Η Σοφιολογία του Bulkakov ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Χριστιανική Ορθοδοξία και στον Χριστιανικό Προτεσταντισμό. Γιατί η Ανατολική Ορθοδοξία δεν μπόρεσε να ανοιχθεί στη νέα Παγκοσμιότητα της Διαφωτιστικής Δύσης στο νέο διαμορφούμενο κόσμο επηρεάζοντας την Ιστορική Μοίρα της Ελλάδος

 

Η Σοφιολογία του Bulkakov ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Χριστιανική Ορθοδοξία και στον Χριστιανικό Προτεσταντισμό. Γιατί η Ανατολική Ορθοδοξία δεν μπόρεσε να ανοιχθεί στη νέα Παγκοσμιότητα της Διαφωτιστικής Δύσης στο νέο διαμορφούμενο κόσμο επηρεάζοντας  την Ιστορική   Μοίρα της Ελλάδος.

Ενθυμούμαι ότι στη νεανική μου ηλικία, μελετώντας μέρος του έργου του εκλιπόντος καθηγητού κ. Γιανναρά, πραγματικά θεώρησα  ότι η Ορθοδοξία, ο Έρωτας περί  του Θείου, όλα όσα τέλος πάντων απησχόλησαν τον μακαρίτη καθηγητή, ήταν τα πλέον σημαντικά ζητήματα της θρησκείας της Ορθοδοξίας σε σχέση με τη θέση της Ελλάδος στον τόπο της και στον κόσμο. Όμως ο χρόνος πέρασε, καταλάβαμε ότι η Ορθοδοξία, ο Έρωτας  περί  του Θεού, η απόρριψη εκ μέρους της Ορθοδοξίας της δυτικής προτεσταντικότητας και όλα τα συναφή, αφ΄ενός μέν είναι ανούσια και ανήκουν ως σημαντικότητα σε άλλες εποχές, οι σύγχρονοι φιλόσοφοι (θεολόγοι) του χριστιανισμού της ανατολικής ορθοδοξίας δεν μπόρεσαν να εκσυγχρονίσουν την Ελληνική σκέψη, το Ελληνικό βίωμα, δεν μπόρεσαν να απελευθερώσουν τον Έλληνα από βυζαντινόοθωμανικά στερεότυπα ώστε η Ελλάδα αποκτώντας έναν σύγχρονο τρόπο σκέψης να ακολουθήσει την σύγχρονη βιομηχανική και επιστημονική ανάπτυξη και εξέλιξη της ευρώπης. Διότι είναι (δυστυχώς) αποεδειγμένο ότι η επικρατούσα θρησκεία ενώνει ως σκέψη και ήθος τον Λαό οδηγώντας τον σε συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, τρόπο πράξης, τρόπο ιστορικής σκέψης και αντιμετώπισης  για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα στον κόσμο: διότι η ιστορική πορεία της Ελλάδος χαρακτηρίσθηκε όχι απλά από την Ορθόδοξη σκέψη (ανθρώπων  σαν τον κ.Γιανναρά και άλλων) αλλά από την αδυναμία των  Ελλήνων να κατανοήσουν ότι εάν η επιβληθεία ανατολική Ορθόδοξη θρησκεία εκσυγχρονιζόταν ακολουθώντας τον δυτικό ανθρωπιστικό προτεσταντισμό ( ο οποίος  προήλθε από τις βυζαντινές Ελληνίζουσες αιρέσεις) τότε όλο αυτό θα μετασχηματιζόταν σε μία άλλη πολιτική οικονομική εξέλιξη (αλλά οι ορθόδοξοι απολογητές ενώ η ευρώπη και η αμερική προχωρούσε με βάση τη μεταβολή του προτεσταντισμού σε ανθρωπίνη κυριαρχία επί της γής αυτοί έμεναν σε παρωχημένες διενέξεις περί της τριαδολογίας, του αγίου όρους, του θείου έρωτος , της μοναδικότητας της ανατολικής ορθοδοξίας έναντι της  δυτικής αιρέσεως. Ακόμα πιο ουσιαστικά: οι ντόπιοι μεγαλοθεολόγοι και μεγαλοφιλόσοφοι αντί να ενσωματώσουν την Ανατολική ορθοδοξία στη δυτική μεταπροτεσταντική ανθρωπίνη βιομηχανική  και επιστημονική εξέλιξη, έμειναν πιστοί  ότι αυτοί έχουν δίκαιο, η δύση είναι αμαρτωλή και φορέας αιρέσεων και φτωχού υποκειμενισμού, υποστηρίζοντας ουσιαστικά ένα μοντέλο ανατολικής ορθοδοξίας το οποίο παρήγαγε το βυζαντινό ανηθικισμό ο οποίος μέσα από καμαρίλες και ποικίλες ηθικές πτώσεις οδήγησε στην πτώση της Αυτοκρατορίας).

