Απόσπασμα από το ετοιμαζόμενο βιβλίο μου: η Οντολογική μετάφραση της α΄ραψωδίας της Ιλιάδος.

 

Ο Χρύσης όμως , ως ιερέας του Θεού του Ηλιακού Φωτός Απόλλωνος, χρειάζεται δύναμιν, όχι πειθούς, αλλά ενεργούς απορροής σύνδεσης λόγων και πράξεων: η θυγατρική δύναμις είναι η συνεκτική δύναμις , αυτή που ενώνει τον Χρύση με τον κόσμο είναι η θυγατρική δύναμις της Χρυσηΐδος: τεχνηέντως και καθόλου τυχαία ο  Όμηρος κατεβάζει την Απολλώνεια δύναμιν στη γή μέσω της Θυγατρός: η Χρυσηΐδα επί της ουσίας είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Ηλιακό Απόλλωνα ο οποίος μετατρέπει τις Ηλιακές ακτίνες σε γνώση και στον κόσμο και στους Ανθρώπους. Ουσιαστικά ο Όμηρος ολοκληρώνει την τεράστια Ορφική επανάσταση η οποία καθιέρωσε τα σύνορα αυτού του κόσμου: ο Πατήρ  μεταφέρει Φυσική ενέργεια στη Γη διά της Θυγατρός: αυτή πρέπει να γίνεται αντικείμενο σεβασμού από τους Ανθρώπους: ο Χρύσης μετέφερε δύναμη Απολλώνεια στη Γη διά της Θυγατρός του: άρα αυτή έπρεπε να οδηγήσει στη Γνώση και όχι στην κάλπικη χαοτική συμπεριφορά του Αγαμέμνονος.

Όμως  ποια είναι η Απολλώνεια γνώση η οποία στηρίζεται στην γνωσιακή μετατροπή των τρόπων του Ηλίου, η οποία κατενοήθη από τον Κάλχαντα αλλά όχι από τον Αγαμέμνονα; (ο οποίος Αγαμέμνων σηματοδοτεί το τέλος του Βασιλέως ως Άνακτος διαχείρισης φυσικών και στρατιωτικών δυνάμεων και την αρχή του Πολιτικού Ηγέτου (Περικλέους) ο οποίος θα στηρίζει την Ηγεμονία του στη Γνώση και όχι απλά στη Δύναμη). Η Απολλώνεια γνώση  λοιπόν μετατρέπει τις ηλιακές ενέργειες σε πολιτική γνώση και σε πολιτικό ήθος: ο Ήλιος τους φωτίζει όλους, άρα θα πρέπει και ο δίκαιος ηγεμών όλους να τους φωτίζει μέσα από τις δίκαιες σκέψεις και πράξεις του. Ο  Ήλιος προσφέρει δύναμη εξέλιξης στη φύση και στον κόσμο και στον άνθωπο: διά του Ηλίου όλα γίγνονται διά του καρπού των γόνιμα, εξελίξιμα, ικανά να μεταφέρουν δύναμιν δημιουργίας και αιωνιότητας παντού: πράγματι ο Ηγεμών μέσα από το φωτισμένο ως Ήλιο νού του πρέπει να προσφέρει ιδέες εξέλιξης, πράξεις οι οποίες ως καρπός ανθίζουν την αυτοεπιβεβαίωση και το κλέος του Ήρωος, και διά αυτού του τρόπου όλα ζωοποιούνται: ο Όμηρος διά  του Απολλωνείου φωτός το οποίο ξεκινά και ερμηνεύει την Αχίλλειον οργή, εκχέει τον Πολιτισμόν της Ημέρας προς τους Ανθρώπους: όλα πλέον θα είναι μετατροπές ιδεολογικώς και αξιολογικώς της ηλιακής ενέργειας η οποία θα αποκτήσει ανθρώπινο προσωπείο, αλλά θα έχει ο άνθρωπος τον  τρόπο του Ηλίου: θα είναι καθολικός, δίκαιος, εμβληματικός: για αυτό εξάλλου γύρω στις 250 φορές ο Όμηρος χρησιμοποιεί την περίφημον φράσιν: ήμος δε ηριγένεια εφάνη ροδοδάκτυλος Ηώς.

Ο Χρύσης ικετεύει: η Απολλώνεια Ηλιακή ενέργεια είναι ικανή να εξαφανίσει κάθε τι το ανθρώπινο διότι είναι οντολογική συνέχεια η οποία περιέχει τον Άνθρωπο άρα μπορεί να τον χειρισθεί κατά το δοκούν. Για αυτό η ικεσία σημαίνει τη διακριτική πρωτοπαρουσίαση της Ηλιακής Απολλώνειας ενέργειας: ο Χρύσης ικετεύει: εύχεται να αποκτήσουν οι Αχαιοί την Τροία, εύχεται οι Αχαιοί να επιστρέψουν στην Πατρίδα τους σώοι και αβλαβείς. Η Απολλώνεια Ηλιακή ενέργεια έρχεται ήρεμη, αλλά είναι ενέργεια άγνωστη στους πολλούς και γνωστή στον μάντη Κάλχαντα, στο μεγάλο ενδιάμεσο. Δυστυχώς η επαφή του Όντος με τη Γή και τον Άνθρωπο ολοκληρώνεται (ας θυμηθούμε και τους κατακλυσμούς) μέσα από κατά-στροφές: η χαοτική δύναμις του Ηλίου Απόλλωνος πρέπει ανεξέλεγκτη να επιπέσει στους ανθρώπους διότι όλα είναι θέμα δυνάμεως: η ηρεμία της ικεσίας είναι οντολογικά άγνωστος: είναι ένα αποκύημα της φαντασίας του ποιητού πρίν αποκαλύψει τη μεγάλη αλήθεια: ο Ήλιος Απόλλων θα επιβάλει τη δύναμή του μέσα από τη χαοτική εξάσκηση της χαοτικής Απολλωνείας οντολογικής δυνάμεως: οι ιοί (τα βέλη) ως μεταφορείς της χαοτικής οντολογικής  δυνάμεως θα επιβάλουν τον Απολλώνειο τρόπο, την μετατροπή των ανθρώπων σε ηλιακώς κινούμενα όντα: διότι τελικά αυτό είναι ο Όμηρος: ο Ποιητής που μας έδειξε τον τρόπο που δημιουργήθηκε ο Ηλιακώς κινούμενος άνθρωπος. Διότι υπό το Φώς του Ηλίου θα μπορέσει ο Άνθρωπος να ίδη και την Ωραιότητα (Ελένη): και τα  δύο της χαρακτηριστικά: την οργή (εσωτερική κίνησις) του Αχιλλέως και τη νόησιν (εξωτερική κίνησις) του Οδυσσέως.

Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο , γ΄γυμνασίου. Προτεινόμενο διαγώνισμα τετραμήνου.

 

Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο , γ΄γυμνασίου.

Προτεινόμενο διαγώνισμα  τετραμήνου.

Α. Κείμενο.

Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι,

 οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες

 οὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ

οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον,

ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον.

Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι,

ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί·

οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί,

ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν.

Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς

 ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου,

ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας

ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι.

 Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ,

καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι,

οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον,

ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον.

Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81

Β.Ερωτήσεις.

Τι μας αναφέρει ο Θουκυδίδης στα Κερκυραϊκά;

 

Τι μας αναφέρει ο Θουκυδίδης στα Κερκυραϊκά;

Κεφ.24: Γεωγραφική θέση και παλαιότερη ιστορία της Επιδάμνου- εμφύλια διαμάχη δημοκρατικών και ολιγαρχικών- Οι Επιδάμνιοι ζητούν τη μεσολάβηση της μητρόπολης Κέρκυρας. Η Κέρκυρα αρνείται τη  βοήθειά της.

