Διδάσκοντας το προοίμιο της Ιλιάδος.

 


Διδάσκοντας το προοίμιο της Ιλιάδος.

Προοίμιο της Ιλιάδος.

Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε,
πολλάς δ’ ἰφθίμους ψυχάς Ἄϊδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτούς δέ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διός δ’ ἐτελείετο βουλή,
ἐξ οὗ δή τά πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καί δῖος Ἀχιλλεύς.

Μετάφραση.

Θεά, την οργή ψάλλε του Αχιλλέα, του γιου του Πηλέα,

την καταραμένη, αυτή που μύριους πόνους στους Αχαιούς έδωσε

και έστειλε πολλές γενναίες ψυχές ηρώων πριν απ’την ώρα τους στον Άδη

και τα κορμιά τους τα άφησε να τα φάνε οι σκύλοι

και κάθε λογής όρνια. Του Δία η θέληση εκπληρωνόταν

από τη στιγμή που πρωτομάλωσαν και χώρισαν

ο γιος του Ατρέα, ο αρχηγός του στρατού και ο θείος Αχιλλέας.

Παρατηρήσεις.

1.Η δομή του προοιμίου του έπους είναι δεδομένη:

Επίκληση

Διήγηση

Παράκληση.

Παρατηρούμε ότι ίσως απουσιάζει ως κατακλείδα η παράκληση στην Μούσα.  Όπως συμβαίνει στην Οδύσσεια όπου υπάρχει η παράκληση.Θα μπορούσαμε όμως να υποστηρίξουμε ότι συντίθεται η επίκληση με την παράκληση διότι είναι διαφορετικό το θέμα της Ιλιάδος και της Οδυσσείας.Είναι δηλαδή τόσο έντονο το θέμα της μήνιδος (οργής) του Αχιλλέως ώστε ο Ποιητής δεν μπορεί να ξεχωρίσει την Επίκληση από την Παράκληση: Ομιλώντας στη Μούσα, επικαλούμενος  την  Μούσα να τον βοηθήσει να ποιήσει την Οργή του Αχιλλέως συγχρόνως (είναι τόσο ξεκάθαρη η Οργή ως συμβάν) την παρακαλεί να τον βοηθήσει να παραθέσει όλες τις χρήσιμες και πολύτιμες πληροφορίες αυτού του συμβάντος αυτών των γεγονότων.

Αντίθετα στην Οδύσσεια επικαλείται την Μούσα για τις περιπλανήσεις του Οδυσσέως (θέμα αχανές) στην παράκληση όμως συγκεκριμενοποιείται στο νόστο του Οδυσσέως. Ενώ η Οργή του Αχιλλέως είναι τόσο απόλυτο και δυναμικό θέμα ώστε η συγκεκριμενικότητά του μας βοηθεί να ταυτίσουμε την επίκληση με την παράκληση.

Αυτό όμως το θέμα έχει και μία άλλη ανάπτυξη, η οποία ίσως θα μπορούσε να διδαχθεί.Η ταύτιση της Επίκλησης και της Παράκλησης σημαίνει ότι ο Ποιητής είναι η μεγάλη ενδιάμεσος μεταβλητή ανάμεσα στο Θείο και στο Ανθρώπινο, αυτός ο οποίος είναι ο μεγάλος εξισορροπητής θείων και ανθρωπίνων: είναι βέβαιος ότι η Επίκληση ισοδυναμεί με Παράκληση άρα μετέχει της Θείας Φύσεως της Μούσας γνωρίζοντας ότι η Μούσα ως συμπαντική δύναμη είναι Φιλική: αρκεί μία Επίκληση για όλη την προσδοκωμένη προσφορά Σοφίας και Πληροφορίας: δηλώνεται η Φιλική σχέση προσέγγισης Θείου και Ανθρωπίνου. Σχετική ιστορία παραδίδει η καινή διαθήκη με τον Εκατόνταρχο ο οποίος όταν αρρώστησε ο δούλος του απλά επεκαλέσθη το όνομα του Ιησού θεωρώντας ότι αυτό ισοδυναμεί με παράκληση τελικής θεραπείας: ανοίγει ο δρόμος για την μετέπειτα φιλοσοφική σύνθεση Λόγου και Επιθυμίας.

