Nεοελληνική γλώσσα Α γυμνασίου: Περίληψη.

Περιεχόμενο-μεθοδολογία.Περίληψη και έκταση.

Αν η περίληψη που πρόκειται να γράψει είναι εκτενής τότε βασίζεται στη θεματική περίοδο και στις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου του κειμένου, από το οποίο θα προέλθει η περίληψη(όπως και στις σημειώσεις από μία παράγραφο).

Αν η περίληψη είναι συνοπτική τότε βασίζεται στα θεματικά κέντρα των παραγράφων ή των ευρυτέρων νοηματικών ενοτήτων του κειμένου.

Προετοιμάζω την περίληψη.

1) Κατανοώ το κείμενο.

Α) το διαβάζω μία φορά με τους εξής σκοπούς:

Να βρώ το θέμα  του κειμένου

Να αντιληφθώ ποια είναι  η στάση ή η άποψη του συγγραφέα για το θέμα.

Β) το διαβάζω δεύτερη φορά με τους εξής σκοπούς:

Να επιβεβαιώσω αυτά που κατάλαβα με την πρώτη ανάγνωση.

Να μελετήσω την λογική οργάνωση του κειμένου.

2) Εξετάζω τη λογική οργάνωση του κειμένου:

Α) εξετάζω την παράγραφο:Ανιχνεύω τη βασική δομή κάθε παραγράφου θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, περίοδος κατακλείδα) και γράφω στο πρόχειρο τον πλαγιότιτλο.

Β)Διακρίνω το ουσιώδες από το επουσιώδες: Σημειώνω στο πρόχειρο τις κυριότερες ιδέες κάθε παραγράφου προσέχοντας το ρόλο που έχουν  μέσα στο κείμενο (υποστηρικτέα θέση, απορριπτέα θέση, επεξήγηση).

Γ) Σημειώνω το είδος των συνδέσμων:  Οι σύνδεσμοι με πληροφορούν για την εσωτερική σύνδεση του κειμένου και τον τρόπο εξέλιξης της επιχειρηματολογίας. Επισημαίνω τις προθέσεις που δηλώνουν πρόθεση, αντίθεση, συνέπεια, παραχώρηση, αιτία,προϋπόθεση, χρονικότητα (χθές, σήμερα, αύριο) συγχρονία ( κατά τά άλλα, εξίσου).

3) Καταστρώνω το πλάνο της περίληψης:

Ιεραρχώ με σαφήνεια τις βασικές ιδέες που σημείωσα από το κείμενο προσπαθώντας να ακολουθήσω πιστά τη δομή και την πορεία σκέψης του συγγρσφέα.

Γράφω την Περίληψη:

1)Bασικές οδηγίες:

Α)Διαμορφώνω κατάλληλα χρησιμοποιώντας τις σωστές τεχνικές πύκνωσης τους πλαγιοτίτλους των παραγράφων και των νοηματικών ενοτήτων.Καθώς και τις ουσιώδεις ιδέες προκειμένου  να δημιουργήσω ένα συντακτικό ορθό και περιεκτικό  κείμενο.

Β) Μεταφέρω σε  πλάγιο λόγο τις βασικές ιδέες και απόψεις του συγγραφέα.

Γ)Τηρώ τη χρονική σειρά : αυτό που αναφέρεται στο παρελθόν ή στο μέλλον από το συγγραφέα πρέπει να τηρείται και στην περίληψη.

Δ) Χρησιμοποιώ προσωπική έκφραση δεν πρέπει να αντιγράφω αυτούσια κομμάτια του κειμένου (αν είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν ,μπαίνουν σε εισαγωγικά). Βέβαια μερικές λέξεις ή φράσεις του συγγραφέα δεν επιδέχονται ισοδύναμες ή συνώνυμες οπότε τις διατηρώ ως έχουν.

Ε) Δεν χρησιμοποιώ τα παραδείγματα και τις αναλογίες.

Στ) Δεν σχολιάζω και δεν κρίνω το περιεχόμενο του κειμένου έστω και αν διαφωνώ με αυτό.

Ζ) Τηρώ το όριο των λέξεων περιορίζομαι στο όριο που μου τίθεται από την εκφώνηση με μία απόκλιση 10-30 λέξεων.

2) Τεχνικές πύκνωσης του αρχικού κειμένου.

Α) Απαλοιφή πληροφοριών: π.χ ένα λιμάνι με καθημερινη μεγάλη επιβατική κίνηση και φασαρία→ένα λιμάνι.

Β)Γενίκευση: Αντικαθιστώ ειδικές με γενικότερες λέξεις ή φράσεις  π.χ.χαρτιά, στυλό ή γόμες,ξίστρες ή χάρακες →γραφική ύλη.

Γ)Αντιπροσώπευσημιάς σειράς προτάσεων από την ενέργεια που τις επιγράφει: π.χ. άνοιξα τον υπολογιστή, συνδέθηκα με το διαδίκτυο, βρήκα την ηλεκτρονική διεύθυνση,πληκτρολόγησα και καταχώρισα την επιστολή →έστειλα ηλεκτρονικό μήνυμα.

Δ) Αναγωγή σε υπερκείμενη έννοια: (επινόηση θεματικής πρότασης) π.χ. ο Έλληνας δεν αισθάνθηκε ποτέ ότι το κράτος είναι δική του υπόθεση όχι επειδή έχει τάσεις αναρχισμού αλλά επειδή οι κυβερνήσεις οι οποίες του επιβλήθηκαν κατά καιρούς ήταν αποτέλεσμα ξένων επεμβάσεων με αυταρχική συμπεριφορά→ο Έλληνας αποξενώθηκε από το κράτος επειδή ήταν ξενόφερτο και αυταρχικό.