Κεφ.25: Πρεσβεία των Επιδαμνίων στην Κόρινθο με συμβουλή του μαντείου των Δελφών- Οι Κορίνθιοι υπόσχονται βοήθεια-Ανάρμοστη συμπεριφορά αποικίας (Κέρκυρας) προς την Μητρόπολη (Κόρινθο).

Κεφ.26: Αναχώρηση Κορινθιακής βοήθειας για την Επίδαμνο- Οι Κερκυραίοι απαιτούν εκδίωξη των Κορινθίων και επιστροφή των εξορίστων Επιδαμνίων-Άρνηση των Επιδαμνίων- Οι Κερκυραίοι πολιορκούν την Επίδαμνο.

Κεφ.27: Οι Κορίνθιοι ετοιμάζουν μεγάλη εκστρατεία για να βοηθήσουν την Επίδαμνο.

Κεφ,28: Οι Κερκυραίοι ζητούν την αποχώρηση των Κορινθίων από την Επίδαμνο, και προτείνουν παραπομπή της διαφοράς τους σε διαιτησία.

Κεφ.29: Οι Κορίνθιοι κηρύσσουν τον πόλεμο στους Κερκυραίους και αποπλέουν με τους συμμάχους τους για την Επίδαμνο-Ναυμαχία Κερκυραίων και Κορινθίων, ήττα των Κορινθίων ,παράδοση της Επιδάμνου στους Κερκυραίους που την πολιορκούσαν.

Κεφ.30: Επιθέσεις αντιποίνων του Κερκυραϊκού στόλου εναντίον των συμμάχων των Κορινθίων-Αντιδράσεις των Κορινθίων.

Κεφ.31:Οι Κορίνθιοι ετοιμάζουν ισχυρό στόλο για να επιτεθούν στους Κερκυραίους- Κέρκυρα και Κόρινθος στέλνουν πρεσβευτές στην Αθήνα για να ζητήσουν τη βοήθειά της.

Κεφ.32-43: Δίδονται τα επιχειρήματα και των Κορινθίων και των Κερκυραίων προς τους Αθηναίους.

Κεφ.44: Οι Αθηναίοι αποφασίζουν επιμαχία με την Κέρκυρα.

Κεφ.70: Στάση Κερκυραίων-Ανάμιξη Αθηναίων και Λακεδαιμονίων- Αποφάσεις Κερκυραίων-Δίκη του Πειθία- Θάνατος του Πειθία μαζί με άλλους βουλευτές και ιδιώτες.

Κεφ.71-72: Οι ολιγαρχικοί αποφασίζουν ουδετερότητα-Αποστολή πρεσβείας στην Αθήνα-Ανάμειξη της Σπάρτης.

Η διδασκαλία της Ιστορίας μέσα από Εικόνες και σχηματισμούς του διαδραστικού πίνακα.

 

Η διδασκαλία της Ιστορίας μέσα από Εικόνες και σχηματισμούς του διαδραστικού πίνακα.

Η διδασκαλία της μετάβασης από τη Ρώμη προς το Βυζάντιο μέσα από εικονικό ψηφιακό σχηματισμό ο οποίος δείχνει την περιοχή με κάποιο χρώμα Α για τη Ρώμη και την ίδια περιοχή με  κάποιο άλλο χρώμα για το  Βυζάντιο.

Σκοπός:

1.Οι μαθητές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν την έννοια του χώρου ως στοιχείου μεταβαλλομένου. Η γεωπολιτική του χώρου δεν είναι αυθύπαρκτη αλλά κατασκευάζεται από τον Άνθρωπο: η ίδια θέση της Ρώμης αυτοκρατορίας)  έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία με άλλο τρόπο: άρα γίνεται αντιληπτό ότι ο μαθητής κατανοεί ότι ο χώρος που ζεί δύναται να γίνει αντικείμενο γεωπολιτικής , οικονομικής, πολιτικής και άλλης εκμετάλλευσης:

Π.χ το μεγάλο κοινό (σε θέμα Χώρου) ανάμεσα στη  Ρώμη και το Βυζάντιο είναι ότι ως αυτοκρατορίες ο χώρος τους ενώνει τη δύση με την ανατολή: από αυτή την άποψη έπρεπε οπωσδήποτε να αναπτυχθούν όλες εκείνες οι έννοιες (δομές) ώστε να ενωθούν τα έμψυχα μεγέθη ανατολής και δύσης (άνθρωποι) προκειμένου να συζητηθεί η ίδρυση ενός ενιαίου κράτους : η Ρώμη το επέτυχε με την έννοια του Δικαίου (το ρωμαϊκό δίκαιο εννοείται ως ισορροπία ανάμεσα στο φορέα της Δύναμης (Αυτοκράτωρ) και στον δέκτη της δυνάμεως (Ρωμαίοι πολίτες) το Βυζάντιο μετήλλαξε το Δίκαιο της Ρώμης σε θρησκεία (το δίκαιο της θρησκείας εννοείται ως ισορροπία ανάμεσα στο θεό και στους ανθρώπους).

Από την Ελληνιστική εποχή στη Ρώμη.

Ο Περικλής ήδη το 444 π.Χ θέλησε στην Κάτω Ιταλία να ιδρύσει την αποκία των Θουρίων προκειμένου να υλοποιήσει το Πανελλήνιο Αγαθό: ως κύρια  έννοια σε αυτή την κίνηση αλιεύουμε την πνευματική και πολιτική ένωση του δυτικού κόσμου (ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Ιταλία) σε πνευματική και πολιτική βάση: δεν είναι τυχαίο το ποιοι ανέλαβαν την ολοκλήρωση αυτής της αποικίας: το σύνταγμά της ανετέθη στο σοφιστή Πρωταγόρα, ο ρυμοτομικός σχεδιασμός της στον Ιππόδαμο το Μιλήσιο, ακόμα και ο Εμπεδοκλής, ο σπουδαίος φιλόσοφος, συμμετείχε σε όλο αυτό: άρα υπήρχαν κοινοί δεσμοί σκέψης, ήθους, ζωής, θέασης του Ανθρώπου και του Κόσμου ανάμεσα στις Πόλεις-Κράτη του δυτικού κόσμου. Εστιάζουμε στο γεγονός ότι σταδιακά από του Ομηρικούς θεούς οι οποίοι ένωσαν έναν ολόκληρο κόσμο οδηγούμαστε στο ότι η νόηση των συμπαντικών δυνάμεων (αυτές οι συμπαντικές δυνάμεις αντιπροσωπεύουν πνευματικά τους θεούς) μέσω της σοφιστικής και σωκρατικής φιλοσοφίας άρχισαν να ενώνουν το δυτικό κόσμο (η σοφία, η βούληση, η επικοινωνία, η ροή, η δύναμη, το άπειρο, ο σκοπός, η οργάνωση κ.λ.π (όπως αντιπροσωπεύθηκαν συμβολικά  στους θεούς του Ολύμπου).

Ο Αλέξανδροςο μετέφερε αυτό το λόγο στην Ανατολή: μας ενδιαφέρουν οι  υπόρρητες έννοιες (οι οποίες στηρίζονται στα πλατωνικά και αριστοτελικά γραπτά (άρα διαθεματικά δύνανται να διδαχθούν και συνδυαστικά στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών).

