Η έλαφος του Αισώπου και η Ωραία Ελένη του Ομήρου.

 

Η έλαφος του Αισώπου και η Ωραία Ελένη του Ομήρου.

Διαβαζοντας το μύθο ή αλληγορία του Αισώπου, η οποία αναφέρεται σε μία έλαφο η οποία έπινε νερό και την ώρα εκείνη παρασυρομένη από την αντανάκλαση στο νερό, άρχισε να θαυμάζει τα υπέροχα κέρατά της, μας γεννώνται συγκεκριμένες σκέψεις περί των υπορρήτων εννοιών του κειμένου, οι οποίες είναι πολλές και χρήσιμες.

Κατ΄αρχάς η έννοια της Αισώπειας αλληγορίας στηρίζεται σε μία προαιώνια πίστη ότι μέσα στο σύμπαν, στην Αιωνία Φύση όλα τα όντα και όλες οι οντότητες είναι φτιαγμένες από τις ίδιες δυνάμεις: άρα η Έλαφος και ο Άνθρωπος κινούνται από τις ίδιες οντολογικές δυνάμεις για αυτό το λόγο ό,τι είναι σημαντικό για την Έλαφο (γνωσιολογικά και αξιολογικά) είναι και για τον Άνθρωπο. Για αυτό το λόγο έχουμε και την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνος : όλοι οι άνθρωποι συνδέονται με κοινές συμπαντικές και κοσμικές καταβολές: άρα ό,τι ισχύει για τους ανθρώπους του νοητού σπηλαίου ισχύει για τους ανθρώπους που βιώνουν όσα υπονοούνται στο σπήλαιο.

Το ίδιο θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε  και για τις αλληγορίες του Ιησού: οι άνθρωποι των παραβολών είναι φτιαγμένοι από τις ίδιες συμπαντικές δυνάμεις με τους ανθρώπους της καθημερινότητας, της κοινωνικής πραγματικότητας : τα ζώα (αμνός) τα ευλογημένα δένδρα (ελιά) είναι όλα φτιαγμένα από τα ίδια υλικά με τους ανθρώπους, για αυτό και στο Άγιο Όρος υπάρχει αυγό στρουθοκαμήλου: θα πρέπει να δειχθεί ότι όπως η στρουθοκάμηλος φυλάει το αυγό της παρόμοια και ο χριστιανός θα πρέπει να προσέχει την ψυχή του.

Βέβαια μας ενδιαφέρει σε κάθε αλληγορία ποία κεντρική συμπαντική δύναμη προσπαθεί ο δημιουργός της αλληγορίας να τονίσει: Άρα όλες οι βασικές ιδέες και αξίες των αλληγοριών εμπεριέχονται στο σύμπαν είτε αυτό δίδεται υπό την κεκαλυμμένη μορφή των θεών (Δίας – δύναμις, Αθηνά –Σοφία κ.λ.π) είτε υπό τη  μορφή της δογματικής  θεολογίας των αρετών (οι αρετές είναι υπόρρητες έννοιες της αλληγορίας (η ωραιότης της ψυχής, η ταπεινότης της ψυχής κ.λ.π).

 Στην περίπτωση της Ελάφου η συμπαντική δύναμις της Ωραιότητος είναι αυτή η οποία κυριαρχεί. Δεν έχει βέβαια καμμία σχέση με την δύναμη της Ομορφιάς η Ωραιότητα. Άλλη δύναμη η μία άλλη η άλλη: η Ωραιότητα είναι συμπαντική δύναμη ενώ η ομορφιά είναι πνευματική κατάκτηση και εφεύρεση. Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι.

Η έννοια της Ωραιότητας (ώρα=φροντίδα) έχει να κάνει με την σωστή μέριμνα των όντων την κατάλληλη χρονική στιγμή: άρα Ωραίος είναι ο Άνθρωπος όταν την κατάλληλη χρονική στιγμή εξελίσσει εκείνες τις δυνάμεις στο χρόνο οι οποίες του προσδίδουν γνώση, εμπειρία, αξία, προσωπικότητα, ενδελέχεια: ο Σωκράτης είναι Ωραίος διότι την κατάλληλη χρονική στιγμή εκμαιεύει όλες εκείνες τις δυνάμεις οι οποίες του προσφέρουν προσωπική και κοινωνική αξία. Άρα την πρέπουσα ζωή. Άρα η Έλαφος είναι Ωραία όταν καταλαβαίνει ποιες πραγματικά δυνάμεις της δίδουν γνώση, αξία, ωρίμανση, εξέλιξη, άρα την σωστή ζωή. Η Ωραιότητα του Σωκράτους συνδυάζεται με τις εκμαιευθείσες δυνάμεις: της σοφίας, της  ενόρασης, της ανάμνησης, της διανοίας.Διότι αυτές ωθούν το Σωκράτη σε μία ανωτέρα ζωή. Ποιο μέρος του Σωκρατικού Είναι κυοφορεί αυτές τις δυνάμεις; Το πνεύμα: άρα αυτό στην διαβάθμιση της Σωκρατικής κλίμακος τίθεται ως ανώτερο του σώματος και άλλων μερών του Σωκρατικού Είναι.

