φιλολογικός κήπος, χώρος καλλιέργειας του λόγου.

Προτεινόμενο διαγώνισμα στο μάθημα: Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο γ΄γυμνασίου.

Α. Κείμενο.

Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ νῦν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι· τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. Φορτίου δ’ οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον· τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.

(Ενότητα 8, Λυκουργου: Κατά Λεωκράτους).

Β. ερωτήσεις.

Β1α. Ποιος τόπος στο κείμενο ονομάσθηκε: τῶν εὐσεβῶν χῶρον. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Μον.2.

Β1β. Να μεταφράσετε το παρακάτω χωρίο του κειμένου: «Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον· τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.».

Μον.2.

Β2α. Σε ποια ακριβώς φυσική καταστροφή αναφέρεται το κείμενο αυτό;

Μον.2.

Β2β. Ποιο τελικά είναι το επιμύθιο του κειμένου;

Μον.2.

Β3α. Δίδονται οι παρακάτω λέξεις του κειμένου:

ὁρῶντα

Περί ομοήχων λέξεων. Αλλά και άλλων λέξεων.

1. Κυττάζω ή κοιτάζω.

Κύπτω, κυπτάζω. Κυττάζω: κύπτω, ερευνώ, εξετάζω: άρα κυττάζω= εξερευνώ, ερευνώ.

Κοίτη, κοιτάζω: οι στρατιώτες κάθονταν στην κοίτη του ποταμού και ερευνούσαν: άρα κοιτάζω: βλέπω, παρατηρώ.

2.κτίριο ή κτήριο.

Το κτίζω δύσκολα δίδει παράγωγα ως –ιριο, μάλλον σε ιστήριο: φροντίζω=φροντιστήριο.

Άρα μάλλον το κτήριο είναι το σωστό ως ακολούθως: οικέω-ω=οικετήριος οίκος, άρα κτήριος, άρα κτήριο. Το μέρος το οποίο οικείται.

Ανάλυση του κειμένου του Αριστοτέλους (από το φάκελο υλικού ανθρωπιστικού προσανατολισμού γ΄λυκείου):

κείμενο αναφοράς: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Μετὰ τὰ φυσικά, Α 2, 98b12-28 [149 λ.]

1.Το ιστορικό πλαίσιο του κειμένου αυτού.

Ο Αριστοτέλης είναι ο πλήρως λογικός φιλόσοφος, αυτός ο οποίος στηρίζεται στην αισθητική εμπειρία η οποία προσφέρει δύο σημαντικά μεγέθη: την Πολιτεία και την Ηθική. Στο σύνολο του έργου του ξεχώρισε πλήρως το συμπαντικό βασίλειο (γή, πλανήτες, σελήνη κ.λ.π) το φυτικό βασίλειο, το ζωϊκό βασίλειο (εξετάζει διαφορετικά τα βασίλεια αυτά σε σχέση με το ανθρώπινο βασίλειο). Τον ανθρώπινο κόσμο ο Αριστοτέλης τον αποκόπτει από τους λοιπούς εμψύχους και εμβίους κόσμους με όριο διάκρισης: το Λόγο. Για αυτό σε αυτό το απόσπασμα προσφέρει ως αρχή της φιλοσοφίας την απορία και το θαυμασμό, ουσιαστικά λέγει ότι ο Λόγος εξυψώνει τον Άνθρωπο υπέρ όλων των εμβίων όντων, είναι αυτός ο οποίος μέσα από νοητικές και συναισθηματικές παροτρύνσεις ωθεί τον άνθρωπο να προσδιορισθεί σε σχέση με τον εαυτό του, τους άλλους, τον κόσμο, το σύμπαν.

Δεν είναι τυχαία η εποχή κατά την οποία εγράφη αυτό το κείμενο (γενικώς τα Μεταφυσικά): Το πείραμα της νοησιοκρατικής φιλοσοφίας είχε αρκετά επιτύχει στην Αθήνα. Ο Αναξαγόρας και οι Σοφιστές, ο Σωκράτης και οι τραγικοί, ο Περικλής και η πολιτική, είχαν ικανοποιητικά σχηματίσει το έλλογο σύμπαν του Ελληνικού κόσμου μέσα στο οποίο εντάσσεται ο Αριστοτέλης και τα Μεταφυσικά του. Διότι πρέπει να σημειωθεί ως σημαντική παρατήρηση ότι ο θαυμασμός ο οποίος αναφέρεται στο δοθέν κείμενο των Μεταφυσικών είναι ο έλλογος δρόμος των ανθρώπων προκειμένου να εσωτερικοποιήσουν τις ιδέες που απλόχερα προσφέρει το σύμπαν ώστε αυτές οι ιδέες (όπως έκτισαν τον κόσμο του Αγαθού και του υπερσεληνίου και υποσεληνίου κόσμου) να κτίσουν τον ευνομούμενο και εύρυθμο πολιτικό κόσμο των ανθρώπων όπου θα κυριαρχεί η αρμονία της αρετής, η ενδελέχεια του ανθρωπίνου σκοποθετείν, η νοητή και οικουμενική ηθική ένωση των ανθρώπων: ο Αριστοτέλης ουσιαστικά μέσα από το θαυμασμό θεολογεί: προσπαθεί να εύρη μία κοινή ανθρώπινη έννοια η οποία δύναται να ενώσει προνοητικά όλους τους ανθρώπους: διότι όλοι μπορούν να θαυμάσουν: το επόμενο στάδιο είναι το Νοείν: όλοι μπορούν να αποκωδικοποιήσουν το θαυμασμό σε καθολικές έννιοιες, ιδέες, οι οποίες οδηγούν στην ηθική ολοκλήρωση των ανθρώπων.

Ας επιστρέψουμε στην ιστορικότητα της εποχής η οποία εγέννησε τον Αριστοτέλη και τα Μεταφυσικά του. Η Αθήνα λοιπόν διέτρεξε όλο το νοητό και ηθικό δρόμο από τα Ομηρικά έπη (γεννώντας τον Άνθρωπο της δύναμης, της σκέψης, του σκοπού, του νόστου ενάντια στη βύθιση στο χάος της αλογίας (από το Δία και την Αθηνά και τον Ερμή ενάντια στον Ποσειδώνα). Διέτρεξε και τα στάδια του προσωκρατισμού (ο Πλάτων μέσα από τις πολιτειακές τριάδες του μετέτρεψε τον Ήλιο σε νού, τη θάλασσα σε ψυχή, τη γή σε ανθρώπινη μορφή, παράγοντας το λογιστικό (σοφία) το θυμοειδές (ανδρεία) και το επιθυμητικό (σωφροσύνη) ( η ισορροπία όλων αυτών είναι η πλατωνική δικαιοσύνη). Όλα αυτά εγέννησαν τη νοητή φύση του ανθρώπου (επί της πρωτολείας φυσικής ακατέργαστης νοητικώς φύση) την οποία παραλαμβάνει ο Αριστοτέλης και προσπαθεί διά του κινήτρου του θαυμασμού να την προχωρήσει έτι περαιτέρω στο νοητό και ηθικό ταξείδι του ελλόγου και ηθικού ανθρώπου.

Περί της φράσεως του Ξενοφώντος: «…και οι εξόριστοι επανέρχονταν στην Αθήνα, και γκρέμιζαν τα τείχη, με τη συνοδεία των ασμάτων των αυλητρίδων με μεγάλη προθυμία, διότι ενόμιζον ότι εκείνη η ημέρα ήταν η αρχή της ελευθερίας για την Ελλάδα…».

Στο β΄βιβλίο του των Ελληνικών, ο Ξενοφών, Έλλην ιστορικός, και λάτρης του Σπαρτιατικού πολιτεύματος και τρόπου ζωής, αν και Αθηναίος Πολίτης, παραδίδει την παραπάνω φράση. Το ιστορικό πλαίσιο όλων αυτών είναι γνωστό. Έπειτα από τη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς (404 α.κ.χ) οι Σπαρτιάτες εκέρδισαν τον Πελοποννησιακό πόλεμο (ο οποίος ως γνωστόν εξηφάνισε την έννοια και την ύπαρξη της πόλεως κράτους). Οι Αθηναίοι δεν ήθελαν να παραδοθούν στους μισητούς τους αντιπάλους (με τους οποίους χωρίζονταν με χάσμα αβυσσαλέο). Ο Θηραμένης, Αθηναίος ολιγαρχικός, υποδούλωσε τελικά τους Αθηναίους στους Σπαρτιάτες μέσα από τέχνασμα: Πήγε στη Σπάρτη δήθεν για διαπραγματεύσεις με τους Λακεδαιμονίους. Καθυστερούσε όμως επίτηδες, όταν έπειτα από καιρό επέστρεψε στην Αθήνα με παραπλανητικά λόγια και πράξεις, κουρασμένοι και απογοητευμένοι αλλά και εξαθλιωμένοι οι Αθηναίοι, εδέχθησαν τους όρους των Λακεδαιμονίων και παραδόθηκαν σε αυτούς. Άρχιζε η περίοδος των τριάκοντα τυράννων.

Μέσα στους όρους που επέβαλον οι Λακεδαιμόνιοι ήταν και το γκρέμισμα των Αθηναϊκών τειχών τα οποία είχαν κτισθεί (και πάλι με τέχνασμα) από το Θεμιστοκλή. Κατά τη διάρκεια του γκρεμίσματος (από Αθηναίους μάλιστα ολιγαρχικούς οι οποίοι είχαν επιστρέψει από την εξορία όπου τους είχαν εκδιώξει οι Αθηναίοι δημοκρατικοί) όλοι οι παρευρισκόμενοι εφώναζον (με συνοδεία μάλιστα χορού και τραγουδιού) ότι αυτή ήταν ημέρα ελευθερίας για την Ελλάδα.

Μας προβληματίζει η αναφορά των Σπαρτιατών, των συμμάχων τους, και των Αθηναίων ολιγαρχικών στο τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου: ως πολέμου ο οποίος εσήμανε την απαρχή της Ελευθερίας των Ελλήνων. Επίσης άξιον αναφοράς είναι και όσα συνέβησαν ολίγον πρίν στο συνέδριο της Κορίνθου. Εκεί όπου οι νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου (Κορίνθιοι και Θηβαίοι) εζήτησαν την εξαφάνιση των Αθηναίων. Οι Λακεδαιμόνιοι αντέδρασαν στην πρόταση αυτή λέγοντας ότι δεν είναι σωστό και πρέπον να εξαφανισθούν αυτοί οι οποίοι απέκρουσαν τους Πέρσες συνεισφέροντας στην Ελευθερία των Ελλήνων.

