Τίτλος:Από το Σωκράτη έως τον Κίρκεγγωρ: η δυναμική της Υποκειμενικής Γνώσης στην Εκπαίδευση

 

Τίτλος:Από το Σωκράτη έως τον Κίρκεγγωρ: η δυναμική της Υποκειμενικής Γνώσης στην Εκπαίδευση.

Βασίλειος Μακρυπούλιας

Περίληψη εργασίας.

Ο Άνθρωπος είναι Υποκείμενο, διότι υπό-κειται σε ποικίλες φυσικές,κοινωνικές, ατομικές δυνάμεις προσδιορισμού. Στην Ιστορική του  πορεία αυτή η δυναμική του κάποιες φορές αυτόκαθορίσθηκε, κάποιες άλλες ετεροκαθορίσθηκε. Αυτοκαθορίσθηκε μέσα από την δυναμική του Υποκειμένου να ανακαλύψει βαθιά μέσα του τις δυνάμεις τις οποίες ήδη κατέχει ως νοήμον και ηθικό Όν. Ετεροκαθορίσθηκε όταν ποικίλα συστήματα και οι εκπρόσωποί των θεώρησαν ότι δύνανται να διαχειρισθούν την πνευματική  και αξιακή πορεία των ανθρώπων. Ο Σωκράτης διακηρύσσοντας την ήδη υπάρχουσα εντός του Υποκειμένου γνώση του Όλου (ως συνόλου ιδεών και αξιών) αλλά και ο Κίρκεγγωρ (μέσα από την περίφημη και καθαρά Σωκρατική στη σύλληψή της διακήρυξη: «η Υποκειμενικότητα, η Εσωτερικότητα, είναι η Αλήθεια») διατυμπανίζουν μία δυναμική η οποία ίσως βοηθήσει αποτελεσματικά την Εκπαίδευση να ακολουθήσει  νέες ακόμα πιο  αποτελεσματικές ατραπούς: ο Άνθρωπος, ο Μαθητής, ήδη γνωρίζει όλα όσα  το Εκπαιδευτικό σχολείο επαίρεται ότι τον μαθαίνει: άρα ο Μαθητής ως Υποκειμενο, ήδη υπόκειται σε γνώσεις και συλλήψεις τις οποίες απλά πρέπει να θυμηθεί. Αυτή η ανάδειξη του Υποκειμένου ως ήδη διά της αναμνήσεως γνωρίζοντος τις ιδέες και τις αξίες οι οποίες θα τον διαπλάσουν σε ένα χρήσιμο Πρόσωπο για τον Εαυτό του και τους Άλλους, ίσως αποτελεί τον επόμενο σκοπό τον οποίο καλείται το Εκπαιδευτικό σύστημα να ενστερνισθεί, να καλλιεργήσει και να πραγματώσει.

Λέξεις  κλειδιά: ειρωνεία, μαιευτική, διάλογος, ηθική, ανάμνηση, ιδέα.

 

Αbstract.

Man is a Subject, because he subjects  to various physical, social, individual forces of determination. In his Historical course, this dynamic of this subject  was sometimes self-determined, sometimes other-determined. It was self-determined through the dynamic of the Subject in order to discover deep within himself the powers which he already possesses as an intelligent and moral Being. It was other-determined when various systems and their representatives considered that they could manage the spiritual and moral course of people. Proclaiming Socrates  the already existing knowledge of the Whole within the Subject (as a set of ideas and values), as well as Kierkegaard (through the famous and purely Socratic in its conception declaration: "Subjectivity, Esotericity, is Truth"), drum up a dynamic that may effectively help Education to follow new, even more effective paths: the Man, the Student, already knows everything that the Educational school boasts of teaching him: therefore the Student as a Subject, is already subject to knowledge and conceptions that he simply has to remember. This emergence of the Subject as an entity already knowing, through memory, the ideas and values that will shape him into a useful Person for Himself and Others, may constitute the next goal that the Educational system is called upon to embrace, cultivate and realize.

Key words: irony, midwifery, dialogue, morality, memory, idea.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Η γένεσις του Υποκειμένου στη Σωκρατική σκέψη και πράξη.

Όπως είναι ευρέως γνωστό το σύνολο της Σωκρατικής σκέψης αποτυπώνεται στους περίφημους Πλατωνικούς διαλόγους. Ο Taylor είναι σαφής όταν αναφέρει ότι το σύνολο των Πλατωνικών διαλόγων είναι ηθικού περιεχομένου, εάν εξαιρέσουμε δύο διαλόγους  και τον Κρατύλο (Taylor, 1990, σελ.48). Η εξωτερική καθαρά αφαιρετική αυτή διαπίστωση μας υπενθυμίζει ότι ο Σωκράτης μετέφερε το φιλοσοφικό ενδιαφέρον από τη φύση στον Άνθρωπο, διότι μόνον ο νοήμων Άνθρωπος μπορεί να καταστή Ηθικός, υπό την έννοια ότι μόνον ο Άνθρωπος δύναται να υιοθετήσει συγκεκριμένες νοητικές αρχές παράγοντας συγκεκριμένες ηθικές πράξεις επί αυτών των αρχών. Άρα η βαθεία ενασχόληση του Αθηναίου σοφού με την Ηθική, ως συνειδητό τρόπο του πράττειν τον καθιστά φιλόσοφο ο οποίος προσπάθησε να χαράξει τα πνευματικά και τα ηθικά όρια του Υποκειμένου (Τερέζης, 2004, σελ.39).

Αυτά τα πνευματικά και ηθικά όρια του Υποκειμένου, θα πρέπει να συνδεθούν με πολύ συγκεκριμένα ιδεατά και αξιακά κριτήρια ώστε να αποκτήσουν την πολυπόθητη καθολική εγκυρότητα και αξιοπιστία εφαρμοζόμενα επί όλων των νοημόνων Όντων. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο Σωκράτης όσο και ο Κίρκεγγωρ συνδέουν την Ηθικοποίηση του Υποκειμένου με την έννοια της Αληθείας. Αμφότεροι θεωρούν ότι οι άνθρωποι ευρίσκονται σε μία μορφή πλάνης από την οποία πρέπει να εξέλθουν γνωρίζοντας την Αλήθεια (Κωσταράς, 1995, σελ.27). Άρα σταδιακά η Σωκρατική διδασκαλία αρχίζει να διαμορφώνει ένα Ανθρώπινο Υποκείμενο το οποίο είναι καθοριζόμενο στις πράξεις του  επειδή αυτές έρχονται ως εφαρμογή των ιδεών του, οι οποίες ιδέες ασφαλίζονται ως καλές διότι προέρχονται από τον κόσμο της Αληθείας. Πολλά χρόνια αργότερα ο Κίρκεγγωρ, μέσα από την υπαρξιακή φιλοσοφία του, θα διακηρύξει την ανάγκη ο Άνθρωπος να ξεφύγει από κάθε εξωτερική αποσπασματικότητα, ανακαλύπτοντας το σύνολο των ιδεών και αξιών της Αληθείας ώστε να γίνει αυτεγνωσμένη ύπαρξη.

Η Σωκρατική ενασχόληση με τον Άνθρωπο ως σύνολο Ιδεών και Αξιών, οι οποίες ως θεωρία οδηγούν στην Πράξη, ολοκληρώνει την μετάβαση από τον προσωκρατικό στον Σωκρατικό κύκλο. Στον Ιππία Μείζονα, ο Σωκράτης ομιλώντας με τον περίφημο Σοφιστή Ιππία τον Ηλείο, ζητεί από αυτόν να τον βοηθήσει να ορίσει την έννοια του «καλού» (Taylor, 1990, σελ.53).  Διαφαίνεται λοιπόν εδώ μία από τις κορυφαίες Σωκρατικές λειτουργίες, η διαχώριση της Νοήσεως από το Είναι. Το Ανθρώπινο Είναι ως τέτοιο είναι όχι ακριβώς κενό περιεχομένου, μάλλον χαοτικό, μέγεθος το οποίο περιπλανάται ανάμεσα στη  λήθη και στην Αλήθεια. Άρα  διά της Νοήσεως  χρήζει ιδεολογικής  και ηθικής πλαισίωσης προκειμένου να συνδεθεί με το σύνολο των Ιδεών του Αγαθού οι οποίες ως Αξίες θα διαμορφώσουν την Ανθρώπινη Προσωπικότητα. Άρα το Σωκρατικό Υποκείμενο ως μεταΕίναιπροδιορίζεται από τη Νόηση η οποία μεταφέρει τις ιδέες του Ωραίου και του Καλού, καθιστώντας το Άτομο ικανό να εξωτερικεύσει ηθικώς αυτές τις ιδέες ως αξίες ηθικών πράξεων σε σχέση με τον Εαυτό και την Πόλη (Strauss, 2020, σελ.45).

Ο Δανός υπαρξιστής Κίρκεγγωρ, ως γνήσιος Σωκρατικός μαιευτικός φιλόσοφος, συνεχίζει αυτή την Σωκρατική νοητική και ηθική γένεση  του Υποκειμένου όταν ταυτίζει την υψίστη Αλήθεια με το πρόσωπο και το άτομο (Κωσταράς, 1995, σελ.23). Ουσιαστικά το Σωκρατικό Υποκείμενο στο Δανό υπαρξιστή μεταφέρεται ως Υποκείμενο το οποίο ως Είναι ζωοποιείται από κάποιο φορέα Νόησης (ο Σωκρατικός Νούς, ο προτεσταντικός θεός του Κίρκεγγωρ επίσης).  Μέσα από αυτή τη σύνδεση ο Άνθρωπος ενθυμείται της Αληθείας, μετατρέπει τις ιδέες της Αληθείας σε Ηθικές αξίες, ολοκληρώνεται ως θεωρητικός και ηθικός παράγοντας μέσα από τον κύκλο και το ζεύγος: γνωρίζω τις ιδέες, πράττω τις αξίες, σκέπτομαι άρα ηθικώς πράττω. Ώστε λοιπόν το Σωκρατικό υποκείμενο ενώ δεν ταυτίζει το Νοείν με το Είναι, διά της αναμνήσεως του Καλού, της μη-λήθης του Καλού άρα της κατακτήσεως της Α-ληθείας και της επικειμένης γνώσεως των ιδεών, συνδέει την παιδευτική μεταρρύθμιση  του Είναι του με την ως ανωτέρω  δύναμη του Νοείν και της Νοήσεως. Ως  ζεύγος το οποίο διά της  Νοήσεως της Αληθείας και του Καλού Είναι, ο Σωκρατικός Άνθρωπος  φαντάζει ως ένα ιδεατό Είναι το οποίο επιζητεί το Ηθικό Γίγνεσθαι.

Αυτό το Ηθικό Γίγνεσθαι το ολοκληρώνει ο Δανός Ερημίτης Κίρκεγγωρ μέσω της υπαρξιακής του φιλοσοφίας. Ουσιαστικά ο Κίρκεγγωρ συνεχίζει την προσπάθεια του Σωκράτη, να ελέγξει την Νόηση και να μην την αφήσει ανεξέλεγκτη να δημιουργεί απλά το θείο και να ενοράταιτην Φύσιν ως μέγεθος αφηρημένο, εισάγοντας απλά θεωρητικά σχήματα εις τα οποία χωρεί ο Θεός, η Φύση και ο Άνθρωπος. Ο Κίρκεγγωρ απορρίπτει το Εγώ ως αφηρημένη έννοια (όπως και ο Σωκράτης) δέχεται την ύπαρξη η οποία εφαρμόζει την Νόησίν της σε εμπειρικές καταστάσεις, σε καταστάσεις ακραίων και οριακών πνευματικών συναισθηματικών  γεγονότων, ώστε στην πράξη να αποδειχθεί ότι η Ύπαρξις, το Υποκείμενο, ως Είναι μπορεί και δύναται να εξωτερικεύσει το πλήθος των ωραίων Ιδεών καθιστάμενο Αξία Ηθική, υπερβατική, ενδελεχής και τελεολογική (Κωσταράς, 1995, σελ.24). Για τον Άνθρωπο και την Κοινωνία. Η μετατροπή του αφηρημένου Ανθρωπίνου Είναι σε συγκεκριμένο Πρόσωπο-Ύπαρξιςτο οποίο ισούται με το σύνολο των εσωτερικών Ιδεών και των εξωτερικών Ηθικών Πράξεων επί αυτών των Ιδεών,  αυτή η μετατροπή είναι το μεγάλο φιλοσοφικό δώρο του Σωκράτη στην Πνευματική Ιστορία του Ανθρώπου. Πλέον οι Άνθρωποι εάν συνδυάσουν τις ιδέες τους με τις πράξεις τους, διά του Νοείν και του Πράττειν καθορίζουν το Είναι τους. Άρα Είναι ό,τι σκέπτονται και ό,τι μπορούν να πράξουν. Άυτομάτως η παιδεία επηρεάζεται διότι δεν είναι απλή παράδοση δεδομένων αλλά τρόπος νοητικής δημιουργίας του εκάστοτε μαθητικού Είναι.

1α. Η Σωκρατκή δημιουργία της καινής πνευματικής  και ηθικής Ανθρωπίνης  Φύσεως  διά της Παιδείας.

Στον Πλατωνικό διάλογο «Πρωταγόρας» ο Σωκράτης επιχειρεί το αναγκαίο βήμα ολοκλήρωσης της σύνδεσης της Νοητικής Ιδέας του Καλού και του Ωραίου με την Ηθική Πράξη. Αυτή η γνωσιακή και ηθική σύνδεση αποδίδεται στο Υποκείμενο το οποίο διά της Παιδείας είναι Ικανό να μάθει το Καλό ως Αρετή και να πράξει αυτή τη μάθηση ως Ηθικώς δέον γίνγεσθαι  (Πρωταγόρας, 322Α).