Βλέποντας λοιπόν σε ψηφιακή εικόνα ο μαθητής τον Ελληνιστικό κόσμο δύναται να κατανοήσει τις υπόρρητες έννοιες:

1.Όλοι οι άνθρωποι είναι κοινότητα έναντι του Κοινού Λόγου (είναι η συνέχεια της Πλατωνικής και Αριστοτελικής φιλοσοφίας η οποία θεωρεί ότι η διδασκαλία του Λόγου μπορεί να διαμορφώσει τη νέα ανθρωπίνη φύση του Λόγου, του Ήθους, της κοινής πράξης (άρα οι μαθητές βλέποντας τον Ελληνιστικό κόσμο σε ψηφιακή αποτύπωση κατανοούν ότι σταδιακά προωθείται το μοντέλο του κοινού και Ενός Ελλόγου Ανθρώπου (το οποίο στο ν έσχατο βαθμό θα εκφρασθούν με το δόγμα του Ενυποστάτου Θεανθρώπου Ιησού ο οποίος συνδυάζει το Λόγο και την Πράξη κατά τέλειο τρόπο: άρα ενδιαφέρει ένας Λογικός κόσμος να αποφέρει ένα Λογικό Υποκείμενο.

Τίτλος: Η έννοια της ευτυχία στην Ελένη του Ευριπίδου.

 

Τίτλος: Η  έννοια της ευτυχία στην Ελένη του Ευριπίδου.

1.Hγένεση του ειδώλου της Ελένης.

Ο Ευριπίδης στην τραγωδία του «Ελένη» θέτει την Ελληνίδα Ηρωΐδα στον πρόλογο του έργου να αμφισβητεί την θεία καταγωγή της: «μία φήμη αναφέρει ότι είμαι κόρη του Δία» (στίχος 20). Η λογικότητα του ανθρώπου κατανοεί ότι ο άνθρωπος φέρει συμπαντικές δυνάμεις που πρέπει να λογικοποιηθούν και να ηθικοποιηθούν όμως αντιστέκεται στην παθητικότητα αυτής της ανάγκης. Η άλογη υποδούλωση στη θεία καταγωγή φέρει την ανάγκη της εξάρτησης και τελικά η Ελένη υποπίπτει στην τύχη να αποτελεί πιόνι στα χέρια του Δία. Ο Ευριπίδης μέσα από το έλλογο υποκείμενό του υψώνει τον Άνθρωπο υπεράνω της ανάγκης και της τύχης που αυτή φέρει: η Ελένη ερευνά πραγματικά ποιος είναι ο πατέρας της, είναι ο Τυνδάρεως, η ανάγκη ως δύναμη καταγωγής και κληρονομικών προδιαθέσεων ηρεμεί: μένει να αντιληφθεί η ηρωΐδα η τύχη που ξεδιαλύνει τις δυνάμεις της ανάγκης ποιες δυνάμεις της έχει κατανείμει. Η τύχη δεν είναι ούτε δυστυχία ούτε ευτυχία μέχρι τη στιγμή κατά την οποία ο άνθρωπος θα προσανατολισθεί ώς δύναμις νόστου και επιστροφής στην Πατρίδα.

Ο Ευριπίδης προλογίζει τον Επίκουρο ο οποίος θεωρεί ώς ευ-τυχία την διά της φιλοσοφίας ξεκαθάριση της ψυχής από τα πάθη: για τους Έλληνες φιλοσόφους μέγιστο πάθος εμμένει η παραμονή στο ψεύδος. Ψεύδος καταγωγής, πορείας και σκοπού. Ο Ευριπίδης το ξεκαθαρίζει αυτό στην Ελένη: η Ελένη απεγνωσμένα προσπαθεί να εύρη σειρά στα πάθη της ώστε να κατανοήσει ποιες θείες δυνάμεις την επισκέφθηκαν ώς ανάγκη που έφεραν πόνο ώστε να κατανοήσει ποια κομμάτια πόνου της δόθηκαν από το μαχαίρι της τύχης που μοιράζει τα φέροντα της ανάγκης. Ο Ευριπίδης συναντά τον Επίκουρο όταν ξεδιαλύνει το φαίνεσθαι και το Είναι, διότι στην αλήθεια του Είναι στηρίζεται τελικά η ευ-τυχία. Η Ελένη γνωρίζει από τον Ερμή την Ιστορία της δικής της αληθείας: Ο Πάρις εκλήθη να προσφέρει το αέθλιον μήλο επιλέγοντας ανάμεσα στη Σοφία (Αθηνά) Ροή (Ήρα) και Έρωτα (Αφροδίτη): η επιλογή του Έρωτος φανερώνει ότι η απομόνωση του Έρωτος από τη Σοφία και τη Ροή προκαλεί τον πόλεμο της ύπαρξης η οποία ερευνά το Ωραίο του Εαυτού της: η Ροή Ήρα κατασκευάζει το είδωλο της Ελένης και η συμπαντική δύναμη της Ροής μεταφέρει την ανάγκη του  πολέμου η οποία προκαλεί δυσ-τυχία σε Έλληνες και Τρώες. Άρα η κακή τύχη προέρχεται όταν οι συμπαντικές δυνάμεις διαχωρίζονται και η ανάγκη τις φέρει εμπολέμως και ανάλογα τις μοιράζει η τύχη. Ο Ευριπίδης το ξεκαθαρίζει: «στου Σκαμάνδρου έχουν χαθεί πολλές ψυχές» (στίχος 65). Η κακή λοιπόν τύχη διαμοιράζει εκείνες τις δυνάμεις της ανάγκης οι οποίες δεν πρεσβεύουν τη Σοφία και τον Έρωτα ώς συνεκτικές δυνάμεις αλλά ώς ατομικές δυνάμεις ατομικής ικανοποίησης, όπως συνέβη στην περίπτωση του Πάρι.

2.Η τραγικότητα ώς έρευνα για την ευ-τυχία.

Η ευ-τυχία ξεκινά από τις συμπαντικές καταβολές του ανθρώπου, ο άνθρωπος όμως δεν πρόκεται να ανακαλύψει το εύρος των δυνάμεων οι οποίες διά της ανάγκης μεταφέρονται και διά της τύχης διαμοιράζονται εάν μέσα από την τραγικότητα δεν αυτομηδενισθεί. Ο Κίρκεγγωρ, ο εισηγητής της έννοιας της αγωνίας, στο ομώνυμο έργο του θα διακηρύξει ότι η θρησκευτική πίστη είναι αυτή η οποία λυτρώνει από την αγωνία. Θα συζητήσουμε το συναίσθημα της αγωνίας ως το συναίσθημα εκείνο το οποίο επιφέρει τη γνώση της ανάγκης και της μοίρας: ο άνθρωπος έχει αγωνία όταν συναισθάνεται ότι του μεταφέρονται διά της ανάγκης των θεών μερίδια τύχης τα οποία θα πρέπει να τα διαχειρισθεί. Η ανάγκη και η τύχη είναι η γλώσσα των θεών με την οποία επικοινωνούν με τους ανθρώπους διαμοιράζοντάς τους τις δυνάμεις της ανθρωπίνης συνεχείας. Πρίν όμως τη σιγουριά ενός λυτρωτού θεού η Ελένη βιώνει την αγωνία της ανάγκης και της τύχης μέσω της τραγικότητάς της. Η τραγικότητα είναι συνειδησιακή κατάσταση εκτίμησης των δυνέμεων που έρχονται στον άνθρωπο διά της ανάγκης και μείρονται διά της τύχης: ευ-τυχία είναι η κατάσταση κατά την οποία οι δυνάμεις αυτές τίθενται σε σειρά νόστου και σκοπού επιστρέφοντας το άτομο στην Πατρίδα, στον συμπαντικό τόπο προορισμού: άρα η ευ-τυχία είναι συμπαντική διηνεκής έννοια και ενορατική ενσυναίσθηση και όχι απλά μία διαστασιακή κατάσταση πλήρωσης υλικών και εθιμοτυπικών όρων.΄

Αρχαία Ελληνικά Θεωρητικού Προσανατολισμού.Εισαγωγή στις Ανθρωπιστικές σπουδές. ΕΝΟΤΗΤΑ 9η (B 6, 10-13), Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια. Σημαντικές διευκρινήσεις για το περιεχόμενο της έννοιας “μεσότης”

 

Αρχαία Ελληνικά Θεωρητικού Προσανατολισμού.Εισαγωγή στις Ανθρωπιστικές σπουδές.

