Μία πρόταση διδασκαλίας του λόγου του Λυσίου: Υπέρ Μαντιθέου.

1. Η ρητορική –στη μορφή την οποία την συναντούμε τον 4ο αι.π.Χ – αποτελεί τη συνέχεια μιάς μακράς ανθρωποκεντρικής διαδικασίας, η οποία σκοπό είχε την ανάδειξη όλων των πλευρών της νοητικής και αξιακής επίδρασης του ανθρώπου στην Πόλη και στους Πολίτες. Η ρητορική αποτελεί τέκνο του Ομηρικού Ανθρωποκεντρισμού και Ανθρωπομορφισμού, τέκνο του Ανθρωπίνου Λόγου ώς παράγοντος που αναλύει το σύμπαν και επιλέγει ποιες δυνάμεις θα χρησιμοποιηθούν από τον Άνθρωπο: εάν η δραματική ποίηση πείθει με την μίμηση πράξεων η ρητορική (παράλληλο και δίδυμος αδελφός της δραματικής ποίησης) πείθει με την μίμηση της θεωρίας: η πράξη του δράματος μιμείται τους μεγάλους ήρωας της Μυθολογίας, αυτά τα αρχέτυπα πρότυπα, η θεωρία της ρητορείας μιμείται αυτούς που ηρέμησαν ελλόγως τη μυθολογία: τους φιλοσόφους: η ρητορεία στην Αρχαία Αθήνα, η ρητορεία του Λυσίου, αποτελεί πρωτότοκο παιδί της νοησιοκρατικής φιλοσοφίας του Αναξαγόρου και των συνοδοιπόρων του, των σοφιστών και των συνοδοιπόρων τους: ο Άνθρωπος πλέον θεωρεί ότι μέσω της ρητορικής μπορεί να πείσει έχοντας ώς μέσο τους συλλογισμούς, τα τεκμήρια, τις ιδέες και τις αξίες. Η ρητορική ως θεωρία είναι η φιλοσοφία του νοός η οποία όμως έχει φύγει από τη συμπαντική έρευνα και έχει μετατοπίσει τις δυνάμεις της σε σχέση με τους πολίτες και την πολιτική ζωή: για αυτό ο ρήτορας δεν ασχολείται με θέματα φύσης ή μεταφυσικής, δεν ασχολείται με το θάνατο και τη μεταθανάτια ζωή, ο ρήτορας είναι ο εφηρμοσμένος επί την πολιτικήν φιλόσοφος, ο Πλάτωνας όταν απεφάσισε να αφήσει τας νήσους των μακάρων και να καταβεί στην πραγματικότητα της πόλης. Ο Λυσίας είναι ο Σωκράτης ο οποίος όμως έχει προσαρμοσθεί στην ρέουσα πολιτική πραγματικότητα: ο Μαντίθεος είναι ο Πολίτης εκείνος ο οποίος ως Πολίτης πρέπει να ψυχαναλυθεί, μαιευτικά να εξωτερικευθεί η αγάπη του για την πόλη, η τιμιότητά του, η αξιοπρέπειά του, η αριτότητά του σε σχέση με την οικογένεια και την πόλη: άς το προσέξουμε: η ρητορεία είναι η εφηρμοσμένη πλατωνική σωκρατική φιλοσοφία επί της πόλεως όμως και όχι επί της φύσεως (Σωκράτης):

όσα ο Σωκράτης προσπαθεί να εκμαιεύσει από τους ανθρώπους ώστε να αποδείξει ότι η γνώση σώζει, με φόντο το όλον Είναι, το ίδιο κάνει και ο Λυσίας με το Μαντίθεο: είναι ο ρήτορας Σωκράτης ο οποίος προσπαθεί να εκμαιεύσει από το Μαντίθεο και να προσφέρει στην πόλη ώς γνώση ότι ο Μαντίθεος είναι εκ βαθέων συνειδητά ο καλός καγαθός πολίτης, άρα συνειδητά και εκόντως ο Μαντίθεος είναι το Σωκρατικό υποκείμενο το οποίο στηρίζει τα πάντα στην γνωστική ευσυνειδησία του: άρα το Σωκρατικό παγγνωστικό μοντέλο απλώνεται διά του Λυσίου παντού: ουδείς εκών κακός, άρα ο Λυσίας αποδεικνύει το σωκρατικό δίκαιο: ο Μαντίθεος εκόντως είναι γνωστικώς καλός και αξίζει να ολοκληρώσει τη δοκιμασία και να επιλεγεί ώς βουλευτής: 