2.Ο Ποιητής δεν θα επεκαλείτο το όνομα της Θείας Μούσας (Καλλιόπης) για ένα απλό γεγονός (συμβάν): μέσω της Επικλήσεως της  Μούσας δηλώνεται η υπερβατικότητα του Έπους: Η ενασχόλησή του με σημαντικές συμπαντικές και οντολογικές δυνάμεις. Εάν θεωρήσουμε ότι η Μούσα είναι Κόρη της Μνημοσύνης και του Δία καταλαβαίνουμε τη σημαντικότητα του θέματος: Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η Γνώση είναι Ανάμνηση, Μνημοσύνη, ο Δίας επίσης είναι αυτός ο οποίος λαμβάνοντας τις δυνάμεις των Γιγάντων (δυνάμεις δόμησης Κόσμου) διεμοίρασε αυτές τις δυνάμεις κτίζοντας τον Κόσμο μας (Δίας = δαίω= μοιράζω): άρα ουσιαστικά ο Ποιητής επικαλείται τη Μούσα για να του ενθυμήσει ποιες δυνάμεις πρέπει να μοιρασθούν στους Ανθρώπους: ποιες δυνάμεις Ωραιότητος: Διότι η Ιλιάδα είναι το Έπος περί του Ωραίου; Ο άνθρωπος πολεμεί για να εύρη τον Εαυτό του ως Ωραίο: εάν θυμηθούμε τον Γκαίτε ο  οποίος συζητεί ότι το Ωραίο είναι Φριχτό στη διεκδίκησή του, και εάν θεωρήσουμε ότι σύμφωνα με τον Έγελο η Ιλιάδα είναι ποιες δυνάμεις θα υιοθετήσει για τον Εαυτό του ο  Άνθρωπος (ο Όμηρος κτίζει τον Ανθρώπινο Εαυτό) τότε θα καταλάβουμε το εξής:

Ο  Όμηρος παρακαλεί τη Μούσα να του ενθυμήσει ποιες συμπαντικές δυνάμεις  διά του διαμοιραστού Διός αναλογούν στον Άνθρωπο ώστε να είναι Ωραίος: Ωραίος με την έννοια της συμπαντικής δόμησης και όχι της Όμορφης εμφάνισης: Τα έπη παρουσιάζουν έμμεσα και όχι άμεσα την Ελένη: Η Μούσα προσφέρει τα δύο χαρακτηριστικά της Ωραιότητας  υπό την αιγίδα  του Διός: κυριολεκτικά:  ο Άνθρωπος ενθυμείται (Μούσα) ποιες συμπαντικές δυνάμεις του ανήκουν ως ωραιότητα (συμβολίζεται αυτή η αναλογία από το διαμοιραστή Δία (για αυτό και παρουσιάζεται στο προοίμιο ως υπεύθυνος διαμοίρασης).

Οι δύο δυνάμεις της Ωραιότητος είναι η Οργή και η  Νόηση, η Οργή του Αχιλλέως και η Νόηση του Οδυσσέως: ο Ωραίος Άνθρωπος (Ε)Οργίζεται (δραστηριοποίηση ασυνειδήτων δυνάμεων) και Νοεί (δραστηριοποίηση φυσικών δυνάμεων): η Οργή μαζί με τη  Νόηση εκφράζονται σε Έργα (αναχώρηση για το Επέκεινα (Αχιλλέας) αλλά και σε Νόστο (Οδυσσέας  πάντως σε Έργα Σκοπού και Αναχώρησης). Ο Ωραίος Άνθρωπος είναι ο (Ε)Οργισμένος ο Νοήμων ο Πράττων: όλα αυτά σε νοησιοκρατική βάση απετέλεσαν την Πλατωνική φιλοσοφία (ο συνδυασμός προτείνεται (σε σχέση με το λογιστικό (νόηση) θυμοειδές (οργή) επιθυμητικό (πράξη) του τελείου Πλατωνικού  Πολίτου και της Πόλης η οποία στηρίζεται σε τέτοιους Πολίτες.