Ε) Αντικατάσταση απαρίθμησης με περιεκτικό  όριο: π.χ.οιεφημερίδες,ητηλεόραση,τοραδιόφωνο,το διαδίκτυο: → τα Μ.Μ.Ε.

Στ) Κατάργηση συμπληρωματικών προτάσεων: π.χ.είναι φανερό  ότι  πρέπει να περιμένουμε πώς η εξέλιξη της Ευρώπης θα αλλάξει τις νοοτροπίες: η εξέλιξη της Ευρώπης θα αλλάξει τις νοοτροπίες.

Ζ) Αντικατάσταση ονοματικής φράσης με προθετικό σύνολο ή με μετοχή ή  με επίθετο: π.χ.

Με το απλό πάτημα ενός πλήκτρου →με το πλήκτρο.

Ο  πάπυρος είχε στοιχεία αυθεντικότητας →ο πάπυρος ήταν αυθεντικός.

3) Πίνακας ρημάτων παρουσίασης του αρχικού κειμένου:

Αφήγηση:  Αφηγείται, εκθέτει, αναπαριστά,παρακολουθεί, διηγείται, εξιστορεί κ.λ.π.

Περιγραφή: περιγράφει,παρουσιάζει,εξετάζει, εντοπίζει,ξεχωρίζει, διακρίνει,κοιτάζει,κ.λ.π.

Επιχειρηματολογία: εκθέτει, συμβουλεύει,εξετάζει, σχολιάζει,έχει τη γνώμη, έχει την εντύπωση,έχει την πεποίθηση, έχει την άποψη, παρουσιάζει, καταθέτει,γνωστοποιεί, διατυπώνει, συνιστά,προτείνει, πιστεύει, θεωρεί, επιδοκιμάζει,αποδοκιμάζει, απορρίπτει,αμφισβητεί, αντιτίθεται, μέμφεται,κρίνει,εκτιμά, εξηγεί,υποστηρίζει, κ.λ.π.

ΕΝΟΤΗΤΑ 2Η – ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Κείμενο : Η μητέρα συχνά εργάζεται Με την πάροδο των ετών παρατηρούμε ότι όλο και περισσότερες γυναίκες σ' όλα τα κράτη του κόσμου, της Ευρώπης και στη χώρα μας συμμετέχουν ενεργά στην αγορά εργασίας, διεκδικώντας επαγγελματική απασχόληση. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς η μητέρα βρίσκεται πολλές ώρες στη δουλειά, η φροντίδα για το σπίτι και τα μέλη της οικογένειας απαιτεί αλλαγές: οι παραδοσιακοί ρόλοι αναθεωρούνται, οι ευθύνες μοιράζονται, όλοι χρειάζεται να αναλάβουν δουλειές, ώστε το σύστημα της οικογένειας να συνεχίσει να λειτουργεί αποτελεσματικά ως προς τις ανάγκες που υπάρχουν. Οι γονείς αναγκάζονται να δουλεύουν ολοένα και περισσότερο σε εργασίες, που γίνονται σταδιακά όλο και πιο απαιτητικές. Οι συνθήκες των μεγαλουπόλεων δεν είναι ιδιαίτερα φιλικές για τους κατοίκους τους. Ο βιοπορισμός, πιθανόν, να εξαντλεί τους ανθρώπους και τις δυνάμεις τους. Η υπερένταση, οι συγκρούσεις και το άγχος αποτελούν καθημερινό μέρος της ζωής στη σημερινή εποχή. Έτσι, γυρίζουν στο σπίτι κουρασμένοι, χωρίς ψυχικά και σωματικά αποθέματα. Η ενασχόληση με τα παιδιά τους μετατρέπεται σε μια σειρά από ενέργειες ρουτίνας. Τα συναισθηματικά προβλήματα των εφήβων παίρνουν, συχνά, τη μορφή μπελά για τους γονείς, που προσπαθούν να τελειώσουν τη μέρα τους, χωρίς άλλες συγκρούσεις και βάσανα σαν εκείνα που αντιμετώπισαν στη δουλειά τους. Οι έφηβοι αισθάνονται ότι παραμελούνται και ότι τα προβλήματά τους μένουν χωρίς απάντηση, λύση ή και στήριξη από τους μεγάλους. Η άρνηση, η σιωπή, η αναβολή, η έλλειψη σεβασμού γεννούν προβλήματα που συσσωρεύονται και, όταν δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα και ουσιαστικά, οδηγούν τους εφήβους σε παραπτωματική συμπεριφορά. Ωστόσο, η επαγγελματική δραστηριότητα της μητέρας δεν είναι απειλητική για την ισορροπία και τη συνοχή της οικογένειας. Η εργαζόμενη μητέρα ενισχύει οικονομικά την οικογένεια, αλλά και η ίδια μέσα από τη δουλειά της αισθάνεται δραστήρια και πιο ολοκληρωμένη, κάτι που έχει θετική επίπτωση και στην ισορροπημένη σχέση με τα παιδιά της. Γονείς: όταν τα πράγματα… δεν πάνε καλά,

ενημερωτικό φυλλάδιο του ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2000 Από το σχολικό βιβλίο.