Η συλλογιστική του στηρίζεται στη Γνώση και στην Παιδεία ως μεταφορά Ιδεών και Αξιών. Στο σχετικό μύθο τον οποίο παραδίδει (ο Επιμηθέας και ο Προμηθέας καλούνται να διαμοιράσουν τα Καλά και τα Ωραία στους Ανθρώπους) ο Άνθρωπος συνειδητοποιεί τη δύναμη του Νοός του. Είναι το διττό σημείο το οποίο από την μία πλευρά αποδεικνύει την θεία καταγωγή του Ανθρώπου και από την άλλη πλευρά καταδεικνύει την διαφορά του από το βασίλειο των Ζώων (Πρωταγόρας, 323Α).

Άρα το Ανθρώπινο Υποκείμενο εξέρχεται της φυσικής καταστάσεώς του και εισέρχεται στην εποχή όπου Είναι ό,τι μπορεί να Σκεφθεί και να Πράξει. Η μετατροπή της Ανθρωπίνης Φύσεως από σύνολο απλό Συμπαντικών ενστικτωδών φυσικών δυνάμεων και ενεργειών σε σύνολο Νοητικών και Ηθικών συνειδητών Σκέψεων και πράξεων, σηματοδοτεί την Σωκρατική Πίστη στο ότι το Ανθρώπινο Υποκείμενο μπορεί να ενθυμηθεί το σύνολο των Ιδεών και Αξιών, λόγω της προΰπαρξής του στον κόσμο  των Ιδεών, έπειτα διά της Παιδείας να τις συνειδητοποιήσει, να τις μετατρέψει σε Αρετές Πρακτικές, ώστε ο Άνθρωπος να καταστή  Συνειδητή Ηθική Οντότητα. Όλα αυτά διά της Παιδείας η οποία εργάζεται σε δύο επίπεδα: μεταρρυθμίζει τον Άνθρωπο εν στιγμή, μεταφέρει τον τρόπο αυτής της νοητικής και ηθικής μεταρρύθμισης από γενεά σε γενεά (Πρωταγόρας, 326Α).

Άρα πλέον ως  Ανθρωπίνη Φύσις ορίζεται το σύνολο των ιδεών και αξιών οι οποίες μπορούν να μετατραπούν σε Ηθικές αρετές του καλώς και ωραίωςπράττειν (Πρωταγόρας, 326Α). Άρα η Σωκρατική διδασκαλία εκτελεί την μεγάλη (επαγωγική και οριστική) αφαιρετική καθαρά κίνηση: αποκόπτει τον Άνθρωπο από την ενστικτώδη φυσική κατάσταση, εκεί όπου η φύσις ορίζεται ως σύνολο εμφύτων και εγγενών λειτουργιών ενός απλού και ζωώδους τρόπου επιβίωσης σύμφωνα με τις βασικές σωματικές λειτουργίες (πείνα, δίψα, αναπαραγωγή) και τον συνδέει με το νέο του Εαυτό. Ο Άνθρωπος πλέον ενθυμούμενος τις Ιδέες και Αξίες του Καλού και του Ωραίου, μπορεί διά της Παιδείας  και της Επανάληψης να πράττει αυτές τις ιδέες ως Αρετές, αποκτώντας ανωτέρα Ηθική φύση, δημιουργώντας έναν αυτεξούσιο Εαυτό σε μία ευνομουμένη Πολιτεία. Το διδακτό της Αρετής σημαίνει ότι ο κόσμος του Αγαθού διά της νοήσεως και της ηθικής πράξης του καινού Υποκειμένου μπορεί να γίνει τρόπος δόμησης του νοήμονος Ανθρώπου και της ευημερούσης επί των αρετών Κοινωνίας.

Άρα λοιπόν η Παιδεία καθίσταται ο τρόπος μετάβασης του Φυσικού Ανθρώπου προς το επίπεδο του πεπαιδευμένου Ανθρώπου. Πολλά χρόνια αργότερα, στην προτεσταντική Δανία, εκεί όπου ο Θεός του Λουθήρου ομοιάζει σε πολλά με το Σωκρατικό Θείο διότι ως πλήρως αφαιρετικό ντεϊστικό μέγεθος απαιτεί μόνον Πίστη η οποία είναι μία μορφή πρωτολείας ενδιαθέτου Γνώσεως, ο Κίρκεγγωρ ολοκληρώνει κατά τρόπο υπαρξιακό την Σωκρατική δημιουργία του Πεπαιδευμένου Υποκειμένου. Μέσα από την περίφημη διακήρυξη του Είτε-Είτε (Κωσταράς, 1995, σελ.94) ο Δανός  υπαρξιακός φιλόσοφος μας υπενθυμίζει ότι η μετατροπή του Υποκειμένου σε ηθικό παράγοντα διά της παιδείας (αναμνήσεως του Καλού και του Ωραίου) είναι λογική υπαρξιακή Επιλογή: Είτε η Ύπαρξη θα επιλέξει την Εσωτερική Ανάμνηση του ήδη Καλού και Ωραίου, ως ιδεατού και αξιακού τρόπου ένωσης με το Υπέρτατο Αγαθό και την ιδανική Κοινωνία του, είτε θα επιλέξει τη λήθη μέσα από έναν  απλά αισθητικό και ενστικτώδη τρόπο ζωής. Είτε η Ύπαρξη θα πεπαιδευθεί Εσωτερικώς, ώστε να καταστή πλήρης ιδεών και αξιών ικανών ως αρετές να αναδείξουν το Ηθικό Υποκείμενο σε μία Ηθική Κοινωνία (Πολιτεία), είτε η Ύπαρξη θα παραμείνει σε ένα ντετερμινιστικό τρόπο ζωής η οποία θα αναλίσκεται στην αισθητική ικανοποίηση των ερεθισμάτων τα οποία απλά θα προκαλούν αντιδράσεις  και ενστικτώδεις κινήσεις στα ποικίλα φυσικά ερεθίσματα. Η περίφημη διακήρυξη του Κίρκεγγωρ: Είτε-Είτε, αποκαλύπτει ότι η Ανθρώπινη Επιλογή  το Υποκείμενο να καταστή Ύπαρξη επιλέγουσα να κινηθεί στην Ανθρώπινη Κοινωνία και πέρα από αυτή σε ό,τι ανοίγεται στον Επόμενο Κόσμο με βάση τη σύνδεση της  Εσωτερικής Νοήσεως της  με το διαμορφούμενο ως Ηθικό  Είναι  της , αυτή η διακήρυξη είναι μία βαθυτάτη λογική επιλογή ενός Υποκειμένου το οποίο πλέον χαρακτηρίζεται ως Λογικό Σύνολο της εσωτερκής σκέψης και της εξωτερικής πράξης.

2.Η Εσωτερική  Αναμνησιακή Παιδεία ως τρόπος ανάδειξης του Πεπαιδευμένου Υποκειμένου. Τύποι Ανθρώπων σύμφωνα με το Σωκρατικό και Κιρκεγγωριανό μοντέλο της Ανθρωπίνης Υπάρξεως.

Η όλη αυτή δημιουργία του Ανθρώπου ως Υποκειμένου το οποίο μπορεί να μεταρρυθμισθεί διά της παιδείας, της επιμελείας και της διδαχής, ολοκληρώνεται στην Πολιτεία, εκεί όπου ο Σωκράτης διαχωρίζει τους ανθρώπους με βάση την παιδεία σε πεπαιδευμένους και μη πεπαιδευμένους (Πολιτεία, 519Β). Ουσιαστικά ομιλούμε για την παραγωγή του Νέου Ανθρωπίνου Υποκειμένου, αυτού που στηρίζεται πλέον στις ιδέες του Καλού και του Ωραίου τις οποίες ενθυμείται μέσα από την προΰπαρξή της στον κόσμο των Αγαθών Ιδεών, αλλά και στην εξωτερίκευση αυτών των Ιδεών ως Ηθική πράξη δόμησης του πεπαιδευμένου Υποκειμένου σε μία ευνομουμένη Πολιτεία. Πλέον το αναδυόμενο κορυφαίο κριτήριο δόμησης της  Ανθρωπίνης προσωπικότητας είναι η  Επιστήμη (Taylor, 1990, σελ.334). Εκ του ρήματος «επίσταμαι» το οποίο σημαίνει γνωρίζω, προέρχεται η αντίληψη ότι η Γνώση αποτελεί τη θέαση του Καλού εντός του Ανθρώπου ώστε ο Άνθρωπος διά της αναμνήσεως και της συνεπαγομένης Παιδείας ενθυμείται και διδάσκεται την Φύσιν του Καλού. Αυτός ο τύπος του πεπαιδευμένου Ανθρώπου ολοκληρώνει μία ολόκληρη πορεία η οποία ξεκίνησε από τον Ομηρικό Οδυσσέα (ο οποίος καθοδηγείται από τη Σοφία-Αθηνά κατά το νόστο του προς την Ιθάκη ) συνεχίσθηκε στην Προσωκρατική προσπάθεια του Ανθρωπίνου Νοός να προσδιορίσει το υλοζωϊκό και ντετερμινιστικό Φυσικό Είναι, κατέληξε στο θαύμα της Αθηναϊκής Φιλοσοφίας η οποία διά του Αναξαγόρου ανέδειξε τον Ανθρώπινο Νού σε κορυφαίο μέγεθος, ικανό να προσανατολίσει τον Άνθρωπο σε σχέση με τον Εαυτό του, τον Κόσμο  και τους Άλλους (Θεοδωρακόπουλος, 1964, σελ.59).

Πλέον ο Νούς στην Σωκρατική θέαση καθοδηγεί τόσο ολοκληρωτικά τον Άνθρωπο ώστε συζητούμε για την ανάδειξη του πλήρους νοησιοκρατικού Υποκειμένου: ο Άνθρωπος ενθυμείται τις ιδέες  του Καλού και του Ωραίου (Taylor, 1990, σελ.335), διά των αρετών τις εξωτερικεύει, γεννώντας την Ηθική Ανθρωπίνη Προσωπικότητα στην πλήρως ευνομουμένη Πολιτεία.

Ο Κίρκεγγωρ, στην προσπάθειά του να αναδείξει την έννοια  της Υπάρξεως στην Ευρώπη η οποία αναφαίνεται μετά την Αναγέννηση και την Μεταρρύθμιση, στην προσπάθειά του να αναδείξει  το Σωκρατικό Εσωτερικό Υποκείμενο ως μοντέλο της συγκεκριμένης Ύπαρξης η οποία καθίσταται Συγκεκριμένη Οντότητα με βάση ό,τι γνωρίζει και ό,τι πράττει (στο πέρασμά της από την Εσωτερική Ανάμνηση προς την Εξωτερική πράξη) σημειώνει ότι ή Ύπαρξιςαφ΄ής στιγμής επιλέξει να ακολουθήσει την Εσωτερική  οδό ανακάλυψης των Ιδεών και Αξιών που ήδη κατέχει (ως κομμάτι ενός Θείου Είναι) ακολούθως απομονώνεται εντός του Εαυτού της (Κωσταράς, 1995, σελ.102). Ακολούθως επέρχεται ο διαχωρισμός της Υπάρξεως από την περιττή και διαδεδομένη γνώση των θεαμάτων, της λήθης, των διαδεδομένων ψευδών, τα οποία έχουν επικρατήσει εν πολλοίς ως αλήθεια. Αυτή η εκλογή ανοίγει την Υπαρξιακή Εσωτερικότητα, την έννοια της Μετα-νοίας. Η Μετά-Νοια νοείται ως νοητική ανακάλυψη του Ατομικού Γνωσιακού Εσωτερικού  Πλούτου. Η Μετά-Νοια είναι βαθυτάτη μορφή εσωτερικής Παιδείας διότι ο Άνθρωπος Γνωρίζει ότι ήδη Γνωρίζει. Γνωρίζει όλες εκείνες τις ιδέες και τις αξίες οι οποίες προϋπήρξαν σε έναν ανώτερο θείο κόσμο. Άρα το Εσωτερικό γνωρίζον Υποκείμενο εάν καταφέρει και διά της  Ηθικής εξωτερικεύσει τον πλούτο αυτών των ιδεών και αξιών σε σχέση με τον Εαυτό του και τον Κόσμο και τους Άλλους, τότε θα καταστή Ηθικό Υποκείμενο σε ένα δίκαιο κόσμο (συζητούμε ότι με αυτόν τον τρόπο  διά της μιμήσεως μεταφέρεται ο τέλειος κόσμος των Πλατωνικών ιδεών και του Θείου Κόσμου του Κίρκεγγωρ στην ιδεατή ανθρωπίνη κατάσταση όπου οι αυτεγνωσμένες  Υπάρξεις διά τηςΑναμνησιακής Παιδείας των ήδη υπαρχουσών ιδεών και αξιών εντός των θεμελιώνουν την Ατομικη Ηθικότητα σε μία δικαία Κοινωνία).