Γιατί άραγε εδόθη στον Πελοποννησιακό πόλεμο τέτοιο αξιολογικό πρόσημο ώστε οι Σπαρτιάτες να φαίνονται ως απελευθερωτές των Ελλήνων από τους Αθηναίους; Γιατί οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι επέδειξαν τέτοιο μίσος προς τους Αθηναίους; Τα δεδομένα είναι καταλυτιικά. Όλους αυτούς τους δεδηλωμένους εχθρούς των Αθηναίων δεν φαίνεται να τους άγγιξε ο σημαντικός νοητικός και υλικός πολιτισμός ο οποίος αναπτύχθηκε στο κλεινόν άστυ κατά τον 5^ο αι. Γιατί όμως ο Αναξαγόρειος Νους, ο Παρθενών, τα γλυπτά και τα αγάλματα δεν άγγιξαν τις καρδιές και το Νού των Λακεδαιμονίων και των λοιπών εχθρών των Αθηναίων, αλλά ποτέ δεν έγινε δυνατόν να ιδρυθή υπό τον μέγιστο Αθηναϊκό πολιτισμό του χρυσού αιώνος το περίφημο Πανελλήνιο αγαθό, μία Ελλάδα ενωμένη υπό τον Αθηναϊκό λόγο; Όπως έγινε υπό τον Ελληνικό Λόγο και τον Μεγάλο Αλέξανδρο;

Ας αναφερθούμε και στο περιστατικό με το Φιλοκλή, Αθηναίο στρατηγό, ο οποίος είχε διακηρύξει ότι εάν οι Αθηναίοι επικρατούσαν στους Αιγός ποταμούς, τότε θα απέκοπτε την δεξιά χείρα των ηττημένων, ο Λύσανδρος (Λακεδαιμόνιος ναύαρχος,νικητής του Πελοποννησιακού πολέμου) με φανερή απέχθεια τον εσκότωσε όταν τελικά οι Λακεδαιμόνιοι επικράτησαν στους Αιγός ποταμούς.

Γ΄λυκείου.

Θέμα έκθεσης: Ο δήμος σας διοργανώνει ημερίδα με θέμα “Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος».Σε ομιλία με 300-350 λέξεις που θα εκφωνήσετε ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου σας να εκθέσετε τις απόψεις σας για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί το σχολείο να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός νέου περιβαλλοντικού ήθους των μαθητών και των συνδημοτών σας.

Κυρίες και κύριοι.

Ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου μας θα ήθελα με την ομιλία αυτή και εμείς να συμβάλουμε στην ανάπτυξη ενός εποικοδομητικού προβληματισμού για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και να διατυπώσουμε συγκεκριμένες προτάσεις για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί το σχολείο να συντελέσει στη διαμόρφωση ενός νέου περιβαλλοντικού ήθους μαθητών και δημοτών.

Αν οι μαθητές και οι δημότες αυτής της πόλης, θα έλεγα και οι πολίτες όλης της οικουμένης, δεν ενστερνισθούν νέες αξίες φιλικές προς το φυσικό περιβάλλον, οι οποίες θα λειτουργούν ως γνώμονας στη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, το πρόβλημα θα διαιωνίζεται ως άλυτο και θα επιδεινώνεται. Είναι ανάγκη λοιπόν να αλλάξουμε ολόκληρη την νοοτροπία και την ωφελιμιστική στάση μας απέναντι στη φύση, διότι αυτή ακριβώς είναι η κύρια αιτία της καταστροφής της. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί ασφαλώς και το σχολείο να έχει τη δική του ξεχωριστή συμβολή.

Το σχολείο αναμφίβολα μπορεί να προσφέρει γνώσεις για την αξία κάθε μορφής ζωής στη φύση αλλά και για την άρρηκτη σχέση της ανθρώπινης ζωής με τη φύση. Καλλιεργώντας και αναπτύσσοντας την ενδιάθετη ευαισθησία των νέων έναντι σε κάθε διατάραξη της φυσικής αρμονίας και απέναντι στην ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποφασιστικά μπορεί να βοηθήσει τους νέους να γνωρίσουν θεωρητικά τους λόγους της φυσικής καταστροφής καταγγέλλοντας συγχρόνως τους υπαιτίους αυτής της καταστροφής.

Ιστορικές αναλύσεις: ο κ. Σημίτης.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδος, ο κ. Σημίτης,ανήκει πλέον στη δική του αιωνιότητα και συνέχεια. Εδιάβασα πολλά, πράγματα τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με την ιστορική επιστημονικότητα του κ.Σημίτη. Από την μία πλευρά απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, από την άλλη επαίνους, υπάρχει βέβαια και η μέση κατάσταση. Γι αυτό ο Θουκυδίδης θα ιδρύσει την επιστημονική ιστορία ώστε για κάθε πρόσωπο και γεγονός να υπάρχει μία αντικειμενική αλήθεια, ει δυνατόν.

Ας αντιμετωπίσουμε λοιπόν τον κ.Σημίτη ως ιστορικοί: πώς το εννοούμε αυτό; Όπως διδάσκουμε το μάθημα της Ιστορίας, εμπεριστατωμένα: ας τον συνδέσουμε με έννοιες, ιδέες και αξίες, γεγονότα, αίτια και σκοπούς. Ώστε να αναδείξουμε τον ένα Άνθρωπο με αυτό το όνομα.

Ο κ. Σημίτης λοιπόν ήταν ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Στην πορεία του ΠΑΣΟΚ είτε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου δεν είχε καμμία πνευματική σχέση με τον κ.Σημίτη, είτε ο κ.Σημίτης με το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο κ.Σημίτης ήταν αναφανδόν υπέρ της ευρωπαϊκής ενώσεως, ανήκε λοιπόν σε ένα πολιτικό κόμμα το οποίο εκλεγόταν ως αντιευρωπαϊκό: ακόμα ακούγονται τα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ: ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο. Σε κάθε περίπτωση οι οξυδερκείς πολιτικοί δεν αλλάζουν εύκολα ένα κόμμα το οποίο ευρίσκεται στη δυναμική του 48% (με παλινδρομήσεις): όμως ο κ. Σημίτης ήταν το άλλο ΠΑΣΟΚ, αυτό το οποίο είχε ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς: Ανέλαβε πρωθυπουργός το 1996 σε ένα κόμμα αντιευρωπαϊκό το οποίο το μετέτρεψε σε ευρωπαϊκό. Το ζητούμενο είναι ένα: γιατί έπρεπε το ΠΑΣΟΚ να καταστή φιλοευρωπαϊκό κόμμα 15 χρόνια έπειτα από την αναρρίχησή του στην εξουσία; Ο πακτωλός των ευρωπαϊκών χρημάτων από το 1981 που επενδύθηκε; Ανέπτυξε η Ελλάδα βιομηχανία κ.λ.π. Ο κ. Σημίτης μπορούσε να αναπληρώσει ολο αυτό; Η απάντηση είναι δεδομένη: όχι: ήταν αργά για πραγματική μεταβιομηχανική ανάπτυξη, ήταν αργά η Ελλάς να καταστή ένα μεταβιομηχανικό σύγχρονο κράτος όπως η Αμερική και η Βρεττανία. Άρα ο εκσυγρχρονισμός του κ.Σημίτη έγκειται στο ότι έπρεπε να παραδεχθεί επιτέλους την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδος. Σε απλά πράγματα: όπως ήταν οι αλλαγές σε οικονομία, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, σε ψηφιακές παροχές, σε δημοσιονομική και φορολογική πολιτική, σε σύγχρονο πολιτικό πνεύμα, στην πλήρη ευθυγράμμιση με τις ευρωπαϊκές ντιρεκτίβες. Ουσιαστικά όμως σε κάτι άλλο.

Διαβάσαμε πολλά για τον κ.Σημίτη. Η Ιστορία όμως γράφεται με σύνδεση εννοιών και πράξεων: ο κ.Σημίτης έδρασε με βάση τις υπάρχουσες ευρωπαϊκές συνθήκες της Λισσαβώνας, του Ελσίνκι κ.λ.π. Η Ευρώπη επειγόταν για πραγματική ένωση, η πολιτική είχε αποτύχει, σύνταγμα κοινό δεν ψηφιζόταν, έπρεπε οπωσδήποτε να υπάρξει οικονομική σύμπλευση: εάν διαβάσει κανείς τη συνθήκη του Ελσίνκι του 1999 θα καταλάβει ότι η Ελληνική οικονομία όπως και το Ελληνικό κράτος έπρεπε να απορροφηθεί από την ευρώπη, ώστε να παραχθεί ένα νόμισμα, μία οικονομία, ένα ευρωπαϊκό κράτος, προκειμένου η ευρώπη να συνεχίσει να επεκτείνεται προς τα δυτικά βαλκάνια (Κροατία κ.λ.π): ο κ.Σημίτης ανέλαβε λοιπόν να υποτάξει την Ελληνική οικονομία στην ευρωπαϊκή: για αυτό υπήρξε η ΟΝΕ, το θέμα του χρηματιστηρίου (όπου μαζεύθηκε όλο το χρήμα του Ελληνικού λαού (διότι δεν χάνεται το χρήμα) συσσωρεύθηκε σε τράπεζες και επέστρεψε στους Έλληνες υπό μορφή δανείων, εν τέλει η Ελλάδα απορροφήθηκε από την ευρωπαϊκή οικονομία και το ευρώ επιτέλους σήμανε την μία ευρώπη (κάτι που κανένα κοινό σύνταγμα δεν κατάφερε( ο ιστορικός του μέλλοντος θα παρατηρήσει ότι πώς είναι δυνατόν η ευρώπη να είναι κοινή πολιτεία με κοινό νόμισμα χωρίς κοινό σύνταγμα).

Ο Ξενοφών Γιαταγάνας, έγκριτος οικονομολόγος με ευρωπαϊκά αξιώματα, γράφει (200 χρόνια Ελληνική οικονομία) ότι όταν το 1987 έγινε το περίφημο σκάνδαλο του καλαμποκιού, και είπαν στον Ανδρέα Παπανδρέου (πρωθυπουργό) να αποσύρει τους πρωταιτίους, να πληρώσει ένα πρόστιμο (350 εκ.δραχμές) και να κλείσει το θέμα σε σχέση με την ευρώπη, εκείνος είπε ότι δεν δίδουμε τους δικούς μας σε ευρωπαίους ξένους: το αποτέλεσμα γνωστό: οι πρωταίτιοι μπήκαν στη φυλακή, και η Ελλάς πλήρωσε 4πλάσιο πρόστιμο. Ο κ.Σημίτης έπρεπε να παρουσιάσει το φιλοευρωπαϊκό ΠΑΣΟΚ. Το παρουσίασε τηρώντας το Ελσίνκι και άλλες ευρωπαϊκές συμφωνίες οι οποίες όμως ήθελαν τα χρήματα των Εθνών Κρατών μελών να ευθυγραμμίζονται με την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική: η συνέπεια είναι γνωστή: σταδιακά συσσωρεύθηκε το Ελληνικό χρήμα, μετά το χρηματιστήριο συσσωρεύθηκε, οι τράπεζες συνέλεξαν τον Ελληνικό πλούτο, το Ελληνικό χρήμα δηλώθηκε ως ηλεγμένο για να εισέλθει η Ελλάδα στην ΟΝΕ. Αναφέρεται στο παραπάνω βιβλίο περιστατικό όπου Αμερικανός πρέσβης έπνεε μένεα εναντίον αυτών που έθεσαν την Ελλάδα, τη φτωχή Ελλάδα εντός Ευρωπαϊκής ένωσης: ο κ.Σημίτης αναμφίβολα δεν μπορούσε να κάνει την Ελλάδα βιομηχανική δυνατή: μπορούσε όμως την οικονομία των Ελλήνων να την παραδώσει στο κοινό ευρωπαίκό ταμείο για τα περαιτέρω, με βάση τις συνθήκες Λισσαβώνας, Ελσίνκι, κ.λ.π.

