Ιστορία γ΄γυμνασίου. Κεφ.3.Ενότητα: 12.

 

Η ωρίμανση της βιομηχανικής επαναστάσεως.

"1750-1780:            Πραγματοποιείται η εκβιομηχάνιση στην Αγγλία.

    1825:                Η πρώτη ατμάμαξα κινείται στη σιδηρογραμμική γραμμή Λίβερπουλ και Μάντσεστερ.

"αρχές του 19^ου αι:  Η εκβιομηχάνιση εξαπλώνεται στα βόρεια και στα ανατολικά της Γαλλίας στο Βέλγιο και στις κάτω χώρες.

   Β΄μισό του 19^ου αι. :  Ο ηλεκτρισμός χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας και ως μέσο φωτισμού: κατασκευάζεται το πρώτο αυτοκίνητο και γίνεται προσπάθεια δημιουργίας του πρώτου αεροπλάνου.

"1880….                    Η επιστημονική έρευνα συνδέεται με τη βιομηχανική πρόοδο, επιτυγχάνεται η κατασκευή τράμ και μετρό.

Κύρια σημεία:

"Η εκβιομηχάνιση ξεκίνησε από την Αγγλία περίπου το 1750- 1780 με κύρια σημεία την εισαγωγή στην παραγωγή νέων τεχνικών μέσων , νέων μορφών ενεργείας, καινοτομιών στη μεταλλουργία και τη συγκέντρωση των εργαζομένων στα εργοστάσια.

"Τ0 19^ο αι. το φαινόμενο αυτό εξαπλώθηκε και στη δυτική ευρώπη και αποτέλεσε την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης.

"Από το 1880 και μετά η βιομηχανική επανάσταση συνδέθηκε με την επιστημονική πρόοδο. Ιδιαίτερα οι εξελίξεις στη χημεία βρίσκουν πολλές εφαρμογές στην παραγωγή δίνοντας ταυτόχρονα τη βιομηχανική πρωτοπορία στη Γερμανία.

"Οι κυριότερες ανακαλύψεις το δεύτερο μισό του 19^ου αι. είναι ο ηλεκτρισμός και ο σιδηρόδρομος (μετέπειτα μετρό και τράμ) το σιδερένιο ατμόπλοιο, το αυτοκίνητο, ο ηλεκτρικός και ασύρματος τηλέγραφος ,  το τηλέφωνο.

" Το πετρέλαιο αρχίζει να γίνεται η σημαντικότερη πηγή ενέργειας.

"Εμφανίζονται το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού ή η οικονομία της ελεύθερης αγοράς και δημιουργούνται τα πρώτα μονοπώλια.

"Εξαιτίας των προβλημάτων του καπιταλισμού γεννάται η ιδέα του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία.

" Το νέο οικονομικό σύστημα ονομάσθηκε οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός ή κεφαλαιοκρατία. Ιδεολογία του ήταν ο οικονομικός φιλελευθερισμός που επέτρεπε στον καθένα να κάνει ό,τι είναι αναγκαίο για να αυξήσει τα κέρδη του και να υπηρετήσει τα συμφέροντά του.

"Η ολοένα και μεγαλύτερη και εκτεταμένη οικονομική αξιοποίηση των επιστημονικών ανακαλύψεων σηματοδότησε την ολοένα και μεγαλύτερη σύνδεση της επιστημονικής έρευνας με τις εκάστοτε ανάγκες της βιομηχανικής επανάστασης και ανάπτυξης. Επιπλέον σήμανε την καθολική αναβάθμιση της κοινωνικής θέσης του επιστήμονα και τη σταδιακή μετατροπή του σε μισθωτό υπάλληλο των βιομηχανιών ενώ παράλληλα αύξησε την ισχύ της εκπαίδευσης.

Βιβλιογραφία:

Έρικ Χόμπσμπάουμ: 1)Η εποχή των αυτοκρατοριών 1875-1914, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2000.

                                   2)Έθνη και εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα. Πρόγραμμα, μύθος, πραγματικότητα», μτφ. Χρυσ. Νάντριτς, εκδ. Καρδαμίτσας, 1994.

                                   3) Η εποχή των άκρων: Ο σύντομος εικοστός αιώνας 1914-1991, εκδ. Θεμέλιο, 1999.

 

Ασκήσεις:

1) Ποιες πτυχές του καπιταλιστικού συστήματος θίγει ο Κάρολος Μάρξ στο παρακάτω απόσπασμα;

«Αυτό που λέει ο Μαρξ αλλοτρίωση της εργασίας ταιριάζει ακριβώς εδώ καθώς διακρίνει τρία είδη αλλοτρίωσης. Καταρχήν αλλάζει η σχέση του εργάτη με το προϊόν εργασίας του, δεν του ανήκει ούτε έχει κάποιο έλεγχο πάνω του, αντίθετα το ιδιοποιείται ο κεφαλαιοκράτης που εκείνος αποφασίζει πως ακριβώς το θέλει, πόση ποσότητα χρειάζεται κλπ. Έτσι η σχέση του παραγωγού με το παραγόμενο προϊόν γίνεται έμμεση, δεν εκφράζει τη δική του δημιουργικότητα και επιθυμία αλλά την επιθυμία κάποιου άλλου που θέλει να το εμπορευθεί προκειμένου να έχει χρηματικό κέρδος. Με αυτόν όμως τον τρόπο ο εργάτης αποξενώνεται από τον ίδιο του τον εαυτό, η εργασία του είναι μονάχα μέσον για να συνεχίσει να ζει, χάνει κάθε πρωτοβουλία και αρχίζει να ομοιάζει όλο και περισσότερο στο ζώο που σέρνει το άροτρο ή σε απλό λειτουργικό γρανάζι κάποιας μηχανής. Η ίδια η συλλογική εργασία χάνει τον κοινωνικό της χαρακτήρα, δεν εκπροσωπείται από «ελεύθερες» σχέσεις μεταξύ ανθρώπων αλλά από έναν καταναγκαστικό καταμερισμό εργασίας έξω και πέρα από την φυσιολογική ανθρώπινη υπόσταση. Ο άμεσος στόχος δε του καταμερισμού αυτού δεν είναι η καλυτέρευση της ζωής των όσων συμμετέχουν στην παραγωγή και στην κοινωνία, αλλά το κέρδος εκείνου που κατέχει το κεφάλαιο, ενώ ο άνθρωπος στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας μετατρέπεται σε εμπόρευμα ή αλλιώς σύμφωνα με τον George Lukacs «το άτομα μετατρέπεται σε πράγμα μέσο της πραγμοποίησης» (Η πραγμοποίηση και η συνείδηση του προλεταριάτου).».

 

2) Πώς κατανοείται εσείς τα οφέλη και τις δυσχέρειες του καπιταλιστικού συστήματος;