Η δημιουργία του πεπαιδευμένου ανθρώπου  ως δικαίου ανθρώπου υπό την έννοια της εσωτερικής ισορροπίας και αρμονίας αποτελεί μιία κορυφαία συνεισφορά του Σωκράτους στην Πολιτεία, εκεί όπου οι άνθρωποι διαχωρίζονται πλέον με κριτήριο τη Γνώση σε πεπαιδευμένους και απαιδεύτους (Πολιτεία, 519Β). Για πρώτη φορά, στην Αθήνα της Φιλοσοφίας των κλασσικών χρόνων, οι Άνθρωποι δεν διαχωρίζονται με βάση τη Φυλή τους, τον Πλούτο τους, ή κάποιο άλλο εγγενές ή εξωτερικό χαρακτηριστικό. Διαχωρίζονται με βάση τη Γνώση. Ο Σωκράτης μάλιστα χρησιμοποιεί επεξηγηματικές φράσεις προκειμένου να ορίσει έτι περαιτέρω τους πεπαιδευμένους και τους απαιδεύτους. Οι άνθρωποι είτε είναι έμπειροι αληθείας  είτε άπειροι αληθείας (Πολιτεία, 519Β). Εάν σκεφθούμε ότι ο διαχωρισμός επέρχεται μετά την αλληγορία  του σπηλαίου, εκεί όπου οι άνθρωποι ως αγνοούντες του Αγαθού περιγράφονται ως δεσμώτες εν αγνοία, καταλαβαίνουμε ότι η Γνώση για το Σωκρατικό άνθρωπο είναι κατάκτηση. Είναι πορεία εξόδου από την λήθη, είσοδος στον κόσμο της Α-ληθείας. Ανάμνησις του Φωτός του Αγαθού μέσα στον ¨Ανθρωπο (του Φωτός το οποίο ελάχιστα αναφαίνεται στο  Σπήλαιο), επίσης μετατροπή  αυτού του Φωτός σε Αρετή προκειμένου το Υποκείμενο να καταστη Ηθικός πολίτης σε Ηθική Πόλη. Άρα η Σωκρατική Γνώση συνδυάζει τον Εσωτερικό και τον Εξωτερικό  Άνθρωπο, τον Άνθρωπο ως Σκέψη και Πράξη. Καλύπτει συλλήβδην την Ατομική αλλά και Πολιτική μεταρρύθμιση  του Ανθρώπου και του Κόσμου. Σε ένα σχολικό περιβάλλον θα μπορούσαμε να συζητήσουμε ότι καλύπτει την ατομική  γνωσιολογική  εξέλιξη μαθητών και εκπαιδευτικών αλλά και την περαιτέρω  εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδος διότι αυτή θα στηρίζεται στην συνείδηση της ηθικοποίησης των Φυσικών Μεταβλητών του σχολείου διοτι μαθητές και εκπαιδευτικοί έχοντας γνωρίσει το Κοινό Καλό μέσα τους θα το πράξουν ως εξωτερική Εκπαιδευτική Ηθική πράξη μετατρέποντας την σχολική μονάδα σε κοινωνία εξάσκησης του Κοινού Λόγου με γνώμονα το Κοινό Συμφέρον.

Η σύνδεση αυτή της Γνώσης με την Ηθικοποίηση και μεταφορά του Κοινού Πρακτικού Λόγου στα Άτομα και στις Κοινωνικές δομές, γίνεται από τον ίδιο το Σωκράτη στην συνέχεια της Αλληγορίας του Σπηλαίου ( Πολιτεία, 519 Α). Εκεί ό Αθηναίος φιλόσοφος επισημαίνει ότι οι ευρισκόμενοι σε καθεστώς απειρίας σε σχέση με την Αλήθεια καθίστανται ανίκανοι, δεν μπορούν ούτε την Πόλιν να επιτροπεύσουν, ούτε τον Εαυτόν τους ως αγαθόν μέγεθος να προσφέρουν στην Πατρίδα των (Πολιτεία, 519Β). Αυτή η  σύνδεση της Γνώσης με την Πολιτική και τις Πολιτικές δομές, μας βοηθεί αποτελεσματικά να θεωρήσουμε την Σωκρατική Γνώση ως Εκπαιδευτικό μέγεθος το οποίο από τη σχολική ακόμα ηλικία δύναται και μπορεί να μεταρρυθμίσει τον Άνθρωπο.  Διότι εάν ο Άνθρωπος από την εφηβική ακόμα ηλικία του στηριχθεί  στο διττό χαρακτήρα της Γνώσεως, ως Εσωτερικής Αναμνήσεως του Κοινού Καλού ( διότι   όπως το Αγαθό που όλοι φέρουμε μέσα μας θέλει το καλό όλων παρόμοια και η αγαθή φύση  του Ανθρώπου το ίδιο επιθυμει) εάν έπειτα αυτή την εσωτερική γνώση την πραγματοποιήσει σε σχέση με τον Εαυτό του και τους Άλλους μετατρέποντας την σε Αρετές Ηθικής πράξης, τότε οδηγούμαστε σε έναν κόσμο Κοινού Λόγου, κοινής συνείδησης και  εγνωσμένης ευημερίας.

Ο Κίρκεγγωρ ολοκληρώνει ως υπαρξιακός φιλόσοφος αυτό το γνωσιολογικό Σωκρατικό ταξίδι, ωθώντας τη Γνώση αποφασιστικά μακριά, προς την κατεύθυνση της  διαμόρφωσης  της καθαρά βιωματικής υπάρξεως.  Ο Σωκρατικός Κίρκεγγωρ πρεσβεύει ότι η Γνώση του Θείου μέσα μας, η Γνώση του Υπερτάτου Αγαθού μέσα μας, ωθεί την Ύπαρξη προς την Αγωνία και τον Τρόμο και Φόβο (Κωσταράς, 1995, σελ.159). Αυτή η Γνώση σχοινοβατεί ανάμεσα στην εξάντληση των λογικών ορίων του Ανθρώπου και στην υπέρβαση των λογικών ικανοτήτων του Σκεπτομένου Υποκειμένου. Είναι η Υπερτάτη Ατομική Παιδεία η οποία αναζητεί Ατομικό και Κοινωνικό διέξοδο. Ο Άνθρωπος αυτογνωρίζει ότι συμμετέχει σε μία πορεία Γνώσης η οποία τον τοποθετεί ως Σκέψη  και Πράξη σε μία πορεία διαφορετικής προσέγγισης του κόσμου και του Εαυτού του. Ως Ύπαρξις κατανοεί ότι συμμετέχει σε ένα κοινό Είναι βιωματικής πορείας προς την Επιστροφή  σε αυτό που ανεκάλυψε ότι ανήκει. Η Ύπαρξις νοιώθει ερριμμένη σε έναν κόσμο στον οποίο πρέπει να προχωρήσει προς αυτό το οποίο ανεκάλυψε ότι ανήκει. Συγχρόνως κατανοεί ότι όλες οι Υπάρξεις έχουν την ίδια κοινή αποστολή, μεριμνά ώστε όλες οι υπάρξεις να ακολουθήσουν το βιωματικό τρόπο υπέρβασης της εμμενείας της αγνοίας, ακολούθησης του κοινού δρόμου της υπαρξιακής ηθικής υπέρβασης. Αυτομάτως η Ύπαρξις καθίσταται κάτι παραπάνω από το σύνολο σκέψεων και πράξεων, διότι ωθείται σε ένα δρόμο όπου είναι άγνωστος ο επόμενος σταθμός και αποκαλύπτεται μόλις κατακτηθεί.

Εννοείται ότι η ανάπτυξις αυτής της Υπαρξιακής μέριμνας στο σχολικό χώρο , αποτελεί λύτρωση για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, αιτία συνεργασίας και ευγενούς  άμιλλας προκειμένου όλοι μαζί να θέσουν υψηλούς στόχους τους οποίους από κοινού θα κατακτήσουν. Η Κιρκεγγωριανήθεώρηση της Υπάρξεως λυτρώνει τους εφήβους από την άγνοια και την μικρότητα της υπάρξεώς των. Βοηθεί ώστε να θεωρήσουν τον εαυτόν των φορέα εσωτερικών αληθειών υπερβάσεως του εαυτού τους και του μικροκόσμου, τους ωθεί στην βιωματική μετάλλαξη προς έναν Εαυτό ανωτέρων πράξεων. Διότι εάν οι Έφηβοι νοιώσουν ότι ως Υπάρξεις  φέρουν μέσα τους την οδό προς κάτι το λογικώς και ηθικώς ανώτερο, θα αποκτήσουν διά της αναλόγου παιδείας τη θέληση ως   Υπάρξεις  να εξέλθουν της απομόνωσης και της απελπισίας, της μαλθακότητας και αταραξίας. Θα επιδιώξουν την τέλεση όλων εκείνων των έργων διά των οποίων οι Υπάρξεις εξέρχονται της μοναξιάς των, αλληλεπιδρούν, δημιουργούν έναν κόσμο εργώδους μέριμνας, ώστε στην πράξη ο Άνθρωπος να ενωθεί ως Κοινότητα μέσα από πράξεις υγιούς ανταλλαγής δημιουργικών δυνάμεων. Η μετατροπή του Κόσμου σε σύνολο σκεπτομένων ανθρώπων θα επιφέρει την ευδαιμονία της Σκέψης και την τέλεση όλων εκείνων των έργων διά των οποίων ο Άνθρωπος θα συνδεθεί βιωματικά με ό,τι  φέρει ως σκοπό  μέσα του.

Η παιδεία αυτομάτως ενέχει πρωταγωνιστικό ρόλο μετάδοσης της γνώσης και του τρόπου της από γενεά σε γενεά. Ο Σωκράτης στην Πολιτεία προτείνει τους τρείς τύπους πολιτικών τάξεων, ουσιαστικά προτείνει τρείς τύπους θεωρητικής και  πρακτικής ζωής. Αναφερόμαστε στους Βασιλείς-Φιλοσόφους, Επικούρους-Πολεμιστές, Εργάτες. Όπως σωστά αναφέρει ο Taylor (Taylor, 1990, σελ.333) ο συνεκτικός κρίκος όλων αυτών είναι η παιδεία. Η παιδεία ανάμνησης του κοινού Λόγου, της κοινής καταγωγής εκ του Αγαθού, η παιδεία ως τρόπος αρετής  και ηθικής μεταφοράς του κόσμου του Αγαθού προς τη δόμηση του Πολίτη και του Πολιτικού Κόσμου. Με αρχές, αξίες, νόμους και δικαιοσύνη.

2α.Ο διαχωρισμός της Νοήσεως από το Είναι στην μαθησιακή διαδικασία. Η σχετική Σωκρατική μέθοδος.

Η μεταβιομηχανική και μεταδιαφωτιστική Δύση, θεώρησε ότι ο μηχανιστικός τρόπος αντίληψης του Ανθρώπου και του κόσμου, θα επιταχύνει την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, με αποτέλεσμα την αναμενομένη πρόοδο της ανθρωπίνης ζωής. Η παιδεία συμπαρασύρθηκε από ένα μηχανιστικό μοντέλο μάθησης, ετοίμων εξωτερικών γνώσεων, οδηγουμένη όμως  προς τα γνωστά υπαρξιακά αδιέξοδα. Ο μαθητής τελεί πολλές φορές μέσα στην σχολική αίθουσα εν ερημία, διότι τα διδακτικά αντικείμενα είναι μία εξωτερική διαδιακασία η οποία δεν τον βοηθεί στην εσωτερική αναζήτηση, στην ανεύρεση της αληθείας, στην ηθικοποίηση και ωρίμανση του Είναι του σε σχέση με τον Εαυτό του και τους Άλλους.

Σημειώσαμε λοιπόν ότι ο Σωκρατικός Άνθρωπος είναι η διαμόρφωση του Είναι διά της  Νοήσεως. Ώστε λοιπόν η επίδραση του διδακτικού  νοείν επί του μαθητικού Είναι  αποτελεί την Πύλη εισόδου του Σωκρατικού μοντέλου μαθήσεως στο σχολείο. Ο μαθητής αντιμετωπίζεται ως Είναι το οποίο διαθέτει σύνολα ιδεών οι οποίες όμως θα πρέπει να διακριθούν ώστε να επικρατήσουν οι καλές και ωφέλιμες προϋπάρχουσες διαθέσεις (σκέψεις) , αυτές οι οποίες διά της κριτικής διδασκαλίας θα αναμνησθούν από  το μαθητή και θα χαρακτηρισθούν ως καλές διότι συνδυάζουν την αγαστή και ενεργό και ενδελεχή  συνύπαρξη του Εαυτού με τους Άλλους και τον Κόσμο. Ουσιαστικά η εκπαίδευση έχει σκοπό διά των μαθημάτων να μεταφέρει το σύνολο των ιδεών και των αξιών οι οποίες εμπεριέχονται στα σχολικά βιβλία προς Γνώση του Μαθητού. Αυτές θα αλληλεπιδράσουν με τις ήδη υπάρχουσες Εντός του Εφήβου ιδέες και αξίες. Ο Νέος και η Νέα θα κατανοήσουν ότι ήδη έχουν μέσα  τους  ό,τι ως εξωτερική μάθηση δέχονται. Ο εαυτός τους είναι κτισμένος από τα ίδια υλικά με τον κόσμο τους. Αυτά τα υλικά είναι οι Ιδέες και οι Αξίες του Καλού, του Ωφελίμου, του Ευχαρίστου. Άρα θα ωθηθούν προς μία βαθέως ηθική συμπεριφορά: Να κατανοήσουν ότι έχουν τα υλικά να συνεχίσουν τη δόμηση ενός καλυτέρου, ωφελιμωτέρου, ευδαιμονεστέρου κόσμου. Η Μετατροπή της μαθησιακής διαδικασίας σε διακριτή Νόηση η οποία διαμορφώνει το Εφηβικό Είναι αναβαθμίζει γνωσιολογικά και αξιολογικά την εκπαίδευση, προσφέροντας  ξεκάθαρο στόχο και στους μαθητές αλλά και στους εκπαιδευτικούς.