Προτεινόμενο διαγώνισμα, α΄γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση. Ομήρου Οδύσσεια.

Προτεινόμενο διαγώνισμα, α΄γυμνασίου.

Μάθημα: Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση.

Ομήρου Οδύσσεια.

Κείμενο:(5^η ενότητα, α 361-395).

«Τους τραγουδούσε ο φημισμένος αοιδός,

κι εκείνοι καθισμένοι τον ακούν με τη σιωπή τους·

των Αχαιών τον νόστο τραγουδούσε, πικρόν

όπως τον όρισε τον γυρισμό τους απ’ την Τροία η Αθηνά Παλλάδα.

Τότε από το υπερώο ψηλά συνάκουσε το θείο τραγούδι,

και την άγγιξε, του Ικαρίου η κόρη, η Πηνελόπη, σκεφτική και φρόνιμη

από τον θάλαμό της κατεβαίνει την ψηλή του σκάλα

δεν ήταν μόνη, τη συνόδευαν οι δυο της βάγιες.

Kι όταν κοντά με τους μνηστήρες βρέθηκε, η θεία γυναίκα,

στήθηκε στην κολόνα εκείνη που κρατεί στερεή τη στέγη,

τη λαμπερή μαντίλα της τραβώντας γύρω στα μάγουλά της. Κι ενώ πιστές οι ακόλουθες, δεξιά κι αριστερά, της παραστέκουν, εκείνη δακρυσμένη μίλησε στον θεϊκό αοιδό:

«Φήμιε, το ξέρεις πως μπορείς να θέλγεις τους θνητούς

και μ’ άλλα κατορθώματα μεγάλα, ανθρώπων και θεών,

των αοιδών τα γνώριμα τραγούδια· ένα απ’ αυτά παρακαθήμενος τραγούδησε,

κι αυτοί ας πίνουν το κρασί τους σιωπηλοί·

ετούτο μόνο το τραγούδι μην το συνεχίσεις, θλιβερό κι αβάστακτο· σπαράζει την καρδιά μου μες στα στήθη, αφότου με κατοίκησε πένθος μεγάλο κι αλησμόνητο.

Tέτοιο το πρόσωπο που εγώ ποθώ,

και συνεχώς τη μνήμη μου πληγώνει η μορφή του αντρός μου, με δόξα απέραντη, απλωμένη στην Eλλάδα και μέσα στο Άργος. »

Tης αντιμίλησε όμως ο γνωστικός Tηλέμαχος:

«Mητέρα μου, πώς θέλεις ν’ αρνηθείς στον τιμημένο μας αοιδό

χαρά να δίνει μ’ ό,τι βάζει ο νους του;

Διδάσκοντας την Ιστορία στην α΄γυμνασίου.

Αφσιρετικά και ολοκληρωτικά εννοιολογικά εάν αντικρύσουμε και αντιμετωπίσουμε τη γένεση του Μινωϊκού, Κυκλαδικού, Μυκηναϊκού πολιτισμού, στο πέρασμα στη γεωμετρική εποχή, θα συμπεράνουμε ότι οι άνθρωποι εθέλησαν να δημιουργήσουν το δικό τους χώρο σε δικό τους χρόνο. Η προαιώνια γένεση θεών σηματοδότησε το ότι προσδιορίσθηκαν στο θέμα της κίνησης των συμπαντικών δυνάμεων.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: ποιο μέγεθος γεννήθηκε πρώτο: οι θεοί ή τα επίγεια βασίλεια των Κυκλαδιτών, Μινωϊτών, Μυκηναίων; Μάλλον η σειρά ξεκίνησε από τον Ουρανό και αυτό είναι πράγματι μία σημαντική διαπίστωση: μέσα από τη μυθολογία, τον ερμητισμό, τον ορφισμό, το διονυσιασμό, τα απολεσθέντα έπη, οι άνθρωποι άρχισαν να ζούν σε σχέση με συγκεκριμένες συμπαντικές δυνάμεις τις οποίες ωνόμασαν θεούς διότι απλά εθέλησαν να τις θεώνται, βλέπουν, σε ένα νοητό συμπαντικό κύκλο τον οποίο γρήγορα ταυτοποίησαν ώς το κομμάτι του ουρανίου σύμπαντος μέσα στο οποίο θα μπορούσαν να κινηθούν: δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι πολιτισμοί προσδιορίσθηκαν σε σχέση με θεούς. Τι πραγματικά αντιπροσωπεύουν οι θεοί και γιατί είναι οι θεοί ώς κράτος συμπαντικό το οποίο εγέννησε το ανθρώπινο βασίλειο (Κυκλαδιτών, Μινωϊτών, Μυκηναίων): πόσο σημαντικό είναι ότι στη μυθολογία πρώτα υπήρξαν ο Ουρανός και η Γή, ο Κρόνος και η Ρέα, οι λοιποί θεοί, και έπειτα τα βασίλεια των Μυκηναίων, των Κυκλαδιτών, των Μινωϊτών;

Η ταξιθέτηση των συμπαντικών δυνάμεων υπό τη μορφή των θεών σημαίνει ότι οι άνθρωποι της γεωμετρικής εποχής ταξιθέτησαν το χώρο τους και το χρόνο τους από τον ουρανό προς τη γή, ώρισαν ότι πρέπει να είναι δυνατοί (Δίας) Σοφοί (Αθηνά) να ρέουν και να κινούνται (Ήρα): πράγματι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά τα βλέπουμε στη δύναμη των Μινωϊτών, στην εξυπνάδα των Κυκλαδιτών στην προσπάθεια των Μυκηναίων να κυριαρχήσουν στο χώρο και χρόνο. Άρα η κίνηση των ανθρώπων ξεκίνησε από τη θεωρία της δύναμης του ουρανού προς την ενέργεια της πράξης επί της γής: άρα πολιτισμός είναι ο τρόπος προσαρμογής της θεωρίας της δύναμης στην ενέργεια της πράξης: ο Μυκηναίος ομοιάζει στη δύναμη του ουρανίου Διός και έπειτα διά αυτής της δυνάμεως ζεί και πράττει στη γή: όλο αυτό τον καλλιεργεί και είναι ο πολιτισμός και η γένεση της πολιτιστικής ιστορίας, ότι ο άνθρωπος δεν κινείται με βάση την άμεση αισθητηριακή αντίληψη αλλά με βάση τη θεωρία την οποία το μυαλό του συλλαμβάνει εκ του σύμπαντος που του ανήκει και έπειτα προσαρμόζοντας όλη αυτή τη θεωρία επί της γηϊνης πράξεως του Βασιλείου, της Πόλεως κράτους, της αυτοκρατορίας κ.λ.π.

Η καταγωγή του χριστιανισμού.

Ο χριστιανισμός αποτελεί την κορύφωση , νοησιοκρατική κορύφωση, μιάς πολύ συγκεκριμένης νοησιοκρατικής διαδικασίας, η οποία ξεκίνησε από την Ορφική αποτύπωση του Ηλίου, ως κορυφαίας Οντολογικής στιγμής του κόσμου μας και ολοκληρώθηκε στην μεταΣωκρατική Ηθική του Στωϊκισμού και του Επικουρισμού. Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να καταλάβουμε ότι χωρίς τον Ορφικό θαυμασμό προς τον Ήλιο και την νοησιοκρατικότητα του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους αλλά και την ηθική μετάπλαση αυτών στους Στωϊκούς και Επικουρείους ο χριστιανισμός ώς νοησιοκρατικό κίνημα δεν θα είχε εμφανισθεί στα ανθρώπινα δρώμενα και πεπραγμένα. Εάν συνεχίσουμε λοιπόν να θεωρούμε ότι ο χριστιανισμός είναι μία εξ΄αποκαλύψεως θρησκεία επειδή ο Θεός ωμίλησε στους ανθρώπους και απεκαλύφθη στους ανθρώπους τότε θα πρέπει να εξηγήσουμε πώς ο θεός ωμίλησε και απεκαλύφθη σε κάποιους (Μωϋσής κ.λ.π) και όχι σε όλο το ποίμνιο. Ενώ ως νοησιοκρατική ανθρωπίνη διαδικασία ώς πνευματικό και ηθικό γεγονός εγνώσθη από το σύνολο των ανθρώπων.

Ο χριστιανισμός δεν είναι υπερκοσμική θρησκεία ούτε υπερσυμπαντική θρησκεία. Είναι θρησκεία η οποία κλείνεται στον κόσμο ανάμεσα στον Ήλιο και στους ανθρώπους: δεν αγαπά το Έρεβος και το Σκότος, και μας θυμίζει τον Ησίοδο ο οποίος στα διδακτικά του έπη ξεκινά την αγάπη επίσης των ανθρώπων για τον Ήλιο, τον Έρωτα, το Φώς, την Ημέρα και την Χαρά. Ο Χριστιανισμός αποτελεί κορύφωση της προσπαθείας των ανθρώπων να απεξαρτηθούν από το Χάος, το Σκότος, το Άγνωστο, το Έρεβος και να κλεισθούν στον κόσμο του Ηλίου. Ώστε να ξεκινούν τη ζωή τους από τον Ήλιο και να ζούν με το Φώς και τη συνέχεια του Φωτός: ο Χριστιανισμός αποτελεί κορύφωση της αγάπης των ανθρώπων για το Φανερό, το Ήμαρ, τη φαεινόν ώστε ο άνθρωπος να δημιουργήσει την Ηλιακή δική του συνέχεια.

Ο χριστιανισμός (όπως ο Οδυσσέας) δεν αγαπά τον Ποσειδώνα, δεν αγαπά τη βύθιση στον Ωκεανό του χάους και της υπερκοσμικής συνεχείας. Όπως ο Οδυσσέας γνωρίζει την Ιθάκη του (Βασιλεία των Ουρανών) και επιθυμεί της επιστροφής εκεί. Είναι η αποθέωση και τελείωση του Ομηρικού κύκλου αλλά όχι επί του Θείου Οδυσσέως αλλά επί των μαζών οι οποίες ελεγχόμενες από τη λατρεία του θεού ακολουθούν πειθηνίως και χωρίς να υποστούν τη φώτιση του Οδυσσέως το νόστο της Βασιλείας του θεού: αλλά είναι ο χριστιανισμός στον μεταρωμαϊκό οικουμενικό κόσμο ο αυθαίρετος νόστος ώστε όλοι οι άνθρωποι ελεγχόμενοι να απολέσουν τον ατομικό τους χαοτικό νόστο και να δεθούν με τον κοινό ένθεο νόστο της Βασιλείας του Θεού: αυτός ο νόστος διαφέρει από το Νόστο του Οδυσσέως αν και αποτελεί μίμησή του: στην Ιθάκη φθάνει μόνον ο Βασιλεύς της Ιθάκης ώς Βασιλεύς ενώ στη Βασιλεία του θεού φθάνουν όλοι οι χριστιανοί ώς δούλοι θεού.

