίτη ήδη Είναι εν τη γενέσει της.

Ενώ ο Ηρακλής γεννάται ως βρέφος (δεν  βλέπουμε την Αφροδίτη ως βρέφος): διότι η Γυνή είναι ο Άνδρας Γίγνεται: οι Ολυμπιακοί αγώνες ασχολήθηκαν  με το Γίγνεσθαι, πώς η δύναμη  του Διός διά των Αρρένων  αθλητών θα δημιουργήσει τις δυνάμεις και ενέργειες της γής διαχρονικά. Η Γυνή ως Είναι έδιδε τις δυνάμεις που σμιλεύθηκαν από την άρρενα  δύναμη: για αυτό και ετυμολογικά αθλητής σημαίνει : (εκ του τλάω: υπομένω) ο α-τλητής (  αυτός που αντέχει αυτήν την κίνηση του να αντέξει και να διαμοιράσει συμβολικά μέσα από τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών αγώνων τις δυνάμεις των αγωνιστικών αρετών που κτίσουν το βασίλειο της γής, όπως ο Δίας διαμοιράζει τις ίδιες συμπαντικές δυνάμεις της σοφίας και της βούλησης επί των ανθρώπων ώστε να κτίσουν τη γαία: δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι τότε οι άνθρωποι δεν έβλεπαν τη γή όπως εμείς τώρα: προσπαθούσαν να τη γνωρίσουν ως δύναμη  και ενέργεια και να προχωρήσουν σε σχέση με τις γήϊνες δυνάμεις και ενέργειες.

2.Τω Κριτία τω καλώ.

Στα Ελληνικά του Ξενοφώντος παραδίδεται το γνωστό περιστατικό με πρωταγωνιστή το Θηραμένη. Πεθαίνοντας ο Θηραμένης, αναγκαζόμενος από τον Κριτία να πιεί το κώνειο, αφήνει κάποιο υπόλοιπο στο ποτήρι, και ρίχνοντάς το στον αέρα εφώναξε: τούτο έστω Κριτία τω καλώ». Για τον όμορφο Κριτία: Βέβαια το επίθετο καλός δεν κοσμείται εδώ με άλλο προσδιορισμό: άρα σε ποια ομορφιά αναφέρεται ο Θηραμένης: όταν έλεγον οι Αθηναίοι: ο καλός Σωκράτης, εννοούσαν ο καλός τω ήθει Σωκράτης.Όταν έλεγον: καλός λιμήνη: εννοούσαν : ασφαλής λιμήν: άρα το καλός λαμβάνει σηματοδότηση με  βάση τα ειδικά χαρακτηριστικά του προσδιοριζομένου: εδώ ο Θηραμένης δεν αναφέρεται σε κάτι το καλό επάνω στον Κριτία: άρα γιατί αναφέρει το επίθετο καλός σε σχέση με τον Κριτία.

Ως μαθητές του Σωκράτους, ή τουλάχιστον ακροατές του, είχαν σμιλευθεί στην τέχνη της ειρωνείας. Ο Σωκράτης είναι σαφής στους διαλόγους και στον  τρόπο της ειρωνείας του. Ετυμολογούμε εκ του είρω την ειρωνεία: συνάπτω: η ειρωνεία ενώνει και συνάπτει τα αντίθετα και αποκαλύπτει τα πάντα, ώστε ο άνθρωπος να γνωρίσει τα πάντα. Είρων είναι αυτός ο οποίος αμφισβητεί την μονοδιάστατη πλευρά των πραγμάτων και των ανθρώπων και προσπαθεί ειρωνευόμενος να αποκαλύψει και αντίθετες πλευρές: ο Σωκράτης επλήρωσε με τη ζωή του το ότι δεν εδέχθη την φαινομένη πλευρά ανθρώπων και πραγμάτων αλλά εθέλησε ως αμφισβητών το φαίνεσθαι να ειρωνευθεί, να συνάψει και  άλλα πράγματα με τα φαινόμενα ώστε να τα αποκαλύψει. Ο Ερμής, το όνομα του οποίου παράγεται εκ του είρω, είναι ο θεός της ειρωνείας, διότι με τα μηνύματά του αναστατώνει  τους ανθρώπους, αναστατώνει την Καλυψώ, αποκαλυπτόμενος κρύφιες βουλές του Διός.

Άρα ο Θηραμένης ειρωνεύεται: ειρωνεύεται τον Κριτία: ενώνει τις πλευρές της αληθείας , κρύφιες και φανερές: θα πάθεις ό,τι παθαίνω δήθεν όμορφε Κριτία: η ειρωνεία ευρίσκεται στο επίθετο καλός: δεν είσαι ηθικά καλός άρα είσαι κακός: σε λέγω καλό ειρωνικά για να συνάψω ότι όποιος είναι δήθεν καλός με τον τρόπο σου θα πεθάνει: διότι κανείς δεν αντέχει την κακία του Κριτία και είναι θέμα χρόνου η ανατροπή του από τον Θρασύβουλο: άρα ο Θηραμένης ως είρων (συνάπτων) όλα τα νοήματα του καλός αποκαλύπτει την κακία του Θηραμένη η οποία θα πληρωθεί ανάλογα. Η ειρωνεία συνάπτει όλες τις πλευρές της πραγματικότητας διά της αμφιβολίας και της δηκτικότητας αποκαλύπτει όλα όσα είναι και θα υπάρξουν.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.