Έκθεση- έφραση γ λυκείου. Η θεατρικότητα στην περίληψη: μια άλλη πρόταση για τη διδασκαλία της περιλήψεως.

 

Παραδίδεται το παρακάτω κείμενο:

Άποψη: Παιδεία, κοινωνία και ανάπτυξη!

 

Η παιδεία και η εκπαίδευση είναι ο τομέας στον οποίο η Ελλάδα παρουσιάζει ένα  από τα σημαντικότερα ελλείμματα συγκριτικά με τις άλλες προηγμένες χώρες της Ευρώπης και αυτό δεν μπορεί κανείς να το υποβαθμίσει, με τον οποιοδήποτε τρόπο, ό,τι είδους  ιδεοληψία και να κουβαλάει πάνω του. Η παιδεία είναι προτεραιότητα επιβίωσης, πλέον, για  τον τόπο μας και ως τέτοια επιβάλλεται να την αξιολογήσει και να την αναβαθμίσει, επειγόντως μάλιστα, το σύνολο της κοινωνίας. Η παιδεία σήμερα είναι ένα πολύ σημαντικό οικονομικό θέμα, αλλά και ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα για την ταλαιπωρημένη από τη δεκαετή κρίση Ελλάδα.

Η παιδεία, πράγματι, είναι ένα κολοσσιαίας σημασίας ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία και το μέλλον της νέας γενιάς, καθώς αποτελεί το βασικό μοτέρ εξέλιξης της κοινωνικής δομής, των επιστημών και του πολιτισμού. Παράλληλα είναι εργαλείο βασικό για την αναβάθμιση της οικονομίας και της τεχνολογίας. Η παιδεία, μαζί με την ελευθερία και τη δημοκρατία, έννοιες αναπόσπαστες άλλωστε και μεταξύ τους ανατροφοδοτούμενες, αποτελούν το ύψιστο δημόσιο αγαθό στον σύγχρονο κόσμο. Η πρόσβαση στην παιδεία αφορά ή πρέπει να αφορά όλες σχεδόν τις κοινωνικές ομάδες και αυτή ήταν η επιτυχία του μεταπολεμικού συστήματος της Δύσης. Η περίφημη μεσαία τάξη, η οποία λειτούργησε όντως  ως η ραχοκοκαλιά του μεταπολεμικού μοντέλου, ήταν το αποτέλεσμα αυτής της ευρύτερης πρόσβασης στην παιδεία γενικότερα και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ειδικότερα.

Η παιδεία υπήρξε ο μεγάλος κοινωνικός αναβατήρας (και περισσότερο στις φτωχότερες χώρες σαν την Ελλάδα) και ο παράγοντας σύγκλισης ισοδυνάμων ευκαιριών και δυνατοτήτων, πεμπτουσία δηλαδή της δημοκρατίας σε κάθε πολιτισμένη και ανεπτυγμένη κοινωνία. Τα χρόνια της κρίσης, όμως, στην Ελλάδα αυτός ο εξαιρετικός μηχανισμός σχεδόν κονιορτοποιήθηκε. Η έλλειψη συγκρότησης και στόχων με γνώμονα την παιδεία, οδήγησε γρήγορα στην περαιτέρω όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Σήμερα, τα περιθώρια που διαθέτουν αρκετές κοινωνικές ομάδες, για να σπουδάσουν τα παιδιά τους, είναι δραματικά συμπιεσμένα… Άρα; Η απόκτηση των γνώσεων, η ανάδειξη των δεξιοτήτων, η εκπαίδευση υψηλού επιπέδου, οι μεταπτυχιακές σπουδές και οι καλές δουλειές είναι στην Ελλάδα το αποκλειστικό προνόμιο των εύπορων οικογενειών;

Η νέα εποχή της ατελείωτης τεχνολογίας, της πλούσιας γνώσης, του καλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού και της ταχύτατης μετανάστευσης των πληροφοριών και των κεφαλαίων, διαμορφώνει οικονομίες πολύ υψηλής ανταγωνιστικότητας. Οι κοινωνίες  που δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε αυτήν την πρόκληση κινδυνεύουν να γκρεμιστούν (και ήδη υποχωρούν) από τη θέση που έχουν καταλάβει στο διεθνές σύστημα επί πολλές δεκαετίες. Πόσο μάλλον η Ελλάδα! Το αντίδοτο ασφαλώς είναι η παιδεία δυνατού  επιπέδου, οι επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και έρευνα. Από την ικανότητα των χωρών, στη δημιουργία νέων ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών διεθνούς ζήτησης, στη νέα τεχνολογία που μεταβάλλει τα κόστη και τους οικονομικούς κλάδους, θα κριθούν η ανάκαμψη των οικονομιών και η ανάπτυξη των κοινωνιών, για τις οποίες πολύς λόγος γίνεται    πρωτίστως  σήμερα στη χώρα μας. Είναι ο επόμενος κύκλος που θα κρίνει τη βιωσιμότητα και την προοπτική, το βιοτικό επίπεδο, τα εισοδήματα, τις θέσεις απασχόλησης, ιδίως για την Ελλάδα. Εάν πράγματι η χώρα μας θα καταφέρει κάποτε, δηλαδή, να βγει από την κρίση.

 

Ερώτηση περιλήψεως: Ποιοι παράγοντες της σημαντικότητας της παιδείας δίδονται στις 2 πρώτες παραγράφους του κειμένου;

Απάντηση. Μεθοδολογία: Θεατρική αντιμετώπιση του κειμένου.