Ώστε η ρητορική, ο λόγος υπέρ Μαντιθέου, θα πρέπει να θεωρηθεί ώς συνέχεια της Σωκρατικής μαιευτικής, της συνέχειας της συνήθειας πλέον των Αθηναίων να στηρίζουν τα πάντα στην ανθρώπινη γνώση: όπως ο Θεαίτητος διακηρύσσει την αγάπη του για την παιδεία, όπως ο Τίμαιος διακηρύσσει την γνώση του για το δημιουργό, ο Λυσίας ολοκληρώνει το πολιτικό Υποκείμενο: ο Μαντίθεος πρέπει να επιλεγεί ώς βουλευτής διότι γνωρίζει το καλό της  πόλης, αυτογνωρίζει την καλότητά του, συνδέει την γνώση με την ηθική του ακεραιότητα, άρα ολοκληρώνεται το Πλατωνικό γνωσιολογικό και αξιολογικό ζεύγος: όποιος γνωρίζει το καλό πράττει το καλό, άρα όλα καλά πολιτικώς; Είναι ο Μντίθεος πολιτικά το τέλειο Σωκρατικό υποκείμενο, το πλήρως πολιτικά προσαρμοσμένο διότι η γνώση του αοράτου σύμπαντος έχει μεταλλαχθεί στην γνώση του συγκεκριμένου πολίτη άρα η γνώση έχει μεταλλαχθεί σε ήθος του καθημερινού ανθρώπου άρα η γνώση αυτή μπορεί να αλλάξει τον κόσμο και την πόλη.

Γι αυτό εξάλλου το λόγο ο επίλογος ξεφεύγει πλήρως από τη ρητορική του Αριστοτέλους, από τα θέσφατα, ο επίλογος του Μαντιθέου: δεν έχει παθοποιΐα και συμπερασματολογία, αλλά είναι ένας αξιολογικός αυτογνωσιακός παραδεκτός λόγος αυτοεξομολογητικός: ο Λυσίας είναι τεράστιος ψυχολόγος, σωκρατικός κατά βάση: ο Μαντίθεος κλείνει το λόγο όπως ο Σωκράτης στην Απολογία του: ομιλούμε για τη γένεση του αυτεγνωσμένου και αυτοσυνειδητοποιημένου ατομικού πολιτικού υποκειμένου: ώδινεν λόγος και έτεκεν αυτεγνωσμένον άνθρωπον: ο Μαντίθεος σε έναν παράξενον επίλογον συζητεί ότι είναι το τέλειο Σωκρατικό υποκείμενο , ο τέλειος γνωσιακά και αξιακά άνθρωπος και πρέπει να δικαιωθεί: ο επίλογος δεν κλείνει σε σχέση με τους άλλους αλλα΄σε σχέση με τον Εαυτό του Μαντιθέου: αλλά αυτό δεν έκανε και ο Σωκράτης όταν εζήτησε ώς τέλειος πολίτης να σιτισθεί στο πρυτανείο, δεν ηθέλησε να παρακαλέσει για παθοποιΐα των δικαστών αλλά ώς ο Μαντίθεος παρουσίασε την αυτοτελειότητά του (γνωσιακά και αξιακά) ώστε ως τέλειος πολίτης να προχωρήσει στην βουλευτική έδρα: έχουμε τεχνική ταύτισης του Λόγου και του Ελλόγου υποκειμένου, ο άνθρωπος πλέον είναι επειδή ο Λόγος του Ανθρώπου Είναι γνώση και πράξη: ταυτίζεται ο άνθρωπος με το Λόγο: η στιγμή είναι συνταρακτική και αποδεικνύει ότι πλέον για να είναι κανείς πολίτης πρέπει να έχει Λόγο: άρα λέγω άρα υπάρχω.

