Mεταβατικά και αμετάβατα ρήματα....

Ρήματα μεταβατικά μονόπτωτα:

Μονόπτωτα λέγονται τα μεταβατικά ρήματα τα οποία χρειάζονται ως συμπλήρωμα μία μόνο πτώση ονόματος.Έτσι όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο έχουμε:

1.Αντικείμενο σε αιτιατική: α.εξωτερικό: Ο κηπουρός φροντίζει τον κήπο.

                                            β.εσωτερικό(σύστοιχο): το ρήμα και το αντικείμενο παράγονται από την ίδια ρίζα: π.χ.χορεύω χορό.

2.Αντικείμενο σε γενική: Ο Πέτρος μοιάζει του πατέρα του.

3.Εμπρόθετο αντικείμενο: Μίλησα στον καθηγητή.

Ρήματα μεταβατικά ,δίπτωτα:

Δίπτωτα λέγονται τα ρήματα  τα μεταβατικά,που χρειάζονται ως συμπλήρωμα δύο πλάγιες πτώσεις ,δύο μαζί αντικείμενα.

α.άμεσο αντικείμενο,στο οποίο μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος.

β.έμμεσο αντικείμενο,στο οποίο μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος.

Τα αντικείμενα του δίπτωτου ρήματος βρίσκονται στις ακόλουθες πτώσεις:

1.αιτιατική(άμεσο)+γενική(έμμεσο): Κάνεις κακό του εαυτού σου.

2.αιτιατική(άμεσο)+αιτιατική (έμμεσο).΄Εσπειρα το(στο)χωράφι  τριφύλλι(το έμμεσο αντικείμενο μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο ή το  ανάλογο μέρος του λόγου που εννοείται).

3.αιτιατική προσώπου(άμεσο) +αιτιατική πράγματος (έμμεσο): Ο Γιώργος διδάσκει τον(στον)Πέτρο  κιθάρα(εδώ με εμπρόθετο αντικαθίσταται το άμεσο αντικείμενο(στον Πέτρο).

ΠΡΟΣΟΧΗ:Όταν έχουμε δύο ή περισσότερα αντικείμενα στην ίδια πτώση και συνδέονται μεταξύ τους  ή βρίσκονται σε σχήμα ασύνδετο αυτά θεωρούνται  μία πτώση άρα και το ρήμα θεωρείται μονόπτωτο:Αγόρασα στυλό και μολύβια.

ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ.

Η Γενική που συνοδεύει απρόσωπα ρήματα και προσδιορίζει το πρόσωπο που επηρεάζεται από την ενέργεια της απρόσωπης σύνταξης ονομάζεται   γενική προσωπική: Μου χρειάζεται ένα μάθημα.

Ασκήσεις.

1.Να βρείτε τα έμμεσα αντικείμενα:

α.Έμαθα την κόρη μου οδήγηση.

β.Μου το εκμυστηρεύθηκε ο πατέρας.

γ.Σας ανακοίνωσα τα αποτελέσματα.

δ.Δεν σου χαρίζω  τίποτε.

ε.Έδειξα στον πατέρα μου τους βαθμούς μου.

2.Να συμπληρώσετε τα αντικείμενα που λείπουν:

α.Άνοιξε να τρέξει δροσερό νερό.

β.Χτυπάω αλλά κανένας δεν μου ανοίγει.

γ.Έσκαβαν από το πρωΐ έως το βράδυ.

δ.Ο οδηγός έστριψε απότομα δεξιά.

ε.Όταν πίνω συνήθως ζαλίζομαι.

3.Να  αντικαταστήσετε με αιτιατική τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπογραμμίζονται:

α.Μας ανακοίνωσαν τα βαφτίσια του παιδιού τους.

β.Δεν ήξεραν πόσο μεγάλη ήταν η καταστροφή.

γ.Λαχταρώ να ταξιδέψω με αεροπλάνο.

δ.Φοβάμαι μήπως επιδεινωθεί ο καιρός.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.