Διδάσκοντας την ιστορία στο γυμνάσιο.

 

Διδάσκοντας την ιστορία στο γυμνάσιο.

1) Aυτό το οποίο μας ενδιαφέρει στο μάθημα της  Ιστορίας είναι να επισημαίνονται τα μεγέθη με την κάτωθι σειρά:

Α) οι δομές

Β) οι έννοιες

Γ) η έννοια της συνεχείας

Δ) το μοντέλο ανθρώπου και κοινωνίας τα οποία γεννώνται ή δημιουργούνται.

Στο κεφάλαιο του διαφωτισμού παρατηρείται η διαλεκτική σύνθεση του αριστοτελικού και πλατωνικού χριστιανικού ανθρωπισμού με την γένεση της αστικής (βιομηχανικής δύσεως): σε άλλες εποχές θα συζητούσαμε ότι οι Βασιλείς ως οι πλούσιοι ισχυροί του κόσμου αυτού θα κυβερνούσαν τον κόσμο: δεν συνέβη όμως αυτό με τους αστούς. Διότι μέσα από τον προτεσταντικό χριστιανισμό , τις αριστοτελικές πολιτικές αξίες και την πλατωνική αίσθηση της δικαιοσύνης και του Πολίτου ως γνωσιολογικού παράγοντος, επετεύχθη το μέγεθος του Ευρωπαϊκού Λαού: ο λαός της δύσης έχει ισχυρή την αίσθηση του λόγου διότι με αυτό το μέγεθος προσέγγισε το θεάνθρωπο Ιησού, τον έκανε προτεσταντικά  μεταβλητή πίστεως και τίποτε άλλο, αναλαμβάνοντας τα ηνία της γής. Αυτός ο λόγος ο οποίος απογειώθηκε στο διαφωτισμό συνδυάσθηκε με τις αρετές του Αριστοτέλους και του Πλάτωνος (όπως αφομοιώθηκαν από τη χριστιανική θεολογία) με αποτέλεσμα στο διαφωτισμό να συζητούμε ότι εδημιουργήθη η δομή ενός λαού ο οποίος στηρίζεται στο λόγο, στις αρετές (προεξαρχούσης της δικαιοσύνης (για αυτό εξάλλου συζητήθηκε τόσο έντονα  το θέμα των εξουσιών, της ανεξιθρησκείας, των πολιτικών δικαιωμάτων, του οικονομικού φιλευθερισμού) στην έννοια του πολίτη σε μία γηραιά ήπειρο η οποία ενώνεται ενώπιον του χριστινικού (αριστοτελικού και πλατωνικού) παρελθόντος της.

Ήταν έτοιμη η ευρώπη να υποστηρίξει τον οικονομικό φιλελευθερισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.λ.π. Το θεανθρώπινο χριστιανικό της υπόβαθρο, η φιλοσοφία των γερμανών κλασσικών απελευθερωμένη από το ζόφο της μεταφυσικής (ο θεάνθρωπος έγινε άνθρωπος άρα ο άνθρωπος αναβαθμίζεται) έδωσαν την έννοια του οικουμενικού ανθρώπου ο οποίος ως τέτοιος ενώπιον των ιερών και οσίων της θρησκείας και της φιλοσοφίας είναι  Έν με πολλές μορφές ανά χώρα και κράτος: άρα η λογική οικουμενικότητα του διαφωτισμού επετεύχθη μέσα από την παγκοσμιότητα της χριστιανικής προτεσταντικότητας του πιστεύοντος ανθρώπου, του ανθρώπου ο οποίος μόνον με την πίστη προσπελαύνει το θείον και με την πράξη  αφήνεται ελεύθερος στη γή έχων το λόγο του θεού ανθρώπου Ιησού: αυτό το οικουμενικό υποκείμενο εδημιούργησε το διαφωτισμό του καθολικού λόγου υπό την σκέπη  του οποίου απογειώθηκε η τεχνολογία η επιστήμη η ψηφιακότητα καθιστώντας τον άνθρωπο μόνον κυρίαρχο επί της  γής.