Συνολικά ο Λόγος αποτελεί εφαρμογή του Πλατωνικού Φιλήβου και άλλων ηθικών πλατωνικών διαλόγων και θα πρέπει να προσεχθεί αυτό το κομμάτι: ήδη έχει γαλουχηθεί επάνω στις νοησιοκρατικές αρχές της φιλοσοφικής Αθήνας, του αντικειμενικού Σωκράτους ενάντια στους υποκειμενιστές Σοφιστές: ο Νούς ώς φορέας του Αγαθού μεταφέρει Ιδέες και Αξίες (Σοφία, σωφροσύνη, ανδρεία, δικαιοσύνη, ως απορροές του Νοός, ψυχή, σώμα, όλα μαζί είναι δικαιοσύνη): δεν είναι τυχαίο ότι προκαλεί το μυαλό των Αθηναίων να σκεφθούν περί του πινακίου, περί της οικογένειάς του: όλα είναι ανάμνηση (βασικό πλατωνικό μέγεθος): Η ανδρεία της ψυχής του είναι δεδομένη όταν αναφέρει ότι δεν θα είχε πρόβλημα να παραδεχθεί ότι ανήκε στην τάξη των ιππέων αλλά χωρίς να προσβάλει την αλήθεια. Όταν αναφέρει ότι πολέμησε στον πόλεμο των Κορινθίων: Η σωφροσύνη επίσης τίθεται: δεν συμμετέχει σε παίγνια και άλλες παράνομες συνευρέσεις: άρα ας προσέξουμε ότι ο Μαντίθεος πληροί τα κριτήρια της Πλατωνικής δικαιοσύνης (η οποία ορίσθηκε στην Πολιτεία ώς ισορροπία πνεύματος (σοφίας) ψυχής (ανδρείας) και σώματος (σωφροσύνη): είναι δίκαιος άρα αξίζει να καταστή βουλευτής: η δικαιοσύνη, τα εαυτού πράττειν του Σωκράτους στην Πολιτεία, αυτή  που αναφέρει ο Ταίηλορ ώς μετωπίδα της Ελληνικής κοσμοθέασης, πληρούται στο πρόσωπο του Μαντιθέου αποδεικνύουσα ότι ο Μαντίθεος είναι ισόρροπος αρμονικός άρα καλός πολίτης:εξάλλου και ο Πολίτης στο Θουκυδίδειο Επιτάφιο είναι το προϊόν της ισορροπίας ανάμεσα στο λόγο στην πράξη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, το δίκαιο δηλαδή σε όλη του τη μεγαλωσύνη. Άρα ο βουλευτής πρέπει να είναι δίκαιος, εσωτερικά και εξωτερικά ώς σκέψη και πράξη ελλόγως γνωσιακά και ηθικά ολοκληρωμένος.

Βέβαια δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι ο Πλάτων δεν χάρηκε μάλλον που οι ρήτορες οδήγησαν τη φιλοσοφία του σε αυτές τις πολιτικές εφηρμοσμένες ατραπούς: Στον Γοργία του συλλήβδην απορρίπτει την ρητορεία ως τεχνική αποκρύπτουσα το συμπαντικό και οντολογικό βάθος του Λόγου: αυτό άς εφαρμοσθεί στο Μαντίθεο: ο Λόγος δεν μπορεί να προσαρμοσθεί ολοκληρωτικά στην πολιτική της επιλογής κάποιου ώς βουλευτού: όπως σήμερα και διαχρονικά θεωρήθηκε η πολιτική ηγεμονία το πάν: ο Λόγος είναι άπειρο συμπαντικό μέγεθος , ο βουλευτής ξοδεύει ένα απειροελάχιστο μέρος του: οφείλει και από αυτή την πολιτική θέση να μεταφέρει στην πολιτική τα βαθέα συμπαντικά μηνύματα του Λόγου ώστε η Πόλις να καταστή εφαλτήριο όχι μόνον κοινωνικής αλλά και εσωτερικής ενορατικής πραγματικά γνωσιακής εξέλιξης του Ανθρώπου. 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.