Όπως ο Οδυσσέας ο χριστιανισμός αγαπά τη Σοφία (Αθηνά) δύναμη βουλήσεως (Δία) και την Πληροφορία προς το πλήρωμα (Ερμή): όμως ενώ ο Όμηρος τα μεταφέρει όλα αυτά ώς Ποιητής μέσα από το χαοτική Μούσα της μνημοσύνης και του Διός, ο χριστιανισμός μιμείται τις συμπαντικές δυνάμεις αφού πρώτα τις έχει συνδέσει με τον αόρατο και αΐδιο θεό: ενώ ο Όμηρος επικοινωνεί με τη Μούσα ο Χριστιανισμός απομακρύνει τους ανθρώπους από το θεό και φέρει ανάμεσα σε αυτόν και τους ανθρώπους τους αγίους ώστε να καταστούν οι ανθρώπινες κλίμακες προς το θεό: όμως η σοφία η δύναμη και η πληροφορία είναι οδυσσεϊκώς ίδιες άσχέτως του ότι συνδέονται με το θεό: άρα ο χριστιανισμός παραχαράσσοντας τους προπάτορές του αντικατέστησε το σύμπαν, τη Μούσα, τις συμπαντικές δυνάμεις με το θεό ο οποίος σταδιακά ώς Πρόσωπο ήλεγξε τους ανθρώπους και τις ζωές τους ενώ το σύμπαν δεν ελέγχει ζωές αλλά οντολογικώς τις απελευθερώνει.

Ο Ορφικός Ήλιος (καθαρά ανατολική δοξασία η οποία δεν έχει καμμία σχέση με το διονυσιακό προγήϊνο Ελληνισμό ο οποίος ορθώτατα διέκρινε το Φώς ώς δύναμη συνεχείας (φώς είναι η Σεμέλη φέρουσα το Διόνυσο από τη Σελήνη στη Γή διά του Διός και όχι ο Ήλιος ο οποίος απλά μορφοποίησε αυτή την προϋπάρχουσα οδό) δεν άργησε να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από το χριστιανισμό και τους Πατέρες του. Ας είπωμεν και πάλι ότι Φώς εκ του Φαίνομαι δεν είναι τον Οντολογικό Ελληνισμό ο Ήλιος αλλά η Πορεία προς τη συμπαντική συνέχεια: για αυτό συμβολικά ο Όμηρος αποδίδει το ήμος δεν ηριγένεια εφάνη ροδοδάκτυλος Ηώς ώστε να συνδυάσει το Φώς με την Πορεία του Οδυσσέως ονομάζοντας τον Οδυσσέα ατρεκή, άτρεμο της πορείας του: Φώς είναι η οδός συνεχείας όταν αυτή απεδόθη στον Ήλιο ταυτίσθηκε με το Φώς ώς όραση στιγμής: αυτό το Ορφικό Φώς εκμεταλλεύθηκε πανεξυπνα ο χριστιανισμός: διότι ενώ ο Αναξίμανδρος αρνήθηκε το αυτοφυές φώς στον Ήλιο και είπε ορθώς ότι αντανακλά την οντολογική συνέχεια, ενώ οι Προπάτορες Έλληνες αρνήθηκαν τη θεοποίηση του Ηλίου διότι δεν υπάρχει Ήλιος αλλά οδός συνεχείας η οποία ώς Φώς απεδόθη λανθασμένα στον Ήλιο (βλέπουμε την συνέχειά μας και χωρίς τον Ήλιο) οι Ορφικοί αποθέωσαν τον Ήλιο, ο Πλάτων τον νοητικοποίησε και οι άνθρωποι δέθηκαν με τον ήλιο όχι ώς οδό συνεχείας αλλά ως πηγή φωτός: δεν ήταν δύσκολο για τους χριστιανούς πατέρες να συνδέσουν την ανάγκη των ανθρώπων να δέχονται φώς από πηγή (ώς υλικό σώμα νοείται το φώς) με τη νοητή πηγή φωτός του χριστιανού θεού: διότι οι άνθρωποι δεν θυμούνται ότι φώς είναι η ατομική φανερωτική συνέχειά τους αλλά θεωρούν ότι φώς είναι ό,τι βοηθεί τους οφθαλμούς: ουδεμία σχέση αλλά ο χριστιανισμός εκμεταλλεύθηκεκ άψογα αυτή την έννοια του φωτός (ονομάζοντας τον Ιησού πηγή φωτός χωρίς όμως να αποσυνδεθεί και από το ότι είναι και η οδός της ζωής (διότι το φώς είναι οδός όπως είπαμε).

Διδάσκοντας στο γυμνάσιο τη βιομηχανική επανάσταση.

Το κεφάλαιο της βιομηχανικής επανάστασης στηρίζεται στην ανθρώπινη επινοητικότητα. Αναμφισβήτητα. Θα πρέπει όμως να προσεχθεί το γεγονός ότι δεν είναι τυχαίο το χρονικό σημείο εκδήλωσής του: ο 17^ος αι.κ.ε είναι αιώνας τοκετού σημαντικών εξελίξεων οι οποίες είχαν γνωρίσει κύηση αιώνων.

1.Ο άνθρωπος της βιομηχανικής επανάστασης.

Το υποκείμενο της βιομηχανικής επανάστασης προέρχεται από τα σπλάχνα της χριστιανικής θέασης του θεανθρώπου. Ο Ιησούς, ως ενυπόστατο, ως ο θεός ο οποίος έγινε άνθρωπος, επέτυχε κάτι το πολύ σημαντικό: έπαυσε ή τουλάχιστον ηρέμησε το μεταφυσικό ζόφο του ανθρώπου: τώρα πλέον δεν είναι σημαντικό το άγνωστο του ουρανού ή της υπέρ την φύσιν διάστασης, διότι ο θεός ενεφανίσθη ως Άνθρωπος και ο μεταφυσικός ζόφος ηρέμησε: οι άνθρωποι θεώρησαν ότι μιμούμενοι τον Ιησού θα οδηγηθούν στην ασφαλή Βασιλεία του Θεού, άρα δεν χρειάζεται να διακατέχονται από το μεταφυσικό φόβο του αγνώστου.

Η συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι σημαντική: ο άνθρωπος για πρώτη φορά στην επίσημη ιστορία απέκτησε οριζόντια πορεία: θεώρησε ότι σημαντική είναι η φύση ως φαινομενικότητα προσώπων και πραγμάτων. Όμως συνέβη και κάτι άλλο σημαντικό: χριστιανικό κατάλοιπο: αφ΄ής στιγμής η βασιλεία του θεού θεωρήθηκε σημαντικοτέρα της φύσεως (κάτι αδιανόητο στον Ελληνικό κοσμοθεωρητισμό) η φύση πλέον σταμάτησε να είναι η οικία του ανθρώπου: ο άνθρωπος βλέπει ως οικία του τη βασιλεία του θεού: η φύση τώρα γίγνεται σύνολο δυνάμεων και ενεργειών: πρέπει οπωσδήποτε να τις γνωρίσει ώστε να τις ταξινομήσει σε μηχανή, σε επιστήμη, σε τεχνολογία, σε εξουσιαστική εξέλιξη. Άρα ο άνθρωπος ο οποίος εδημιούργησε τη βιομηχανική επανάσταση είναι ο χριστιανός άνθρωπος ο οποίος ικανοποιώντας το μεταφυσικό του ζόφο εστράφη στην πνευματική και αξιακή κατάκτηση της γής. Πίσω λοιπόν από τη βιομηχανική επανάσταση δεν κρύπτεται μόνον η ευνοϊκή εξέλιξη αλλά και η κατακτητική διάθεση του ανθρώπου έναντι του φυσικού περιβάλλοντος: επιτελείται επίσης και μία άλλη αξιακή επανάσταση χάριν αυτού: όπως ο θεός κυριαρχεί στον ουρανό ήλθε ή ώρα ο άνθρωπος να κυριαρχήσει στη γή.

2. Ο αργός θάνατος του θεού ως αιτία της βιομηχανικής επανάστασης.

Η βυζαντινή ορθοδοξία αποθέωσε την αρμονία ανάμεσα στα δύο πρόσωπα του Ιησού. Με αυτόν τον τρόπο, με το να θεωρεί τον Ιησού εξίσου άνθρωπο και θεό, διαφύλατε την αρμονία του τεραστίου αυτοκρατορικού κράτους: ο αυτοκράτωρ ήταν ελέω θεού σε ίση αξία με τον Ιησού. Η μεταφορά του χριστιανισμού στη δύση άλλαξε τον Άνθρωπο, τον Πολίτη, την πολιτεία, διότι αφ΄ενός μέν οι βαρβαρικές παγανιστικές καταβολές των δυτικών δεν βοηθούσαν να γίνει αποδεκτός ο αρμονικός βυζαντινός χριστιανισμός: οι βάρβαροι γότθοι κ.λ.π. οι οποίοι θα εξελιχθούν σε ευρωπαίους πολίτες δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι ο Ήλιος μετηλλαγμένος σε χριστιανικό θεό θα ήταν όμοιος τω ανθρώπω.

Διδάσκοντας τα Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο. Γ΄γυμνασίου.

Διδάσκοντας τα Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο.

Γ΄γυμνασίου.

Θυσία για την πατρίδα

Α. Κείμενο Σε περιόδους πολέμου οι Αθηναίοι πραγματοποιούσαν με δημόσια δαπάνη μεγαλοπρεπή τελετή προς τιμήν των νεκρών πολεμιστών. Επιστέγασμα της τελετής αυτής αποτελούσε η εκφώνηση του Ἐπιταφίου λόγου από επιφανή άνδρα της πόλης. Το απόσπασμα που θα μελετήσετε προέρχεται από τον \Επιτάφιο –που, πιθανόν, συντέθηκε από τον Λυσία– προς τιμήν των νεκρών του Κορινθιακού πολέμου.

Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι, οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες οὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον. Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ, καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι, οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον, ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81

Β. Διδακτική πορεία.

Β1. Δίδεται το ιστορικό πλαίσιο.

Β2. Εμβάθυνση στην έννοια του Επι-ταφίου.

Ο Επιτάφιος αποτελεί μία καθαρά πνευματική σύλληψη η οποία βεβαίως κατευθύνεται προς την αξιακή πλήρωση (έπαινος μίμησης των νεκρών): πρώτα οι Άνθρωποι θεώρησαν ότι μέρος του Ανθρώπου είναι Αθάνατο (άφθαρτο) και έπειτα προχώρησαν προς την υλοποίηση των αναλόγων λόγων. Άρα πρώτα γεννήθηκε η εννοιακή αθανασία των Ανθρώπων, ο Άνθρωπος ως Έννοια η οποία επιβιώνει του Χρόνου και μεταφέρει παιδευτικά αγαθά και αξίες (συνέπεια λόγων και πράξεων) και έπειτα εγράφησαν οι Επιτάφιοι: άρα ο Επιτάφιος αποτελεί την επιτομή : ο Άνθρωπος ως Έννοια είναι αθάνατος και μεταφέρεται ως ιδέες και αξίες στο Χρόνο: θα πρέπει λοιπόν να παραλληλίσουμε τον Επιτάφιο ως Έννοια με την Τέχνη (Παρθενών): εμφωλεύει και σοβεί η προσπάθεια των Ελλήνων να επιβληθούν του Χρόνου, ο Άνθρωπος να νικά τον πανδαμάτορα Χρόνο: άρα ο Επιτάφιος νικά τη λήθη του χρόνου, μεταφέρει τον Άνθρωπο ως έννοια υπέρ τον Χρόνον και διαμορφώνει την καινή ανθρωπίνη φύση πέρα από τους περιορισμούς του χωροχρόνου, ο Επιτάφιος ενώνει ανθρώπους ανάμεσα στις διαστάσεις του θανάτου και της ζωής, ουσιαστικά γεφυρώνει το χάσμα ζωής και θανάτου διότι αποκαθιστά τη ζωή ως ενιαίο μέγεθος: ο Άνθρωπος δεν πεθαίνει αλλά ζεί ως Ανάμνηση, Γνώση, Μίμηση, Πράξη: αυτές οι τέσσαρες νοητικές και αξιακές κατηγορίες (οι οποίες αποτελούν την προμετωπίδα της Πλατωνικής φιλοσοφίας όχι τυχαία) αποκαθιστούν τον αιώνιο Άνθρωπο της Εννοίας της μίμησης ιδεών και αξιών.

Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου.

Ξενοφώντος Ελληνικά, παρ: 20-21.

Κριτική επί τω λόγω του Κλεοκρίτου.

Αφόρμηση: Στους συγκεντρωθέντες ολιγαρχικούς ,μετά τη νίκη των δημοκρατικών, ωμίλησε ο Κλεόκριτος, ο κήρυκας των μυστών, και εξέφρασε την μεγάλη του απορία: γιατί αυτοί εκδιώκουν και θέλουν να σκοτώσουν τους δημοκρατικούς.

Επιχειρήματα του Κλεοκρίτου:

1.Οι δημοκρατικοί κανένα κακό σε αυτούς δεν έχουν διαπράξει.

2.Υπάρχουν κοινοί δεσμοί , κοινές εκδηλώσεις , συμμετοχή σε κοινές ιεροτελεστίες, θυσίες και εορτές.

3. Έχουν όλοι από κοινού υπάρξει συγχορευτές, συμμαθητές και συστρατιώτες.

4. Οι δημοκρατικοί μαζί με τους ολιγαρχικούς έχουν λάβει μέρος σε ναυμαχίες και μάχες για την κοινή ελευθερία.

5.Ο κοινός εχθρός είναι οι τριάκοντα, άρα θέτοντας την Πατρίδα και τους νόμους, τους θεούς και τους κοινούς δεσμούς υπεράνω όλων, θα πρέπει οι ολιγαρχικοί και οι δημοκρατικοί να αποκαταστήσουν και πάλι το κύρος της Αθήνας.

1^η Παρατήρηση.

Οι Αθηναίοι ανέπτυξαν τη νοησιοκρατική φιλοσοφία. Από τη στιγμή κατά την οποία άρχισαν να βλέπουν τα πάντα μέσω του Νοός, μετήλλαξαν το Σύμπαν σε ιδέες και αξίες. Ένα σπουδαίο παρακλάδι της φιλοσοφίας τους είναι και η Πολιτική. Πρώτα ο άνθρωπος κατανοεί την κίνηση του Σύμπαντος και έπειτα προσπαθώντας να μιμηθεί την κίνηση των κοσμικών δυνάμεων τις μεταφέρει στον δικό του κόσμο παράγοντας την Πόλη και τον Πολίτη κατά προτύπωση του Σύμπαντος και των δυνάμεών του.

Όταν λοιπόν οι προσωκρατικοί και νοησιοκρατικοί φιλόσοφοι (Αναξαγόρας, Ξενοφάνης κ.α) συζήτησαν για την παντοκρατορία του Νοός, έθεσαν έναν μεγάλο πειρασμό: ο ανθρώπινος Νούς, όπως ο Θείος Νούς δημιουργεί την Πόλη του Κόσμου, ο ανθρώπινος Νούς δημιουργεί την Πόλη των Πολιτών. Άρα η Πολιτική είναι παρακλάδι της νόησης του Κόσμου, ο Πολίτης είναι συνέχεια των κοσμικών δυνάμεων.

Οι Αθηναίοι το εγνώριζαν πολύ καλά αυτό: ο Πελοποννησιακός πόλεμος απέδειξε ότι δύσκολα η συμπαντική χαότητα θα περικλεισθεί σε νοητικές και ηθικές αρχές. Έπρεπε όμως να συμβεί αυτό. Σταδιακά στην Αθήνα επεκράτησαν οι Σοφιστές και ο Σωκράτης, η υποκειμενικότητα και η αντικειμενικότητα. Ο Πρωταγόρειος Άνθρωπος διίσταται του Σωκρατικού ανθρώπου: ο άνθρωπος είναι μέτρο του παντός (Πρωταγόρας) ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίσει το αντικειμενικό καλό (Σωκράτης).

Ο κοινός παρονομαστής, η Γνώση, ως εκτύλιξη ιδεών και αξιών, έφερε την Δημοκρατία. Επειδή όμως όλα στη φιλοσοφία έχουν λόγο και αντίλογο, η Δημοκρατία είχε ως αντίθετό της την Ολιγαρχία.

Γιατί η θρησκευτική συνείδηση γεννά την ταξική συνείδηση;

Όταν οι Σοφιστές συζήτησαν για τη διαφορετικότητα ανάμεσα στη Φύση και στο Νόμο, στην Πόλη, ίσως είχαν καταλάβει ότι μέσα στην Πολιτική ζωή των ανθρώπων θα προκύψει κάτι το οποίο είναι άγνωστο στη Φύση: ο εννοιακός και αξιακός διαχωρισμός των όντων με βάση σκέψεις και προνόμια οικονομικής, θρησκευτικής, πολιτικής, καθημερινής σημασίας. Η Φύσις δεν διαχωρίζει τα όντα, κατανέμει τον τρόπο πορείας του κάθε ενός με βάση τις ικανότητές του και τις ανάγκες του. Η Πόλις ως οργανωμένη πνευματική και ηθική ζωή διαχωρίζει τους ανθρώπους, διότι η Πόλις στηρίζεται σε ιδέες και ήθος, παραμέτρους οντολογικά αστήρικτες, προϊόντα του ανθρωπίνου μυαλού, οι οποίες αυτές παραμέτρους διαχωρίζουν τους ανθρώπους: οι θρησκευτικές ιδέες δημιουργούν τις τάξεις των προνομιούχων πιστών και των κακών απίστων, οι πολιτικές ιδέες δημιουργούν τις τάξεις των προνομιούχων «δικών μας ανθρώπων» και των πολιτικών αντιπάλων, οι οικονομικές ιδέες και πρακτικές διαχωρίζουν τους ανθρώπους με βάση το εισόδημα και άλλα σε πλουσίους και φτωχούς.

Ο λέων δεν νοιώθει μέσα στο φυσικό περιβάλλον ότι ανήκει σε άλλη τάξη από το φίδι: νοιώθει ότι έχει άλλες δυνάμεις και άλλες ανάγκες, όπως και ο όφις. Επίσης: η φύσις δεν διαχωρίζει αλλά κατανέμει ώστε όλες οι δυνάμεις και ενέργειες να ικανοποιηθούν: απόδειξη ότι όλα είναι καλά αποτελεί το ότι κανείς λέων δεν μπορεί να γίνει όφις και το αντίστροφο. Βέβαια στην Φύση επικρατεί η Οντολογική σειρά της διαδοχής δυνάμεων χωρίς τη μεσολάβηση του ανθρωπίνου μυαλού το οποίο είναι λάτρης των διαχωρίσεων, όπως εξάλλου θα ιδούμε και θα διαπιστώσουμε.

Στην πλείονα λοιπόν οντολογική «λογική» της Φύσεως δεν υπάρχει η έννοια της τάξεως και της διαχωρίσεως αλλά η έννοια της κατανομής και της συνεχείας. Ίσως αυτό συνεχίζει στην ανθρωπίνη κοινωνία επί παγανιστικής εποχής ή σε εποχές όπου οι άνθρωποι ένοιωθαν και βίωναν τον εαυτό τους ως φυσική συνέχεια, υποταγμένη στην ενορατική οντολογική συνέχεια και όχι στην νοητική κλειστότητα του κόσμου της ανθρωπίνης δήθεν υπεροχής του λόγου και του ήθους, όπου όλα διαχωρίζονται διότι πλέον χάνεται η απειρία και η κατανομή της φύσης: ενώπιον του ανθρωπίνου μικροκόσμου και των αξιωμάτων του και των παροχών του δημιουργούνται τάξεις διαχωρίσεις.

Γιατί όμως η Φύσις κατανέμει ενώ ο Νούς διαχωρίζει; Γιατί η Φύσις απλά εξαντλεί δυνάμεις ενώ ο Νούς τις θέτει σε σειρά αλληλοεξόντωσης και ανταγωνισμού; Η απάντηση απαιτεί σειρά σκέψεων και προσεκτικών εκτιμήσεων: η Φύσις ως Οντολογική εσωτερική και ενορατική παράμετρος δεν γνωρίζει Νού και ελεγξιμότητα ιδεών και αξιών. Για αυτό και ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης την άφησαν ήσυχη, έλαβαν δε από αυτή όσα εμπόρεσαν να κλείσουν σε ιδέες και πρόσκαιρες αξίες. Η Φύσις λοιπόν ως άπειρο μέγεθος διατηρεί ένα μέγεθος το οποίο ο Νούς το απολλύει πολύ γρήγορα: την οντολογική συνέχεια και απειρότητα: σε αυτή τη βάση οι δυνάμεις δεν εξυπηρετούν κάτι το εγωϊστικό και πρόσκαιρο αλλά κάτι το αιώνιο και διηνεκές; Τη συνέχεια και ανακατανομή δυνάμεων: ο λέων λοιπόν χαίρεται να είναι λέων διότι με αυτόν τον τρόπο ταξιδεύει στο άπειρο σύμπαν, δεν θέλει να γίνει κάτι άλλο υπό την έννοια ότι η οντολογική του συνέχεια του παρέχει όσα επιθυμεί. Δεν έχει κάτι πρόσκαιρο να επιθυμήσει το οποίο θα τον εκβάλει από την οντολογική του πορεία.

Προτεινόμενο διαγώνισμα : Λυσίου, Υπέρ Μαντιθέου Λόγος.

Α.Δίδεται το παρακάτω διδαγμένο κείμενο:

ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν
οὔτ’ ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα
τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι
ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ
μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζη-
μιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμ-
μασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν
ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύ-
σαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι (παρ.7). ἔτι
δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦν ἔξαρνος ὡς δεινόν
τι πεποιηκώς, ἀλλ’ ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ’ ἐμοῦ
τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ
ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν
τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ’ αὐτῶν στρατη-
γοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι’
ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι
περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. ἀνάβηθι δέ
μοι καὶ μαρτύρησον. (παρ.8)

Β. Θέματα.

Β1α.Να δώσετε ένα επιχείρημα του ρήτορα στην παράγραφο 7, αξιολογώντας την αποτελεσματικότητά του.

Μον.5.

Β1β. Να χαρακτηρίσετε ως Σωστή ή Λάθος τις παρακάτω διατυπώσεις.

Α) Ο Μαντίθεος είχε καταβάλει στους υπευθύνους του δημοσίου την προκαταβολή.

Β) Οι κατάλογοι των Φυλάρχων ήταν αξιόπιστοι.

Η δικτατορία των λέξεων.