ΕΝΟΤΗΤΑ 9η (B 6, 10-13), Αριστοτέλους, Ηθικά Νικομάχεια.

Σημαντικές διευκρινήσεις για το περιεχόμενο της έννοιας “μεσότης” .

Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ. τὸ δ’ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται. ταῦτα δ’ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου.

1.Ιστορικό πλαίσιο γραφής αυτής της παραγράφου.

Τα Ηθικά Νικομάχεια συνεχίζουν τους Πλατωνικούς διαλόγους. Θα πρέπει να προσεχθεί η αξιολογική μετατόπιση του Υποκειμένου από τα Πλατωνικά έως τα Αριστοτελικά  γραπτά. Ο Πλάτων προσπαθεί μέσα από τους επαγωγικούς και οριστικούς λόγους του Σωκράτους να ορίσει και να καθορίσει: ποιος είναι ο έλλογος και ηθικός Πολίτης;

Ο Αριστοτέλης θεωρεί ως δεδομένο τη  νοησιοκρατική θωράκιση του πλατωνικού Ανθρώπου: Ευτυχής, ηθικός είναι ο έλλογος, ο Γνώστης. Ειδικά η Απολογία του Σωκράτους αποκαθιστά τις ισορροπίες : ο γνωρίζων είναι ο ευτυχής διότι κινείται στους δρόμους από την έσω φύση του έως το ανοικτό σύμπαν. Ο Αριστοτέλης προχωρεί: Αυτός ο έλλογος άνθρωπος ΠΩΣ θα γίνει ευτυχής: Αυτό που προσπαθεί να επιτύχει με τα Ηθικά Νικομάχεια ο Σταγειρίτης είναι η συνειδητή απόκτηση του Λόγου ως Αρετής: ο Άνθρωπος είναι ευτυχής με τον τρόπο της Αρετής, όχι τυχαία: Αυτή η καταπολέμηση του τυχαίου και η διασφάλιση ότι κατά συνειδητό και έλλογο τρόπο ο Άνθρωπος καθίσταται κατά Αρετήν ευτυχής οδηγεί σε ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα:

Δημιουργείται η καινή ανθρώπινη φύση, η οποία έχει θέση να σταθεί (όπως θα έλεγε και ο Αρχιμήδης): Ο Αριστοτέλης με τον ορισμό της Αρετής κατασκευάζει το Ανθρώπινο συν-ειδητό Είναι: Ξέρω ποιος είμαι, διά του Λόγου γνωρίζω το καλό και το κακό, επιλέγω το καλό, και ως επιλογή είμαι Ενάρετος: διά της παιδείας αυτή η συνείδηση κατοχυρώνει το ότι αυτή η ανθρωπίνη Φύσις θα καθορίσει διαχρονικά την Ανθρωπίνη Φύση.

Υπό αυτή την άποψη η πίστη του Αριστοτέλους ότι η Αρετή είναι έλλογος επιλογή του μέσου σημαίνει και τον ύψιστο βαθμό της Γνώσης: οι άνθρωποι πλέον γνωρίζουν το πώς της ευτυχίας τους: εάν θέλω να είμαι ευτυχής πρέπει να μάθω το υπερβολικό και το ελλείπον και να επιλέξω το μέσον: δεν είναι τυχαίο ότι τίποτε ανώτερο θεωρητικά δεν εφηυρέθη έπειτα, αντιθέτως ο Επίκουρος και ο Ζήνων ο Στωϊκός εθεμελίωσαν τη φιλοσοφία τους (για πρώτη φορά) όχι τόσο στη θεωρία αλλά στην τεχνική: πώς να είμαι ευτυχής στο χαοτικό Ελληνιστικό κόσμο: Επίσης ο Χριστιανισμός: θεώρησε ότι είναι γνωστόν το Καλόν (ο Θεός): και αυτός το πώς έδωσε: ο Άνθρωπος κινείται ανάμεσα στο ανώτερο και στο κατώτερο και επιλέγει το πρέπον κατά το δοκούν χάριν της ατομικής του σωτηρίας: άρα ο ορισμός της αρετής ως γνώσεως της μεσότητος καθορίζει το ύψιστο γνωσιολογικό πεδίο και πλέον δεν μας απασχολεί το Τι αλλά το Πώς: θεμελιώνεται η Ηθική του πρέποντος και η Αισθητική του Ωραίου.

2.Η Αρετή ως διαχρονικότητα.

Θα πρέπει να προσέξουμε ότι η Αρετή προέρχεται από το ρ. αραρίσκω (=αρμόζω, συνταιριάζω). Είναι Ομηρική λέξις: άρα δεν την ανακαλύπτει ο Αριστοτέλης: ο Αριστοτέλης την προσαρμόζει στην εποχή του, επειδή μάλιστα η εποχή του οδηγεί στην Ελληνιστική εποχή και ετοιμάζει το χριστιανισμό (ο οποίος θα διαμορφώσει τον κόσμον) η Αριστοτελική αρετή  ως μεσότητα επικρατεί: Όμως το ρ. αραρίσκω σημαίνει ότι και στον Όμηρο η αρετή είναι μεσότητα, διότι εκ της σημασίας του ρήματος καταλαβαίνουμε ότι η αρετή αρμόζει και συνταιριάζει κάποια πράγματα, κάποιες δυνάμεις και ενέργειες: Ως εκ τούτου ο Αριστοτέλης κατάλαβε αυτό το οποίο κατάλαβε και ο Όμηρος: ο Άνθρωπος ως Σώμα και Πνεύμα (ψυχή) δεν μπορεί να Είναι το πάν:

Περί του μονοτονικού συστήματος ή περί της καταργήσεως του πολυτονικού συστήματος.

 

Περί του μονοτονικού συστήματος ή περί της καταργήσεως του πολυτονικού συστήματος.

Ήταν βράδυ 11-1-1982, επί υπουργού παιδείας Ελευθερίου Βερυβάκη και επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, όταν εισήχθη ένα άσχετο περί το μονοτονικόν ή πολυτονικόν νομοσχέδιο για τα σχολεία, γενικώς. Συγκεκριμένα εσυζητείτο η κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων από το γυμνάσιο προς το λύκειο. Η ώρα εις την Βουλήν των Ελλήνων ήταν 02.00 ξημερώματα. Εκείνη την ώρα συζητούσαν για την εγγραφή των μαθητών στο Λύκειο. Όλοι επερίμεναν καρτερικά να τελειώσει και αυτή η σύζήτηση και να υπάγουν στις αγκάλες του Μορφέως.