2) Γιατί έπρεπε να δημιουργηθεί ένα Έθνος σαν την Αμερική; Ποιο πραγματικά είναι το μοναδικό χαρακτηριστικό της Αμερικής; Ποιο πραγματικά ιστορικό και φιλοσοφικό αλλά και οικονομικό υπόβαθρο οδήγησε στην ίδρυση και γιγάντωση των Η.Π.Α. Ας αναφέρουμε ότι η Αμερική δεν εγνώρισε ποτέ επίσημη θρησκεία ή Βασιλεία. Σταδιακά η Αμερική διχάσθηκε ανάμεσα στον προτεσταντισμό ως ριζοσπαστική φονταμενταλιστική έννοια (όχι ως επίσημη θρησκεία) και στη δαρβινική θεωρία της φυσικής εξελίξεως: ο προτεσταντισμός ταξιδεύοντας στα πέρατα του Ατλαντικού είχε ήδη προσαρμοσθεί στην πνευματικότητα του Λόγου: αντιπροσώπευε την έλλογη ανθρώπινη δυνατότητα ντεϊστικά να αντιλαμβάνεται το θεό ως πίστη και μόνον, από εκεί και  πέρα θεώρησε τον άνθρωπο ως ικανό ως έλλογο όν να διαμορφώσει την έλλογον βασιλεία του επί της γής. Άρα η προτεσταντικότητα μετεξελίχθηκε από θρησκευτική σε πολιτική έννοια: ο Ανθρώπινος λόγος όμως έπρεπε να εφαρμοσθεί σε έναν τόπο όπου όλα θα άρχιζαν εκ  του μηδενός: η Ευρώπη ταρασσομένη μέσα από θρησκευτικές, πολιτικές, αυτοκρατορικές διαμάχες, δεν μπορούσε να σημάνει την απαρχή του πολιτικού λόγου, όπως μπορούσε να το πράξει η Αμερική: ουσιαστικά η  Αμερική σηματοδοτεί το πρώτο πείραμα μετατροπής του  θρησκευτικού υπερλόγου σε πολιτικό λόγο ανθρωπίνης διακυβέρνησης. Θεωρώντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι φορείς λόγου, και σε σχέση με τα Πολιτικά και όχι μόνον του Αριστοτέλους (διάκριση εξουσιών κ.α) η Αμερική απετέλεσε το πρώτο καθαρά μεταθρησκευτικό έλλογο πολιτικά κράτος το  οποίο στηρίχθηκε στις καθαρά διαφωτιστικές εκλάμψεις του ανθρωπίνου λόγου: η διάκριση των εξουσιών, το πολιτειακό αβασίλευτο σύστημα, το προεδρικό σύστημα, σηματοδοτεί ότι πλέον ο Άνθρωπος του λόγου ετοιμαζόταν για την εποχή του λόγου: σαφώς οι δρόμοι είναι δύο: η παγκόσμιος ευτυχία βάσει του λόγου ή η εξουσιαστική εργαλειοποίηση του λόγου. Σταδιακά η Αμερική επειδή απετέλεσε πολιτειακό τέκνο του διαφωτισμού ήλθε αντιμέτωπη με την μεγίστη ιστορική πρόκληση. Εκλήθη να επιλέξη ανάμεσα στη θεωρία του δημιουργισμού και στη θεωρία της εξελίξεως του Δαρβίνου: σαφέστατα ομιλούμε για την μετεξελιξη του μεταπροτεσταντικού πολιτικού λόγου που ίδρυσε και θεμελίωσε το πολιτειακό Αμερικανικό σύστημα: τα όρια του λόγου ξεκινούν από το θεό ή εκκινούν από το χάος και διά της φυσικής επιλογής  χάνονται στο άπειρο μέλλον. Η διαμάχη αυτή (η οποία ουσιαστικά εδοκίμασε τα όρια του γαλλικού διαφωτισμού (τα όρια του λόγου χάνονται στο χάος της εξελίξεως ή έχουν αρχή  και τέλος στον δημιουργό) έδωσε το μετααμερικανικό πολιτειακό σύστημα αυτό το οποίο βιώνει η ανθρωπότητα σήμερα: ακόμα και αν κάποιος εδημιούργησε τον άνθρωπο και τον κόσμο οι δυνατότητες του λόγου είναι άπειρες, ο ανθρώπινος λόγος ξαφνικά εστράφη ενάντια στη φύση ως ισχυρός και επικρατών παράγων επί παντός άλλου μέσου και μεγέθους: η Αμερική και ο κόσμος μας προχώρησε μέσα από την μετατροπή του προτεσταντικού λόγου σε πολιτικό, επίσης μέσα από την μετατροπή του πολιτικού λόγου σε φυσικά πανίσχυρο μέγεθος, το οποίο διά της επιστήμης και της τεχνολογίας μπορεί να αποδειχθεί το ισχυρόν επικρατούν μέγεθος επι της γής. Για αυτό και ουσιαστικά τίθεται το ζήτημα κατά πόσον μπορούν μελλοντικά να συνυπάρξουν η πολιτική με την τεχνολογία και την επιστήμη.

