Διδάσκοντσς το επιχείρημα στην Έκθεση-έκφραση.

 

Το επιχείρημα είναι –ως διατυπωθείσα αρχή- συνδυασμός θεωρίας και πράξης. Επί της ουσίας  το επιχείρημα γεννάται όταν γεννώνται θεωρητικές αρχές οι οποίες πρέπει νααποδειχθούν βιωματικά, μέσω της πράξης και των φαινομένων. Άρα όλες οι θεωρητικές αρχές που διέπουν τον πολιτισμό μας επιβεβαιώνονται μέσω των φαινομένων και όλα τα φαινόμενα κλείονται σε θεωρητικές αρχές.

Το επιχείρημα απαιτεί τρείς μεταβλητές; Μία θεωρητική αρχή , μία βιωματική πραγματικότητα και έναν ενδιάμεσο νού. Ο Νούς αποδεικνύει όσα σκέπτεται και όσα πράττει ενώνοντας με το επιχείρημα τις σκέψεις του και τις πράξεις του.

Ας συζητήσουμε αυτό:

Η φύση είναι μητέρα όλων, πρέπει να την προστατεύουμε διότι πεθαίνοντας η φύση πεθαίνουμε και εμείς.

Προσέχουμε ότι σε αυτή την επιχειρηματολογουμένη διατύπωση υπάρχουν τα παρακάτω μεγέθη:

1. Η πανάρχαια θεωρητική αρχή: η φύση είναι μητέρα όλων (αυτό δεν αποτελεί επιχείρημα εάν δεν συνδυασθεί με βιωματικές αρχές).

2. Παρατηρώ στον εαυτό μου και στους άλλους ότι χωρίς τις φυσικές δυνάμεις η ζωή μου χάνει την ποιότητά της.

3.(γένεση του επιχειρήματος ως συνδυασμού θεωρίας και βιώματος): απομακρυνόμενος ο άνθρωπος από τη φύση εξασθενίζει τον εαυτό του.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το επιχείρημα είναι ο συνδυασμός της νόησης και της εμπειρίας; Εάν δεν υπάρχει το ένα από τα δύο επιχείρημα πειθούς δεν υφίσταται. Εάν υπάρχουν μόνον θεωρητικές αρχές συζητούμε για πίστη, εάν υπάρχουν μόνον εμπειρικές αρχές ομιλούμε για απομονωμένη εμπειρία χωρίς καθολική ισχύ.

Για αυτούς τους λόγους οι παρακάτω προτάσεις:

Υπάρχει θεός (ως θεωρητική αρχή χρήζουσα περαιτέρω απόδειξη δεν είναι επιχείρημα αλλά θέμα πίστεως).

Το σπίτι μου είναι ωραίο (αποτελεί μεμονωμένη και αδιάφορη εμπειρική αρχή).

Επάνω σε αυτές τις δύο προτάσεις αξίζει να παρατηρήσουμε τα εξής (τα οποία τα επισημαίνουμε στους μαθητές): όταν θέματα πίστεως συνδεθούν με εμπειρικά γεγονότα τότε γεννάται το επιχείρημα:

Π.χ επειδή όλα γύρω μου έχουν έναν δημιουργό υπάρχει θεός ως δημιουργός του σύμπαντος (τελεολογικό επιχείρημα).

Άρα επί της ουσίας αυτό το οποίο καλούνται να πράξουν οι μαθητές στο μάθημα της Έκθεσης Έκφρασης είναι να συνδέσουν τις καθολικές νοητικές και ηθικές και επιστημονικές και πολιτικές και πολιτιστικές αξίες με την εμπειρική και βιωματική ζωή. Η σύνθεση  της θεωρίας με την εμπειρία είναι το επιχείρημα διότι αποδεικνύει την κλασσική σωκρατική αρχή ότι όλα είναι θέμα γνώσης, όλα είναι αποκύημα και απότοκα ιδεών, σύμφωνα με τη θεωρία των ιδεών του Πλάτωνος όλα αποτελούν απεικάσματα των ιδεών: ώστε οι μαθητές θα πρέπει να καταλάβουν ότι οπίσω των φαινομένων ευρίσκονται ιδέες, ο συνδυασμός φαινομένων με τις νοούμενες ιδέες αποτελεί το επιχείρημα. Εξάλλου το πλέον γνωστό επιχείρημα, ως εξαιρετικός συνδυασμός θεωρίας και εμπειρίας είναι οι δύο γνωστές σωκρατικές αρχές: ας τις ιδούμε:

1.Ουδείς εκών κακός: η ιδέα του γνώσης ως  μεταφορέας του καλού συνδέεται με όλα τα χρήσιμα έργα: άρα η γνώση καθιστά τον άνθρωπο καλό.