Όμως αιφνιδίως 02.00 τα ξημερώματα, ενώπιον κατακουρασμένων βουλευτών εισήχθη προς ψήφιση το νομοσχέδιο για την κατάργηση του πολυτονικού συστήματος και περί υιοθέτησης του μονοτονικού συστήματος. Θα πρέπει να συζητήσουμε ότι είχε υπάρξει επιτροπή «σοφών» (προεξάρχοντος του γνωστού κ.Κριαρά (του διατεινομένου ότι η Αρχαία Ελληνική δεν έχει καμμία σχέση με τη Νέα Ελληνική) η οποία διετάνθη ότι έπρεπε οπωσδήποτε να καταργηθεί το πολυτονικό σύστημα. Εις τα επιχειρήματα της επιτροπής  υπήρχαν και οικονομικοί λόγοι (οικονομία τύπωσης βιβλίων, εφημερίδων κ.λ.π) : γενικά κάθε απλούστευση ξεκουράζει τα κουρασμένα από τη μελέτη και την πνευματική κούραση πλήθη (εξάλλου ο σοσιαλισμός είναι αυτός ο οποίος εισηγείται την γραφειοκρατία (ένα δίνω αλλά το παίρνω πίσω , δίνω τα δικαιώματα αλλά διά της γραφειοκρατίας).

Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο το αιφνιδιαστικό αυτό νομοσχέδιο το οποίο εψηφίσθη πρίν αλέκτωρ φωνήσαι (στις 02.00 τα ξημερώματα) παρουσίασε δύο προβλήματα: εψηφίσθη από μόλις 30 άτομα (οι άλλοι είχαν υπάγει στις κλίνες τους) : επίσης επειδή δεν συζητήθηκε κάν το νομοσχέδιο περί του μονοτονικού στη βουλή (ως γίγνεται μέσα από συνταγματικές διαδικασίες) αυτό ευρίσκεται στα όρια της αντισυνταγματικότητας. Εψηφίσθη κάτι το οποίο δεν συζητήθηκε. Ο ιστορικός του μέλλοντος όμως θα σημειώσει πράγματα τα οποία και εμείς οφείλουμε να τα σημειώσουμε.

Το 1976 η κυβέρνησις Κ.Καραμανλή υπουργεύοντος περί την παιδεία του Γεωργίου Ράλλη είχε εισαγάγει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδεύσεως τη Δημοτική γλώσσα. Αυτό το βήμα σε κάθε περίπτωση είναι προετοιμασία για την ψήφιση του μονοτονικού. Αφ΄ενός μέν οι ιστορικές κακουχίες του Ελληνισμού δεν είχαν βοηθήσει στην ιδιαιτέρα καλλιέργεια της μητρικής Γλώσσης (πόσοι μπορούσαν να διαβάσουν τον Πλάτωνα από το πρωτότυπο; Ακόμα και σήμερα όλοι όσοι κόπτονται για την επαναφορά του πολυτονικού συστήματος πόσοι εξ ΄αυτών μπορούν να καταλάβουν τον πρωτότυπο Σωκράτη και όχι τον μετεφρασμένο: κατανοώντας όμως τον μετεφρασμένο ουσιαστικά υιοθετούν το μονοτονικό διότι δίδεται βάση όχι στη λογική της γλώσσας αλλά στην απλή εμφάνισή της). Αφ΄ετέρου η Δημοτική γλώσσα, η γλώσσα των πολλών, δεν μπορούσε να κινηθεί με τον τρόπο που εκινήθη η Ομηρική γλώσσα: ας προσέξουμε σε αυτό το σημείο: (όσα εδώ θα διατυπώσουμε καταρρίπτουν τους μύθους των δημοτικιστών (Ψυχάρη, Γληνού κ.λ.π) όχι ότι έχει ιδιαιτέρα σημασία πλέον.

Ο Εύμαιος, ο χοιροβοσκός ομιλεί την ιδια γλώσσα με τον Οδυσσέα, το Βασιλέα: γιατί όμως; Διότι έζων στο ιδιο σύμπαν, η γλώσσα ήταν κατεύθυνση οντολογική σώματος και πνεύματος: εάν ο Εύμαιος αγνοούσε τις Ομηρικές λέξεις τότε δεν θα μπορούσε να συνταυτισθεί με την κίνηση του σύμπαντος και δεν θα μπορούσε να ακονίσει το μυαλό του με βάση τη Σοφία της Αθηνάς κ.λ.π. Στην εποχή του Ψυχάρη, οι απαξιωμένοι των πόλεων και των πολέμων Έλληνες, χρειάζονταν τη γλώσσα μόνον για επικοινωνία, όλο και περισσότερο: για αυτό και ο Ψυχάρης εδιαφήμισε τη Δημοτική: σου λέει γιατί να κουράζονται οι άνθρωποι ας διαλύσουμε τη γλώσσα ας γίνει πιο εύπεπτη: γιατί όμως ο λαός και ο Βασιλέας της Ιθάκης ομιλούσαν την ίδια γλώσσα;

Γιατί πρέπει να πεθάνουμε;

 

Γιατί πρέπει να πεθάνουμε;

Πρέπει να πεθάνουμε γιατί σε αυτή τη διάσταση πορευόμεθα κυκλικώς και θα πρέπει να διαβούμε και πάλι την πύλη εισόδου σε αυτή τη ζωή. Άρα ο θάνατος είναι μία νέα ζωή με άλλη κατανομή των ίδιων δυνάμεων ζωής διότι η ζωή και ο θάνατος διαβαίνουν την ίδια  πύλη: Κάποια όμως στιγμή θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και μία άλλη αλήθεια: πεθαίνουμε διότι πρέπει σε μία ευθύγραμμη οντολογική κίνηση να αναδιανείμουμε τις δυνάμεις μας και από την πύλη εισόδου σε αυτή τη διάσταση να φύγουμε στο χάος: άρα δεν πεθαίνουμε αλλά απελευθερωνόμαστε στο χάος.

Άρα από την ίδια πύλη διά της οποίας ερχόμαστε σε αυτή τη ζωή προκύπτουν δύο δεδομένα: Εάν όλα κινούνται κυκλικά τότε μετά το θάνατο οι δυνάμεις μας διά της πύλης εισόδου επανέρχονται στην ίδια ζωή: Εάν η κίνησις είναι ευθύγραμμος τότε φεύγουμε από την πύλη εισόδου και απελευθερωνόμαστε στο Χάος, δεν επανερχόμαστε σε αυτή τη Ζωή: ο χριστιανισμός (για αυτό ο Νίτσε εζήτησε επαναξιολόγηση των αξιών) αντιστρέφοντας την Οντολογική αληθινότητα χαρακτήρισε ως πύρ γεέννης το χάος και ως παράδεισο το βασίλειο του θεού: ουσιαστικά εστερέωσε τη φυλακή της κυκλικής κινήσεως: διότι κυκλικά ο Άνθρωπος διά του θανάτου επιστρέφει στο βασίλειο του θεού ώστε κυκλικά να ξαναϋπάρξει σε αυτή τη ζωή, ενώ εάν φύγει στο χάος (στην κόλαση, στο πύρ γεέννης) τότε φεύγει σε άλλες χαοτικές καταστάσεις (επειδή δεν μπορεί να ξαναυποπέσει στα χέρια θεών και ανθρώπων χαρακτηρίσθηκε ως κόλαση, αμαρτία και πύρ γεέννης: διότι στη χριστιανική αντιστροφή η ελευθερία είναι σκλαβιά και η σκλαβιά ελευθερία (αρχής γενομένης από το κυκλικό σχήμα του Πλάτωνος ο οποίος έναν εχθρό είχε: την ευθύγραμμη απελευθέρωση στο χάος  για αυτό ευχή και κατάρα έδωσε να κατασκευασθούν κυκλικά σύμπαντα).