Διότι το πνεύμα συντηρεί τις δυνάμεις που καθιστούν ωραίο το Σωκράτη.

Η Ωραιότητα της Ελάφου συνδυάζεται με τις ανακαλυφθείσες δυνάμεις της γρηγοράδας (ωκύτητος) διότι αυτή η δύναμις της διαφυλάσσει ένα καλό επίπεδο ζωής. Ποιο μέρος του σώματος της Ελάφου διαφυλάσσει την γρηγοράδα: τα πόδια: άρα τα πόδια είναι πολυτιμότερα των κεράτων, διότι τα πόδια διαφυλάσσουν τις δυνάμεις της ωραιότητος που προσφέρουν την καλή ζωή στην  Έλαφον.

Έπειτα από την ανακάλυψη του Αριστοτέλους ότι η ουσία των όντων είναι το σώμα τους και το είδος το οποίο εξυπηρετείται από αυτό το σώμα, το σώμα και η μορφή η οποία καθορίζεται ως κίνηση  και σκοπός από το σώμα που έχει το εκάστοτε όν, καθιερώθηκε η έννοια της Ομορφιάς: ως συνδυασμός σώματος και μορφής: η μορφή δεν είναι ακριβώς το σώμα, αλλά το σύνολο των δυνάμεων και των τρόπων οι οποίοι σχετίζονται με αυτό και όχι το άλλο σώμα: διότι εάν είμαι άνθρωπος θα κάνω κάτι ως άνθρωπος (άρα η μορφή  μου θα κινείται ως δύναμις και ενέργεια ως απορρέουσα από το ανθρώπινο σχήμα) ενώ η γάτα έχει τη μορφή γάτας υπό την έννοια ότι κινείται και πράττει ως δύναμις και ενέργεια της γάτας. Άρα όμορφος είναι αυτός ο οποίος έχει μορφή ικανή να πράξει όσα το συγκεκριμένο σώμα επιτάσσει. Άρα ο μύθος του Αισώπου με την Έλαφον είναι το πέρασμα από την ομορφιά στην ωραιότητα, από τη μορφή στην ουσία του ανθρώπου:

Ο Σωκράτης δεν είναι όμορφος διότι η μορφή του δεν μπορεί να επιτύχει όσα η μορφή του Αλκιβιάδου ( ο οποίος είναι όμορφος)  αλλά είναι Ωραίος διότι οι δυνάμεις του πνεύματός του τον εξελίσσουν εξαιρετικά ενώ ο Αλκιβιάδης δεν είναι  λόγω έπαρσης το ίδιο Ωραίος. Άρα η Έλαφος καταλαβαίνει ότι η Ομορφιά δεν επιτυγχάνει τη βαθεία και εξελισσομένη  ζωή και από το Όμορφο μέρος της (κέρατα) περνά στο ωραίο μέρος της (πόδια): διότι η ουσία της ύπαρξης επιτυγχάνεται όταν περνούμε από την έννοια της Ομορφιάς στην έννοια της Ωραιότητας: από την εξωτερικότητα στην Εσωτερικότητα: άρα το μήνυμα του κειμένου είναι ότι πρέπει να περάσουμε από τα όμορφα μέρη μας στα ωραία μέρη μας,  από Όμορφοι να γίνουμε Ωραίοι ή και Ωραίοι,  πέρα από την έννοια της Ομορφιάς να επιδιώκουμε και την έννοια της Ωραιότητας.

Δηλαδή: δεν πρέπει να μας απορροφά η μορφή ως χαρακτηριστικά απλής εμμενούς ζωής (τα κέρατα απλά επιφυλάσσουν εμμενή ζωή  αυτοθαυμασμού, το ωραίο σώμα επιφυλάσσει μία καλή καθημερινότητα σε σχέση με εμάς και τους άλλους) αλλά πρέπει να ασχολούμαστε με τα Ωραία μέρη της υπάρξεώς μας , αυτά που γρήγορα μας ταξιδεύουν σε πνευματικές και  ψυχικές ωριμάνσεις: όπως η γρηγοράδα της Ελάφου είναι ωραίο χαρακτηριστικό διότι τη φροντίζει και τη βοηθεί να ζεί και να κινείται έχουσα ασφαλή  ζωή, παρομοίως η  ανθρωπίνη  πνευματική και ψυχική εγρήγορση  είναι χαρακτηριστικά του ωραίου ανθρώπου διότι τον οδηγούν γρήγορα προς την Ιθάκη του και τους συμπαντικούς  του νόστους.