2. εν οίδα ότι ουδέν οίδα: η ιδέα της απειρίας του όλου ενυπάρχει στο ότι πολλά πράγματα δεν τα γνωρίζουμε: άρα ο άνθρωπος έχει την ιδέα ότι γνωρίζει την άγνοιά του.

Άρα η ένωση των θεωρητικών αρχών με τις εμπειρικές διαπιστώσεις αποτελεί το επιχείρημα. Πρέπει όμως να ξεκαθαρισθεί ποιες είναι οι αρχές και ποια είναι η εμπειρία.

Το επιχείρημα ενυπάρχει εκεί όπου γεννάται ο λόγος: δεν υπάρχει επιχείρημα ά-λογο. Άρα ο λόγος γεννά το συνδυασμό θεωρίας και εμπειρίας. Ώστε τα πρώτα επιχειρήματα υπάρχουν στον Όμηρο: ας τα παρακολουθήσουμε:

Ο Οδυσσέας εξηγεί στην Καλυψώ την ειλημμένη απόφασή του να επιστρέψει στην Ιθάκη:

Ιδέα: ο άνθρωπος επιζητεί τους ανθρώπους

Βίωμα: εγώ ως Οδυσσέας είμαι άνθρωπος

Επιχείρημα: άρα ο άνθρωπος θέλει και επιθυμεί τον άνθρωπο που αγαπά.

Ώστε διδάσκουμε στους μαθητές ότι οι ιδέες: αυτογνωσίας, ταυτότητας, επιστημονικές, ιστορικές, πολιτικές, θεολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικές, θα πρέπει να συνδυασθούν με τα εμπειρικά βιώματά μας σε σχέση με: τον εαυτό μας, τους άλλους, την κοινωνία, τη φύση, το θεό, ώστε αυτός ο συνδυασμός να αποφέρει το επιχείρημα. Ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στην ιδέα και στην εμπειρία είναι η ανθρώπινη γνώση και εμπειρία.

Ο Όμηρος λοιπόν βρίθει συμπαντικών καθολικών αρχών, γνώσης , ταυτότητος, σκοπού και τρόπου ηθικής ζωής. Σταδιακά αυτές μεταβιβάζονται και δημιουργούν το νοησιοκρατικό πλατωνικό σύστημα. Τώρα το επιχείρημα συνδέεται με τις αναλλοίωτες και καθολικές ανθρώπινες ιδέες του αγαθού: η εννοια της αρμονίας, της συμμετρίας, της σοφίας, της αιτίας και του σκοπού, της δημιουργίας, θα αποτελέσουν πρόκριμα σε κάθε επιστήμη και πολιτική. Αυτές όμως προσφέρουν επιχειρήματα διότι εφαρμόζονται από το Σωκράτη στον κόσμο:

Το αγαθό είναι σύμμετρο και αρμονικό

Ο άνθρωπος είναι μέρος του αγαθού

Άρα ο νοήμων άνθρωπος είναι ηθικά σύμμετρος και αρμονικός.

Η φιλοσοφία πλέον του νοός σκορπά ιδέες ώστε η εμπειρία να ταξιθετηθεί ηθικά: αυτός ο συνδυασμός είναι το επιχείρημα αυτό το ανέλαβε ο Σωκράτης και οι σοφιστές και ο Αριστοτέλης: οι φιλοσοφίες τους πλήθουν από συνδυασμούς ιδεών και πράξεων και η ανθρώπινη ζωή κινείται με βάση επιχειρήματα: τα οποία είναι:

Ηθικές αρχές

Νοητικές αρχές

Πολιτικές αρχές

Επιστημονικές αρχές

Πολιτιστικές αρχές.

Η Αντιγόνη διακατέχεται από την ιδέα της δικαιοσύνης. Στην πράξη θάβει τον Πολυνείκη. Άρα η δικαιοσύνη κινεί τους αποφασιστικούς ανθρώπους: αυτό ως επιχείρημα θα γίνει η προμετωπίδα των θρησκειών.

Ο Λυσίας έχει ως ιδέα την δικαιοσύνη ως ατομική πολιτική ισορροπία στη Δημοκρατία, ο Ερατοσθένης την καταπάτησε: οι άδικοι άνθρωποι αποτελούν ατιμία για την Δημοκρατία, είναι το επιχείρημα το οποίο καθόρισε την πολιτική εξέλιξη των ανθρωπίνων πολιτειών.

Ο Αριστοτέλης είναι  πολύ σημαντικός διότι ως γνωστόν έστρεψε τις πλατωνικές ιδέες από τον κόσμο του αγαθού στον κόσμο μας: ειδικά στα Μεταφυσικά μετουσιώνει το  κάθε ον σε ατομική ουσία, αυτό αποτελεί επιτομή του επιχειρήματος ως συνδυασμού θεωρίας και φυσικής παρατήρησης ανθρώπων ζώων και πραγμάτων. Για αυτό εξάλλου στη Ρητορική του ασχολείται με το επιχείρημα (τυπική λογική). Ο κλεισμένος στη λογική και στους νόμους της κόσμος , υπακούει σε τυπικούς επιχειρηματικούς κανόνες.