Γιατί πεθαίνουμε λοιπόν; Ή μάλλον πώς πεθαίνουμε; Τι επιτέλους είναι ο θάνατος; Ή καλλίτερα; Είναι κάτι τελείως απροσδιόριστο και ανεξέλεγκτο; Μήπως τελικά εμείς καθορίζουμε τη ζωή και το θάνατό μας χωρίς να το ξέρει η επιφάνεια του επιφανειακού εαυτού μας;

Ας θυμηθούμε για ολίγο τα όσα αναφέρει ο Ησίοδος: ο κόσμος μας προέρχεται από το χάος και τις δυνάμεις του: ας το φαντασθούμε για λίγο: μία δύναμις του χάους μορφοποιείται διαφορετικά από τις άλλες παράγοντας την Ημέρα, τον Έρωτα και λοιπές οντότητες: είναι ανακατανομές δυνάμεων: αυτό συμβαίνει σε όλους μας: περπατούμε στο δρόμο και ζαλιζόμαστε, είναι επιβολή δυνάμεως: θέλουμε να κοιμηθούμε, είναι επιβολή δυνάμεως: όπως το χάος μορφοποίησε τις γήϊνες δυνάμεις, δηλαδή όπως δυνάμεις εξελίσσονται σε κάτι άλλο, παρόμοια και εμείς συνεχώς ως συνέχεια αυτών των χαοτικών δυνάμεων που μας κινούν μεταφερόμαστε σε άλλες μορφές και καταστάσεις: συνεχώς: αφαιρούμαστε, κοιμόμαστε, λιποθυμούμε, ηδονικά χαιρόμαστε καταστάσεις: όλα αυτά είναι επιβολή δυνάμεως: ο θάνατος είναι μέρος αυτής της ίδιας επιβολής , συνέχεια του πρώτου τρόπου του χάους: απλά ο θάνατος είναι ζαλάδα , ύπνος, ηδονή, αφηρημάδα, η οποία οδηγεί την κυρία δύναμή μας σε άλλο τόπο εφαρμογής της, όπως το χάος έφερε τη  δύναμή του και έγινε ημέρα. Άρα ο θάνατος (όπως και η ζωή) είναι απλά τροποποίηση της εσωτάτης δυνάμεώς μας.

Διδάσκοντας το προοίμιο της Ιλιάδος.

 

Διδάσκοντας το προοίμιο της Ιλιάδος.

Προοίμιο της Ιλιάδος.

Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε,
πολλάς δ’ ἰφθίμους ψυχάς Ἄϊδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτούς δέ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διός δ’ ἐτελείετο βουλή,
ἐξ οὗ δή τά πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καί δῖος Ἀχιλλεύς.

Μετάφραση.

Θεά, την οργή ψάλλε του Αχιλλέα, του γιου του Πηλέα,

την καταραμένη, αυτή που μύριους πόνους στους Αχαιούς έδωσε

και έστειλε πολλές γενναίες ψυχές ηρώων πριν απ’την ώρα τους στον Άδη

και τα κορμιά τους τα άφησε να τα φάνε οι σκύλοι

και κάθε λογής όρνια. Του Δία η θέληση εκπληρωνόταν

από τη στιγμή που πρωτομάλωσαν και χώρισαν

ο γιος του Ατρέα, ο αρχηγός του στρατού και ο θείος Αχιλλέας.

Παρατηρήσεις.

1.Η δομή του προοιμίου του έπους είναι δεδομένη:

Επίκληση

Διήγηση

Παράκληση.

Παρατηρούμε ότι ίσως απουσιάζει ως κατακλείδα η παράκληση στην Μούσα.  Όπως συμβαίνει στην Οδύσσεια όπου υπάρχει η παράκληση.Θα μπορούσαμε όμως να υποστηρίξουμε ότι συντίθεται η επίκληση με την παράκληση διότι είναι διαφορετικό το θέμα της Ιλιάδος και της Οδυσσείας.Είναι δηλαδή τόσο έντονο το θέμα της μήνιδος (οργής) του Αχιλλέως ώστε ο Ποιητής δεν μπορεί να ξεχωρίσει την Επίκληση από την Παράκληση: Ομιλώντας στη Μούσα, επικαλούμενος  την  Μούσα να τον βοηθήσει να ποιήσει την Οργή του Αχιλλέως συγχρόνως (είναι τόσο ξεκάθαρη η Οργή ως συμβάν) την παρακαλεί να τον βοηθήσει να παραθέσει όλες τις χρήσιμες και πολύτιμες πληροφορίες αυτού του συμβάντος αυτών των γεγονότων.

Αντίθετα στην Οδύσσεια επικαλείται την Μούσα για τις περιπλανήσεις του Οδυσσέως (θέμα αχανές) στην παράκληση όμως συγκεκριμενοποιείται στο νόστο του Οδυσσέως. Ενώ η Οργή του Αχιλλέως είναι τόσο απόλυτο και δυναμικό θέμα ώστε η συγκεκριμενικότητά του μας βοηθεί να ταυτίσουμε την επίκληση με την παράκληση.

Η Σοφιολογία του Bulkakov ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Χριστιανική Ορθοδοξία και στον Χριστιανικό Προτεσταντισμό. Γιατί η Ανατολική Ορθοδοξία δεν μπόρεσε να ανοιχθεί στη νέα Παγκοσμιότητα της Διαφωτιστικής Δύσης στο νέο διαμορφούμενο κόσμο επηρεάζοντας την Ιστορική Μοίρα της Ελλάδος

 

Η Σοφιολογία του Bulkakov ως ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Χριστιανική Ορθοδοξία και στον Χριστιανικό Προτεσταντισμό. Γιατί η Ανατολική Ορθοδοξία δεν μπόρεσε να ανοιχθεί στη νέα Παγκοσμιότητα της Διαφωτιστικής Δύσης στο νέο διαμορφούμενο κόσμο επηρεάζοντας  την Ιστορική   Μοίρα της Ελλάδος.

Ενθυμούμαι ότι στη νεανική μου ηλικία, μελετώντας μέρος του έργου του εκλιπόντος καθηγητού κ. Γιανναρά, πραγματικά θεώρησα  ότι η Ορθοδοξία, ο Έρωτας περί  του Θείου, όλα όσα τέλος πάντων απησχόλησαν τον μακαρίτη καθηγητή, ήταν τα πλέον σημαντικά ζητήματα της θρησκείας της Ορθοδοξίας σε σχέση με τη θέση της Ελλάδος στον τόπο της και στον κόσμο. Όμως ο χρόνος πέρασε, καταλάβαμε ότι η Ορθοδοξία, ο Έρωτας  περί  του Θεού, η απόρριψη εκ μέρους της Ορθοδοξίας της δυτικής προτεσταντικότητας και όλα τα συναφή, αφ΄ενός μέν είναι ανούσια και ανήκουν ως σημαντικότητα σε άλλες εποχές, οι σύγχρονοι φιλόσοφοι (θεολόγοι) του χριστιανισμού της ανατολικής ορθοδοξίας δεν μπόρεσαν να εκσυγχρονίσουν την Ελληνική σκέψη, το Ελληνικό βίωμα, δεν μπόρεσαν να απελευθερώσουν τον Έλληνα από βυζαντινόοθωμανικά στερεότυπα ώστε η Ελλάδα αποκτώντας έναν σύγχρονο τρόπο σκέψης να ακολουθήσει την σύγχρονη βιομηχανική και επιστημονική ανάπτυξη και εξέλιξη της ευρώπης. Διότι είναι (δυστυχώς) αποεδειγμένο ότι η επικρατούσα θρησκεία ενώνει ως σκέψη και ήθος τον Λαό οδηγώντας τον σε συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, τρόπο πράξης, τρόπο ιστορικής σκέψης και αντιμετώπισης  για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα στον κόσμο: διότι η ιστορική πορεία της Ελλάδος χαρακτηρίσθηκε όχι απλά από την Ορθόδοξη σκέψη (ανθρώπων  σαν τον κ.Γιανναρά και άλλων) αλλά από την αδυναμία των  Ελλήνων να κατανοήσουν ότι εάν η επιβληθεία ανατολική Ορθόδοξη θρησκεία εκσυγχρονιζόταν ακολουθώντας τον δυτικό ανθρωπιστικό προτεσταντισμό ( ο οποίος  προήλθε από τις βυζαντινές Ελληνίζουσες αιρέσεις) τότε όλο αυτό θα μετασχηματιζόταν σε μία άλλη πολιτική οικονομική εξέλιξη (αλλά οι ορθόδοξοι απολογητές ενώ η ευρώπη και η αμερική προχωρούσε με βάση τη μεταβολή του προτεσταντισμού σε ανθρωπίνη κυριαρχία επί της γής αυτοί έμεναν σε παρωχημένες διενέξεις περί της τριαδολογίας, του αγίου όρους, του θείου έρωτος , της μοναδικότητας της ανατολικής ορθοδοξίας έναντι της  δυτικής αιρέσεως. Ακόμα πιο ουσιαστικά: οι ντόπιοι μεγαλοθεολόγοι και μεγαλοφιλόσοφοι αντί να ενσωματώσουν την Ανατολική ορθοδοξία στη δυτική μεταπροτεσταντική ανθρωπίνη βιομηχανική  και επιστημονική εξέλιξη, έμειναν πιστοί  ότι αυτοί έχουν δίκαιο, η δύση είναι αμαρτωλή και φορέας αιρέσεων και φτωχού υποκειμενισμού, υποστηρίζοντας ουσιαστικά ένα μοντέλο ανατολικής ορθοδοξίας το οποίο παρήγαγε το βυζαντινό ανηθικισμό ο οποίος μέσα από καμαρίλες και ποικίλες ηθικές πτώσεις οδήγησε στην πτώση της Αυτοκρατορίας).