Τα μαθητικά λοιπόν αντικείμενα συνδέονται άμεσα με το μαθητικό Είναι και αναβαθμίζονται σε φορείς του Νοείν. Ενός Νοείν το οποίο διαμορφώνει το Εφηβικό Είναι. Άρα ο μαθητής κατανοεί την εκπαίδευση ως μία ιδιαιτέρως μεταρρυθμιστική επί του Εαυτού του διαδικασία, νοιώθει ότι είναι και Ατομική του Υπόθεση, η Προσωπική αυτή αναπτυσσομένη σχέση με τα διδακτικά αντικείμενα, αναβαθμίζει αναμφίβολα και το παιδαγωγικό αλλά και εκπαιδευτικό ενδιαφέρον των μαθητών. Αλλά και των διδασκόντων.

Ας θεωρήσουμε το μάθημα των Μαθηματικών. Η διδασκαλία θα πρέπει να χωρισθεί σε τρόπο μετάδοσης της ύλης του μαθήματος. Ας υποθέσουμε ότι αυτή η ύλη είναι αυτή η οποία αναφέρεται στο κεφάλαιο των εξισώσεων. Έπειτα αυτή η ύλη  θα πρέπει να αναλυθεί ως τρόπος του Νοείν σε ιδέες και αξίες ώστε να υπάρξει η σύνδεση των ιδεών και αξιών οι οποίες υποκρύπτονται στο μάθημα των εξισώσεων με τις αντίστοιχες που φέρει ο μαθητής ως νοήμον Υποκείμενο.

Ο διδάσκων/η διδάσκουσα, διδάσκει τις εξισώσεις ως φορείς της ιδέας της αρμονίας, της ισορροπίας και  της συμμετρίας. Αυτομάτως οι μαθητές κατανοούν ότι ήδη μέσα τους έχουν αυτές τις αρχές και τις αξίες. Θέλουν να είναι υγιείς (ισορροπία των συστατικών του σώματος), θέλουν να είναι ευτυχείς (ισορροπία των δεδομένων στη ζωή τους) θέλουν να είναι καλά με τους ανθρώπους οι οποίοι τους ενδιαφέρουν (συμμετρία ανθρωπίνων σχέσεων), Άρα διαμορφώνεται ένα θετικό κλίμα σε σχέση  με τον τρόπο  της μαθηματικής αποτύπωσης αυτής της ήδη υπάρχουσας γνώσης μέσα τους των ιδεών της συμμετρίας, της ισορροπίας και της αρμονίας. Γεννάται λοιπόν  το ενδιαφέρον των μαθητών ώστε να μελετήσουν βαθύτερα το κεφάλαιο των εξισώσεων. Κυρίως γεννάται η θέληση της ηθικής  εξωτερίκευσης των αρετών της ισορροπίας, της συμμετρίας και της αρμονίας. Εάν ο μαθητής συνδεθεί πνευματικά με το ιδεολογικό και αξιακό υπόβαθρο των μαθηματικών θα κατανοήσει και τον τρόπο σύμφωνα με τον οποία τα μαθηματικά ασχολούνται με την αρμονία και την ισορροπία, δηλαδή θα κατανοήσει την ύλη των μαθηματικών. Υπάρχει όμως η περίπτωση ενώ θα κατανοήσει τις  κοινές ιδέες και αξίες με το μάθημα αυτό να μην θελήσει να ασχοληθεί περαιτέρω με τον μαθηματικό τρόπο ανάδειξης αυτών των κοινών εννοιών.  Σε αυτήν την περίπτωση ο εκπαιδευτικός καλείται να αναστρέψει τελείως τον διδακτικό τρόπο, ξεκινώντας από την κοινή έννοια της ισορροπίας και της αρμονίας ανάμεσα στο μαθητή και στο μάθημα των μαθηματικών, χρησιμοποιώντας διά ζώσης και ψηφιακές δεξιότητες, θα πρέπει να του δείξει και να γίνει κατανοητό  το διδακτικό  μέρος, πώς τα μαθηματικά προβάλλουν τις έννοιες της συμμετρίας και της ισορροπίας.

Υπάρχει πάντοτε ο Σωκρατικός τρόπος ο οποίος ανοίγει την διδακτική πορεία  προς τον εξωτερικό κόσμο τον οποίο αντιλαμβάνεται ο μαθητής. Διδάσκοντας τις εξισώσεις δύναται ο διδάσκων να ξεκινήσει από τον τρόπο σύμφωνα με τον οποίο ο μαθητής αντιλαμβάνεται την έννοια της εξίσωσης στον  τόπο που ζεί. Άγνωστος Χ είναι ο παράγων που λείπει ώστε ο τόπος του να εξελιχθεί. Άρα θα πρέπει να ευρεθή αυτός ο Άγνωστος Χ. Ο μαθητής εισέρχεται στη λογική των μαθηματικών και θα μπορούσε ενασχολούμενος με το αντικείμενο και μελετώντας το να καταλάβει το κεφάλαιο αυτό του μαθήματός του.

Μετατίθεται λοιπόν το κέντρο βάρους από τη γνώση του μαθητικού αντικειμένου  ως εξωτερικότητα προς τη δυνατότητα της μαθητικής αυτογνωσίας διά του διδακτικού αντικειμένου. Με αυτόν τον τρόπο το σχολείο ως  μάθηση και διδασκαλία γίνεται μία πνευματική και αξιακή μαθησιακή πορεία η οποία ξεκινά από την πνευματική και εννοιακή σύνδεση των ιδεών και αξιών των μαθημάτων με ό,τι ήδη έχει μέσα  του ο μαθητής. Στη συνέχεια γίνονται κατανοητά τα διδακτικά δεδομένα των μαθημάτων προκειμένου διά αυτών ο μαθητής να κατανοήσει με ποιόν τρόπο οι κοινές με τα μαθήματα ιδέες και αξίες του απλώνονται σε δόμηση του κόσμου, του Ανθρώπου, της κοινωνίας. Με ποιόν τρόπο δημιουργούν πολιτισμό και Ιστορία, οικονομία και όσα όλα ενασχολούνται οι άνθρωποι. Ουσιαστικά, όπως και οι μαθητές του Σωκράτους, οι μαθητές κατανοούν την εννοιακή και αξιακή  δομή του κόσμου και του Ανθρώπου, κατανοούν τα πνευματικά και αξιακά υλικά του εαυτού τους και του κόσμου, γίνονται ικανοί λοιπόν διά της αναμνησιακής αυτής συμμετοχικής μάθησης να είναι συνδημιουργοί του Εαυτού τους και του Περιβάλλοντός των. Ουσιαστικά συζητούμε ότι αυτό το Σωκρατικό μοντέλο μάθησης καθιστά τον μαθητή Ενεργό σε σχέση με τον Εαυτό του και τον  Κόσμο.

Σύμφωνα με ό,τι αναλύσαμε έως τώρα το διδακτικό και εκπαιδευτικό βάρος μετατίθεται από το «Τι» στο «Πώς». Άρα μακροπρόθεσμα έχουμε παιδευτική μετατόπιση προς το «Γιατί». Με αυτό το διδακτικό τρόπο ο μαθητής δεν «μαθαίνει» απλώς αλλά εξηγεί τη σύνδεση των ιδεών και αξιών με τον Εαυτό του και τον Κόσμο μέσα στον οποίο ζεί και κινείται. Άρα εξηγεί την αιτιότητα που υπάρχει στη ζωή του, άρα αλλάζοντας τα αίτια μπορεί να  προκαλέσει άλλα αποτελέσματα. Αυτή όμως η ενεργοποίηση είναι εξόχως γνωσιακή παρέμβαση η οποία μεταλλάσσει τον νέο και τη νέα σε εξόχως ηθικές συνειδησιακές μεταβλητές.

2β. Η υγιής συνεύρεση των τάξεων των μαθητών και των εκπαιδευτικών σύμφωνα με το Σωκρατικό μοντέλο υγιούς πολιτικής συνυπάρξεως.

Στην περίφημη Πλατωνική Πολιτεία υπάρχει μία κεντρική θέαση της εννοίας του  «Καλού» το οποίο διά της Γνώσεως είναι έννοια κοινή σε όλους τους ανθρώπους (Taylor, 1990, σελ.335). Σύμφωνα με την Πλατωνική μέθοδο το Καλό αντιπαραβάλλεται με τον Ήλιο ο οποίος αφειδώς και με καθολικό τρόπο προσφέρει το Φώς του στο σύνολο του Κόσμου και των Ανθρώπων. Αναφέρεται μάλιστα ο Πλάτων και στο γεγονός ότι ο Ήλιος είναι ο δημιουργός των χρωμάτων, αυτός ο οποίος μέσα από τα μάτια μας προσφέρει την όραση και την ικανότητα των Ανθρώπων διά της οράσεως να γνωρίζουν τον Εαυτό τους, τους Άλλους και τον Κόσμο (Taylor, 1990, σελ.335).

Διαχρονικά η Πλατωνική αυτή συσχέτιση του Ηλίου με τη Γνώση ως παράγοντος ενοποιητικού και συνεκτικού σε σχέση με τους Ανθρώπους και την Κοινωνία, δημιούργησε πληθώρα θρησκευτικών και φιλοσοφικών συστημάτων, τα οποία διατυμπάνισαν την ανθρώπινη ικανότητα να ενωθεί πνευματικά και ηθικά ενώπιον κοινών Αρχών, κοινών Αιτίων, κοινών Εξηγήσεων και Αξιωμάτων. Άρα διά της Σωκρατικής μεθόδου Ηθικοποιείται ή Παιδεία ως τρόπος μεταφοράς του Καλού από τον Κριτικό Διδάσκοντα προς τον Αναμιμνησκόμενο Μαθητή. Η Ίδια η Παιδεία μετατρέπεται σε συνεκτικό ιστό ο οποίος ενώνει τον διδάσκοντα και τους διδασκομένους ενώπιον των κοινών αρχών οι οποίες συνέχουν όλους, μαθητές και εκπαιδευτικούς, ως ο Ήλιος συνέχει το σύνολο της έμψυχης και άψυχης Πλάσης. Άρα η Σωκρατική Παιδεία οδηγεί όχι απλά στην Ατομική αναμνησιακή μάθηση, αλλά στη συνένωση των συνειδησιακά αφυπνιζομένων μαθητών ενώπιον των κοινών αρχών και  αξιών οι οποίες ως Ήλιος συνέχουν  το σύνολο της μαθητικής κοινότητας.

Ειδικά η ολοκλήρωση του  Σωκρατικού μοντέλου στην  Κιρκεγγωριανή υπαρξιακή φιλοσοφία, ωθεί το μαθητή και την μαθητική κοινότητα ένα βήμα παραπέρα από την απλή πνευματική συνένωση (Κωσταράς, 1995, σελ.158). Ως ολοκληρωμένη Ύπαρξη οι μαθητές κατανοούν ότι μέσω του βιώματος, θα ολοκληρώσουν κάθε πνευματική κατάκτηση εντός του σχολικού περιβάλλοντος. Μέσω ενός βιώματος διά του οποίου θα υλοποιήσουν στην πράξη τις ιδέες και αξίες τις οποίες μέσα τους ανεκάλυψαν. Η υπέρβαση του απλού θεωρητικού σταδίου αυτογνωσίας είναι η μεγάλη προσφορά του Κίρκεγγωρ και της  βιούσης Υπάρξεώς του. Οι μαθητές κατανοούν την μεγάλη εξίσωση: Ισούνται με το σύνολο των σκέψεών των οι οποίες θα μετατραπούν σε βίωμα ενεργού πολίτου σε σχέση με αυτούς, τους άλλους , τον Κόσμο. Ώστε ως Ύπαρξη εφαρμόζουσα το σύνολο των νοητικών ανακαλύψεων θα μπορέσουν  να καταστήσουν το Υπαρξιακό βίωμα γνώμονα ζωής και δημιουργικότητας.  Η μετατροπή του μαθητού σε Ύπαρξη η οποία είναι  ικανή επί της κατακτηθείσης νοήσεως Γνώσεων και Αξιών να μετατραπεί σε βιωματικό μέγεθος υλοποίησης όλων όσων συνειδητοποίησε εντός των σχολικών αιθουσών, αποτελεί το μεγάλο παιδευτικό και επαιδευτικό ζητούμενο της Εκπαίδευσης, την πραγματική μετρήσιμη πρόκληση και για τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, κυρίως για τους ίδιους τους μαθητές.

2γ. Η μεταφορά της αλληγορίας του Σωκρατικού σπηλαίου εντός της σχολικής πραγματικότητας. Πότε το σχολείο αποκτά ανοικτούς ελλόγους ορίζοντες;

Συζητήσαμε ακροθιγώς παραπάνω σε αυτήν την εργασία την Πλατωνική αλληγορία του Σπηλαίου (Πολιτεία, 514a). Παραδίδεται λοιπόν μέσω αλληγορίας η κατάσταση του αγνοούντος Ανθρώπου ωςδεσμώτου εντός σπηλαίου. Από μία λεπτή χαραμάδα του σπηλαίου εισέρχεται αμυδρό Φώς από τον Κόσμο του Αγαθού. Όμως οι δεσμώτες, τελούντες εν αγνοία δεν μπορούν να το ίδουν. Κοιτάζουν αλυσοδεμένοι  μόνον μπροστά. Εκεί απορροφώνται από τις αντανακλάσεις  του Φωτός του Αγαθού το οποίο αντανακλάται σε εφήμερα θεάματα και ταχυδακτυλουργίες (514a). Άρα σε κάθε περίπτωση οι δεσμώτες συνδυάζουν την πνευματική άγνοια με την ηθική υποχώρηση.