Σε καθαρά θεολογική βάση η ανατολική ορθοδοξία οδηγήθηκε σε δύο ακραία δογματικά ρεύματα τα οποία θα μπορούσαμε να τα θεωρήσουμε χρήσιμα θεωρητικά (για κάποιον μελετητή θεολόγο) αλλά παντελώς ά-χρηστα για τον τρόπο που μετήλλαξε η δύσή τον προτεσταντισμό σε βιομηχανισμό, οικονομισμό, κοινωνικότητα, νέο μοντέλο ανθρώπου κυβερνήτου του κόσμου. Η σχολή του Bulkakov αναλύεται στη σοφιολογία, η οποία αναλύεται σε μία επιστροφή του νεοπλατωνισμού στην ανατολική ορθόδοξη παράδοση (επαναλαμβάνουμε τη στιγμή κατά την οποία η δύση εξαφάνιζε  διά του προτεσταντισμού το θεό στο άπειρο αφήνοντας τη γή στον επιστήμονα και τεχνολόγο άνθρωπο, η Ελλάδα ήταν πεδίο διαμάχης για το θεολογικό, ερωτικό, ηθικό εύρος της ανατολικής ορθοδοξίας, με ντόπιους επιφανείς  θεολογοφιλοσόφους  να διατείνονται ότι  ο ατομικισμός της δύσης καταργεί την ορθόδοξη τελειότητα της Εκκλησίας  του κοινού βιώματος κ.λ.π.Αντί να συνδυασθεί η ανατολική ορθοδοξία με το δυτικό προτεσταντισμό (όχι σε θέματα δογματικά) αλλά στο επίπεδο της ανθρώπινης προσωπικότητας ότι δηλαδή ο άνθρωπος της πίστης μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί επί της γής (κρατώντας το θεό ως εσωτερικότητα) ώστε σε ανθρωπολογική βάση η Ελλάδα να παράξει ένα οικουμενικό υποκείμενο το οποίο δεν μένει προσκολλημένο σε παραδοσιακές δογματικές φόρμες αλλά εξελίσσεται) η Ελλάς έμεινε προσκολλημένη σε παραδοσιακές βυζαντινού τύπου ορθόδοξες (δήθεν) πίστεις, οι οποίες συνδυαζόμενες με την πολιτική σκηνή δεν προώθησαν τον υποκειμενικό ατομικό ορθολογισμό της δύσης ώστε και η κοινωνία να αλλάξει και ο επιστημονισμός η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογία (οι οποίες στηρίζονται στο μεταπροτεσταντικό υποκείμενο το οποίο πιστεύει στο θεό και αυτό αρκεί ώστε στη γή να προχωρήσει ως ανεξάρτητο βίωμα) να ενσωματώσουν την Ελλάδα στο οικομενικό σύγχρονο στερέωμα.

Ο Bulkakov λοιπόν θεωρεί ότι η Σοφία  ταυτίζεται με την ουσία  του θεού. Το ζητούμενο εδώ είναι: εν έτει 2024 επανέρχεται ένα θέμα το οποίο είχε λυθεί μέσα από τα Πατερικά κείμενα: η τριαδολογία των Πατέρων ταυτίζει την Σοφία με τη Φύση του Θεού. Αυτή είναι και η σημαία της Ορθοδοξίας. Το ζητούμενο είναι όμως και τούτο: εν έτει 2024 γιατί η Ορθοδοξία δεν προχωρεί στο επόμενο βήμα: αυτή η Σοφία πρέπει να υποπέσει επάνω στον Άνθρωπο, στον σύγχρονο βιομηχανικό, ψηφιακό, αστικό άνθρωπο: με ποιόν τρόπο η Σοφία του Θεού θα ενδυναμώσει τον Έλληνα, την Ελληνική κοινωνία,ώστε συγχρόνως με την εποχή του να εξελιχθεί: τα λαμπρά Ορθόδοξα μυαλά ουδέποτε ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό.