Σε καθαρά θεολογική βάση η ανατολική ορθοδοξία οδηγήθηκε σε δύο ακραία δογματικά ρεύματα τα οποία θα μπορούσαμε να τα θεωρήσουμε χρήσιμα θεωρητικά (για κάποιον μελετητή θεολόγο) αλλά παντελώς ά-χρηστα για τον τρόπο που μετήλλαξε η δύσή τον προτεσταντισμό σε βιομηχανισμό, οικονομισμό, κοινωνικότητα, νέο μοντέλο ανθρώπου κυβερνήτου του κόσμου. Η σχολή του Bulkakov αναλύεται στη σοφιολογία, η οποία αναλύεται σε μία επιστροφή του νεοπλατωνισμού στην ανατολική ορθόδοξη παράδοση (επαναλαμβάνουμε τη στιγμή κατά την οποία η δύση εξαφάνιζε  διά του προτεσταντισμού το θεό στο άπειρο αφήνοντας τη γή στον επιστήμονα και τεχνολόγο άνθρωπο, η Ελλάδα ήταν πεδίο διαμάχης για το θεολογικό, ερωτικό, ηθικό εύρος της ανατολικής ορθοδοξίας, με ντόπιους επιφανείς  θεολογοφιλοσόφους  να διατείνονται ότι  ο ατομικισμός της δύσης καταργεί την ορθόδοξη τελειότητα της Εκκλησίας  του κοινού βιώματος κ.λ.π.Αντί να συνδυασθεί η ανατολική ορθοδοξία με το δυτικό προτεσταντισμό (όχι σε θέματα δογματικά) αλλά στο επίπεδο της ανθρώπινης προσωπικότητας ότι δηλαδή ο άνθρωπος της πίστης μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί επί της γής (κρατώντας το θεό ως εσωτερικότητα) ώστε σε ανθρωπολογική βάση η Ελλάδα να παράξει ένα οικουμενικό υποκείμενο το οποίο δεν μένει προσκολλημένο σε παραδοσιακές δογματικές φόρμες αλλά εξελίσσεται) η Ελλάς έμεινε προσκολλημένη σε παραδοσιακές βυζαντινού τύπου ορθόδοξες (δήθεν) πίστεις, οι οποίες συνδυαζόμενες με την πολιτική σκηνή δεν προώθησαν τον υποκειμενικό ατομικό ορθολογισμό της δύσης ώστε και η κοινωνία να αλλάξει και ο επιστημονισμός η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογία (οι οποίες στηρίζονται στο μεταπροτεσταντικό υποκείμενο το οποίο πιστεύει στο θεό και αυτό αρκεί ώστε στη γή να προχωρήσει ως ανεξάρτητο βίωμα) να ενσωματώσουν την Ελλάδα στο οικομενικό σύγχρονο στερέωμα.

Προτεινόμενο διαγώνισμα γ΄γυμνασίου, Ιστορία. Κεφάλαιο 1, Ενότητα 1: Η εποχή του διαφωτισμού.

 

Προτεινόμενο διαγώνισμα γ΄γυμνασίου, Ιστορία.

Κεφάλαιο 1, Ενότητα 1: Η εποχή του διαφωτισμού.

Ομάδα Α.

Ερώτηση 1.

1^α. Χαρακτηρίστε ως Σωστές ή  Λάθος (Σ)ή  (Λ) τις παρακάτω προτάσεις:

Α. Κατά τον 17^ο και 18^ο αι. σημειώθηκε θεαματική μείωση του πληθυσμού.

Β. Κατά τους ίδιους αιώνες  δημιουργήθηκαν μεγάλα αγροκτήματα.

Γ. Σε αυτή την εποχή αναπτύχθηκε το τριγωνικό εμπόριο ανάμεσα σε Αμερική Ευρώπη και Αφρική.

Δ. Δεν άρχισαν ακόμη να χρησιμοποιούνται νέες μηχανές.

Μον.2.

1β. Να δώσετε τον ορισμό της αγροτικής επανάστασης κατά τον 17^ο και 18^ο αι.

Μον.2.

Ερώτηση 2.

2^α. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του κινήματος του Διαφωτισμού;

Μον.2.

2β. Αντιστοιχίσθε τις  παρακάτω  στήλες:

Λόκ                                                   ανεξιθρησκεία

Ρουσσώ                                            διαχώριση εξουσιών

Μοντεσκιέ                                        Κοινωνικό συμβόλαιο

Βολταίρος                                          Αντίσταση

Μον.2.

Ερώτηση 3.

Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο, β΄γυμνασίου. Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή.

 

Αρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο, β΄γυμνασίου.

Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή.

 

Αλλά, όταν ο στόλος των εχθρών πλησιάζοντας στην Αττική από την πλευρά του Φαλήρου κάλυψε τις γύρω παραλίες, πάλι οι Πελοποννήσιοι φοβισμένοι σκέφτονταν να πλεύσουν προς τον Ισθμό. Ενώ λοιπόν έτσι είχε η κατάσταση ο Θεμιστοκλής σκέπτονταν και κατάστρωνε το σχετικό με το Σίκιννο τέχνασμα. Ο Σίκιννος ήταν Πέρσης στην καταγωγή, αιχμάλωτος, όμως αγαπούσε το Θεμιστοκλή και ήταν παιδαγωγός των παιδιών του. Αυτόν τον στέλνει κρυφά προς τον Ξέρξη, με την εντολή να του πει ότι ο Θεμιστοκλής, ο στρατηγός των Αθηναίων, φροντίζοντας για τα συμφέροντα του βασιλιά, τον πληροφορεί πρώτος ότι οι Έλληνες σχεδιάζουν να δραπετεύσουν, και τον συμβουλεύει, ενώ (οι Έλληνες) βρίσκονται σε σύγχυση χωρίς το πεζικό, να τους επιτεθεί και να καταστρέψει τη ναυτική τους δύναμη. Κι ο Ξέρξης επειδή δέχθηκε αυτά πιστεύοντας ότι είχαν λεχθεί με φιλική διάθεση, ένιωσε ικανοποίηση και αμέσως έδωσε εντολή στους κυβερνήτες των πλοίων, αφού πια αποπλεύσουν με διακόσια πλοία, να περικυκλώσουν τα νησιά, για να μην ξεφύγει κανείς από τους εχθρούς.