Ο Σωκράτης  μέσα από αυτή την αλληγορία διαπράττει μία σημαντική αξιολογική μετατόπιση. Αναμφίβολα το κέντρο ερεύνης και ασχολίας του Φιλοσόφου μετατοπίζεται στον Άνθρωπο. Αλλά σε διαρκή διαλεκτική σχέση με τον Κόσμο. Θα πρέπει να προσεχθεί τούτο. Στον Σωκρατικό Κόσμο συνδυάζεται η αρνητική διαλεκτική με τη θετική διαλεκτική προκειμένου να παραχθεί η καινώς εννοουμένη Νοήμων Πλατωνική Ανθρωπίνη Φύσις. (Σπυρόπουλος, 2003, σελ.59). Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: Ο Σωκράτης διά των Οριστικών και Επαγωγικών Λόγων του συλλέγει το σύνολο των Φυσικών Συμπαντικών δυνάμεων: Ο Ήλιος, ο Αήρ, το Ύδωρ, το Πύρ, η Γαία. Ενώ αυτές στην Ελληνική Μυθολογία του μη-Λόγου μετατρέπονται σε Θεούς  Συμπαντικών δυνάμεων, στο Σωκράτη διά της Ελλόγου Επεξεργασίας μετατρέπονται σε Ιδέες και Αξίες με βάση τις κρύφιες συμπαντικές αιτίες τους. Ο Αήρ είναι η Σκέψη, το Πνεύμα, εκ του Πνέω. Το Ύδωρ είναι η Κίνηση, η δράση, η πράξη (Κρατύλος, 2a). Άρα πλέον στη Σωκρατική έλλογο διανόηση ως Φύσις νοείται το σύνολο των αφαιρετικά εσωτερικοποιημένων εν τω Ανθρώπω διά της Παιδείας και της Σκέψης συμπαντικών δυνάμεων υπό μορφή Ιδεών και Αξιών. Το σύνολο των παιδευτικών Ιδεών και Αξιών εν τω ανθρώπω είναι η Ανθρωπίνη Φύσις. Η Οποία όμως τροφοδοτείται από τον Κόσμο των προσφερομένων συμπαντικών δυνάμεων. Άρα ο Άνθρωπος τελεί σε διαλεκτική τελεία σχέση με τον Κόσμο και τη Φύση.

Η αλληγορία του σπηλαίου αποθεώνει αυτήν την έλλογο και βαθυτάτη ηθική σχέση ανάμεσα στον Άνθρωπο και τον Κόσμο. Το Σπήλαιο εμποδίζει τους Ανθρώπους από την έλλογο και δημιουργική σχέση με τον  Ανοικτό κόσμο του Αγαθού. Άρα από τον Σωκράτη επαινείται ο Ανοικτός κόσμος, ο κόσμος ο οποίος προσφέρει τον Ήλιο και τη Γνώση, τα αληθή θεάματα και την Αληθή Γνώση και δράση.Ο Κλειστός κόσμος είναι ψεύδος, ψευδή θεάματα και νοητική και ηθική παραπλάνηση. Όλη αυτή η αλληγορική παιδευτική Σωκρατική μαγεία θα πρέπει αναμφίβολα να απασχολήσει την εκπαιδευτική κοινότητα στις ημέρες μας.

Διότι το βάρος της δημιουργίας ενός καλυτέρου και αποδοτικοτέρου σχολείου δεν θα πρέπει να μεταφερθεί μόνον στα Πρόσωπα του Σχολείου και της Σχολικής κοινότητας (κυριώτατα στον Μαθητή και στον Εκπαιδευτικό) αλλά και στη Φύση του σχολείου. Ως Φύση του Σχολείου θα ορίσουμε το σύνολο των Ιδεών και Αξιών οι οποίες γίγνονται στη σχολική μονάδα κατά τον οριστικό και επαγωγικό τρόπο του Σωκράτους (Marou, 1961, σελ.56).

Τι ακριβώς εννοούμε; Το σχολείο δεν θα πρέπει απλά ως απρόσωπος οντότητα να μεταφέρει την εκμάθηση των ποικίλων διδακτικών αντικειμένων. Αντιθέτως: μέσα από τις παιδευτικές και εκπαιδευτικές μεθόδους, τις δράσεις και τα προγράμματα, το σχολείο επιβάλλεται να  λαμβάνει το σύνολο των κοινωνικών  γεγονότων και συμβάντων, την Ανθρώπινη παρουσία και την Ανθρώπινη δράση, να την αναλύει, να την ορίζει με βάση  τους πνευματικούς και ηθικούς κανόνες, και να την μετατρέπει σε ιδέες καλού, ωφελίμου, χρησίμου, αλληλεγγύου, ενδελεχούς. Υπό αυτήν την έννοια το Σχολείο αποκτά δική του διακριτή φύση και καθίσταται ένας ανοικτός κόσμος ο οποίος ορίζεται  ως  το σύνολο των  Ιδεών και Αξιών οι οποίες δύνανται να αφυπνίσουν το Καλό ως ανάμνηση και Πράξη στο μαθητή. Άρα μέσα σε ένα τέτοιο ανοικτό σχολείο παραχθεισών Ιδεών και Αξιών ο μαθητής αλληλεπιδρά, είναι Ελεύθερος και όχι δεσμώτης, τρέφεται από αυτή την ανοικτή και ενεργό κοσμικώς  Φύση του Σχολείου και καθοδηγείται προς την ενατένιση και ανακάλυψη  μέσα  του όλων εκείνων των ιδεών και αξιών οι οποίες ως εξωτερική ηθική πράξη θα τον βοηθήσουν να καταστή ενεργός πολίτη σε έναν κόσμο ο οποίος μπορεί να διαμορφωθεί ως καλύτερος  μέσα από  την κοινή δράση  του συνόλου  των αφυπνισμένων πολιτών του.

3.Οι οριστικοί και επαγωγικοί Σωκρατικοί λόγοι ως τρόπος ανάδειξης του Πεπαιδευμένου Υποκειμένου. Η Βαθυτάτη έννοια της Σωκρατικής μαθήσεως ως ήδη υπαρχούσης  αναμνήσεως εντός του μαθητού. Το παιδευτικό παράδειγμα του δούλου.

Ο μεγάλος σκοπός του Σωκράτους σαφέστατα ήταν το να αποφύγει μία μεταφυσική κάλυψη του συστήματός του μέσα από την παράδοση μεταφυσικών αναποδείκτων θεωριών. Η σημαντική παρακαταθήκη του Σωκράτους προς την Ανθρώπινη Ιστορία  του Πνεύματος  είναι το ότι προσάρμοσε τις πνευματικές και ηθικές αναζητήσεις του επί του Ανθρώπου. Μάλιστα επί του Ανθρωπίνου Νοός. Φαίνεται λοιπόν ότι το σύνολο του Πλατωνικού συστήματος το οποίο παραδίδεται ως δημιούργημα του δασκάλου, του Σωκράτους, είναι ένα  Γίγνεσθαι το οποίο παρήχθη μέσα από συγκεκριμένους Επαγωγικούς και Οριστικούς Λόγους του Ανθρωπίνου Νοός. Άρα μοιραία ο Άνθρωπος, ως νοήμων παράγων,  καθίσταται το κέντρο πέριξ του οποίου περιστρέφεται ο κόσμος του Αγαθού εκ του οποίου αντλείται η Αλήθεια υπό τη μορφή Ιδεών και Αξιών.

Σε αυτό το ωραίο γνωσιολογικό και ηθικό ταξίδι, ο Σωκράτης, αντιστέκεται στην εύκολη λύση των ευκόλων θεωρητικών αληθειών. Προκειμένου να εξέλθη της εύκολης αυτής λύσης παρατηρεί, καταγράφει, τους Ανθρώπους, τον Κόσμο, την Φύση. Επί αυτών διατυπώνει επαγωγικούς και οριστικούς λόγους ώστε ο Ανθρώπινος Νούς να περιβάλει με αιώνιες και καθολικές αρχές το σύνολο των κοσμικών και ανθρωπίνων γεγονότων και συμβάντων. Προκειμένου η Ανθρωπίνη ζωή να υπακούσει σε αιώνιες  και καθολικές αρχές του Καλού και του Ωραίου, ώστε διά της Παιδείας επί αυτών των αρχών να κινούνται αξιακώς οι άνθρωποι παράγοντας έναν αρμονικό Κόσμο και Εαυτό, επί των αρετών, οι οποίες αρετές είναι  τα οχήματα τα οποία μεταφέρουν το Καλό και το Ωραίο, την αρμονία του κόσμου του Αγαθού, στον Άνθρωπο και στον κόσμο της Γής.

Τα πνευματικά εργαλεία του Σωκράτους είναι ο κόσμος των Ιδεών και η  Πολιτική Πραγμάτωση αυτών των Ιδεών στην Πόλη, η οποία μπορεί να δομηθεί κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσιν του κόσμου του Αγαθού (Taylor, 1990, σελ.139). Από τον Φαίδωνα ακόμα συμπεραίνουμε ότι  κάθε καθολικό κατηγόρημα  μπορεί να βεβαιωθεί ότι καλύπτει ένα σύνολο ανθρωπίνων αντικειμένων και υποκειμένων διαμέσου μίας Ιδέας (Taylor, 1995, σελ.335). Δηλαδή. Εκατό άνθρωποι πράττουν το καλό διότι η  Έννοια του Καλού, προϋπάρχει στον κόσμο των Ιδεών. Υπάρχουν εκατό τραπέζια διότι υπάρχει η Ιδέα και η  Έννοια του τραπεζιού στον κόσμο των Ιδεών. Στη συνέχεια στην Πλατωνική  Πολιτεία βλέπουμε ότι  το σύνολο των Ανθρώπων επιθυμούν του Καλού (ως αρμονία, συμμετρία ανάμεσα στους ανθρώπους, ευημερία ως γενική ισορροπία και δικαιοσύνη) διότι η Ιδέα του Καλού προϋπάρχει στον κόσμο του Αγαθού, εκεί όπου έχει προϋπάρξει και ο Άνθρωπος, άρα ήδη  γνωρίζει το σύνολο των Ιδεών και των Αξιών του Καλού και του Ωραίου, το οποίο επί της γής θέλει να εφαρμόσει. Από τον Πλάτωνα μάλιστα (Taylor, 1990, σελ. 335) στα πλαίσια της προσφιλούς του αλληγορίας, η σχέση του Καλού με την προΰπαρξή αυτού  στον κόσμο των Ιδεών, άρα σε σχέση με το ότι ήδη Γνωρίζεται από τον Άνθρωπο, δίδεται όλη αυτή η σχέση με την εικόνα του Ηλίου. Ο Ήλιος δεν παρέχει μόνον το Φώς και τις χρωματικές αντανακλάσεις, αλλά παραμένει ως πηγή Φωτός.

Άρα ο Άνθρωπος διαμορφώνει την Νοητική  του Φύση και τον τρόπο της. Ο Νούς καθίσταται το μεγάλο ενδιάμεσο ανάμεσα στον Κόσμο των Ιδεών, όπου είναι η πρώτη γνωσιακή κατοικία του Ανθρώπου, και στον Κόσμο των αισθήσεων. Διά του Νοός το νοήμον Υποκείμενο καλείται να ενθυμηθεί τις ιδέες και τις αξίες του Καλού και του Ωραίου ώστε να τις πραγματώσει στην Πολιτική και Κοινωνική Οργάνωση  της ζωής του, σε σχέση με τον Εαυτό του και τους Άλλους. Ώστε συζητούμε ότι ο Άνθρωπος ήδη  γνωρίζει το Καλό και το Ωραίο, απλά η Γνώση  ως παιδεία αναμνήσεως καλείται να εξωτερικεύσει το Καλό και το Χρήσιμο επί της ευνομουμένης Κοινωνίας των Ανθρώπων. Άρα το Υποκείμενο νοείται και μόνον ως Πολιτική Οντότης διότι μόνον ως Πολιτική Οντότης θα εφαρμόσει το Καλό και το Ωραίο, τα οποία έχουν αξία όταν νοούνται και εφαρμόζονται σε σχέση και όχι ως εγωϊστικήαυτοεκπλήρωση. Ήδη στην Πολιτεία ο Σωκράτης θεωρεί ιερά υποχρέωσιν των Πεπαιδευμένων όπως κατέλθωσιν επί της Πόλης προκειμένου να μεταφέρουν τα ιερά και τα ιδεατά του Κόσμου του Αγαθού (Πολιτεία, 519a).

Ως εκ τούτου κατανοείται η παιδευτική Ανθρωποκεντρικότητα του Σωκράτους ως εξόχως Πολιτική Παιδεία. Ο Άνθρωπος διά της Παιδείας γνωρίζει το Ωραίο και το Καλό αλλά αυτή η Παιδεία έχει αξία όταν δομεί την Πόλιν, την Πολιτεία, την εκάστοτε Πολιτεία (από την Πολιτεία των Μαθητών έως την Πολιτεία των Βουλευτών). Άρα η Γνώση συμβαδίζει με την Πολιτική διότι προέρχεται από τον οργανωμένο κόσμο των ιδεών, όπου όλα νοούνται εν  σχέσει, άρα και στην Πόλη θα εφαρμοσθούν εν σχέσει με τον Άλλον. Δεν νοείται απολιτική Γνώση. Ώστε το γνωρίζον Σωκρατικό Υποκείμενο είναι ένα εξόχως Πολιτικό Υποκείμενο.

