Διδάσκοντας τη θεματική Έκθεση-Έκφραση. Ο συνδυασμός του μεταδομισμού και της παραγωγής ιδεών και γραπτού λόγου.

 

Διδάσκοντας τη θεματική Έκθεση-Έκφραση. Ο συνδυασμός του μεταδομισμού και  της παραγωγής  ιδεών και γραπτού λόγου.

Μαθητές και Εκπαιδευτικοί πλέον ευρίσκονται στην εποχή της ήδη προσφερομένης πληροφορίας. Αυτή η διαπίστωση είναι και γνωσιολογικής αλλά και ηθικής συνάμα φύσεως. Ας την προσέξουμε: Πλέον οι Μαθητές και οι Εκπαιδευτικοί ήδη είναι μέλη ενός νοητού κόσμου κοινής πληροφορίας, η κοινής δυνητικής προσφερομένης πληροφορίας. Είναι μέλη ενός κοινού κόσμου προσφοράς γνώσεων, ιδεών και αξιών. Άρα κατά το Σωκρατικό μοντέλο γνώσης, συζητούμε πώς ένας κόσμος κοινών πληροφοριών δύναται να μεταφερθεί στην παραγωγή λόγου, στην Έκθεση Έκφραση η οποία ζητεί από το μαθητή να αυτοεκφρασθεί.

Όλο αυτό είναι η επιστροφή του Σωκρατικού  μοντέλου: οι αρχές του Σωκρατικού μοντέλου είναι όμοιες με  τις σκεπτικές αρχές της Έκθεσης Έκφρασης. Εάν προσέξουμε θα διαπιστώσουμε ότι ο Σωκρατικός πνευματικός κόσμος διαθέτει πολλά κοινά με τον σημερινό πληροφοριακό κόσμο. Ο Σωκράτης  πρέσβευε την προΰπαρξη του ανθρώπου στον κόσμο του αγαθού. Ήδη οι μαθητές προσέρχονται στο σχολείο έχοντας αποκτηθείσα  γνώση μέσα από τον κόσμο της πληροφορίας. Ο Σωκράτης πίστευε ότι η Ατομική Εσωτερική γνώση πρέπει να μετατραπεί σε εξωτερική πολιτική ηθική πράξη διά των Αρετών. Το ίδιο όμως πρεσβεύουν και οι έφηβοι οι οποίοι επιθυμούν την εσωτερικώς αποκτηθείσα πληροφορία να την μετατρέψουν  σε ατομικό τους βίωμα ενταγμένοι σε δικές τους κοινωνικές ομάδες.

Άρα στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας θα πρέπει να διαχωρισθούν εννοιακά, ιστορικά, δομικά, οι θεματικές ενότητες του μαθήματος. Π.χ η θεματική ενότητα του βιβλίου θα πρέπει να δομηθεί αναλόγως. Στους μαθητές μπορεί να ανατεθεί ψηφιακή πλοήγηση με βάση την ιστορική διαχώριση. Να μάθουν για την μεταφορά της  γνώσης σε εποχές κατά τις οποίες δεν υπήρχε βιβλίο: να ερευνήσουν την πνευματική και κοινωνική προσφορά του βιβλίου όταν αυτό ανακαλύφθηκε. Μέσα από την παράδοση ηλεκτρονικών τόπων και βιβλιογραφικών παραπομπών δύναται ο μαθητής να κατανοήσει ότι όταν ο Γουτεμβέργιος προσέφερε με την τυπογραφία του άπειρες αγίες γραφές ουσιαστικά άλλαξε την πολιτιστική ροή του κόσμου: διότι πλέον δεν ήταν μόνον ο πάπας ο φορέας λόγου του Ιησού αλλά το σύνολο των πιστών είχε άποψη   για το λόγο του θεού, άρα το βιβλίο έγινε μέρος μίας μορφωτικής επανάστασης, ουσιαστικά έστρωσε το δρόμο στην μετατροπή της χριστιανικής πίστης  σε υποκειμενική εσωτερικότητα (Προτεσταντισμός): άρα γεννάται το βασικό επιχείρημα: το βιβλίο αντιπροσωπεύει τη γνώση η οποία μεταβάλλει ανθρώπους και εποχές.

Άρα η ψηφιακή εποχή ειδικά στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας κατά τρόπο θεματικό επαναφέρει το σωκρατικό μοντέλο μάθησης: οι μαθητές μέσα από την κριτική καθοδήγηση του διδασκάλου μπορούν να ενημερώνονται και ήδη να αποκτούν όλο εκείνο το υλικό το οποίο καλύπτει το θεματικό πεδίο της έκθεσης.