Εάν λοιπόν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις μπορούμε να αντιμετωπίσουμε εις βάθος Είναι την Οργή του Αχιλλέως.Προσέχουμε τα εξής:

1.Η οργή του Αχιλλέως έρχεται έπειτα από την Οργή του Απόλλωνος: η Οργή του Αχιλλέως είναι συνέχεια της Οργής του Απόλλωνος, η Οργή ενός Ανθρώπου είναι συνέχεια της Οργής ενός Θεού. Όχι τυχαίου Θεού: του Θεού της Γνώσης, της Ηλιακής Ημέρας Ζωϊκής Γνώσης. Άρα η Οργή φωτίζει το δρόμο που ανοίγεται στον Άνθρωπο της Νοητικής Εποχής (εάν θεωρήσουμε την προηγουμένη Εποχή ως εποχή όπου οι άνθρωποι ήταν βυθισμένοι σε ένα άλογο σύμπαν όπως περιγράφεται από τον Ποσειδώνα  του Ομήρου).

2.Άρα η Οργή, Εργάζομαι, Κινώ εσωτερικά τις συν-αισθηματικές δυνάμεις με τους Θεούς (Συμπαντικές δυνάμεις) και Φύση (δυνάμεις χαρακτήρος, το πύρ-βούληση, το ύδωρ-ψυχή, τη γή-πράξη, τον αέρα-νόηση) είναι η Βούληση του Έσω Ανθρώπου να προτάξει το Εγώ, το Ίδιον Θέλημα και να φωνάζει ότι Υπάρχει ως Ένας που μπορεί να αποφασίζει για τον Εαυτό του: Είναι υπό το ΑΠολλώνειο Γνωσιολογικό Φώς η αφύπνιση του Εαυτού ο οποίος ως εσωτερική κίνησις συν-αισθημάτων δεν αυτοθάπτεται αλλά εξωτερικεύεται ως δύναμις ύπαρξις μέσω της Οργής (εξωτερίκευσης συναισθημάτων) και της Νόησης (τα συναισθήματα γίγνονται σκέψεις και παράγεται το Ανθρώπινο βίωμα του Εγώ).

Άρα η Οργή σηματοδοτεί τη γένεση του Εγώ, Υποκειμένου. Δεν είναι τυχαίο ότι μέσω της  Νόησης παρήχθη η Ηθική ως ένας τρόπος ηρέμησης και εξισορρόπησης αυτής της Οργής μέσω συνδυασμένων και αποδεκτών νοητικά Έργων. Αλλά και ο Όμηρος κατευθύνει πανέξυπνα αυτή την Οργή: ας ιδούμε λοιπόν τα στάδια της Οργής ως Έργου που αφυπνίζει τα ανθρώπινα συν-αισθήματα  και αναδεικνύει το ανθρώπινο συν-αίσθημα (ψυχή) το οποίο μαζί με τις σκέψεις (νόηση) συναποτελεί το Εγώ(ως συν-αίσθημα εννοούμε την ικανότητα του ανθρώπου να αλληλεπιδρά με τις συμπαντικές δυνάμεις οι οποίες ως Θεοί τον επισκέπτονται (σοφία, ροή, διεκδίκηση, βούληση, χώρος, χρόνος, τρόπος ζωής, σχέσεις ζωής κ.λ.π. Ο έχων συν-αισθήματα αλληλεπιδρά με τη Φύση , υιοθετεί δυνάμεις σκέψης, βούλησης, πορείας, δημιουργικότητας (άρα ο Οργισμένος Αχιλλέας είναι ο Άνθρωπος ο ενεργοποιών τα συν-αισθήματα υιοθέτησης των φυσικών δυνάμεων που αναδεικνύουν το Εγώ).

Το πρώτο στάδιο είναι η Απολλώνειος Οργή: φανερώνεται ότι το Σύμπαν εξωτερικεύει δυνάμεις ώστε το ανθρώπινο Βασίλειο να εξελίσσεται: πράγματι μέσα από την Οργή του Απόλλωνος ο άνθρωπος γνωρίζει και συν-αισθάνεται τις αρχές του σεβασμού, της αξιοπρεπείας, της σωστής αλληλοσχέσης με τις συμπαντικές δυνάμεις, κυρίως όλοι αποκτούν αξία διότι αναδεικνύεται ότι η ανθρώπινη ζωή είναι Ωραία εάν ο άνθρωπος σέβεται τον Κόσμο και τις δυνάμεις του (άρα η Απολλώνειος  Οργή Εργάζεται το κοινό αγαθό της Ζωής η οποία δεν πλήττεται όταν οι Άνθρωποι σέβονται και εκτιμούν: άρα τα βέλη του Απόλλωνος γεννούν το Εγώ σε σχέση με τους Άλλους και το Αγαθό της Ζωής).