Λέξεις δεν υπήρχαν πάντοτε. Πότε εμφανίσθηκαν οι λέξεις, πότε εμφανίσθηκε η πρώτη λέξη;Τι ακριβώς αντικατέστησε η λέξη και τι αντιπροσωπεύει η λέξη; Τι πραγματικά προσφέρει και σε τι πραγματικά χρησιμεύει η λέξη;

Είναι πράγματι πολλά τα ερωτήματα. Πολύ πρίν το Θεό η λέξη ήταν ο πρώτος Θεός διότι κατάφερε κάτι το οποίον μόνον ο θεός μετέπειτα κατάφερε: να ενώσει όλους τους ανθρώπους μπροστά της: Όταν ο Οδυσσέας άκουγε τη λέξη Ελένη καταλάβαινε ό,τι ακριβώς και χιλιάδες άλλοι Έλληνες: την Ελένη σύζυγο Μενελάου, αυτήν η οποία απετέλεσε το μήλον της έριδος ανάμεσα σε Έλληνες και Τρώες. Άρα για αυτό ο Χριστιανισμός ωνόμασε το θεό του Λόγο διακηρύσσοντας ότι εν αρχή ήν ο Λόγος. Η Λέξη είναι ο πραγματικός κυβερνήτης του κόσμου μας. Χωρίς τις λέξεις θα ήμασταν απλό άθροισμα δυνάμεων κανονισμένων από τη βαθεία φύση μας στην πορεία της: τώρα διά των λέξεων εμείς κανονίζουμε την συμπαντική και κοσμική και ανθρωπίνη πορεία μας.

Οι λέξεις σε καμμία των περιπτώσεων δεν έχουν αυτοΰπαρξη: Δεν μπορούν να ζήσουν μόνες τους: είναι σε σχέση με τον Άνθρωπο ως ιδέα και πράξη: ζούν μόνον και εφόσον τις ενεργοποιήσουν οι άνθρωποι: αλλοιώς χάνονται και πεθαίνουν: όμως είναι δημιουργήματα τα οποία κυβερνούν τους δημιουργούς τους ανθρώπους: διότι οι λέξεις εξουσιάζουν διαχρονικά τους ανθρώπους και με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι φεύγουν οι λέξεις μένουν και καθορίζουν τη σκέψη και την πράξη όλων των ανθρώπων διαχρονικά: η λέξη «καλός» καθορίζει τη ζωή του παππού του πατέρα του υιού του εγγονού κ.λ.π.

Τι αξίζει σε μία λέξη:η λέξη είναι το αντίθετο της φύσης: διότι ενώ ως εμφάνιση είναι απλή όλη της η δύναμη είναι η αϋλότητά της: εμφανισιακά είναι ανύπαρκτη, κάποια γράμματα στη σειρά, όμως το σύνολο αυτών των γραμμάτων παράγουν ιδέες και αξίες, συστήματα και ανθρώπους, οντότητες και δυνάμεις οι οποίες καθορίζουν το σύμπαν που ζούμε και πορευόμεθα.

Τι υπήρχε πρίν τις λέξεις; Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι λέξεις υπήρξαν μαζί με τον Άνθρωπο: άρα η ερώτηση ισοδυναμεί με την ακόλουθη ερώτηση: ποίο ον υπήρξε πρό του ανθρώπου το οποίο δεν είχε ανάγκη τις λέξεις αλλά προχωρούσε στην οντολογική του πορεία διαφορετικά; Αυτό το όν υπήρξε στη γή ή σε άλλη κατάσταση και άλλο πλανήτη; Οι λέξεις γεννήθηκαν στη γή ή υπήρξαν και σε άλλη ζωϊκή κατάσταση και σε άλλο πλανήτη;

Πολλά από αυτά δεν έχουν απάντηση: διότι δεν γνωρίζουμε την απάντηση: για αυτό και ο Πλατωνικός Κρατύλος είναι ένας διάλογος λειψός όπως το σύνολο των Πλατωνικών διαλόγων οι οποίοι αρχίζουν από ένα νοητό μισό του κόσμου και του ανθρώπου και συνεχίζουν: τι υπήρχε όμως πρίν τις λέξεις που τόσο ωραία αναλύει ο Σωκράτης;

Με βάση λοιπόν τα όσα γνωρίζουμε σε ό,τι βιβλίο και χειρόγραφο μας έχει σωθεί, μέσα στην Οντολογική συνέχει των Όντων δεν υπήρχαν πάντοτε λέξεις: διότι πολύ απλά τα οντολογικά στοιχεία καθοδηγούσαν τα Όντα μέσα από ποικίλες όσες οντολογικές δυνάμεις: όπως τα άστρα, μέσα από τον Ήλιο τον Αιθέρα τους Πλανήτες κανονίζουν την κίνησή των: το ίδιο συνέβαινε και με τα Όντα που υπήρξαν προ του Ανθρώπου: κανόνιζαν την πορεία τους μέσα από τα σημεία των οντολογικών ανακατανομών δύναμης: π.χ η οντολογική συνέχεια καθόριζε την επαφή και την πρόοδο των προανθρωπίνων όντων μέσα από σημεία, μορφές που παρουσίαζε, καταστάσεις, τρόπους και τόπους πορείας. Διότι η επικοινωνία είναι ανθρώπινη προϋπόθεση, μέσα στο Όν υπήρξαν Όντα τα οποία δεν χρειάζονταν επικοινωνία διότι η Οντολογική κοινή δύναμη τα μετέφερε στην Οντολογική συνέχει και διαδοχή ως δύναμη πορείας και εξέλιξης καθεαυτής. Σαν να κοιμόμαστε και να μεταφερόμεθα χωρίς την ανάγκη λέξεων σε άλλους τόπους και μέρη.

Σημειώσεις στην Πλατωνική Πολιτεία.

Η Πλατωνική Πολιτεία μέσα στην Ιστορία του ανθρωπίνου πνεύματος αναμφίβολα κατέχει περίοπτη θέση. Η Πλατωνική Πολιτεία σηματοδοτεί την επίσημη μετάβαση από το φυσιοκρατισμό των προσωκρατικών φιλοσόφων στην πολιτειότητα πλέον του ανθρωπίνου πολιτισμού. Η Πολιτεία του Πλάτωνος κόβει κάθε δεσμό με τη Φύση ως εικόνα και συμπαντική δύναμη και μεταφέρει τον Άνθρωπο στην Πόλη και στο Πολιτικό περιβάλλον. Ποτέ πάλι ο Άνθρωπος δεν θα ασχοληθεί με τη Φύση ως σύνολο πρωτολείων οντολογικών δυνάμεων, πλέον ο σκοπός Ανθρώπων, Ηγεμόνων, θεών και ανθρώπων, θα είναι αυστηρά η ιδέα και η ηθική του αστού πολιτικού ανθρώπου.

Η κύρια αρχή η οποία διέπει την Πλατωνική Πολιτεία είναι η συγκεντροποίηση, διότι η μετάβαση από την αχανή φύση (την οποία τόσο απεκήρυξε και ο Σωκράτης και ο μαθητής του Πλάτων) στην συγκεκριμένη πολιτεία προϋποθέτει συμμάζευση και συγκεντροποίηση των δυνάμεων, οι οποίες πρέπει να χάσουν την απειρότητά τους και να καταστούν πεπερασμένως συγκεκριμένες και ταξιθετημένες. Εξάλλου είναι γνωστό ότι και ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης μισούν ως ασύμμετρη την χαότητα, συμπαθούν ως συμμετρικότητα την πεπερασμένη διάταξη του δικού τους πνευματικού και ηθικού κόσμου: άρα η Πλατωνική Πολιτεία σηματοδοτεί το πέρασμα του Ανθρώπου από το αχανές σύμπαν στο ταξιθετημένο και προβλέψιμο, συμμετρικό και καθορίσιμα εξελίξιμο ανθρωπίνως περιβάλλον της Πόλεως. Η Πλατωνική Πολιτεία σηματοδοτεί την ώρα του Ανθρώπου: ο Πλάτων στηρίζει την Πολιτεία του σε όσα έχει συνιδρύσει στους λοιπούς διαλόγους του (κυρίως στον Φαίδωνα, Μένωνα, κ.λ.π): ο Άνθρωπος έχει υπάρξει στον κόσμο των Ιδεών, από εκεί έχει έλθη στην γή των ανθρώπων: άρα η Πολιτεία στηρίζεται σε Ανθρώπους οι οποίοι διά της Αναμνήσεως έχουν γνώση του διαχρονικού πολυμορφικού και πολυουσιακού εαυτού τους: με αυτόν τον τρόπο μετατρέπουν την ιδέα σε βίωμα και ηθική: ας το προσέξουμε: Οι άνθρωποι οι οποίοι ενθυμούνται την προΰπαρξή των στον κόσμο του Αγαθού, του Καλού και του Ωραίου, αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι μπορούν διά της παιδείας και της επιμελείας να σμιλεύουν τις ακατέργαστες φυσικές δυνάμεις σε ιδέες και αξίες, ώστε να γεννούν σκέψη, διάνοια, γνώση και ηθική, αυτοί είναι οι μέτοχοι της Πολιτείας: άρα πτωτίστως η Πλατωνική Πολιτεία είναι συνέχεια του κόσμου του Αγαθού, στηρίζεται στην αναμνησιακή και νοητική και ηθική γνώση, αποτελείται αυστηρά από πεπαιδευμένους ανθρώπους, δεν έχει καμμία σχέση με το παγανιστικό παρελθόν μίας άλλης ανεπεξέργαστης φύσεως.

Ώστε η Πλατωνική Πολιτεία είναι το στερνοπαίδι, το τελευταίο τέκνο, του κλεινού άστεως. Ο Ξενοφάνειος, Αναξαγόρειος, Νούς έκλεισε τη Φύση σε Ιδέες και Αξίες, σε σκέψεις και αξιώματα. Ο πειρασμός για τον Πλάτωνα είναι μεγάλος, και δεν τον αφήνει να περάσει ανεκμετάλλευτος: Η κοινωνία του Επιταφίου του Περικλέους, ήταν ένα μίγμα πραγματικότητας και μεταφυσικής δοξασίας: Όμως η Αθήνα για πολλά επήνεσε τον εαυτό της, ήλθε όμως ο Πελοποννησιακός πόλεμος να τα καταστρέψει όλα: η Αθηναϊκή φιλοσοφία δεν κατάφερε να τιθασσεύσει την απροσδιόριστη κατά το Θουκυδίδη ανθρώπινη φύση. Τα φιλοσοφικά όρια του κλεινού άστεως δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την ατρύγετο κατά τον Όμηρο, αχανή ανθρωπίνη φύση.

Θα πρέπει λοιπόν να δώσουμε ως κυρία αφορμή της Πλατωνικής Πολιτείας, την διαπίστωση του Θουκυδίδου ότι η ανθρώπινη φύση ευθύνεται για τις ποικίλες όσες τραγικότητες του Πελοποννησιακού πολέμου. Ο Πλάτων δεν γράφει την Πολιτεία ως Αθηναίος: για αυτό και την έγραψε. Ο Πλάτων γράφει την Πολιτεία ως εννοιακός άνθρωπος στοχεύων σε κάτι πολύ σημαντικό και αρκετά πρωτότυπο: ο Θάνατος του Διδασκάλου του Σωκράτους, αποτελεί και αυτός αφορμή και αιτία για την Πολιτεία: πρέπει να κατασκευασθεί μία Πόλη η οποία θα τιθασσεύσει την Θουκυδίδεια φύση, θα υμνήσει το Σωκράτη και τους σοφωτέρους των ανθρώπων: επίσης ως ο Παρθενών

Σημειώσεις στο Λόγο του Λυσία: Υπέρ Μαντιθέου.