Στον ιστορικό, φιλοσοφικό, θεολογικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, οικονομικό, καθημερινό τομέα. Οι μαθητές στο μάθημα της  Έκθεσης ήδη διά των ψηφιακών εργαλείων θα πρέπει να προσέρχονται στις σχολικές αίθουσες ως ήδη γνωρίζοντες πολλές πληροφορίες για τη θεματική πρόταση που πρέπει να αναλύσουν. Βέβαια σε αυτό το σημείο επέρχεται η επιρροή του μεταδομισμού, η οποία εγγυάται την ενεργό και προσωπική δημιουργική γραφή των μαθητών.

Η εφαρμογή της σχολής του μεταδομισμού στο μάθημα της Έκθεσης Έκφρασης είναι αναγκαία  διότι μετατρέπει το μαθητή σε συνδημιουργό μέσα από την παραγωγή του του λόγου, και όχι απλούς αναπαραγωγούς υφισταμένων αντιλήψεων. Το σύνολο των μεταδομιστών καταλήγουν σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Υπάρχουν κεντρικές ιδέες και αξίες και δομές και έννοιες οι οποίες καθορίζουν την ιστορική, πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη του ανθρώπου και του  κόσμου του. Αυτές ποικίλουν ανά εποχή αναλόγως των επικρατουσών ιδεών και αξιών. Το κοινό υπόβαθρο όλων αυτών είναι η κοινή έλλογος και ηθική ανθρωπίνη ταυτότητα.

Εάν λοιπόν τεθεί θέμα έκθεσης για τα Ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει κριτικά να κατευθυνθούν οι μαθητές προς το ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μία δομή η οποία διαφοροποιείται από εποχή σε εποχή. Αναλόγως των επικρατουσών πολιτικών, πολτιιστικών,  φιλοσοφικών συστημάτων. Από το αριστοτελικό: φύσει ελεύθεροι και δούλοι οι άνθρωποι , μεταβαίνουμε στο Παύλειο: ούκ έστιν Ελεύθερος ή δούλος. Άρα οι μαθητές θα πρέπει να θέσουν τη δομή του δικαιώματος στο σύνολο της ανθρωπίνης σκέψης και ιστορίας. Καταλήγοντας στα εξής συμπεράσματα:

Σε εποχές κατά τις οποίες οι άνθρωποι προσδιορίσθηκαν σε σχέση με το θείο σε κυρίως εξωτερικές ενασχολήσεις (εργασίας, πολέμου κ.λ.π) υπήρξε κυριολεκτική διαχώριση σε Ελευθέρους και δούλους. Στην Αρχαία Αθήνα όλα εγένοντο κυριολεκτικά στη βάση της πραγματικής δόμησης μίας κοινωνίας 100.000  πολιτών. Σε εποχές κατά τις οποίες σε σχέση με το θεό ο άνθρωπος θεώρησε ότι διά της πνευματικής οδόύ θα λυτρωθεί ο Ελεύθερος και ο δούλος μεταβλήθηκαν σε αλληγορικές έννοιες. Στην Ρωμαϊκή χαοτική εποχή των Πολλών Εθνών και Πολιτισμών οι έννοιες του δούλου και του ελευθέρου ενώπιον του χριστιανικού κηρύγματος ήταν περισσότερο συμβολικές ενώπιον της πνευματικής και ηθικής ενατένισης του θείου.

Η Δομή του δικαιώματος ως ανθρώπινη πνευματική και ηθική επινόηση ήλθε όταν κατά τη  βιομηχανική εποχή οι άνθρωποι στις πόλεις συνδύασαν την εργασία με την επιβίωσή τους. Συζητούμε για τα πρώτα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα ζωής. Μετά το διαφωτισμό και τη μεταρρύθμιση το δικαίωμα έγινε δικαίωμα άποψης και σκέψης: μετά τους παγκοσμίους πολέμους το δικαίωμα μετατράπηκε σε δικαίωμα συμμετοχής στο καινούργιο  Έθνος κράτος που ανεφύη μέσα από τους δύο παγκοσμίους πολέμους.

Ο μαθητής όμως με βάση το μεταδομισμό πρέπει να διδαχθεί το σύνολο των δομών της θεματικής ενότητας στην οποία πρέπει να παραγάγει γραπτό λόγο. Προκειμένου να συνεχίσει τη δομική παραγωγή επί του θέματος του δικαιώματος: εάν ήταν ιστορικός, εάν ήταν πολιτικός  αρχηγός, εάν ήταν πνευματικός ταγός, ποια έννοια του δικαιώματος θα εξέλισσε κατά τη σημερινή εποχή; Σίγουρα το ψηφιακό δικαίωμα, το δικαίωμα συμμετοχής στις παρεχόμενες υπηρεσίες του σημερινού τεχνολογικού κόσμου: άρα ο μαθητής αντιλαμβάνεται τη νέα δομή των δικαιωμάτων σε σχέση με την ψηφιακή εποχή.

