Διδακτικές μέθοδοι.

Εισήγηση στα επιμορφωτικά προγράμματα νεοδιορίστων εκπαιδευτικών,περίοδος Απριλίου-Μαΐου,2007.

ΘΕΜΑΤΑ:1.Παρουσίαση και ανάλυση θεμάτων εφαρμογής διδακτικών μεθόδων.

2.Αξιολόγηση μαθητικού και διδακτικού έργου.

3.Αξιολόγηση διδακτικού έργου.

ΘΕΜΑ 1:Παρουσίαση και ανάλυση θεμάτων εφαρμογής διδακτικών μεθόδων.

1^α.Στάδια προσέγγισης των διδακτικών μεθόδων:ορισμός

προσέγγιση

ανάπτυξη.

Κατά τη διάρκεια του ορισμού δίδω τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της ενότητας –υπό μορφή θεματικών προτάσεων-που θα διδάξουμε.

Η προσέγγιση αγγίζει-πέρα από τον ορισμό-την ουσία και τις λεπτομέρειες της διδακτέας ενότητος.Προχωρούμε στην περιγραφή και στην αφήγηση των σημαντικών μερών του μαθήματός μας.

Η ανάπτυξη αποτελεί το κυρίως θέμα της διδακτικής ώρας.Μέσα από την ανάπτυξη εκτυλίσσεται το σχέδιο μαθήματος και δράσης του καθηγητή,ο οποίος με αυτό τον τρόπο φθάνει στο στάδιο ολοκλήρωσης και τεκμηρίωσης των ιδεών και των αξιών του μαθήματός του.

2.Διάκριση μεθόδων.

Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τις μεθόδους σε καθαρά νοητικές –γνωσιολογικές (ασχολούνται μόνο με τα θεωρήματα και τα αξιώματα του γνωσιολογικού αντικειμένου)αλλά και σε αξιολογικές-πρακτικές(ασχολούνται με την τροποποίηση και καλυτέρευση των εξωγενών παραγόντων στη διαδικασία της μάθησης.

Στην πρώτη κατηγορία θα μπορούσαμε να εντάξουμε τις παρακάτω μεθόδους:

1.παραγωγική.

2.επαγωγική.

3.αναλογική.

4.η εις άτοπον απαγωγή.

5.υποθετική.

6.διαζευκτική.

Στη δεύτερη κατηγορία θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε τις παρακάτω μεθόδους:

1.μαθητοκεντρική.

2.δασκαλοκεντρική.

3.focus group.

4.role rlay.

5.ατομοκεντρική.

6.ταξικοκεντρική.

Εννοείται ότι όλα αυτά άνετα εφαρμόζονται σε όλα τα είδη και τομείς μαθημάτων.Εάν θεωρήσουμε ότι όλα τα μαθήματα-διδασκαλίες,στηρίζονται στο ζεύγος ιδέα-γνώση αυτής της ιδέας καθώς και το γεγονός ότι όλα τα μαθήματα υπακούουν σε μία πρώτη σύλληψη η οποία γίνεται εφαρμοσμένη πραγματικότητα τότε καταλαβαίνουμε ότι όλοι οι συλλογισμοί βοηθούν οι ιδέες να γίνουν αποδεδειγμένη αλήθεια,και βέβαια όλα τα δεδομένα να ταξινομηθούν σε νόμους και κανόνες με καθολική επιβολή και ισχύ.

ΤΟΜΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΜΕΘΟΔΩΝ.

Σύμφωνα και με την Αριστοτελική διαίρεση της φιλοσοφίας θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα διδακτικά αντικείμενα του σχολείου στους παρακάτω γνωσιολογικούς τομείς:

1.Θεωρητικά μαθήματα (π.χ Αρχαία Ελληνικά,Νέα Ελληνική γραμματεία,κ.λ.π).

2.Μαθήματα που υπακούουν στην ελεύθερη ποιητική διάθεση του ανθρώπου(τα μαθήματα αισθητικής αγωγής π.χ το μάθημα των Καλλιτεχνικών,της Μουσικής κ.ο.κ).

3.Τα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης και καθαρής τεχνικής και πρακτικής εφαρμογής:π.χ τα Μαθηματικά και η Φυσική και η Χημεία,το μάθημα της Πληροφορικής,τα τεχνολογικά μαθήματα,η φυσική αγωγή κ.ο.κ.

Όλα αυτά τα γνωστικά αντικείμενα στηρίζονται στο ζεύγος ιδέα-γνώση διότι αναμφίβολα όλα ξεκινούν από μία κεντρική σύλληψη η οποία μέσα από την κατάλληλη θεωρία καταλήγει σε συγκεκριμένες πραγματώσεις και εφαρμογές.

Π.χ.τα Αρχαία Ελληνικά ξεκινούν από τις ιδέες του ωραίου του καλού και του ωφελίμου.Μέσα από την ανάλυση της σχετικής των γραμματείας αυτές αναδεικνύονται ως εφαρμοσμένες αξίες πολιτισμών και καταστάσεων κοινωνικών δείχνοντας στους μαθητές ότι όχι μόνο μπορούμε να εφαρμόσουμε ανώτερες ιδέες και ιδανικά αλλά και τον τρόπο που μπορούμε αυτό να το κάνουμε.