Νόημα

 Το κείμενο του Πλουτάρχου αναφέρεται στο γνωστό τέχνασμα που εφάρμοσε ο Θεμιστοκλής στην ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.χ. Ενώ τα πλοία ήταν αραγμένα στον Πειραιά και επειδή ο γνωστός στρατηγός είχε λάβει χρησμό ότι τα πλοία θα βοηθούσαν τους Έλληνες να αποκρούσουν τους μυριάδες Πέρσες, συγκέντρωσε μεγάλη ναυτική δύναμη στα στενά της Σαλαμίνας. Αφού όμως οι Πέρσες δεν επιτίθεντο  και επειδή οι Πελοποννήσιοι σκέπτονταν να αποχωρήσουν για να υπερασπιστούν τα μέρη τους, ο Θεμιστοκλής αποφάσισε να στείλει τον αγαπημένο του Πέρση δούλο, Σίκιννο, στον Ξέρξη για να του πει δήθεν φιλικά ότι πρέπει να επιτεθεί στη Σαλαμίνα, διότι οι Έλληνες σκέπτονταν να αποχωρήσουν και βρίσκονταν σε αναστάτωση. Εκείνος, δείχνοντας υπερβολική εμπιστοσύνη στον Σίκιννο και σε όσα εκείνος μετέδιδε, αποφάσισε να επιτεθεί στο συγκεκριμένο σημείο με όλη του τη ναυτική δύναμη. Ο Θεμιστοκλής τότε εκμεταλλεύτηκε τη στενότητα του σημείου, όπου τα μικρά Ελληνικά πλοία ελίσσονταν εύκολα, ενώ τα Περσικά ήταν αδύνατον να κινηθούν, ώστε να κατατροπώσει την περσική επίθεση.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 16 του σχολικού βιβλίου

1) Γιατί οι Πελοποννήσιοι άρχισαν να ξανασκέφτονται ότι έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον περσικό στόλο στον Ισθμό της Κορίνθου;

Γιατί ο Αριστοτέλης αντιπαθούσε το Θουκυδίδη;

 

Γιατί ο Αριστοτέλης αντιπαθούσε το Θουκυδίδη;

Ο Θουκυδίδης  είναι αναμφίβολα ο  σημαντικός ιδρυτής της πολιτικής φιλοσοφίας: Ο Άνθρωπος ο οποίος έθεσε αρχές και αιτίες ίδρυσης της Πόλης και της επιτυχούς λειτουργίας της. Όμως δεν κινήθηκε σε ένα εμπειρικό επίπεδο αλλά σε ένα προπλατωνικό νοησιοκρατικό επίπεδο. Η αρχή υπέρβασης της παθιασμένης ανθρωπίνης φύσης, η αιτία πραγματικής ευδαιμονίας στην πόλη η οποία θα στηρίζεται σε μία κοινή εσωτάτη λογική δύναμη η οποία θα ενώνει όλους τους ανθρώπους, ο νούς ως υπέρτατος πνευματικός και αξιακός καθοδηγητής μέσω αρετών και πράξεων αναδίδονται και αναβλύζουν μέσα από το Θουκυδίδειο έργο.

Ο Αριστοτέλης (κυρίως στην Αθηναίων Πολιτεία) φαίνεται ότι δεν συμπαθούσε το  Θουκυδίδη, σε πρώτη εκτίμηση,  λόγω των παραπάνω αιτίων (όπως αυτά αναφύουν μέσα από την πολιτική  φιλοσοφία του Αθηναίου Ιστορικού). Ο Αριστοτέλης δεν εθέλησε ποτέ να κινηθεί στις καθολικές πλατωνικές αρχές, δεν εθέλησε ποτέ να ομιλήσει με βάθος εσωτερικό (όπως  έπραξε ο σοφιστής και νοησιοκράτης Θουκυδίδης  αυτός ο οποίος προσπάθησε να θέσει τον Άνθρωπο και τις πράξεις του κάτω από νοητικές αρχές και αξίες): ο Σταγειρίτης προσπάθησε να σταθεροποιήσει ως το υπέρτατον καλόν την Πόλιν ώστε ακολουθώντας ο Άνθρωπος αυτό το υπέρτατον καλόν κατοχυρώνει την ευδαιμονία  του και την αυτάρκειά του. Ο Αριστοτέλης απεχθάνεται τη Θουκυδίδεια πρακτική εσωτάτης ανάλυσης της ανθρωπίνης φύσης άρα της εσωτάτης κριτικής της πόλης ως καθεαυτού κακού: Στηρίζεται στην εμπειρία του Ηθικού ανθρώπου ο οποίος εάν υπακούσει στην Πόλη των σωστών διακρίσεων των εξουσιών θα καταφέρει να καταστή καλός πολίτης. Δεν επιθυμεί ο Αριστοτέλης την εσωτάτη ενασχόληση με την Ανθρώπινη φύση διότι ως Λόγος νοείται η ικανότητα του ανθρώπου  να γίνεται ηθικός και ως τέτοιος να δημιουργεί το ύψιστο αγαθό της πόλεως; Δεν ενστερνίζεται τη Θουκυδίδεια απογοήτευση, δεν διαλύει τα πάντα ώστε επάνω στο χάος της ανθρωπίνης  φύσης να διακινδυνεύσει την διάλυση της  πόλης, η οποία τελικά επειδή ο άνθρωπος είναι νοήμων θα καταστή πολιτικό όν (Θουκυδίδης): ο Αριστοτέλης ως εμπειρικός και όχι νοησιοκράτης όπως ο Θουκυδίδης, εργάζεται επαγωγικά και όχι παραγωγικά: κτίζει τα καλούπια της  πόλης και υποτελεί και υποτάσσει σε αυτά τον Άνθρωπο: χωρίς να ασχολείται μαζί του στο Θουκυδίδειο βάθος (διότι μπορεί να διατυπώσει το συμπέρασμα ότι η χαοτική ανθρωπίνη φύσις είναι ακατάλληλη για την πόλη (Θουκυδίδης): αυτό το Θουκυδίδειο συμπέρασμα φοβίζει τον Αριστοτέλη ο οποίος εμπειρικά και επαγωγικά θέλει να καταστήσει τον άνθρωπο  καλό ηθικό και έλλογο πολίτη.

Η θεωρία επίσης του μικτού πολιτεύματος, η οποία σθεναρά υποστηρίζεται από το Θουκυδίδη, ευρίσκει φανερά αντίθετο τον Αριστοτέλη, διότι όπως θεωρεί ο Μακεδών  φιλόσοφος αντιβαίνει στη βασική  του αρχή της μεσότητας. Το μικτό πολίτευμα προέκυψε  περίπου το 411 α.κ.χ στην Πόλη των Αθηνών και όπως είπαμε υποστηρίχθηκε ως σωστό και πρέπον από το Θουκυδίδη: Γενικά ο Θουκυδίδης διαλύει μέσα από το έργο του δύο μύθους: η δημοκρατία είναι το τέλειο πολίτευμα, η ολιγαρχία μπορεί και δύναται να αναπληρώσει όλα τα κακώς κείμενα της δημοκρατίας.