Επίσης αντιλαμβάνεται τις συνέπειες της νέας δομής δικαιωμάτων σε σχέση με τον κόσμο και την ιστορική και κοινωνική του συνέχεια. Το δικαίωμα όλων στην  ψηφιακότητα διαλύει την διάκριση στην πρόσληψη της πληροφορίας: εάν σκεφθούμε ότι η πηγή των κοινωνικών ανισοτήτων δεν ήταν μόνο οικονομικής πηγής αλλά και πληροφοριακής (οι πτωχοί δεν είχαν την ενημέρωση των πλουσίων, την μόρφωση των πλουσίων εάν θέλετε άρα δεν μπορούσαν εξ ίσου να συμμετάσχουν στην εξουσία) ο μαθητής κατανοεί ότι το δικαίωμα στην ψηφιακότητα ως νέα δομή, εξισώνει τους ανθρώπους ενώπιον της πληροφορίας, δίδει πολιτική και κοινωνική πρόσβαση στο σύνολο των ανθρώπων, η κοινή ενημέρωση όλων εξισώνει τους ανθρώπους, τους καθιστά συγκυβερνήτες και συμμετόχους, κριτικούς συμμετόχους στην άσκηση της εξουσίας (διότι έχουν ενημέρωση για τα τρέχοντα προβλήματα του πλανήτου).

Άρα    η εισαγωγή  των νέων  φιλοσοφικών ρευμάτων, της νέας ψηφιακής κουλτούρας, στην δημιουργική και παραγωγική διαδικασία της Γλώσσας ως παραγωγής κειμένου εκ μέρους του μαθητού είναι αδήριτος ανάγκη.Μόνον με αυτόν τον τρόπο ο μαθητής  θα κατανοήσει στην ώριμη εφηβική του ηλικία, το  πώς και το  γιατί του κόσμου. Θα κατανοήσει τους κεντρικούς μηχανισμούς οι οποίοι κινούν τον ανθρώπινο ιστορικό πολιτισμό. Όπως ήδη είπαμε οι μαθητές θα πρέπει να μεταβληθούν σε ήδη γνωρίζοντες μέσα από την χρήση των ψηφιακών εργαλείων, επίσης θα πρέπει να μεταβληθούν σε κριτικούς γνωρίζοντες μέσα από το συνδυασμό φιλοσοφικών ρευμάτων με τις θεματικές ενότητες του μαθήματος της Γλώσσας.

Ασχολούμενοι λοιπόν οι νέοι με το θέμα της δημιουργικότητας θα πρέπει να είναι έτοιμοι μέσα από την κατάλληλη ψηφιακή πλοήγηση να ανοικτούν στο ιστορικό και πολιτιστικό εύρος της ανθρωπίνης δημιουργικότητας: Δημιουργικός ήταν ο Φειδίας αλλά και ο Περικλής. Δημιουργικός ήταν ο Δημοσθένης αλλά και ο Αλέξανδρος. Η ανθρωπίνη δημιουργικότητα εκτινάχθηκε μέσα από τους φιλοσόφους, επιστήμονες, κοινωνικούς μεταρρυθμιστές, αλλά και οι τέχνες έδωσαν έξοχα δείγματα δημιουργικότητας. Στη σημερινή εποχή η δημιουργικότητα ανάγεται σε ηλεκτρονικές επιχειρήσεις, ψηφιακό συνδυασμό των παραδοσιακών ανθρωπιστικών επιστημών (ηλεκτρονική  φιλοσοφική σχολή), ψηφιακή επιμόρφωση σε θέματα τέχνης, ο ενεργός και ο εθελοντής πολίτης είναι δείγματα έμπρακτης αλληλεγγύης και αγάπης προς το συνάνθρωπο και τη   φύση.

Όπωσδήποτε ο μαθητής θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι οι ιδέες  και οι αξίες δόμησης του κόσμου είναι οι ίδιες με αυτές που και αυτός ως άτομο  και κοινωνία έχει μέσα του ως πνευματική σκέψη και ηθική ενατένιση: όταν λοιπόν διδάσκουμε τα έργα και τις ημέρες του Κοραή και του Φεραίου, ή των μεγάλων Ευεργετών του Έθνους, ή τη δημιουργία του συγχρόνου βιομηχανικού κόσμου, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι ιδέες και οι αξίες της εξέλιξης και της προόδου είναι κοινές, ενυπάρχουν και στους νέους του σήμερα: άρα με ποιο τρόπο αυτοί οι ίδιοι θα επενέβαιναν στην πρόοδο και εξέλιξη του εαυτού των, του τόπου των του κόσμου των; Η βιωματική πραγματκή γραφή η  οποία εκκινείται από την Υποκειμενική Εσωτερικότητα των Νέων και όχι από τη στείρα αποστήθιση είναι γνησία γραφή ικανή να οραματισθεί έναν καλύτερο άνθρωπο σε έναν καλύτερο κόσμο.