Α)1.Ο μαθητής γίνεται ο ίδιος πομπός, ως ο εαυτός του απαντά στο ερώτημα που δίδεται, προσαρμοσμένο στον εαυτό του: γιατί θεωρείς ότι η παιδεία είναι σημαντική;

Σημείωση: ο χώρος και ο χρόνος είναι ο σημερινός: ειδικά ο χώρος είναι η Ελλάδα σε σχέση με τις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες. Ο μαθητής κατανοεί το χώρο και το χρόνο εκτύλιξης της εννοίας η οποία του ζητείται.

1^α. Καταγράφονται οι απαντήσεις των μαθητών. Κατανέμονται σε πεδία και σε κατηγορίες (κοινωνικοί λόγοι, οικονομικοί λόγοι, κ.λ.π).

2. Ακολουθεί ενδελεχής ανάγνωση του κειμένου. Όμως κατά την ανάγνωση του κειμένου ο μαθητής καθίσταται ο ίδιος δήθεν συγγραφέας του κειμένου: Θεωρεί ότι  ο ίδιος έχει γράψει όσα διαβάζει. Προσπαθεί να σημειώσει τις απόψεις του συγγραφέα σαν δικές του.

2^α. Κάτω από τις δικές του απόψεις σημειώνει τις απόψεις του κειμένου. Ως συζητητής τις συζητεί με τους υπολοίπους μαθητές και τον/ην καθηγητή/ια. Πρίν τη συγγραφή της περιλήψεως , η περίληψη έχει ειπωθεί προφορικά από τους μαθητές ως διάλογος.

2β. Κατασκευή θεατρικού περιβάλλοντος: οι μαθητές υποδύονται ομάδα, ρόλο, και συζητούν μεταξύ τους τις απόψεις τους, όσα γράφει το κείμενο, όσα απαιτεί η περίληψη από το κείμενο.

3. Γράφουν την περίληψη τηρώντας τις τεχνικές περιεχομένου, οργάνωσης, λεξιλογίου.

Β)Εφαρμογή στο δοθέν κείμενο:                                                                                       

Μσθητής Α: η παιδεία είναι σημαντική διότι ανοίγει στους μαθητές γνωσιακούς ορίζοντες, τους βοηθούν στην κοινωνική ενσωμάτωση.

Μαθητής Β: η παιδεία είναι σημαντική διότι μας βοηθεί να εύρουμε επάγγελμα, εργασία, βοηθεί στην καλλίτερη διαβίωση των ανθρώπων.

Μαθητής Γ: η παιδεία έχει να κάνει με την επιβίωση του κράτους, την ακολούθηση των επιστημονικών και άλλων προόδων της δύσης, είναι η πληροφορία του σήμερα που αξιοποιείται.

Γ)Ακολουθεί διάλογος όπου οι μαθητές μεταξύ τους αναλύουν πλήρως και κατανοούν το σενάριο ιδεών και αξιών που καταθέτουν ώστε τίποτε το ανεξιχνίαστο να μην αφήσουν.

Ερώτηση: Ποιες από τις απόψεις των μαθητών ανιχνεύονται στο κείμενο;

Απάντηση: 1) η παιδεία είναι θέμα επιβίωσης ενός κράτους που θέλει να αναπτυχθεί.

                    2) η παιδεία είναι οικονομικώς και κοινωνικώς πολύ σημαντική (έχουν αναλυθεί από τους μαθητές οι απόψεις τους αυτές).

                   3)η παιδεία είναι σημαντική για τη νέα γενιά, επιστημονικώς, κοινωνικώς και πολιτισμικώς  (έχουν αναλυθεί από τους μαθητές οι έννοιες αυτές).

                   4. Η παιδεία είναι μοχλός εξέλιξης της τεχνολογίας και την οικονομίας.

                   5. Η παιδεία ως δημοκρατία και ελευθερία (οι μαθητές κατανοούν ότι αυτές τις έννοιες δεν τις ανέφεραν) αποτελεί βάση του ανθρωπίνου πολιτισμού σήμερα.

                  6. Η παιδεία αγγίζει το σύνολο της κοινωνίας.

Δ)Ακολουθεί νέος διάλογος των μαθητών όπου κατανοούν ποιες ιδέες τους συμπίπτουν με αυτές του κειμένου, ποιες δεν είπαν ή δεν κατενόησαν: διαλογικά μεταξύ τους (με την επικουρία του διδάσκοντος και της διδασκούσης) αναλύουν κάθε ερμηνευτική ή άλλη δυσκολία και προχωρούν στη σύνταξη της περιλήψεως:

Ε)Σύμφωνα με το συγγραφέα η παιδεία είναι σημαντικός παράγοντας για την πορεία ενός κράτους. Η προσφορά εκπαίδευσης βοηθεί στην περαιτέρω οικονομική και κοινωνική εξέλιξη των θεσμών, εξελίσσει την κοινωνία σε θέματα πολιτισμού και επιστήμης. Ο συγγραφέας σημειώνει ότι η παρεχόμενη γνώση στα σχολεία αναπτύσσει περαιτέρω τις τεχνολογικές γνώσεις και καθιστά το κράτος οικονομικά πιο αποδοτικό. Καταλήγοντας ο γράφων θεωρεί ότι η παιδεία ενεργοποιεί το σύνολο της κοινωνίας την οποία μάλιστα συνδέει με τις έννοιες της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας.

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.