Νεοελληνική γλώσσα β΄γυμνασίου Δομή της παραγράφου.

 

Τρία είναι τα δομικά συστατικά μιάς παραγράφου:

Α. Η θεματική πρόταση/περίοδος

Β. Τα σχόλια ή οι λεπτομέρειες

Γ.  η πρόταση ή περίοδος κατακλείδα

Η Θεματική πρόταση / περίοδος.

Η θεματική πρόταση/περίοδος αποτελεί τον πρόλογο της παραγράφου και παρουσιάζει το θέμα το οποίο θα αναπτυχθεί με τα υπόλοιπα στοιχεία που θα ακολουθήσουν. Είναι η πρόταση η οποία θα αποτελέσει τον οδηγό  για το συγγραφέα ώστε ξεκάθαρα να επιλέξει τι θα περιλάβει αλλά και τι θα αποκλείσει από μία συγκεκριμένη παράγραφο. Ταυτόχρονα αποτελεί και τον οδηγό για τον αναγνώστη ώστε να διαμορφώσει από την αρχή μία σαφή αντίληψη για το περιεχόμενο των παραγράφων που θα ακολουθήσει.

Α. Οι αρετές της θεματικής περιόδου.

Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν ή θεματική πρόταση πρέπει:

Α. να είναι σαφώς διατυπωμένη

Β. να μην ξεκινά την ανάλυση του θέματος.

Εφαρμογές.

Ας υποθέσουμε ότι μία παράγραφος ξεκινά με την εξής θεματική περίοδο:

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει σημαντική επίδραση στη ζωή μας.

Η πρόταση αυτή είναι τόσο γενική και αόριστη ώστε δε δηλώνει με ακρίβεια την πρόθεση του συγγραφέα για τα στοιχεία που πρόκειται να χρησιμοποιήσει στο υπόλοιπο της παραγράφου αλλά πολύ περισσότερο για τα στοιχεία που πρόκειται να αποκλείσει. Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης δεν μπορεί να σχηματίσει μία σαφή εικόνα για το τι πρόκειται να διαβάσει στη συνέχεια. Η επίδραση από την πρόοδο της τεχνολογίας είναι θετική ή αρνητική. Αφορά τον άνθρωπο, την κοινωνία, το φυσικό περιβάλλον ή και την ίδια την τεχνολογία. Εάν όμως η θεματική πρόταση έλεγε:

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει θετικά αποτελέσματα στην οικονομική ανάπτυξη των συγχρόνων κοινωνιών ,

ο αναγνώστης θα γνώριζε όχι μόνο ότι θα μιλούσαμε για τη θετική συμβολή της τεχνολογίας στην οικονομική ανάπτυξη αλλά και ότι δεν θα μιλούσαμε για παράδειγμα για τις αρνητικές της συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον.

Η θεματική πρόταση.

Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει θετικά αποτελέσματα στην οικονομική ανάπτυξη των συγχρόνων κοινωνιών αφού με τη χρήση της μηχανής συνέβαλε στην επιτάχυνση της παραγωγής…

Αυτή λοιπόν η θεματική πρόταση δεν δηλώνει απλώς το θέμα της παραγράφου αλλά ξεκινά και την ανάλυση του παραθέματος, μάλιστα και το πρώτο επιχείρημα (αφού με τη χρήση της μηχανής συνέβαλε στην επιτάχυνση της παραγωγής) . Με αυτόν όμως τον τρόπο δημιουργούμε στον αναγνώστη την αίσθηση  ότι το κεντρικό θέμα της παραγράφου είναι η χρήση της μηχανής στην παραγωγή και όχι όπως ήταν η αρχική μας πρόθεση οι θετικές συνέπειες για την οικονομία, από την πρόοδο της τεχνολογίας. Η θεματική πρόταση λοιπόν δεν πρέπει να ξεκινά την ανάλυση του θέματος της παραγράφου.

Για να φτιάξουμε λοιπόν μία άρτια θεματική πρόταση πρέπει να περιλάβουμε σε αυτή τα εξής στοιχεία τα οποία ακόμα και αν κάποιες φορές δεν δηλώνονται σαφώς πρέπει να εννοούνται εύκολα.

Α. Το θέμα ολοκλήρου του κειμένου στο οποίο ανήκει η παράγραφος

Β. Το θέμα της νοηματικής ενότητας του κειμένου στο οποίο ανήκει

Γ. Το θέμα της συγκεκριμένης παραγράφου.

 

Εφαρμογή:  

Ας υποθέσουμε πώς γράφοντας ένα κείμενο με θέμα την ανεργία βρισκόμαστε στη νοηματική ενότητα με θέμα τα αίτια του φαινομένου και θέλουμε να αναλύσουμε σε μία παράγραφο αυτά που αναφέρονται στην οικονομία. Η θεματική περίοδος λοιπόν αυτής της παραγράφου θα περιλάβει όλα αυτά τα στοιχεία και θα πάρει την εξής μορφή:

Η ανεργία (θέμα κειμένου) οφείλεται  (θέμα ενότητας) σε οικονομικά αίτια (θέμα παραγράφου.