Στον  Πλατωνικό διάλογο του Τιμαίου το όλο θέμα της Σωκρατικής γνώσης εισέρχεται στην τελική ιδεατή ευθεία του. Εκεί ξεκάθαρα εμφανίζεται και η τελευταία παράμετρος της Σωκρατικής παιδείας. αναφέρεται ότι η Παιδεία είναι βαθυτάτηεσωτερική διαδικασία, ουσιαστικά ο Άνθρωπος δεν μαθαίνει αλλά αναμιμνήσκει όλα όσα ήδη γνωρίζει μέσα από την προΰπαρξή του στον κόσμο του Αγαθού. Αναφέρεται ότι το να ζητεί ο άνθρωπος να λαμβάνει και να μαθαίνει ισοδυναμεί με την  ανάμνησιν  των όλων γνώσεων που ήδη έχει μέσα του (το γαρ ζητείν και λαμβάνειν ανάμνησις του όλου εστίν )( Τίμαιος, 80d). Αμέσως όμως επηρεάζεται και το μοντέλο του διδασκάλου. Ο Διδάσκαλος δεν είναι ο πάροχοςεξωτερικών , ουδετέρων πολλές φορές γνώσεων, προς το μαθητή. Ο Διδάσκαλος είναι αυτός ο οποίος κριτικώς κατευθύνει εν  σχέσει με τον «μαθητή» τη ροή των γνώσεων  οι  οποίες έχουν μία συγκεκριμένη παιδευτική ροή: εκκινούν από τον κόσμο των Ιδεών (ο οποίος σήμερα είναι το κοινωνικό  κοινό συνειδητό αποθετήριο ιδεών και αξιών) επέρχονται ως ανάμνησις στο νού του μαθητού (μέσα από την κριτική κατεύθυνση του διδασκάλου), έπειτα εξέρχονται αυτού ως αρετές οι οποίες στην πράξη ως Ηθικές αξίες ηθικοποιούν τον Άνθρωπο σε μία Πολιτική Κοινωνία Ηθικών και Ελλόγων ατόμων.

Άρα αυτό το οποίο κατέφερε ο Σωκράτης είναι να καταστήση την Παιδεία διαλεκτική ολοκληρωμένη παιδευτική  αναμνησιακή διά του Νοός σχέση ανάμεσα στον Πολίτη και στην Πολιτική  Κοινωνία. Στην Πολιτεία και στο παράδειγμα του δούλου φαίνεται ανάγλυφα όλο το όμορφο ατομικό και πολιτικό ταξίδι της Γνώσεως ( Πολιτεία, 519b). Σε όλο μάλιστα το πνευματικό και αξιακό επίπεδο. Ο δούλος σε ένα από τα περίφημα συμπόσια εις τα οποία συμμετείχε ο Σωκράτης,  εκεί όπου εκτυλισσόταν η περίφημη μαιευτική του διδασκαλία, δεν είχε λάβει καμμία παιδεία. Όμως μέσα από την μαιτευτικήκατευθυντικότητα του Σωκράτους θυμήθηκε ό,τι είχε μέσα  του ως ιδέα και αξία και έλυσε ένα μαθηματικό πρόβλημα.

Άρα η Γνώση εξελίσσει τον Άνθρωπο, από δούλο αγνοίας τον καθιστά άτομο το οποίο εξουσιάζει τη ζωή του και την πρόοδό του. Αυτή όμως η Γνώση επειδή προέρχεται από τον οργανωμένο κόσμο του Αγαθού πρέπει να μετεξελιχθεί διά των αρετών σε Πολιτική. Άρα ο Αυτεξουσιαζόμενος Άνθρωπος της Γνώσης, μεταφέρει το σύνολο των Γνώσεών  του ως αρετές δικαιοσύνης και σοφίας και ανδρείας στην κοινωνία, προς την βελτίωση της Κοινωνίας. Καθίσταται ενεργός πολίτης. Άρα εντός του  σχολείου ο μαθητής αντιμετωπίζεται όχι απλά ως οντότητα η οποία πρέπει να «μάθει». Η μαθησιακή διαδικασία επειδή ανανεώνει ιδέες και αξίες οι οποίες προέρχονται από ένα κόσμο ιδεών και αξιών, οι οποίες διά του  κοινωνικού κοσμικού  ασυνειδήτου μεταφέρονται στο προσωπικό ενσυνείδητο κόσμο του μαθητού, επιθυμούν να ενεργοποιηθούν όταν εξωτερικευθούν ως ηθικές συλλογικές και πολιτικές ιδέες και αξίες βελτίωσης και θεμελίωσης ενός καλυτέρου κόσμου. Άρα εντός του σχολικού περιβάλλοντος, μέσα από τους επαγωγικούς και οριστικούς λόγους ο μαθητής συλλέγει τα δεδομένα της ανάμνησής του και της γνώσης του και  τα μετατρέπει σε  πνευματικές αρχές και ηθικά αξιώματα. Αυτά όμως έχουν αξία όταν ωριμάζουν τόσο το μαθητή όσο και το σχολικό περιβάλλον, ώστε να δομηθεί ένας γνωστικός μαθητής σε ένα πολιτικό σχολικό περιβάλλον συνεργασίας και αλληλεπίδρασης. Για αυτό το λόγο είναι αναγκαιότητα κάθε ατομική γνώση να συνοδεύεται από συλλογικές δράσεις (προγράμματα, ομαδοσυνεργατικές ενέργειες, ανοίγματα προς  την κοινωνία μέσω εκπαιδευτικών δράσεων) ώστε ο μαθητής να βαδίζει όλο το δρόμο γνωσιακής και ηθικής αναδόμησης, από την ατομική αφύπνιση προς την συλλογική καταξίωση.

Αντιστοίχως η Κιρκεγγωριανήύπαρξις  εξελίσσει τη Γνώση σε ένα μεταγνωσιακό επίπεδο το οποίο θα ονομασθεί : «Πίστις» (Κωσταράς, 1995, σελ. 178). Η Πίστις είναι η πλήρως εσωτερικοποιημένη Γνώση η οποία αποκαθιστά τη σχέση του Ανθρώπου με το Θείο, με κάθε τι το πνευματικώς Ανώτερο. Άρα στο μεταχριστιανικό κόσμο του Δανού φιλοσόφου η Σωκρατική Γνώση προχωρεί προς το τελικό αφαιρετικό βήμα, το οποίο όμως καταδεικνύει τις εσχατιές της ανθρωπίνης δυναμικότητας. Η Γνώση ως Ανάμνηση δεν μένει ένα σύνολο Λόγων, μετατρέπεται σε Καθ΄εαυτή εν στιγμή συλλογή Ιδεών και αξιών οι οποίες εμφυτεύονται στον Ανθρώπινο Νού και ως τέτοιες επηρεάζουν Ηθικώς την Ύπαρξιν: Είναι η Πίστις το τελικό στάδιο της Γνώσεως διότι ο Άνθρωπος δεν Γίγνεταιό,τι σκέπτεται διά της Ηθικής προσομοιώσεως, αλλά διά της Πίστεως ως τρόπου adhocύπαρξις των Αυθυπάρκτων (Θείων) Ιδεών και Αξιών, ο Άνθρωπος είναι Ύπαρξιςβιούσα το σύνολο των Ιδεών και Αξιών τις οποίες ως Αλήθεια Ανεκάλυψε εντός του. Άρα ο Άνθρωπος είναι Αλήθεια. Διά των ανακοινώσεων οφείλει να μεταδώσει βιωματικώς βέβαια  αυτή την Αληθινή Βιωματική και Συμμετοχική φύση του στους Άλλους (Κωσταράς, 1995, σελ.179). Διότι το αποκορύφωμα της Σωκρατικής Γνώσεως και της Κιρκεγγωριανής Πίστεως είναι το Βίωμα: το ταξίδι από την Εσωτερική Ατομική  ανακάλυψη στην Εξωτερική συλλογική και κοινωνική πραγμάτωση.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι το Σωκρατικό μοντέλο μάθησης είναι ολοκληρωμένο διότι ξεφεύγει από την διδακτική αίθουσα και απλώνεται στην Πολιτική δόμηση της σχολικής κοινότητας.Σε κάθε περίπτωση ο σχεδιασμός της εκπαίδευσης θα πρέπει να αποσκοπεί στην ατομική και πολιτική ολοκλήρωση του μαθητού. Στην μετατροπή του από θεατή της Γνώσης στην συνειδητοποίηση ότι φέρει μέσα του το σύνολο των γνώσεων τις οποίες διδάσκεται. Η Γνώση είναι αυτή η οποία μπορεί να προσδώσει στο μαθητή την ικανότητα να συλλέγει τα κοσμικά και αναμνησιακά δεδομένα του κόσμου του, του χώρου του, του τόπου του, και να τα ενοποιεί ως οριστικές και επαγωγικές αρχές. Με αυτόν τον τρόπο ο μαθητής δρά ως Ύπαρξις ευρισκομένη υπό αρχών, αλλά επειδή αυτές οι πνευματικές και αξιακές αρχές είναι καθολικές η Ύπαρξις αυτή του Μαθητού καθίσταται πολιτική. Μάλιστα ο μαθητής κατανοεί ότι οι αρχές και οι αξίες είναι αυτές που δόμησαν τον κόσμο του, άρα η έννοια της  δόμησης επιπίπτει στο νέο και στη νέα, δίδοντας τους την ικανότητα και αυτοί να  συμμετέχουν σε ένα  ενεργό κοινωνικό γίγνεσθαι. Η Γνώση της Αληθείας μετατρέπεται σε Πίστη επέμβασης προς ένα καλύτερο κόσμο. Αυτή η πολιτικοποίηση του μαθητού σε ένα πολιτικό σχολικό περιβάλλον απελευθερώνει το σύνολο της οδού που πρέπει να βαδίσει η  Γνώση μέχρι να καταστή Αξία δόμησης ενός καλυτέρου κόσμου.

Διδάσκοντας λοιπόν το μάθημα της Ιστορίας, στη βάση θεματικής διδασκαλίας, ο διδάσκων υπό την μορφή οριστικών και επαγωγικών αρχών και αξιών, προσφέρει στους μαθητές το σύνολο των εννοιών και δομών οι οποίες εκίνησαν, κινούν, και θα κινούν το Ανθρώπινο Ιστορικό Γίγνεσθαι. Οι μαθητές κατανοούν ότι η έννοια της Εξουσίας, της Πολιτικής, της Επιβολής, της Οικονομίας, του Πολιτισμού, της Προόδου, είναι οι Αρχές και Αιτίες οι οποίες ενυπάρχουν στο σύνολο των ιστορικών Γεγονότων και Συμβάντων. Γνωρίζοντας την Εποχή τους, το σύνολο των γεγονότων και συμβάντων της εποχής τους, κρίνουν με ποιο τρόπο και σε ποιο βαθμό αυτές οι ίδιες έννοιες σήμερα διαμορφώνουν σήμερα το Ιστορικό Γίγνεσθαι. Κατανοούν μέσα τους τις αρχές της Κοινωνικότητας, της Προόδου, της Εξέλιξης, της υγιούς Συνύπαρξης και Αλληλεγγύης. Άρα γνωρίζοντας αυτές τις αρχές επιλέγουν έναν ηθικό τρόπο εξωτερίκευσής τους. Ό,τι μαθαίνουν για τον τόπο τους, το χώρο τους, το χρόνο στον οποίο ζούν, αυτή η γνώση δρά οριστικώς και επαγωγικώς, προσδιορίζει το μαθητή σε σχέση με αρχές και αξίες τις οποίες έχει ως κάτοικος συγκεκριμένου χώρου και τόπου σε συγκεκριμένο τόπο ( για αυτό κρίνεται ως αναγκαία η εκπαιδευτική δραστηριοποίηση σε σχέση με δράσεις γνώσεις του τόπου και του χώρου των μαθητών). Στο σχολικό περιβάλλον μέσα από παιδευτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα προσπαθούν να δομήσουν ένα σχολικό περιβάλλον υγιούς ανταγωνισμού, θεμελίωσης  του Πολιτισμού και της Προσφοράς, το οποίο θα στηρίζεται όχι στο κέρδος του ανταγωνισμού αλλά στην ύπαρξη της ομαδοσυνεργατικότητας. Στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον οι νέοι και οι νέες μέσα από τις σπουδές τους θα κατανοήσουν ότι  μπορούν (ειδικά στην εποχή της πληροφορίας) να απελευθερώσουν  συνεργατικά όλες τις έννοιες και δυνάμεις που κινούν την Ιστορία, την Ιστορία της εποχής τους και του τόπου τους μέρος της Οποίας είναι και οι ίδιοι, ώστε να θεμελιώσουν έναν κόσμο δημιουργικότητας,  ευημερίας, δικαιοσύνης και ίσης  κατανομής ευκαιριών. Σημαντική κρίνεται η συνειδητή μετατροπή των μαθητών όχι σε απλά Άτομα γνωρίζοντα ιδέες και αξίες, αλλά σε Υπάρξεις οι  οποίες πιστεύουν ότι πρεσβεύουν το Αληθινό το οποίο ως χαρακτηριστικό όλων των Εμψύχων Υπάρξεων δύναται να μεταρρυθμίσει τον κόσμο. Η μεταλαμπάδευση της Πίστης ως τελικού σταδίου της Γνώσεως προς τους μαθητές ποτέ δεν θα πρέπει να παύσει να αποτελεί υπέρτατο εκπαιδευτικό σκοπό του εκάστοτε παιδαγωγικού συστήματος. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές εξελίσσουν τον Εαυτό τους, τον Τόπο τους, τον Κόσμο μέσα στον οποίο ζούν και δραστηριοποιούνται.

4.Το σύστημα των Πλατωνικών αρετών και το διδακτό της αρετής.

Όπως ήδη αναφέραμε το ταξίδι από την Εσωτερική Πνευματική ανακάλυψη Εντός μας των Ιδεών και των Αξιών του Καλού, του Ωφελίμου, του Ηδονικού, έως την Εξωτερική Ηθική πραγμάτωσίν των, αυτό το ταξίδι ονομάζεται και οριοθετείται υπό το όνομα της Αρετής. Η λέξη Αρετή παράγεται από το ρήμα: αραρίσκω, το οποίο σημαίνει ενώνω, προσαρμόζω. Η Αρετή ενώνει την Ιδέα του Καλού και του  Ωραίου με την αντίστοιχη πράξη, μετατρέπει το θεωρητικό σε ηθικό, την θεωρία σε πράξη, διά μέσου του Ανθρωπίνου Νοός και Πράξης (Πρωταγόρας, 324D).