Το μάθημα της Μουσικής ξεκινά από την ιδέα της αρμονίας και της συμμετρίας και της απόλυτης φυσικής ισορροπίας.Μέσα από τον τρόπο πραγμάτωσης και εφαρμογής των θεωρημάτων και αξιωμάτων αυτού του «μαθήματος»ο μαθητής μπορεί να καταλάβει ότι η αρμονία υπάρχει και γίνεται αισθητή μέσα από τον τρόπο της μουσικής η οποία επηρεάζει τον άνθρωπο να πετύχει τη δική του αρμονία στον τρόπο ζωής του.

Το μάθημα της Φυσικής αγωγής ξεκινά αναμφίβολα από την ιδέα του σωματικού κάλλους μέσα από το οποίο περνά η ψυχική και πνευματική υγεία και ισορροπία.Άρα λοιπόν μέσα από τις πρακτικές του «μαθήματος»αυτού οι οποίες είναι απολύτως τεκμηριωμένες θεωρητικά και ερευνητικά οι μαθητές βιώνουν την απόλυτη δυνατότητα του «νούς υγιής εν σώματι υγιεί».

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι όλα τα μαθήματα είναι απεσταλμένοι και αγγελιαφόροι ανωτέρων ιδεών και αξιών οι οποίες αξίζει να δειχθούν και αναλυθούν στους μαθητές.Συνέπεια βέβαια της πιο πάνω διαπίστωσης είναι το γεγονός ότι όλα τα μαθήματα μπορούν να υποταχθούν σε μεθόδους και συλλογισμούς οι οποίοι θα ξεκινούν από τις ιδέες τους –των μαθημάτων-και θα ξεκινούν στις πρακτικές εφαρμογές τους ή και το αντίστροφο ή ό,τι άλλο μεθοδολογικό μπορεί να ισχύσει.

ΣΤΑΔΙΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ.

Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τα στάδια στο δρόμο προς τη μέθοδο ως ακολούθως:

1.εμπειρία .

2.θαυμασμός.

3.απορία.

4.αμφιβολία.

5.σύνθεση συμπεράσματος.

Μέσα από την εμπειρία ερχόμαστε σε πρώτη γνωσιολογική επαφή με το διδακτικό αντικείμενο.Ο θαυμασμός κάτι αναμνησιακά και συνειρμικά ξυπνά στους μαθητές ώστε να νοιώσουν μία έλξη προς το γνωστικό αντικείμενο.Η απορία είναι ακριβώς η αίσθηση αναγκαιότητας των γνώσεων και εφαρμογών που παρέχει το μάθημα.Σίγουρα η αμφιβολία βεβαιώνει ότι κανείς μέσα στο σχολικό χώρο δεν είναι πιστός αντιγραφέας των ήδη καθιερωμένων αλλά ο καθένας προτείνει τους δικους του δρόμους και γνώμη.Η σύνθεση του συμπεράσματος σημαίνει ότι τα δεδομένα μπορούν να δώσουν νόμους και καθολικές αξίες και εφαρμογές.

Εφαρμογή των παραπάνω σταδίων στα σχολικά μαθήματα.

Εφαρμογή στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών.

Κατ΄αρχήν δίνουμε στους μαθητές το κείμενο.Έστω ότι δίνουμε το παρακάτω πρωτότυπο κείμενο: «Λέγω ότι πολλαί και καλαί ελπίδες ημίν εισί σωτηρίας .Ημείς μεν γάρ φυλάττομεν τους των θεών όρκους ,οι δε πολέμιοι επιορκούσι τε και τας σπονδάς παρά τους όρκους λύουσιν».

Ξενοφών,Κύρου Ανάβασις,3,2,10-11.

Το παραπάνω κείμενο θα πρέπει να υπακούσει στο παρακάτω σχεδιάγραμμα του τριγώνου. A=Ποιος =ο Ξενοφών

Β=τι(ιδέες και αξίες) Γ=σε ποιόν απευθύνεται(σε ευσυνείδητους πολίτες).

Η εμπειρία στο παραπάνω κείμενο έρχεται μέσα από την ανάγνωση.Ο θαυμασμός γεννάται όταν κατανοηθούν οι κρυμμένες ιδέες του αποσπάσματος(η καλή συνήθεια να τηρούνται οι υποχρεώσεις απέναντι στα ιερά και στα όσια).Η απορία έρχεται μέσα από την ανάγκη να γνωρίσει ο μαθητής βαθύτερα τις ιδέες και τις αξίες και του Ξενοφώντος αλλά και άλλων ιστορικών της εποχής.Η αμφιβολία είναι συνέπεια όλων των παραπάνω διότι ο μαθητής μπορεί να προβάλει έντονο αγνωστικισμό λέγοντας ότι δεν πιστέυει ότι η τήρηση των όρκων φέρνει σίγουρα

Β.Δ.Μακρυπούλιας

Φιλόλογος Πειραματικού Γυμνασίου Μυτιλήνης.