Ιλιάδα ,ραψωδία Χ,247-394. Παρατηρήσεις.

1.Πρίν από την έναρξη της μονομαχίας (στον αγώνα των λόγων)ο Έκτορας προτείνει στον Αχιλλέα μία συμφωνία:ο νικητής να δώσει το σώμα του νικημένου στους δικούς του για ταφή.Το αίτημα αυτό του Έκτορα δεν σχετίζεται απλώς με ένα κώδικα τιμής που επιβάλλει στους ήρωες ιπποτική συμπεριφορά απέναντι στους αντιπάλους του αλλά έχει τις βάσεις του και στις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής σύμφωνα με τις οποίες ο νεκρός θα  έπρεπε να ταφεί.

2.Όμως ο Αχιλλέας αρνείται οποιαδήποτε συμφωνία με τον Έκτορα τολμώντας να εναντιωθεί τόσο στις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής (άρα και  στους θεούς)όσο και στην δεοντολογία που αφορά την εποχή του και τις συνήθειες του κώδικα που αφορούσε τις μονομαχίες.Ο λόγος βέβαια είναι καθαρά συναισθηματικός –αν και η Ιλιάδα είναι η νίκη του ανθρωπίνου Λόγου –δηλαδή το απύθμενο μίσος του Αχιλλέα για αυτόν που σκότωσε τον Πάτροκλο.

3.Η μονομαχία χωρίζεται σε δύο φάσεις με κριτήριο την άγνοια ή τη γνώση του ήρωα:αρχικά ο Έκτορας αγνοεί την απάτη της Αθηνάς και πιστεύει ότι έχει στο πλευρό του τον αδελφό του το Δηΐφοβο (άγνοια)όμως κάποια στιγμή συνειδητοποιεί το τι συμβαίνει ,την πλεκτάνη της Αθηνάς και συνειδητοποιεί την τραγική του μοίρα(γνώση).

4.Μετά τον αγώνα των λόγων έρχεται ο αγώνας με τα όπλα ,η κονταρομαχία.Πρώτος ρίχνει ο Αχιλλέας αλλά ο Έκτορας σκύβει και ξεφεύγει.Η αστοχία του Αχιλλέα δίνει θάρρος στον  Έκτορα ο οποίος όμως αγνοεί το γεγονός ότι με την παρέμβαση της Αθηνάς το κοντάρι ξαναβρέθηκε στο χέρι του Αχιλλέα.Ο Έκτορας συνειδητοποίησε την τραγική του μοίρα τη στιγμή κατά την οποία αναζήτησε μάταια τον αδελφό του το Δηΐφοβο.

5.Μέσα στην Ιλιάδα συχνά γίνεται λόγος για τη μοίρα του προώρου θανάτου του Αχιλλέα η οποία και τον έχει σημαδέψει από τη στιγμή της γέννησής του.Ο ίδιος τη γνωρίζει και ο ίδιος ο ποιητής μας δίνει την πληροφορία πολλές φορές ότι δηλαδή ο μεγάλος ήρωας πρόκειται σύντομα να πεθάνει.Παρατηρούμε τη δημιουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας στον Όμηρο.Ο Αχιλλέας βαδίζει εκούσια στη μοίρα του,πλάθει την δική του προσωπικότητα με τη δική του βούληση.

6.Οι θεοί είναι ελεύθεροι και δεν δεσμεύονται  από τον ανθρώπινο ηθικό κώδικα.Κάνουν  ό,τι ακριβώς θέλουν,επειδή ακριβώς είναι θεοί.Οι άνθρωποι προσπαθούν να κινηθούν μέσα από κανόνες διότι με αυτόν τον τρόπο  θα ακολουθήσουν τους προστάτες τους στον Όλυμπο.

Ασκήσεις.

1.Πώς αντιλαμβάνεσαι την έννοια της γνώσης στις παρακάτω περιπτώσεις;

Α.ο Αχιλλέας ξέρει ότι θα πεθάνει ,όμως σκοτώνει τον Έκτορα.

Β.Ο Ιησούς ξέρει ότι θα πεθάνει παρά ταύτα προχωρεί προς το μαρτύριό του.

Γ.Ο Οιδίποδας μαθαίνει ότι η Ιοκάστη είναι γυναίκα του και μητέρα του και ότι  σκότωσε τον πατέρα του.

2.Ποιός είναι ο ηθικός κώδικας τιμής των μονομάχων στην εποχή του Ομήρου;

3.Στο ποίημα του Καβάφη «Τρώες»ποια σημεία σου κάνουν εντύπωση σε σχέση με τη ραψωδία Χ της Ομηρικής Ιλιάδας;

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.