Στον Πλατωνικό Πρωταγόρα μέσα από το διάλογο του Σωκράτη με τον Σοφιστή Πρωταγόρα, αποδεικνύεται το διδακτό της Αρετής. Ως Πολιτικής Διαδικασίας η οποία καθιστά τον Άνθρωπο ώριμο μέσα στην  Πόλη να μεταφέρει ηθικώς ως ευβουλία του ηθικώς πράττειν, τις αρετές της Σοφίας, της Σωφροσύνης, της Ανδρείας, της Δικαιοσύνης. Ο συλλογισμός, ο αποδεικτικός συλλογισμός είναι συναφής με την Αναμνησιακή δυναμική της Γνώσεως. Σύμφωνα λοιπό με το Σωκράτη (Πρωταγόρας, 325Α) όλοι οι άνθρωποι φέρουν μέσα  τους ως Αναμνησιακή Γνώση  την Ιδέα του Καλού και του Ωραίου ως αντικειμενική ισορροπία, αρμονία και συμμετρία ανάμεσα στον Πνεύμα και στο Σώμα, στον Πολίτη και στην Πόλη. Άρα διά του Νοός το σύνολο των Ιδεών αυτών εξέρχονται του ανθρώπου και μετατρέπονται σε Ηθικές κατηγορικές δυναμικές: η Γνώση του Καλού (για το Πνεύμα)  μετατρέπεται στην Αρετή της Σοφίας, η Ενσυναίσθηση του Ωραίου  ( για την Ψυχή) μετατρέπεται στην Αρετή της Ανδρείας, η Συνειδητοποίηση του Φρονίμου (για το Σώμα) μετατρέπεται στην Αρετή της Σωφροσύνης. Η αρμονική συνύπαρξη όλων αυτών των αρετών συνιστά την αρετή της δικαιοσύνης. Η οποία στην Πλατωνική διανόηση και ηθική θεωρείται ως εσωτερική αυτοϊσορροπία και εσωτερική αρμονία του ανθρώπου, ανάμεσα στην ψυχή (ανδρεία), στο Νού (Σοφία) και στο Σώμα (Σωφροσύνη).

Το ότι αυτού του είδους και αυτής της Ποιότητας  η Αρετή είναι διδακτή, σημαίνει εν ολίγοις το εξής: Η Γνώση αυτών που φέρουμε μέσα μας μεταφέρεται διά της παιδείας. Ουσιαστικά  διά της παιδείας μεταφέρεται το σύνολο των ιδεών και των αξιών οι οποίες ενυπάρχουν στο Ανθρώπινο Είναι. Άρα η Γνώση όταν εξωτερικευθεί επηρεάζει τον Άνθρωπο ως αυτογνωσία και αυτοϊσορροπία, τον Άνθρωπο ως Πολιτική Οντότητα (Πρωταγόρας, 325Α). Διότι όλες αυτές οι ιδέες και αξίες μετατρέπονται σε Αρετές άρα σε Ηθικές πράξεις, ηθικής αυτοϊκανοποίησης του Ανθρώπου, Κοινωνικής Ολοκλήρωσης των Καλλιεργημένων Όντων. Άρα η Ατομική και Πολιτική ισορροπία, αρμονία, πρόοδος  και εξέλιξη είναι θέμα Γνώσης.

Ο Κίρκεγγωρ προσεγγίζει αυτή την καθαρά Σωκρατική γνωσιολογική και ηθική θέση, εξελίσσοντάς την μέσα από την Υπαρξιακή του Φιλοσοφία. Γνωρίζοντας η Ύπαρξη το σύνολο των Αρχών που φέρει, το σύνολο των Θείων αντανακλάσεων το οποίο της δίδει βιωματική βαρύτητα, δεν ηρεμεί μέσα από μία θεωρητική αυτάρκεια. Ο Άνθρωπος δεν επιδιώκει να γίνει ουσία, θεωρητική ουσία, ύπαρξη θέλει να Γίνει, βιωματική Ύπαρξη (Κωσταράς, 1995, σελ. 191). Άρα η Ύπαρξη μετατρέπει το σύνολο της Εσωτερικής θείας γνώσης σε υπαρξιακό βίωμα, μέσα από τις οριακές καταστάσεις της Αγωνίας, της Απελπισίας, του Θανάτου. Υπό αυτή την έννοια η Ύπαρξη Υπό-άρχει καθοριζομένη υπό  των βιωματικών αρχών της δράσης, της πορείας προς την Πηγή της Γνώσης  το οποίον είναι το θείον. Η θρησκευτικότητα ως αρχή δύναται να ενώσει τις υπάρξεις υπό την έννοια της κοινής αναφοράς σε μία κοινή πνευματική πηγή γνώσεων οι οποίες μπορούν ως ηθικές αρχές να παράσχουν το υγιές βίωμα της Ύπαρξης σε έναν Συνειδητοποιημένο Κόσμο ο οποίος νοείται ως σύνολο όλων αυτών των εγνωσμένων βιιωματικών  Υπάρξεων (Κωσταράς, 1995, σελ.139). Το Κιρκεγγωριανό Υποκείμενο ως σύνολο των βιωμάτων του ολοκληρώνει το Σωκρατικό σύστημα: η Γνώση γεννά την Πράξη η οποία δίδει ολοκλήρωση και σκοπό στον  Άνθρωπο.

Η μετατροπή της εφηβικής φύσης σε βιωματική  βάσει θεωρητικών αρχών και βιωματικών  ηθικών εμπειριών θα πρέπει να καταστή πρώτιστη μέριμνα του Κρατικού προγραμματισμού. Η σχολική κοινότητα, ευρισκομένη και στην εποχή της ψηφιακής δυνατότητας, της έντονης διάχυσης της πληροφορίας, της τηλεοπτικής αλληλεπίδρασης, οφείλει να ξεπεράσει τα θεωρητικά στεγανά της εκπαίδευσης, προχωρώντας προς την ακόμη μεγαλυτέρα εισαγωγή της βιωματικότητας στους χώρους της  εκπαίδευσης. Πλέον οι μαθητές γνωρίζουν ήδη μέσα από ποικίλες πηγές γνώσεως (ψηφιακές, τηλεδυναμικέςκ.α) , πάμπολλες πληροφορίες για τον Άνθρωπο, τον Κόσμο, τη Φύση, το Θείο. Το σχολείο δεν είναι ο μοναδικός πάροχος πληροφοριών και  γνώσεων, άρα ο μαθητής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως Ήδη Γνωρίζων γεγονότα και συμβάντα του κόσμου του.

Η μαθησιακή βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στην κριτική καθοδήγηση του μαθητού ώστε να ενώσει το σύνολο αυτών των γεγονότων και των συμβάντων υπό την διατύπωση καθολικών αρχών και αξιών. Με αυτόν τον τρόπο ο μαθητής δένεται με τον κόσμο του κάτω από την σχέση της Γνώσης. Γνωρίζει το πώς, το τι, και το γιατί του κόσμου μέσα στον οποίο ζεί. Σε αυτή την στιγμή αυτή η Γνώση (μέσα από την κατάλληλη κριτική καθοδήγηση του διδασκάλου) συνδέεται με το σύνολο των συλλογικών αρχών και αξιών που φέρει ο μαθητής μέσα του. Ο Μαθητής φέρει το κοινωνικό ασυνείδητο, τις σκέψεις και πράξεις των προγόνων του, της κοινωνίας μέσα στην οποία ζεί και κινείται, είναι η ήδη Σωκρατική γνώση που φέρει μέσα του ο κάθε άνθρωπος εν τόπω και χρόνω. Αυτές οι συλλογικές αρχές και αξίες του Καλού, του Ωραίου, του Ωφελίμου, της Δημιουργικότητας, ενώνονται με την επαγωγική Γνώση του Μαθητού για τον Κόσμο του. Άρα ο Μαθητής εξωτερικεύει αυτές τις αρχές και ιδέες υπό την μορφή των Αρετών και της  Ηθικής Προσφοράς. Αυτό το Ηθικό βίωμα της αλληλεγγύης, της συνεργατικότητας, της δημιουργικότητας, μέσα από τις Αρετές της Σοφίας, της Σωφροσύνης, της Ανδρείας, της Δικαιοσύνης,  καθιστά τον κόσμο ένα σύνολο ενεργών και δικαίων Πολιτών, άρα συζητούμε για την βελτίωση της Κοινωνίας σε  τομείς όπως είναι η ευημερία, η δικαία κατανομή πλούτου, ο σεβασμός προς τη φύση, οι καλύτερες συνθήκες ζωής εντός των Πόλεων, η συνειδητή ζωή των ανθρώπων σε σχέση με πνευματικά αγαθά και ηθικές αξίες. Ο Νέος υπάρχει ως φέρων σκέψη και βίωμα Αληθείας, υπό την ιερά αρχή ότι ο Κόσμος θα πρέπει να κινηθεί με βάση τις Αρχές και Αξίες του Καλού και του Ωραίου. Όταν συζητούμε το Καλό και το Ωραίο εννοούμε την ισορροπία, τη συμμετρία και τη δικαιοσύνη εντός των Ανθρώπων και εντός της Ανθρωπίνης Κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο το σχολείο Πολιτικοποιείται και παράγει τον  Πολίτη Άνθρωπο ο οποίος στηρίζεται στη σύζευξη των  πνευματικών Ιδεών με την Ηθική πράξη, άρα το Σχολείο διά της Πολιτικής μάθησης αποκτά ενεργό ρόλο στην Ανθρωποκεντρική πρόοδο και βελτίωση του  κόσμου.

 

5. Συμπέρασμα: Η διαχρονική αναγκαιότητα  του Σωκρατικού μοντέλου.

Οι συνθήκες του Πλατωνικού σπηλαίου αλλά και της Κιρκεγγωριανής λήθης της υπάρξεως, υπό διάφορες μορφές, επιστρέφει και στην εποχή μας. Η εποχή μας επαίρεται για το τεχνολογικό και επιστημονικό θαύμα το οποίο συνεχώς επιτυγχάνει και εξελίσσει, όμως η τεχνολογική και επιστημονική ανάπτυξη και πρόοδος του κόσμου μας αναφανδόν θα πρέπει συνεχώς να είναι προσανατολισμένη προς την Ανθρωποκεντρική ατομική πνευματική και ηθική βελτίωση του Ανθρώπου και  του Κόσμου του.

Το Σωκρατικό λοιπόν μοντέλο μάθησης διασφαλίζει την εσωτερική πνευματική αλλά και την εξωτερική ηθική συσχέτιση του ανθρώπου με ό,τι ωραίο και καλό φέρει μέσα του (ως συλλογικό ασυνείδητο, ως σύνολο κοινωνικών και  πολιτικών αρχετύπων) αλλά και στην ηθική αξιοποίηση αυτών σε διαρκή αναφορά με τον Εαυτό του και τους Άλλους στη βάση των Αρετών της Σοφίας, της Σωφροσύνης και της Ανδρείας. Κατ΄αρχάς λοιπόν ο Εσωτερικός Υποκειμενισμό των Σωκράτη και Κίρκεγγωρ διασφαλίζει ότι ο Άνθρωπος δεν θα απολέσει τον συνεκτικό ιστό με ό,τι το Έλλογο και Ηθικό φέρει μέσα του ως Έλλογο Όν σε ένα κόσμο ο οποίος θα συνεχίσει να εξελίσσεται βασιζόμενος και στηριζόμενος επί της Εσωτερικής Αρχετυπικής Μαθήσεως κα της  Εξωτερικής Ηθικής Πρακτικής σε σχέση με το Εγώ και το Εμείς.

Άρα στο σημερινό σχολείο το Σωκρατικό μοντέλο μάθησης διασφαλίζει την Έλλογη (Πνευματική και Ηθική) ταυτότητα του Μαθητού. Ο Μαθητής κατανοεί ότι είναι ως Έλλογο Όν υποχρεωμένος να εξελίσσεται σε σχέση  με το σύνολο των Ωραίων Ιδεών  και Αξιών που ήδη φέρει μέσα  του αλλά και σε σχέση με την Ηθική Αξιοποίηση αυτών, σε διαρκή αναφορά με τον Εαυτό του, τους Άλλους, τον Κόσμο. Ο Σωκρατικό μοντέλο μάθησης καθιστά την τεχνολογία μέσον, διδακτικό μέσον, μέσον εγγραμματισμού, μέσον μαθήσεως. Ο σκοπός είναι πάντοτε κοινός: η συνεχής πνευματική και ηθική πρόοδος των μαθητών, των αυριανών  πολιτών αυτού του κόσμου.