Το δεύτερο στάδιο είναι η Οργή του Αχιλλέα σε σχέση με τη Βρισηΐδα. Ο Αχιλλέας είναι το Εγώ το οποίο αυτοΰπάρχει ως Εγώ σε σχέση με την κακία του Βασιλέως (το Εγώ ως ανεξάρτητος μονάδα) και σε σχέση με τους Άλλους. Ο Αχιλλέας απέχει, το Εγώ αυτοϋπάρχει και σε σχέση με τον Κόσμο και τους άλλους ανεξαρτητοποιείται και θέτει δικούς του νόμους (εάν θεωρήσουμε ότι διαλύεται το πανάρχαιο μη ανθρώπινο φυσικό δίκαιο που επιβάλλει τον Αγαμέμνονα ως Βασιλέα σύμφωνα με το ότι πρέπει κάποιος ως καταγωγή να βασιλεύει): Γεννάται αυτός ο οποίος μπορεί να συν-αισθάνεται, άρα έχουμε το Εγώ το οποίο έχει αυτοαξία διότι αφυπνίσθηκε υιοθετώντας κοσμικές συν-αισθηματικές δυνάμεις ως τέτοιο (με αυτόν τον τρόπο ο Σωκράτης θα αποθεώσει το Εγώ υιοθετώντας κρίσιμες πνευματικές δυνάμεις, και η Σωκρατικη μαιευτική είναι η Ορφή του πνευματικού ανθρώπου να αυτοϋπάρξει  φιλοσοφικώς διακριτά).

Το τρίτο στάδιο είναι η Οργή του Αχιλλέα ολοκληρώνεται στη νίκη του επί του Έκτορος. Άρα η Οργή η οποία ξεκίνησε με τον Απόλλωνα οδηγεί στην επίτευξη του σκοπού, ευοδείται η ανάδειξη εκ μέρους του Αχιλλέως του Οργισμένου Εγώ του το οποίο αναδεικνύει τον Ωραίο Εαυτό του ο οποίος συν-αισθάνεται και δεν κρύπτεται φοβούμενος ή μη αναπτυσσόμενος περαιτέρω: άρα όπως ο νοήμων Οδυσσεύς αμείβεται επειδή νοεί και νοείται με τον επιτυχημένο νόστο του, παρομοίως ο Αχιλλεύς αμείβεται για τον Εαυτό που συν-αισθηματικά ανέδειξε με το να σκοτώσει τον  Έκτορα και ουσιαστικά να προσφέρει την Τροία στους Αχαιούς: Η αμοιβή του Αχιλλέως είναι ad hoc δεν περιπλανάται διότι η Οργή εκφράζεται εν στιγμή, όλα γίγνονται γρήγορα: ο λιμός, ο Πάτροκλος, ο θάνατος του Πατρόκλου και ο θάνατος του Έκτορος: Αντίθετα η νόηση θέλει αποδείξεις για αυτό και ο Οδυσσεύς περιπλανάται.Άρα ο Άνθρωπος ο οποίος αποκτά Ωραίο Εγώ ως συν-αίσθηση Οργής (¨Εργου) και νοήσεως αμείβεται: ευρίσκει τον εαυτό του νικώντας αυτόν που έχει τα τείχη του Φόβου (Έκτωρ(έχω) γκρεμίζοντας τα τείχη του φόβου του (Τροίας) ευρίσκοντας όλες τις οδούς της Επιστροφής στην Οντολογική Πατρίδα του (Οδυσσεϊκός Νόστος).

Γιατί ο Αχιλλέας έλαβε τον κλήρο της Οργής: Διότι είναι ωκύπους, ωκύμορος: θα πεθάνει γρήγορα: είναι γρήγορος στα πόδια (ωκύπους) άρα διατρέχει γρήγορα όλα τα στάδια ζωής και θανάτου (όλα τα σωματικά επίθετα στον Όλυμπο είναι σύμβολα πνευματικών δυνάμεων): η Οργή δεν χρειάζεται τη νόηση, δεν κάνει υπομονή με τον Κύκλωπα και τους Λαιστρυγόνες: η Οργή απαιτεί γρηγοράδα αποφάσεων και πράξεων: ο Αχιλλέας είναι ο ωκύπους Αχιλλεύς.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

vasilios888@yahoo.gr