Ο δικανικός λόγος του Λυσία υπέρ Μαντιθέου, απηγγέλθη περί το 392-389 π.Χ . Θεωρείται ως τεχνική και ψυχολογική εμβάθυνση πρότυπο λόγου, γραφείς από έναν άριστο χειριστή του λόγου, όπως ήταν ο Λυσίας. Ο δικανικός αυτός λόγος διαθέτει πολλά επίπεδα εμβάθυνσης και προσφοράς πολυτίμων πληροφοριών.

Αναδεικνύεται το βαθύ πολιτικό και πολιτιστικό χάσμα το οποίο υπήρχε στην Αθηναϊκή Πολιτεία. Αυτό το χάσμα είναι απόρροια της πνευματικότητας η οποία ανεπτύχθη στο κλεινόν άστυ. Είναι ένα χάσμα το οποίο δεν ανιχνεύεται στην Σπαρτιατική Πολιτεία η οποία εκράτησε την Οντολογικότητα, την Καθεαυτότητα, όχι τη Φιλοσοφική εξέλιξη του Νοός. Οι Σπαρτιάτες υπηρέτησαν πιστά την εσωτερική φυσική και συμπαντική δύναμη, αυτό το οποίο ήταν εκ φύσεως, αυτή τη δύναμη δεν την διύλισαν μέσα στο μυαλό τους, ώστε κάποιοι να είναι φιλόσοφοι και θιασώτες της τάδε πολιτικής κίνησης, οι άλλοι φιλόσοφοι και θιασώτες της δείνα πολιτικής κίνησης. Ο λόγος για το Μαντίθεο αναδεικνύει τις τελικές συνέπειες της φιλοσοφικής εξέλιξης των Αθηνών, διότι όπου εξελίσσεται ο Νούς και παράγει Φιλοσοφία οι άνθρωποι παύουν να προσδιορίζονται έναντι της κοινής φύσης και προσδιορίζονται με βάση τις καλλιεργηθείσες και αναπτυχθείσες ιδέες και αξίες.

Ο Λόγος για τον Μαντίθεο έρχεται ως συνέχεια επίσης της συμπεριφοράς των Αθηναίων έναντι του Σωκράτους. Αναδεικνύει τα πολλαπλά χάσματα που έχαιναν στην Αθηναϊκή καθεστηκυία κατάσταση. Το κύριο πρόβλημα το οποίο αναδεικνύει ο Λόγος για τον Μαντίθεο είναι η διάσταση της Ατομικότητας και της Πολιτειότητας στην Αθηναϊκή Δημοκρατία. Πρέπει αρκετά να προχωρήσουμε σε βάθος και να μην μείνουμε στην επιφανειακή διάσταση Ολιγαρχικών και Δημοκρατικών.

Ο Περικλής υπερηφανεύθηκε στον Επιτάφιό του ότι Δημοκρατία κέκληται διότι Όλοι συμμετέχουν στα κοινά με σκοπό το Κοινό καλό. Είναι σημαντικό και μέσα από τα Πολιτικά του Αριστοτέλους ότι η Αθηναϊκή Δημοκρατία εβάδισε στο δρόμο και στην Οδό της Ολότητας: Όλοι Είναι Πολίτες έναντι της Πόλης. Αυτή η Ολότητα δεν ήλθε βέβαια μόνη της: Οι Σοφιστικές παραγωγικές αρχές και οι Σωκρατικές επαγωγικές αρχές διεκδίκησαν γλαςκασ Ολότητας: οι Αθηναίοι κινήθηκαν επικίνδυνα στο ότι λέμε και κάνουμε αφορά Όλους: κανείς δεν μπορεί να ζήσει στην Πόλη μας για τον Εαυτό του κάνοντας ατομικές επιλογές: Η Δημοκρατικότητα υμνήθηκε σαν θεωρία και πράξη διότι πολύ απλά έδωσε το δικαίωμα και την υποχρέωση σε όλους να συμμετάσχουν και να πράξουν: η Αθηναϊκή Δημοκρατία διαλύει την Ατομικότητα, την Ξεχωριστότητα, θεωρεί ως Αμαρτία την κατά μόνας επιλογή, Όλοι Είναι για όλους: όπως θεωρητικά ηύρομεν τις καθολικές αρχές του Καλού και του ωραίου, πρέπει όλοι στην πράξη να πράττωμεν αυτά: η Δημοκρατικότητα διασφαλίζει την καθολική εφαρμογή των καθολικών αρχών, άρα το καθολικό Υποκείμενο μέσα στην ολότητα της Πόλης.

Ο Μαντίθεος αναδεικνύει την απόρριψη των Ολιγαρχικών όλων αυτών, την Ατομική πορεία μέσα στην Αθήνα. Οι Ολιγαρχικοί ήταν δυσάρεστοι διότι δεν μπορούσαν ή δεν επιθυμούσαν να επιτύχουν αυτό το καθολικό άνοιγμα: Ίσως ο Πλάτων και ο Σωκράτης τους ώθησε σε αυτό μέσα από την εκλεκτική τους ατομική μαιευτική ατομική φιλοσοφία. Εάν Εγώ ενθυμηθώ (μέσα από την φιλοσοφία της αναμνήσεως του Πλάτωνος) τον ανώτερο Εαυτό μου , γιατί να τον μοιρασθώ με τους Άλλους: βέβαια ο Πλάτων στους Νόμους και στην Πολιτεία συζητεί ότι οι πεπαιδευμένοι Πολίτες θα πρέπει να συστήσουν την Ιδανική Πολιτεία, όμως κάποιοι (Κριτίας, Θηραμένης, Αλκιβιάδης ( όλοι Σωκρατικοί μαθηταί) ίσως θα ήθελαν να κατακρατήσουν τους ατομικούς λημματικούς θησαυρούς για τον εαυτό τους,για την καμαρίλα τους): άρα ο Μαντίθεος ενεθύμισε στους Αθηναίους την αιτία του χαμού της Πόλης των: η Ατομικότητα των Ολιγαρχικών, κατεσκεύασε ένα Υποκείμενο το οποίο δεν υπήκουε στην Πόλη, ώδευε ένα δικό του δρόμο: αυτό το Υποκείμενο το αυτεγνωσμένο (ίσως εγωϊστικά Σωκρατικώς) διά του Μεγάλου Αλεξάνδρου έσπασε τα όρια της Πόλεως Κράτους και εμοίρασε το Λόγο του στην Παγκοσμιότητα της Ελληνιστικής εποχής, της Ρώμης, του Χριστιανικού καθολικού Λόγου.

Ο αντιπλατωνισμός της χριστιανικής αγάπης.

Η πορεία του Πλάτωνος είναι μία συγκεκριμένη μετάβαση από την χαοτική άλογη οντολογική δύναμη προς την έλλογη μεταμφίεση αυτής της δύναμης υπό την αμφίεση της Ιδέας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ιδέα, παράγεται από το ρ.ορώ, β΄αόριστος : είδον: ο άνθρωπος ενορατικά διαβλέπει αφαιρετικές κοινές δυνάμεις στο χάος , τις κλέβει, και με αυτές κτίζει το πρόσκαιρο οικοδόμημα της Πόλης, της Πολιτείας, του Πολιτισμού, της Φιλοσοφίας και των οδών της.

Η χριστιανική αγάπη στηρίχθηκε στην Πλατωνική ιδέα. Χρησιμοποίησε το Πλατωνικό οικοδόμημα και τις Πλατωνικές ιδέες και αξίες: ο χριστιανός σκέπτεται, ανακαλύπτει, αντιλαμβάνεται ότι το παρόν οικοδόμημα στηρίχθηκε σε ιδέες και αξίες του Καλού , του Ωραίου, του Αγαθού. Η χριστιανική όμως θεολογία, ανέλαβε το δύσκολο ομολογουμένως έργο να εξελίξει τον πλατωνισμό, κυρίως προς την πλευρά του θεού, εξέλιξη που θα συμπαρέσυρε και τον άνθρωπο: άς γίνουμε πιο συγκεκριμένοι.

Ο Πλατωνικός θεός ήταν αφηρημένος, μη προσωπικός, εξέλιξη της Ιδέας, η ιδέα της ιδέας. Μοιραία ήταν αντικείμενο σκέψεως και όχι ενόρασης ή συναισθηματικής προσέγγισης. Ο χριστιανισμός μέσα στην πλατωνική οικία, άρχισε την αναμόρφωση: ο αφηρημένος θεός έγινε ο πολύ συγκεκριμένος Θεάνθρωπος, ο Ιησούς ήταν ο δικός μας συγκεκριμένος Άνθρωπος. Αυτό σε κάθε περίπτωση μετήλλαξε κάποια χαρακτηριστικά της πλατωνικής οικίας.

Αφ΄ής στιγμής ο Θεός έγινε το θείο ενυπόστατο του Θεανθρώπου, η Πλατωνική οικία άρχισε να αναμορφώνεται σε κάποια στοιχεία της: άς τα παρακολουθήσουμε: πλέον ο νούς υποκαθίσταται από την καρδία ως κέντρο προσέγγισης του Θεού: αυτό είναι αρκετά φυσιολογικό εάν σκεφθούμε ότι ο Πλάτων διά της Ιδέας ένωνε όμοια συμπαντικά δεδομένα προκειμένου αφαιρετικά να εύρη τον ιδεατό κοινό δεσμό τους: δηλαδή: ενορατικά διέβλεπε ότι ο Ήλιος υπακούει σε αρμονία ενεργειών, η θάλασσα υπακούει σε συμμετρία κινήσεων, με αυτόν τον τρόπο οδηγήθηκε στις ιδέες του όντος, της στάσης, της κίνησης, της ετερότητας και διαφοράς. Όμως η νοητή θεία αρχή του Πλάτωνος ήταν αφηρημένη και άρα ο Αθηναίος φιλόσοφος προσπάθησε να κλείσει τα πάντα μέσα στις ιδέες της ανάμνησης, γνώσης, ιδέας, ηθικής.

Αφ΄ής στιγμής οι χριστιανοί εδημιούργησαν έναν θεό με συνδυασμό σωματικών και πνευματικών χαρακτηριστικών, το πλατωνικό οικοδόμημα έκλεισε: η οροφή του ήταν ο τόσο συγκεκριμένος θεός: η φύση του ήταν τα συγκεκριμένα θεία ενεργήματα και οι δυνάμεις αυτού του θεού: ο άνθρωπος για πρώτη φορά ένοιωσε ότι ο θεάνθρωπος ήταν δίπλα του, δεν χρειαζόταν να προχωρήσει σε φοβερές και τρομερές πλατωνικές αφαιρέσεις προκειμένου να μεθέξει της θείας φύσης: αρκούσε η τήρηση των εντολών του η τήρηση των τόσο προσαρμοσμένων και συγκεκριμένων προς την ανθρώπινη καθημερινότητα εντολών του Ιησού.

Προτεινόμενο διαγώνισμα τετραμήνου στο μάθημα: Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση, γ΄ γυμνασίου.