Επιπροσθέτως. Το Σωκρατικό μοντέλο μαθήσεως αλλά και ο Κιρκεγγωριανός Εσωτερικός Υπαρξιακός Υποκειμενισμός όπως ήδη αποδείξαμε στηρίχθηκαν στην Πολιτική Αρετή,  ο Κίρκεγγωρ συζήτησε για την δυναμική της εμμέσου ανακοινώσεως (Κωσταράς, 1995, σελ.139). Όταν η Ύπαρξη ανακαλύψει εντός της την Αλήθεια και καταστή Ύπαρξη Αληθείας επιθυμεί να ανακοινώσει αυτή την κατάστασή της στο σύνολο των Ανθρώπων. Επίσης το σύνολο της Σωκρατικής εκπαιδευτικής αναμνήσεως ετοιμάζει τον Αυτεγνωσμένο Πολίτη ώστε να μετεξελιχθεί σε έναν ενάρετο καλό και αγαθό Πολίτη. Η πνευματική ανάμνηση και η ηθική αξιοποίησή της ολοκληρώνεται μόνον όταν το σύνολο των Ανθρώπων ως Πόλις, Κοινωνία, Οικουμένη, Γνωρίσουν το Καλό και Ηθικώς το πραγματοποιήσουν ετοιμάζοντας έναν κόσμο Αρετών και δικαιοσύνης. Άρα το Σωκρατικό μοντέλο μάθησης και η Κιριεκγγωριανή συνέχειά του, πολιτικοποιεί γνωσιολογικώς και ηθικώς το σχολείο και το μαθητή. Συνδέει υγιώς το Εγώ με το Εμείς, το Εγώ με τον Κόσμο, ετοιμάζει τον Μαθητή ως Πολίτη προκειμένου να γίνει υγιές και αποδοτικό μέλος και στην μικρή Πολιτεία του Σχολείου, αλλά και στην Κοινωνία του Ανοικτού Κόσμου όπου θα πρέπει ο Μαθητής  να αποδείξει ότι ως ενεργός πολίτης δύναται να ενδυθεί αποδοτικούς ρόλους (Γέρος, 1990, σελ.134).

Άρα η Σωκρατική αυτογνωσία δημιουργεί Ανεξαρτήτους και Πνευματικά ολοκληρωμένους Πολίτες σε μία Πολιτική Οικουμένη η οποία στηρίζεται σε γνωσιολογικά και ηθικά κριτήρια και όχι στις ενστικτώδεις ή φερέφωνες αντιδράσεις ανθρώπων οι οποίοι κατευθύνονται από συστήματα και λοιπές πνευματικές ή ηθικές εξαρτήσεις. Ο Νέος κόσμος ο οποίος ανοίγεται στην εποχή της πληροφορίας έχει ανάγκη  από κριτικούς και συνειδητοποιημένους ανθρώπους , οι οποίοι θα είναι ικανοί να κριτικάρουν το χαοτικό ποτάμι των πληροφοριών, να το φιλτράρουν, και να το μετατρέπουν σε ηθικές αξίες δόμησης και βελτίωσης του Ανθρωπίνου Εαυτού και του Κόσμου: η Σωκρατική Υποκειμενική γνώση μπορεί να ενώσει όλους τους ανθρώπους ενώπιον του κοινού Εαυτού Γνώσης του Καλού, ενώπιον της κτίσης ενός κοινού κόσμου όπου θα πρυτανεύει ο Κοινός λόγος και οι Αρετές του.

Η ψηφιακή εποχή, ο Πακτωλός των διαχεομένων πληροφοριών, συμπληρώνει το Σωκρατικό και Κιρκεγγωριανό μοντέλο μάθησης. Ο μαθητής μέσα από την κατάλληλη καθοδήγηση του διδάσκοντος διά των  ποικίλων  ψηφιακών εργαλείων, δύναται να προσέρχεται στο σχολείο ως ήδη γνωρίζων, ως ήδη γνωρίζων σωρεία πληροφοριών σχετικές με τα διδακτικά αντικείμενα. Άρα η ψηφιακή εποχή ως εποχή πληροφορίας προσφέρει στο μαθητή το ήδη  υπάρχον εσωτερικό υπόβαθρο γνώσεων, γεγονότων, συμβάντων. Άρα συζητούμε για την ποθητή  αξιακή και πνευματικά μετατόπιση της διδασκαλίας. Η ψηφιακή εποχή επαναφέρει τον Πλατωνικό κόσμο των Ιδεών: ήδη  ο μαθητής  ευρίσκεται μέσα σε ένα άπειρο κόσμο πληροφοριών, αυτές ήδη προσφέρονται στο μαθητή, αυτό το οποίο θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει  είναι η κριτική πνευματική αποδοχή των  καλών πληροφοριών, αυτών οι οποίες εξερχόμενες από το μαθητή μπορούν να τον μετατρέψουν σε ηθική οντότητα διότι μπορούν να  σταθούν ως Αρετές οι οποίες διά της  Ηθικής ενεργού πράξεως κτίζουν και προοδεύουν έναν  καλύτερο κόσμο.

Πλέον η διδασκαλία δεν θα στοχεύει στην εξωτερική  μεταφορά γνώσεων. Αλλά στην κριτική διαχείριση των ήδη αποκτηθεισών γνώσεων εκ μέρους του μαθητού μέσω ψηφιακών εργαλείων. Τηρουμένων εννοείται των αναλογιών ανά διδακτικό αντικείμενο. Αλλά ακόμα και τα διδακτικά αντικείμενα τα οποία (όπως τα Μαθηματικά) χρειάζονται οπωσδήποτε την παραδοσιακή διδασκαλία,  μέσα από την ψηφιακή εποχή δύναται ο διδάσκων να βοηθεί τους μαθητές μέσω ψηφιακών εργαλείων να ανακαλύπτουν τις ιδέες των Μαθηματικών (αρμονία, συμμετρία κ.λ.π) στον κόσμο, στην εποχή, πρίν αυτές διδαχθούν  ως μαθηματικές ιδιότητες: με αυτόν τον τρόπο ο μαθητής  καλείται όχι να μάθει, αλλά να συνδυάσει τις ιδέες που φέρει μέσα του με τον τρόπο που αυτές απεικονίζονται στα εξωτερικά διδακτικά αντικείμενα: η προσοικείωση που θα γεννηθεί αναμφίβολα θα βοηθήσει το μαθητή να προσπελάσει θετικά το σύνολο των διδακτικών αντικειμένων.

Εννοείται όμως ότι θα πρέπει να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο σχολικό οργανόγραμμα, το σχολείο όλο και  περισσότερο θα πρέπει να μετατρέπεται σε σχολή παροχής πρωτολείας ενδογενούς ήδη υπαρχούσης γνώσεως, μετατρεπόμενο σε ένα περιβάλλον υγιούς γνώσης χωρίς εξεταστικοκεντρικότητα, βαθμοθηρία, άγχος και αγωνία. Η σύνδεση  με τον κόσμο θα πρέπει να είναι πνευματική και ηθική, όπως και με τον  μαθητικό Εαυτό. Επιζητείται στα σχολεία η ενθύμηση της μαθητικής Εσωτερικής Υποκειμενικότητας, η οποία είναι φορέας ήδη υπαρχουσών γνώσεων, οι οποίες απλά θέλουν κριτική διάκριση  ώστε ο μαθητής να μετατρέψει το Εσωτερικό του σε Εξωτερική  ηθικότητα , ικανή να αποκτήσει σημαντικό ρόλο στην πρόοδο και βελτίωση  αυτού του κόσμου. Η μετατροπή του μαθητού σε Αξία σημαίνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα υπολογίζει το μαθητή ως Ύπαρξη που φέρει αρχές αληθείας ώστε μέσα από την αλληλεπίδραση και την διϋποκειμενικότητα όλοι να θυμηθούν, όλοι να αλληλεπιδράσουν, όλοι να καταθέσουν το κνίσμα γνώσεως που διαθέτουν συνθέτοντας ένα σχολείο, μία Πόλη, ένα κόσμο συλλογικής γνώσεως και πράξεως.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Βιβλιογραφία.

Πρωτεύουσα Βιβλιογραφία.

Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια, εις=μτφ-σχόλια: Δημήτριος Λυπουρλής, εκδ: Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2006.

 

Αριστοτέλους, Πολιτικά (Ι,ΙΙ), εις-μτφ-σχόλια: Δημήτριος Παπαδής, εκδ: Ζήτρος.

 

Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους, εισ-μτφ-σχόλια: Ανδρεάδη Ηλέκτρα, εκδ: Κάκτος, Αθήνα, 1992.

 

Πλάτωνος, Κρατύλος  –  Ευθύδημος,  εισαγωγή,  μετάφραση,  σχόλια: Λ.Λάγιος, εκδ.Δαίδαλος, Αθήνα.

 

Πλάτωνος Πολιτεία,εισ-μτφ-σχόλια: Μανδηλαράς Βασίλειος, εκδ: Ελληνικές εκδόσεις, Αθήνα, 1992.

 

Πλάτωνος Πρωταγόρας , εισ-μτφ-σχόλια: Δημήτρης Μπαλιάτσας, εκδ: Ελληνικές εκδόσεις, Αθήνα, 2000.

 

Πλάτωνος, Συμπόσιο, εισ-μτφ-σχόλια: Ανδρέαδη Ηλέκτρα, εκδ.Κάκτος, Αθήνα, 1992.

 

Πλάτωνος Τίμαιος, εισ-μτφ-σχόλια: Κάλφας Βασίλειος, εκδ: Ελληνικές εκδόσεις, Αθήνα, 2014.

 

Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία.

 

Ανδρόνικος  Μανόλης, Ο  Πλάτων  και  η  Τέχνη,  Οι  Πλατωνικές  απόψεις  για  το  ωραίο  και  τις  εικαστικές  τέχνες,  εκδ.  Νεφέλη, Αθήνα, 1986.

 

Θ.Γέρου, Η Ελληνική Παιδεία, εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα , 1990.

 

ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ , ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ. Αθήνα, 1997.

 

Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνος, Αθήνα 1980.

 

Ι.Ν.Θεοδωρακόπουλος, Εισαγωγή στον Πλάτωνα, εκδ. Εστία, Αθήνα, 2011.

 

 Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, «Εισαγωγή στον Πλάτωνα», Πανεπιστημιακές παραδόσεις, 4η έκδοση 1964.

 

 Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, Πλάτωνος Φαίδρος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας,Αθήνα, 2003.

 

Γιώργος Ε. Καραμανώλης, “Γιατί ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί μύθους;”, Νεύσις 17 2008.

 

Γ.Καραφύλλης, Φιλοσοφία της Παιδείας, εκδ.Βάνιας, Αθήνα, 2007.

 

Γρ.Φιλ.Κωσταράς, Φιλοσοφική Προπαιδεία, Αθήνα, 1995.

 

Γρ.Φιλ.Κωσταράς, Σ.Κίρκεγγωρ, ο Φιλόσοφος της  Εσωτερικότητας, Αθήνα, 1995.

 

Γρ.Φιλ.Κωσταράς, Η πολιτιστική πορεία, Αθήνα, 1995.

 

Β.Μακρυπούλιας, Η οντολογική ιστορία της Φιλοσοφίας, εκδ. Άμμων, Αθήνα, 2020.

 

Μιχαηλίδης Κώστας Π., «Πλάτων. Εισαγωγή – Κείμενα σε Μετάφραση – Σχόλια». Λευκωσία,1980.

 

Ν.Μπουγάς, Ελλάς. Η ιστορία και ο πολιτισμός του ελληνικού έθνους από τις απαρχές μέχρι σήμερα. Εκδ.Πάπυρος, Αθήνα, 1997.

 

Πλαγγέσης, Γιάννης ,  Αρχαία ελληνική πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2010.

 

Ηλίας Σπυρόπουλος, Πλάτων «Μύθοι», εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Θεσσαλονίκη, 2003.

 

LeoStrauss : Tι είναι η πολιτική φιλοσοφία; Τα τρία κύματα της νεωτερικότητας, εισ-μτφ-σχόλια: Βασίλειος Μακρυπούλιας, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2021.

 

LeoStrauss: Προς μια ερμηνεία της πλατωνικής πολιτικής φιλοσοφίας, εισ-μτφ-σχόλια: Βασίλειος Μακρυπούλιας, εκδόσεις: Άμμων Εκδοτική, Αθήνα, 2020.

 

LeoStrauss: Προς μια ερμηνεία της πλατωνικής πολιτικής φιλοσοφίας, εισ-μτφ-σχόλια: Βασίλειος Μακρυπούλιας, εκδόσεις: Άμμων Εκδοτική, Αθήνα, 2020.

 

 Χρήστος Τερεζής, Πλάτων «Απόκρυφοι Διάλογοι-ΠερίΔικαίου», εκδ. ΖΗΤΡΟΣ , Θεσσαλονίκη, 2004.

 

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Η κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων, εκδ: Εστία, Αθήνα: 1980.

 

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία.

 

GREGORY VLASTOS, Πλατωνικές μελέτες, μτφρ. Ιορδάνη Αρζόγλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ, Αθήνα, 2000.

 

 

E.R.Dodds, Oι Έλληνες και το παράλογο, εισ-μτφ-σχόλια: Γιώργης Γιατρομανωλάκης, εκδ.Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1996.

 

M.Foucault, Επιτήρηση και τιμωρία, η γένεση της φυλακής, μτφ: Τάσος Μπέτζελος, εκδ.Πλέθρον, Αθήνα, 2011.

 

Guthrie, William Keith Chambers, ΟΣωκράτης, μτφ. Νικολαΐδης Τάσος, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1991.

 

Α.Leski, Iστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, μτφ: Αγαπητός Τσοπανάκης, εκδ: Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2011.

 

Η.Ι.Marrou, Ιστορία  της  εκπαιδεύσεως  κατά  την  αρχαιότητα, μετάφραση Θ. Φωτεινόπουλου, Αθήνα, 1961.

 

Β.Russell,  Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, μτφ: Αιμ.Χουρμούζιος, εκδ.Πολιτεία, Αθήνα, 2018.

 

A. E. TAYLOR, Πλάτων. Ο άνθρωπος και το έργο του, μτφρ. Ιορδάνη Αρζόγλου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ, Αθήνα, 2009.

 

W.W.Windelband-H. Heimssoeth, Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, τομ.Α΄, μτφρ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1986.

 

W.W.Windelband-H. Heimssoeth, Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας, τομ.Β’, μτφρ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1986.

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας, δρ.Φιλοσοφίας.