Αρχαία Ελληνικά Γ΄Λυκείου....

Αρχαία Ελληνικά,,,,Γ,,,Λυκείου.

Αριστοτέλους,Ηθικά Νικομάχεια,παρ….6.

Παρατηρήσεις.

1.Στην προηγουμένη ενότητα ο Αριστοτέλης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αρετή είναι συνήθεια (έξις).Αυτό που τώρα θα πρέπει να εξετασθεί είναι το τι λογής συνήθεια είναι.Η απάντηση είναι πολύ συγκεκριμένη.Η έξη είναι το γένος της αρετής είναι αυτή που προωθεί τις δυνάμεις του αγαθού στην ανθρώπινη πράξη και στην ανθρώπινη κοινωνία.

Άρα έξη είναι η συνήθεια πλέον ο άνθρωπος να ελέγχει απόλυτα το ότι ξέρει το σωστό μπορεί να το κάνει και το κάνει συνέχεια προκειμένου να τελειοποιηθεί σύμφωνα με το αγαθό.Άρα η επιλογή των δυνάμεων του αγαθού είναι οι αρετές που ωθούν τον άνθρωπο μπροστά και η κατ΄εξακολούθηση εφαρμογή τους είναι η έξη.Όλα αυτά κονούν την ανθρώπινη φύση στην ενδελεχή διαμόρφωση αγαθού και τελείοου χαρακτήρα.

2.Ας δούμε την πορεία της λέξης αρετή μέσα στην πορεία της ελληνικής γραμματείας.Θα πρέπει βέβαια εδώ να θυμηθούμε ότι οι αρχαίοι έλληνες κινήθηκαν πάνω στο γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι τρισυπόστατα όντα αποτελούνται δηλαδή από μυαλό και συναισθήματα και ήθος.

Ο Όμηρος επειδή ευρισκόταν σε στάδιο γένεσης του ανθρώπου θεωρεί την αρετή δύναμη πράξης των εντολών των θεων και της μοίρας.Οι Αθηναίοι της χρυσής εποχής του Περικλή θεωρούν ως αρετή τη δύναμη γνώσης του καλού και της συνεχούς πράξης αυτού.

Ο Πλάτων θεωρεί ως αρετή την δύναμη του ανθρώπου να θυμηθεί το καλό.Ο Σωκράτης θεωρεί απερίφραστα ως αρετή τη γνώση που είναι όμως άθροισμα θεωρίας και πράξης.

Ο Αριστοτέλης θεωρεί ως αρετή την εκλογή αυτών των δυνάμεων οι οποίες καθαρά πράκτικά προωθούν το αγαθό διαμορφώνουν την ανθρώπινη φύση του καλού ανθρώπου και αποκαλύπτουν την ωραία φύση του αγαθού.Η αρετή ανήκει στον Αριστοτέλη στο γένος των έξεων των συνηθειών δηλαδή,διότι η πράξη δεν είναι θεωρητικός φωτισμός της στιγμής αλλά απαιτεί την επανάληψη.

Στο χριστιανισμό αρετή είναι η πράξη εκείνων των δυνάμεων που ενώνουν τα καλά στοιχεία του ανθρώπου με το θεό,άρα είναι θεωρητική αλλά και πρακτική παράμετρος,

Σήμερα,σε ένα κόσμο καθαρά τεχνοκρατικό αρετή είναι η δύναμη του ανθρώπου να μιμείται τη μηχανική φύση και να πράττει ό,τι αυτή διατάζει,έξη είναι πιά να ζούμε εμπειρικά σαν τη μηχανή.

3.Από τα τρία γένη του παρόντος κόσμου-πάθη και δυνάμεις και έξεις –ο Αροστοτέλης θεωρεί ότι τα πάθη δουλοποιούν τον άνθρωπο-είτε θεωρητικά είτα πρακτικά- και οι δυνάμεις είναι απλές δυνατότητες.Γι αυτό διαμορφώνει τη φύση της έξης και της αρετής ως ακολούθως.Επιλέγω αυτό το πάθος –με την έννοια του πάσχω κάτω από το ωραίο.Το κάνω δύναμη-δηλαδή πιθανότητα πράξης,δυνατότητα.Εάν αυτή η δύναμη είναι συνδεδεμένη με το αγαθό είναι αρετή-αραρίσκω=ενώνω πράγματα,εδώ η αρετή ενώνει τον ανθρωπο με το αγαθό.Από εκεί και πέρα η φύση της έξης είναι η επανάληψη δυνάμεων αρετής που ενώνουν τον άνθρωπο με το αγαθό.

Ασκήσεις.

1.Ποιες είναι οι συνέπειες της αρετής στο υποκείμενο της και στο έργο του;Να διασαφηνίσετε την απάντησή σας δίνοντας δικά σας παραδείγματα.

2.Σε άλλο σημείο των Ηθικών Νικομαχείων ο Αριστοτέλης θα μιλήσει για το έργον κάθε τεχνίτη σε σχέση με το έργον του ανθρώπου που επιδιώκει την ευδαιμονία «Γιατί όπως στον αυλητή και στον γλύπτη και σε κάθε τεχνίτη και γενικά σε όλοους που ασκούν ένα έργο και μία πράξη,φάινεται αγαθό και η επιτυχία έγκειται στο έργο του,το ίδιο μπορεί να σκέφτεται κανείς και για τον άνθρωπο αν υπάρχει έργο που χαρακτηρίζει γενικά τον άνθρωπο».

Επίσης ας θυμηθούμε τα λόγια του μαθητού του Ιησού Ιακώβου του αδελφοθέου «Η πίστις άνευ έργων νεκρά εστί».

Συγκρίνοντας τα αποσπάσματα με το κείμενό σας να δώσετε το περιεχόμενο των εννοιών αρετή και έργον όταν αποδίδονται σε «τεχνίτες»και «ζώα»και «πράγματα».Τι συμπεραίνετε σχετικά με την επίδραση του δασκάλου(Πλάτωνος)στο μαθητή(Αριστοτέλη);.

3.οφθαλμός:Να δώσετε την εξήγηση των παρακάτω φράσεων:

διά γυμνού οφθαλμού

ως κόρην οφθαλμού

αποστρέφω τους οφθαλμούς

εν ριπή οφθαλμού

έστιν δίκης οφθαλμός

χάρμα οφθαλμών.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.