Η Αριστοτελική  φύση (ενώ από την άλλη πλευρά ο Πλατωνικός κόσμος του Αγαθού) είναι  αυτό το μέγεθος που τώρα παρέχει ιδέες οι οποίες εάν συνδυασθούν με την εμπειρία θα αποδώσουν επιχειρήματα.

Ποιες είναι οι αρχές της Αριστοτελικής φύσης; Κίνηση, μεσότητα, ενδελέχεια, αιτία, σκοπός, ζωή και θάνατος, ηθική.

Έχουμε τη γένεση του πολιτικού επιχειρήματος:

Ό,τι  υπακούει στην ενδελέχεια και στην αυτάρκεια πρέπει να υπάρξει: η πόλις υπακούει, άρα η πόλις είναι η εμπράγματος ενδελέχεια και αυτάρκεια εν τοις πράγμασι.

Έχουμε τη γένεση του επιστημονικού επιχειρήματος:

Η φύση υπακούει στην κίνηση, στην αιτία, στη δημιουργία, στην ενδελέχεια. Ο άνθρωπος είναι μέρος της φύσης άρα υπακούει στην ηθική, στην κίνηση, στην ενδελέχεια στην δημιουργικότητα.

Η γένεσις των μονοθεισμών αποτελεί επιτομή των πλατωνικών και αριστοτελικών θεωριών: προσέδωσε πληθώρα αξιολογικών επιχειρημάτων διότι παγίωσε τη σχέση πνευματικών και ηθικών  αρχών. Η σχέση πλέον των ανθρώπων ξεφεύγει από την απλή σωκρατική και προσωκρατική πνευματικότητα και δένεται με ηθικές και νοητικές αρχές:

Ο θεός (νούς) είναι ο δημιουργός φύσης και ανθρώπου, ο άνθρωπος είναι μέρος της δημιουργίας μαζί με τη φύση: ο άνθρωπος οφείλει να προσέχει τη φύση ως προερχόμενος από την κοινή με αυτή αρχή.

Αυτά τα αξιολογικά επιχειρήματα έχουν ευρεία διαχρονική ισχύ:

Η φύση παρέχει τα πάντα στους ανθρώπους: ο σημερινός άνθρωπος του άγχους και της αγωνίας θα πρέπει να το βιώσει: ο άνθρωπος είναι ικανός κατά φυσικό τρόπο να αντιστρέψει τη σημερινή ζωή του άγχους.

Η μετακαρτεσιανή νεωτέρα ατομοκεντρική νοησιοκρατική φιλοσοφία απετέλεσε το χριστιανικό φιλοσοφικό υπόβαθρο της δύσεως: συνετέθη επάνω στο cogito argo sum. Η μεγάλη ιδεατή αρχή είναι η λογική ως νοητική αρχή ικανή να επέμβη δημιουργικά στη φύση ως επιστήμη και τεχνολογία και λίθος της ανθρώπινης δημοκρατικής και άλλης εξέλιξης: τα επιχειρήματα πλέον συνιστούν έλλογες εφαρμοσμένες αρχές:

Επιχείρημα υπέρ της δημοκρατίας:

Η λογική είναι αυτή η οποία ενώνει όλους τους ανθρώπους ως σκέψη και απόφαση: Όλοι οι άνθρωποι έχουν λογική ώστε να συσκέπτονται και να συναποφασίζουν: Η Δημοκρατία ως κοινότητα συσκεπτομένων και συναποφασιζόντων ανθρώπων είναι το έλλογο πολίτευμα.

Το πνεύμα των γραφών και των κοσμογονικών κειμένων έχουν δημιουργήσει ένα ιδεατό κύκλο καλού και κακού, ο οποίος αποτυπώνεται στα επιχειρήματα: καλό είναι αυτό το οποίο υπακούει στο θέλημα του νοός ο οποίος είναι καθολικός για ολους: το καλό είναι αυθύπαρκτο: το κακό είναι απουσία καλού:η αλήθεια ως ανάμνηση του καλού είναι θείο δώρο;

Επιχείρημα βάσει αυτών: ο λαϊκισμός είναι η επικράτηση  των ολίγων: σωστό όμως είναι η νοητική επικράτηση της αλήθειας για όλους; Ο λαϊκισμός αντιστρατεύεται το κριτήριο της καθολικής συμμετοχικότητας στην αλήθεια (επιχείρημα ενάντια στο λαϊκισμό).

 

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.