Προτεινόμενο διαγώνισμα τετραμήνου στο μάθημα:

Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση, γ΄ γυμνασίου.

Ευριπίδου , Ελένη.

Α΄επεισόδιο: στ. 436-467.

Α. Κείμενο.

Μενέλαος:

Πέλοπα, που αγωνίστηκες στην Πίσα με τον Οινόμαο

σ’ αρματοδρομίες, τότε, που ’χες καλέσει τους θεούς σε δείπνο,

να ’χανες τη ζωή σου, πριν ακόμα γεννήσεις το γονιό μου,

τον Ατρέα, κι εκείνος πάλι από την Αερόπη δυο γιους,

τον Αγαμέμνονα κι εμένα το Μενέλαο, ζευγάρι ξακουσμένο˙

γιατί θαρρώ –και καυχησιά δεν είναι

πως με καράβια οδήγησα στην Τροία στράτευμα πλήθος

κι όχι με τη βία σαν τύραννος, αλλά μ’ ακολουθήσαν

θέλοντας οι λεβέντες της Ελλάδας. Χαθήκανε πολλοί,

πολλοί κι εκείνοι που χαίρονται,

γιατί έχουνε ξεφύγει τον κίνδυνο της θάλασσας

και φέραν τα ονόματα των σκοτωμένων πίσω στα σπίτια τους

Εγώ περιπλανιέμαι τόσον καιρό στο κύμα ο δόλιος,

όσο χρειάστηκα την Τροία για να κουρσέψω

κι ενώ ποθώ στον τόπο μου να φτάσω,

τη χάρη αυτή οι θεοί δε μου χαρίζουν.

Τριγύρισα τους έρμους της Λιβύης τους αφιλόξενους γιαλούς

και κάθε φορά,που την πατρίδα μου ζυγώνω,

μακριά με ξανασπρώχνουν οι ανέμοι,

χωρίς μες στα πανιά μου να φουσκώσει ποτέ πρίμος αγέρας για τη Σπάρτη.

Και τώρα ναυαγός ο μαύρος, δίχως φίλους στη χώρα βγήκα εδώ

Συντρίμμια γίνηκε το καράβι μου στους βράχους.

Β. Ερωτήσεις.

Β1α. Ποιος είναι ο Πέλοπας και ο Ατρέας, γιατί αναφέρεται σε αυτούς ο Μενέλαος;

Μον.2.

Β1β. «…πως με καράβια οδήγησα στην Τροία στράτευμα πλήθος…». Σε ποιο γεγονός αναφέρεται ο Μενέλαος; Ποια ήταν η αιτία του πολέμου αυτού και πώς σχετίζεται με την τραγωδία «Ελένη» του Ευριπίδου;

Η αξιολογία της Φόνισσας του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη.

Η Φόνισσα δεν είναι πραγματικό πρόσωπο. Είναι η Ωραία Ελένη του Παπαδιαμάντη. Μία εννοιακή κατασκευή προκειμένου να προσκομίσει ανθρώπινα χαρακτηριστικά στο ανθρώπινο πρόσωπο: και δη στο Γυναικείο Πρόσωπο, αλλά και στο Άρρεν Πρόσωπο.Ο Παπαδιαμάντης λοιπόν συνεχίζει την παράδοση του Ομήρου: οι δυνάμεις, οι ενέργειες, οι ιδέες και οι αξίες, σε αυτόν τον κόσμο, στα πρόσωπα του κόσμου αυτού, έρχονται διά των Γυναικών.

Άρα η Φόνισσα είναι θήλεια συμπαντική συνέχεια, κομίζουσα όχι απλά κοινωνικές αλλά κοσμικές και συμπαντικές δυνάμεις. Για αυτό εξάλλου πράττει όσα πράττει: για αυτό ανοίγει τις πόρτες του κόσμου αυτού με τις πράξεις της και επιθυμεί της φυγής προς ένα άλλο σύμπαν, διαφορετικό, βέλτιον, εξελισσόμενο, φιλικότερο.

Ήδη ο Παπαδιαμάντης ασπάζεται την Ελληνικότητα της Θηλείας δυνάμεως: η Γυνή είναι ο τρόπος διά του οποίου το χάος εισέρχεται στον κόσμο μας. Η Φραγκογιαννού σκοτώνει όπως το Χάος απορροφά τις μορφικές δυνάμεις και τις επιστρέφει σε μία ερεβώδη κατάσταση. Όπως όλα χάνονται όταν ο Ήλιος πέσει και δύσει για να «κοιμηθεί». Άρα είναι Ησιόδειος ο Παπαδιαμάντης: εν αρχή ήν το Χάος,η Φραγκογιαννού μας θυμίζει τις χαοτικές πλευρές του Εαυτού μας. Ο Παπαδιαμάντης μαζί με το Δελφικό ρητό θα είπει: γνώθι σαυτόν: αλλά η Φραγκογιαννού αδυνατεί να απαντήσει διότι ο Εαυτός της χάνεται στο Χάος από το οποίο προέρχεται και στο οποίο θα επιστρέψει: ούτως ή άλλως οι θήλειες φυσικές δυνάμεις είναι τόσο απροσδιόριστες, χαοτικές, δυνάμεις της απίστευτης και αστείρευτης δημιουργικότητας του Όλου: για αυτό εξάλλου ο Άρρεν πολιτισμός προσπάθησε τεκτονικά να ελέγξει τη γυναικεία φύση: ήθελε μέρος των δυνάμεων που μεταφέρεουν οι Γυναίκες στη γή: ο Πατριαρχικός πολιτισμός δεν μπορεί να αντέξει το σύνολο των Γυναικείων Θηλειών δυνάμεων διότι αυτές συνεχώς χαοτικά κινούνται: ο Ανδρικός όμως πολιτισμός της δυνάμεως και όχι της επιθυμίας είναι μία συμπαντική στάση στη Γή: η γυναίκα πρέπει να ακινητοποιηθεί και αυτή, πρέπει να παύσει να παράγει φύση, χάος, υπερβατικότητα, και κλεισμένη στην Εστία απλά να επικοινωνεί με την Μητέρα Φύση, αφήνοντας τα άλλα στους Άρρενες δημιουργούς του Πατριαρχικού πολιτισμού.

Η Φραγκογιαννού τα «γνωρίζει» όλα αυτά: ο Παπαδιαμάντης αποδεικνύεται μέγας Οντολόγος: Αυτός ο κόσμος έλαβε από την απροσδιόριστη (ατρύγετο Θάλασσα την είπε ο Όμηρος) Γυναίκα όσα ήθελε και έπειτα την έθεσε σε ελέγξιμη θέση: ο Παπαδιαμάντης μας τα υπενθυμίζει όλα αυτά: η Φραγκογιαννού , μία σύγχρονη Ωραία Ελένη, μας θυμίζει την οντολογική ταυτότητα του κόσμου μας. Ξεφύγαμε από τη χαοτική Ελευθερία: οι θρησκείες απεχθάνονται τη χαοτική ελευθερία, η Φιλοσοφία επίσης: πρόκριμα της Φιλοσοφίας είναι η αντιχαοτική συμμετρία, αρμονία, ο Πλάτων με αυτά έζησε και πέθανε. Ξεφεύγοντας από τη χαοτική Ελευθερία και συνάμα τη φυσική χαότητα περιορίσαμε τη Γυναίκα και ιστορικά απελευθερώθηκε ο Άνδρας,ο Τέκτων του κόσμου αυτού. Η Φραγκογιαννού είναι η εννοιακή αιώνια γυναίκα, αντιπρόσωπος όλων των Γυναικών οι οποίες υπέστησαν τη μοίρα αυτή υπό του Ανδρός Τέκτονος του κόσμου Αυτού. Η Φραγκογιαννού είναι Ωραία, με την Έννοια της κατοχής χαρακτηριστικών: όχι όμορφη, Ωραία: διότι χαρακτηρίζεται από τη χαότητα της Ελένης, τη συμπαντική Λογική του Οδυσσέα, και την Οργή του Αχιλλέα.

Από το Θουκυδίδη έως την Ελένη του Ευριπίδου: πρός το Σωκρατικό Υποκείμενο.

Δεν θα πρέπει να περάσει απαρατήρητο ότι ο Όμηρος αλλά και ο Ευριπίδης χρησιμοποιούν ή αξιοποιούν την Ωραία Ελένη. Η Ομηρική Ελένη είναι Ωραία με βάση δύο κύρια χαρακτηριστικά (τα οποία σε καμμία των περιπτώσεων δεν περνούν απαρατήρητα από τον μεγάλο (κατ΄αρχάς) φιλόσοφο, τον μαθητή των σοφιστών, τον Ευριπίδη). Σε όλη τη διάρκεια της Ελένης ο Ευριπίδης υιοθετεί πλήρως τα δύο Ομηρικά χαρακτηριστικά της Ωραιότητας: τον Νούν του Οδυσσέως και την Συναισθηματική Οργή του Αχιλλέως.

Τα μεταλλάσσει όμως και τα προσαρμόζει στην δική του Ελένη ο Αθηναίος τραγωδός. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να κατανοηθεί η υπέροχη διαλεκτική του Σοφιστού Ευριπίδου με την εποχή του: Καλλίτερα: με το πρότυπο ανθρώπου το οποίο διαχρονικά ωρίμασε και έπρεπε να τεχθεί στην εποχή του Ευριπίδου.

Άρα ο στόχος του Ευριπίδου και του Ομήρου είναι κοινός, για αυτό και οι δύο χρησιμοποιούν την Ωραία Ελένη, την υπέροχη εσωτερική δύναμη που κινεί τον Άνθρωπο: είναι και οι δύο Ποιητές, άρα κατεβάζουν στη Γή όλες εκείνες τις φυσικές (συμπαντικές) δυνάμεις οι οποίες πρέπει να κοσμήσουν την ανθρώπινη προσωπικότητα. Όπως ο Όμηρος θέλησε να παράξει το δικό του Ωραίο Υποκείμενο, παρόμοια και ο Ευριπίδης θέλει να παράξει το δικό του Ωραίο Υποκείμενο με συγκεκριμένες πνευματικές, ψυχικές και ηθικές δυνάμεις.

Προκειμένου λοιπόν να κατανοηθεί ποιο Υποκείμενο στο πρόσωπο της Ωραίας Ελένης θέλει να παράξει ο Ευριπίδης θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά όλες τις τάσεις της εποχής σε σχέση με τα ανθρώπινα πρότυπα που αυτή προέκρινε. Πάντα σε συνδυασμό με την Σοφιστική σχετικιστική άποψη της ζωής, την γνωστική τους απροσδιοριστία και υποκειμενικότητα, την απουσία κοινών νοητικών και αξιακών θεμελίων (όπως είναι η Πατρίδα, ας μην ξεχνούμε ότι ο Αντιφών προέκρινε τη Φύση του Νόμου λέγοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι Ίσοι έναντι της Φύσεως, η Πολιτεία και οι Νόμοι διαχωρίζουν τους ανθρώπους), το Σοφιστικό τελικά υποκείμενο το οποίο υπό τη γενική αρχή του Πρωταγόρα ότι για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος, φάνταζε ως ένα νοητικό οικουμενικό υποκείμενο παρά ως Ένα Υποκείμενο το οποίο θα ήθελε να λέγεται καλός και αγαθός Αθηναίος Πολίτης.