3)Διδάσκοντας περί τον πρώτον κυβερνήτην της Ελλάδος , τον Ιωάννην Καποδίστρια, καλούμαστε να αποδώσουμε διαχρονικά τη δημιουργικά του Εθνικού Ελληνικού υποσυνειδήτου. Ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν τις πολιτικές και ιστορικές ρίζες του νεοΕλληνικού κράτους. Η επιλογή του Καποδίστρια να δημιουργήσει ένα αρκετά συγκεντρωτικό κράτος κατά τα δυτικά πρότυπα (πάντως πρίν τις Εθνικές επαναστάσεις του 1848) ηύρε αντιμέτωπες δυνάμεις εξηγμένες μέσα από το μεταβυζαντινό και οθωμανικό κράτος, οι οποίες διαχρονικά επιβίωσαν: πρόκριτοι, πλούσιοι πλοιοκτήτες, φαναριώτες, άρα η δολοφονία του 1^ου Κυβερνήτου, ο ερχομός της Βαυαρικής αντιβασιλείας, ό,τι έπειτα ακολούθησε εσήμαναν τον υποσυνείδητο πολιτικό και κοινωνικό διχασμό των Ελλήνων, οι οποίοι  εθεμελίωσαν ένα νεοΕλληνικό κράτος το οποίο σαφώς έχει δυτικές και ανατολικές επιρροές και θεμέλια. Η ιστορία του Ιωάννου Καποδίστρια είναι η ιστορία της αδυναμίας του μεταεπαναστατικού Ελληνικού κράτους να επιλέξει τη συνεπή πορεία του προς τη δύση μέσα από την Εθνική , οικονομική, βιομηχανική, κοινωνική, πολιτική, ανεξαρτησία του.

4)Διδάσκοντας τις ανακαλύψεις, ουσιαστικά διδάσκουμε τον τρόπο του αστού μετααναγεννησιακού, μεταμεταρρυθμιστού, προβιομηχανικού ανθρώπου, του ανθρώπου ο οποίος κληρονομώντας τις γνώσεις οι οποίες διά των μοναστηρίων ταξίδευαν από το βυζάντιο προς τη δύση, ένοιωσε ότι μπορεί να γνωρίσει τον κόσμο και να τον εκμεταλλευθεί ανάλογα. Μέσα από τις ανακαλύψεις αντιλαμβανόμαστε την τεράστια σημασία του χώρου ως μεγέθους  δημιουργού νέων δομών και εννοιών. Επίσης μέσα από τις ανακαλύψεις  κατανοούμε τον πανάρχαιο δημιουργό ρόλο του εμπορίου ως μεγέθους που φέρει κοντά ανθρώπους και ανοίγει δρόμους ποικίλης επαφής. Η χωρική διεύρυνση η οποία προήλθε από τις ανακαλύψεις σήμανε οικουμενικότητα, επαφή περισσοτέρων ανθρώπων, συσσώρευση πλούτου, άρα δημιουργία ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων πέρα από τη βασιλεία: πλέον σημείο αναφοράς έγιναν γαίες πέραν της ευρώπης και των βασιλικών οίκων, άρα μέσω ενός συνεχώς διευρυμένου εμπορίου πλούτος συσσωρεύθηκε στα χέρια των εμπόρων, όταν μάλιστα σταδιακά άρχισε να  εξελίσσεται η αστική βιομηχανική επανάσταση αυτός ο συσσωρευμένος πλούτος κατήργησε τις βασιλείες και έφερε τα αστικά μεταδημοκρατικά κράτη. Τονίζουμε τη διηνεκή σημασία  του εμπορίου ως πηγής επαφών, ανταλλαγής ιδεών και πλούτου, διάνοιξης δρόμων, δημιουργίας νέων δομών  πολιτειακών (ανεξάρτητα μεταβασιλικά βιομηχανικά κράτη) και νέου τύπου ανθρώπου (αστού). Τονίζουμε επίσης ότι η έννοια της συσσώρευσης (καθαρά θρησκευτική έννοια (ο θεός ως συσσωρευτής όλων των δυνάμεων) στην μεταπολιτική της σημασία (η αστική συσσώρευση του πλούτου) είναι η έννοια η οποία θεμελίωσε τον κόσμο μας ο οποίος στηρίζεται στη συσσώρευση πλούτου και προϊόντων ώστε μέσα από κεντρικές πηγές να διανέμονται δημιουργώντας τους νόμους της σημερινης αγοράς.