Ασχολήθηκαν όμως οι Αμερικανοί προτεστάντες θεολόγοι (όχι βέβαια όλοι) οι οποίοι στηρίζοντας την Αμερικανική πολιτειολογία τον 19^ο και 20^ο αι στον προτεσταντισμό και τον δαρβινισμό (θεωρία της εξελίξεως) προσάρμοσαν τα θεολογικά δόγματα στην πολιτειακή νέα διακυβέρνηση.  Ο Μάχεν, Αμερικανός θεολόγος, πίστευε ότι ο φιλελεύθερος προτεσταντισμός καταργεί την ιστορικότητα του χριστιανισμού, η οποία στηρίζεται στο δόγμα ότι ο Ιησούς έπαθε και αναστήθηκε. Αυτός όμως ο φιλελεύθερος προτεσταντισμός υπερκέρασε τις συμπληγάδες πέτρες : υπήρξε ο Ιησούς ή δεν υπήρξε. Αυτό που τον ενδιέφερε ήταν η ανθρωποποίηση όλων των χαρακτηριστικών του χριστιανισμού η οποία θα προσέδιδε ένα νέο εαυτό στον άνθρωπο: ξεπερνώντας οι προτεστάντες τον παραδοσιακό πνευματικό χριστιανισμό τον προσήρμοσαν στο νέο Αμερικανό άνθρωπο. Ο χριστιανισμός εισεχώρησε ως σύνολο ανθρωπολογικών χαρακτηριστικών στον Αμερικανό άνθρωπο της επιστημονικής,βιομηχανικής, τεχνολογικής εποχής. Διότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να λατρεύεται ένας θεός έξω από τον άνθρωπο τη στιγμή κατά την οποία ο άνθρωπος μπορεί να αξιοποιήσει επί της γής τις θείες δυνατότητες που μέσα του κρύβονται.

Πράγματι η μετάλλαξη του θρησκευτικού προτεσταντισμού σε πολιτειακό προτεσταντισμό είναι η βάση της Αμερικανικής πολιτειολογίας. Ο Θεός ως οντολογική δύναμις έπαψε ως πρόσωπο να αναμιγνύεται στα ανθρώπινα δρώμενα, εμφιλοχώρησε το σύνολο των δυνάμεών του στον άνθρωπο ο οποίος με αυτόν τον τρόπο ως έννοια και πράξη καθίσταται ο επιστημονικός, τεχνολογικός, βιομηχανικός τρόπος εκμετάλλευσης του γηίνου και φυσικού περιβάλλοντος ώστε η ανθρωπότητα να περάσει στο στάδιο κατά το οποίο η Φύση παραγωγικά του προσάπτει τα αγαθά της αλλά με τον ανθρώπινο μηχανικό τρόπο. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε κάτι πραγματικά πολύ σημαντικό.

Άλλαξε ο νούς και το ήθος του δυτικού ανθρώπου ο οποίος παραγωγικά συνδέθημε με το ότι μπορώ και αποκτώ τα αγαθά μέσα από τους τρόπους που μου παρέχει ένα κράτος μεταπροτεσταντικό το οποίο έχει υιοθετήσει όλους τους τρόπους ανθρώπινης σύγχρονης ανάπτυξης. Για αυτό και η σχέση του Ευρωπαίου και Αμερικανού πολίτου με το κράτος δεν είναι η σχέση θεού και υποτακτικού αλλά η σχέση  ανάπτυξης και βελτίωσης της παραγωγικότητος η οποία όμως έχει όλες τις δομές ώστε να περνά από τα χέρια των λαϊκών στρωμάτων. Για αυτό και αναπτύχθηκε βιομηχανικά η δύση και η αμερική: διότι ο μεταπροτεστάντης άνθρωπος ένοιωσε κυρίαρχος επί της  γής ώστε παραγωγικά να αυτολάβει όλα όσα μπορεί η φύση να του δώσει: όπως είπαμε η σύνδεση του πολίτη με το κράτος είναι καλύτερες δομές παραγωγικότητας επί των ανθρωπίνων ικανοτήτων και όχι όπως στα ανατολικά κράτη όπου επεβίωσαν οι απηρχαιωμένες μονοθεϊστικές θρησκείες όπου οι άνθρωποι ή τμήματα αυτών βλέπουν το κράτος ως σωτήρα μέσω επιδομάτων κ.λ.π.