Άρα παρατηρούμε κάτι εξόχως σημαντικό: επίτηδες ο Αίσωπος συνδυάζει το μύθο με την γρηγοράδα: διότι το έξοχο χαρακτηριστικό της Ωραιότητας είναι η γρηγοράδα, η εγρήγορση: δεν είναι τυχαίο ότι η Έλαφος διά της  ωκύτητος κατανοεί την Ωραιότητά της: ο Αχιλλεύς αναφέρεται ως ωκύπους από τον Όμηρο, διότι είναι και Ωραίος:όχι μόνον Όμορφος ως ήρωας: διότι ως ωκύπους (γρήγορος στα πόδια ) κινείται προς τους θεούς γρήγορα (ξέρει ότι θα πεθάνει νωρις) για αυτό και είναι Ωραίος διότι κάνει όλα όσα πρέπει ώστε να φθάσει έτοιμος στον Όλυμπο (έχει δώσει μεγάλη προτεραιότητα στην ψυχή του (ως οργισμένος  και γενναίος λαμβάνει όλες εκείνες τις αποφάσεις οι οποίες θα εξελίξουν τη ζωή του (επειδή είναι ωκύμορος (θα πεθάνει σύντομα) κάνει όλα όσα θα του εξασφαλίσουν πνευματική και ψυχική εξέλιξη (υστεροφημία) ως η έλαφος κινείται γρήγορα, ποιο πράγμα τον κινεί γρήγορα: η ψυχή του: άρα αυτή υπολογίζει όταν οργίζεται με τον Αγαμέμνονα, όταν λυπείται με τον  Πάτροκλο και οργίζεται με τον  Έκτορα: δεν υπολογίζει το Όμορφο Σώμα του αλλά την Ωραία ψυχή του: ως η Έλαφος υπολογίζει ό,τι την κινεί γρήγορα: τα πόδια της: ο Αχιλλέας υπολογίζει ό,τι τον κινεί γρήγορα: την οργισμένη ψυχή του: τα πόδια της Ελάφου και η ψυχή του Αχιλλέως είναι πηγή ωραιότητας (ωκύπους, ωκύμορος) διότι οδηγούν τα όντα στην εξέλιξη και στη διατήρηση της ζωής: ο Αχιλλέας θέλει να φύγει νωρίς (το έχει αποδεχθεί) η Έλαφος θέλει να ζήσει εδώ ακόμα.

Θα μπορούσαμε βέβαια να συνδυάσουμε την Ωραιότητα της Ελάφου με την Ωραία Ελένη: τονίζεται η Ωραιότης της Ελένης μέσα από το Νού του Οδυσσέως και την  Οργή  του Αχιλλέως. Πράγματι ο Άνθρωπος γίγνεται Ωραίος όπως ήδη τον προσδιορίσαμε ως Ωραίον όταν διά του Νοός και της γρήγορης  διά του θυμού και της εγρήγορσης των συναισθημάτων της Ψυχής κινείται προς το νόστο του συμπαντικού Σκοπού (Ιθάκη): άρα η Ελένη είναι Ωραία, η Ψυχή του Ανθρώπου είναι ωραία όταν σκέπτεται πνευματικά και κινείται ψυχικά (πράγματι η  Ελένη- ψυχή  κινείται, διά του πολέμου (6 θεοί-συμπαντικές δυνάμεις υπέρ των Ελλήνων  6 υπέρ των Τρώων) επιλέγει ως Ωραία ύπαρξη το Νού ως κίνηση πνεύματος (Οδυσσέας) και την εγρήγορση της ψυχής (οργή Αχιλλέως) ώστε διά της Αθηνάς Σοφίας  και του Διός (βούληση) και του Ερμή (πληροφορία γνώση) ενάντια στο Χάος (Ποσειδών) να επιστρέψει στην Ιθάκη: άρα η Ωραιότητα του Ανθρώπου ενάντια στο χάος είναι ο Νούς σκεπτόμενος και η  ψυχή γρηγορούσα: όπως η  Έλαφος είναι ωραία διότι ανακαλύπτει ότι η  γρηγοράδα την κρατεί ζωντανή διά των ποδιών της (και αυτό είναι το ωραίο σημείο της).Ό,τι διατηρεί και εξελίσσει πραγματικά τη Ζωή  ως ουσία και όχι ως μορφή είναι το Ωραίο.