Προτεινόμενο διαγώνισμα ιστορίας στη β΄Λυκείου.

 

Προτεινόμενο διαγώνισμα ιστορίας στη β΄Λυκείου.

Κεφ.

3.Κοινωνία.

5α: Η βυζαντινή διπλωματία.

5στ: Το σχίσμα των Εκκλησιών.

ΟΜΑΔΑ Α΄

Θέμα Α1.

 Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ).

Α.Στο Μεσαίωνα όλα τα κράτη διέθεταν τις δικές τους διπλωματικές αντιπροσωπείες.

Β. Οι οικογένειες των νέων γαιοκτημόνων συνέρρεαν τώρα στην Κωνσταντινούπολη, για να εξασφαλίσουν ένα προσοδοφόρο αξίωμα και να ενταχθούν στην αριστοκρατία αυτή.

Γ. Στη διάρκεια του 10ου και του 11ου αι. διαμορφώνεται μια εμποροβιοτεχνική τάξη, η οποία αποτέλεσε την πηγή της αναμφισβήτητης ευημερίας του Βυζαντίου κατά την περίοδο αυτή.

Δ. Η νορμανδική κατάκτηση δεν  διευκολύνθηκε έμμεσα από το Σχίσμα του 1054.

Ε. Για το Σχίσμα μεγάλες ευθύνες πρέπει να αποδοθούν στον πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο και στον καρδινάλιο Ουμβέρτο.

Μον.10.

ΘέμαΑ2.

Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων.

Λογοθέτης του Δρόμου

Βασιλικοί

Αλληλέγγυον.

Μον.15.

ΘΕΜΑ Β1

Να αναφερθείτε στις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα το σχίσμα των δύο Εκκλησιών (1054).

Μον.13.

Θέμα Β2.

Γιατί το Βυζάντιο κατέφευγε συχνά στις υπηρεσίες μιας πολύ επιδέξιας διπλωματίας;

Μον.12.

ΟΜΑΔΑ Β΄.

Θέμα Γ1.

Ποιες είναι οι διαχρονικές συνέπειες του σχίσματος των Εκκλησιών σύμφωνα με το παρακάτω απόσπασμα;

 

Το Σχίσμα των Εκκλησιών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 11ου αιώνα όχι μόνο για τη βυζαντινή αλλά και για την ευρωπαϊκή ιστορία. Οι σχέσεις Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας ήταν ήδη τεταμένες από την εποχή του Φωτίου (867). Κλιμακώθηκαν ωστόσο το 10ο αιώνα και οδήγησαν στην περίοδο βασιλείας του Κωνσταντίνου Θ' Μονομάχου (1042-1055) στο οριστικό σχίσμα το 1054, όταν βρέθηκαν οι κατάλληλοι πρωταγωνιστές. Πρόκειται για το Μιχαήλ A' Κηρουλάριο (1043-1058) στον πατριαρχικό θρόνο του Βυζαντίου και τον καρδινάλιο Ουμβέρτο (Humbert de Mourmontiers). Αλαζόνες και οι δύο, με ισχυρή προσωπική άποψη που δεν άφηνε περιθώρια υποχωρητικότητας, έτρεφαν μεγάλη αντιζηλία και αναζητούσαν μόνο αφορμές για να επαναφέρουν στο προσκήνιο όλες τις διαφορές εκείνες που χώριζαν τις δύο Εκκλησίες.
Έτσι οδηγήθηκαν στο οριστικό σχίσμα.
Aν και τα επεισόδια με τους απεσταλμένους του Πάπα στην Κωνσταντινούπολη επιχειρήθηκε να ξεχαστούν, σταδιακά άρχισε να επιταχύνεται η πολιτική αποξένωση από τη Δύση. Οι Σταυροφορίες αποτέλεσαν το επισφράγισμα. Η αγριότητα και η βία των Λατίνων που κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204 έκανε όλους να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του Σχίσματος. Η έλλειψη βοήθειας εξάλλου από τη Δύση το 1453 δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί απόρροια του ίδιου γεγονότος. Οι Βυζαντινοί αντιμετώπιζαν τους Δυτικούς ως εχθρούς, ενώ συχνά βρίσκονταν μπροστά στο δίλημμα αν οι Δυτικοί ή οι Τούρκοι ήταν οι πιο επικίνδυνοι εχθροί.

Μον.25.

Θέμα Δ1.

Αφού μελετήσετε συγκριτικά τις παρακάτω ιστορικές πηγές και σε συνδυασμό με τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα εξής:
α. Σε τι αποσκοπούσε,  από  πλευράς  της πολιτικής του  Βασιλείου  Β΄, η  θέσπιση  του θεσμού του «αλληλέγγυου»;

Μον.12
β. Ποια κοινωνική τάξη έπληττε ο θεσμός αυτός και με ποιον τρόπο προσπάθησαν να αντιδράσουν τα μέλη της;

Μον.13.

 
Α’ Ιστορική πηγή.
Τα μέτρα του Βασιλείου Β΄ εναντίον των «δυνατών» έγιναν με την πάροδο των χρόνων αυστηρότερα. […]. Έτσι, το βάρος του αλληλέγγυου, το οποίο ως τότε, σύμφωνα με την αρχή της συλλογικής πληρωμής του φόρων από την αγροτική κοινότητα, έφεραν οι γείτονες του χρεώστη φορολογούμενου μεταφέρθηκε αποκλειστικά στους ώμους του μεγαλοκτηματία. Το αποφασιστικό αυτό μέτρο έφερε διπλό αποτέλεσμα. Πρώτον, κατάφερε ένα ιερό ισχυρό κτύπημα στους «δυνατούς» και έπειτα εξασφάλισε με ασφαλέστερο τρόπο την καταβολή των εσόδων του αλληλέγγυου στο δημόσιο ταμείο.
 
Ostrogorsky G., Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τ. Β, μτφρ. Ι. Παναγόπουλος, Ιστορικές Εκδόσεις Στεφ. Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1979, σ. 190. (διασκευή)
 
Β’ Ιστορική πηγή.
Όπως και στην πρωτοβυζαντινή περίοδο έτσι και κατά την μεσοβυζαντινή οι φορολογούμενοι της «ομάδας χωρίου» συνιστούν υποχρεωτικές ενώσεις δημοσίου δικαίου, είδη εταιριών, για την πληρωμή των φόρων. Οι ενώσεις αυτές λέγονταν «κοινωνίαι» (concortia)[…]. Οι μεγάλοι ιδιοκτήτες μετείχαν στην «κοινωνία» μόνο με μέρος των κτημάτων τους που βρίσκονται ανάμεσα στους κλήρους των χωρικών της κοινότητας. Εξάλλου οι μεγάλοι γαιοκτήμονες προσπαθούσαν να ξεχωρίσουν αυτά τα κτήματα από την κοινότητα για να μην μετέχουν στην «υποταγή» του χωρίου. […] Έτσι, η μεγάλη ιδιοκτησία ξέφευγε όλο και περισσότερο από την «αλληλέγγυον» υποχρέωση της πληρωμής των φόρου. Ο Βασίλειος ο Β΄[…] θέλησε να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του «αλληλεγγύου» σε όλους τους φορολογούμενους μιας πλατιάς φορολογικής περιοχής χωρίς καμία εξαίρεση.
 
Σβορώνος, Ν., «Οικονομία και Κοινωνία», ΙΕΕ, Εκδοτική Αθηνών, τόμος Η΄, σ. 196. (διασκευή).