Ας επανέλθουμε στον πολύ Bulkakov. H θεωρία του οποίου εάν είχε αναλυθεί σωστά από  τους Έλληνες θεολόγους και όχι μόνον θα μπορούσε να αποτελέσει γέφυρα ανάμεσα σε προτεστάντες και ορθοδόξους ώστε δεχόμενοι το θεό ως σοφία να φύγγουμε από αυτόν λατρευτικά και να μεταλλάξουμε τη σοφία του σε τρόπο γήϊνης βιομηχανικής επιστημονικής και άλλης εξέλιξης.  Η σχολή του Φλωρόφσκυ και άλλοι τον κατηγόρησε ότι έχασε το μέτρο της μεσότητας και ταύτισε το Θεό με ένα από τα ενεργήματά του, τη Σοφία. Οι σύγχρονοι Έλληνες θεολόγοι προσπάθησαν μέσα από έναν ατέρμονα δρόμο να διαφυλάξουν απαράλλαχτο το ορθόδοξο φρόνημα ισορροπίας και μέτρου της Τριαδολογίας όπως παραδόθηκε από τους Γρηγόριο Νύσσης, Γρηγόριο Θεολόγο και λοιπούς Πατέρες. Ενώ λοιπόν το σύνολο των Ελλήνων ήθελε τη σύνδεση με τον Οντολογικό λόγο της αρχαιότητας, ενώ λοιπόν μετά το 1821 ο Νεοελληνικός διαφωτισμός προσπάθησε από τη μία να μεταλαμπαδεύσει το Αρχαίο Ελληνικό πνεύμα στους Νεοέλληνες (Κοραής) όπως και να συνδεθεί η Ελλάδα με το μεταπροτεσταντικό διαφωτιστικό λόγο της ευρώπης ώστε να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο παραγωγικό κράτος όπου ο Πολίτης απελεύθερος από παραδοσιακές θρησκευτικές νόρμες θα αντιμετώπιζε το κράτος, τον πολιτικό, τη ζωή με ένα σύγχρονο επιστημονικό τρόπο, η Ελλάς έμεινε δέσμια ενός βυζαντινού μετακράτους το οποίο στηρίχθηκε σε πεπαλαιωμένες Ελληνοχριστιανικές (!) δομές. Εν τέλει το κράτος έμεινε ανεξέλικτο, μη αναπτυσσόμενο, με όπλο τον τουρισμό και τον μεταπραττισμό, και ης σχέση των πολιτών με τους πολιτικούς είναι αυτή των πιστών με το Μεσσία. Κάπως τοιούτως το 1981 (π.χ) εψήφισαν οι Έλληνες. Οι οποίοι κρατώντας τις παραδοσιακές ανατολικές βυζαντινές ορθόδοξες νόρμες αποδίδουν θείες ιδιότητες στους πολιτικούς, δεν βλέπουν τη φύση ως μητέρα παραγωγής αγαθών με σύγχρονο τρόπο (διότι οι πολιτικοί θα τα δώσουν όλα) και κυρίως η απαξίωση εκ μέρους των ορθοδόξων του κόσμου περνά στο νέο Ελληνικό κράτος το οποίο θεωρεί τη φύση και τον κόσμο ως κάτι πρόσκαιρο, και ενώ στη δύση έχουν εύρει τρόπους βιομηχανικούς και επιστημονικούς ώστε ο Κόσμος να παράγει τα πάντα ο νέοΈλληνας ζεί ακόμα σε χιλιαστικούς μεσσιανικούς χρόνους περιμένοντας τη σωτηρία από πολιτικούς διότι δεν μπορεί να καταστή ο ίδιος θεός του εαυτού του παράγοντας τα πάντα μέσα από σύγχρονες μεθόδους παραγωγικότητας.

Οι Έλληνες θεολόγοι λοιπόν θεώρησαν ως μέγα ατόπημα το να συνδυάσουν τον προτεσταντισμό με την ορθοδοξία σε ανθρωπιστική και όχι δογματική βάση: ώστε ο Έλληνας να σταθεί στα πόδια του, να αναπτύξει τον κόσμο σύμφωνα με τους καινούς επιστημονικούς και βιομηχανικούς τρόπους. Αντίθετα: όταν ο Κρούσιος ήλθε στους  Έλληνες (γερμανός θεολόγος) (ολίγον προ του 1821) και τους είπε ότι ο προτεσταντισμός έχει πολλά κοινά σημεία με την ορθοδοξία, σιωπή επεκράτησε. Οι Έλληνες θεολόγοι, σοφοί, δεν αντιλέγωμεν, προσεπάθησαν μετά μανίας να αναπτύξουν τη διαχρονικότητα της Ορθοδοξίας: ωραία: η Ορθοδοξία είναι ωραιοτέρα του προτεσταντισμου, πιο χριστιανική, αλλά ο κόσμος άλλα ήθελε.

Προσπαθώντας λοιπόν οι Έλληνες σοφολογιώτατοι να κρατήσουν ανόθευτο το διαχρονικό μήνυμα της Ορθοδοξίας, η οποία θεωρεί ότι ο παντεπόπτης θεός προσφέρει τα πάντα για την ανθρώπινη σωτηρία, άρα ο Άνθρωπος μέσα από το θεό πρέπει να εύρη όλους τους τρόπους ατομικής σωτηρίας, με αυτόν  τον τρόπο η Εκκλησία έμεινε τόπος και τρόπος σωτηρίας: άρα οι Έλληνες συνέχισαν να περιμένουν άνωθεν τη σωτηρίας τους: αυτό μεταφέρθηκε από το θρησκευτικό σε πολιτικό επίπεδο και όταν ο θεός έγινε πολιτικός παράγων οι Έλληνες δεν άλλαξαν: περίμεναν τα πάντα από τον πολιτικό ταγό: επίσης ο Ορθόδοξος  Θεός συζητεί ότι ο κόσμος είναι  υπερβάσιμος διότι ο άνθρωπος ανήκει στην επιστροφική του πορεία στη βασιλεία του θεού: ο Έλληνας το τηρησε αυτό: θεωρεί ότι δεν χρειάζεται να αναπτύξει τη σύγχρονη βιομηχανική ή επιστημονική παραγωγικότητα διότι ουσιαστικά ανήκει στην ωραία Ελληνική ζωή, όλα θα πάνε καλά, δεν χρειάζεται να πιεσθούμε να δημιουργήσουμε μία παγκόσμιο οικονομική δύναμη. Η Ορθοδοξία ως Εκκλησία και δόγμα και τρόπος ζωής (μετά το 1821) κρατήθηκε στην ίδια εξουσιαστική θέση (προκειμένου ο Έλλην μέσα από μία περίεργη παραδοσιακότητα να μην «αλλοιωθεί» από τη δύση (όπως στεντορείως φωνάζουν οι πεφωτισμένοι Έλληνες θεολόγοι) με αποτέλεσμα το κενό ανάμεσα στην Ελληνική Ορθοδοξία και στην ευρωπαϊκή προτεσταντικότητα να μην καλυφθεί ποτέ, η πλήρως ελλόγως βιομηχανικώς και επιστημονικώς παραγωγική ευρώπη χρησιμοποιεί ως πέρασμα την Ελλάδα του τουρισμού προς τα ανατολικά.

Ο φόβος μας λοιπόν ήταν μήπως αλλοιωθούμε από το δυτικό ατομικισμό, και φεύ: τώρα μέσω της ψηφιακής εποχής όλα έγιναν ένα πνεύμα και ένας τρόπος πράξης αλλά ο Έλληνας δεν μπορεί να αντιτάξει ανάπτυξη και παραγωγή για αυτό και μεταναστεύει: ενώ ο Αμερικανός και ο Ευρωπαίος επιχαίρουν τους μισθούς και το κοινωνικό και παραγωγικό κράτος (όχι ότι εκεί είναι παράδεισος, αλοίμονο): είναι πλέον σαφές ότι μία ενδοσκόπηση ιστορική ίσως μας οδηγήσει σε κάπως σοφώτερα βήματα από εδώ και πέρα αν και πλέον στην ψηφιακή εποχή της μιάς δυνάμεως όλα είναι πλέον τετελεσμένα.