Τίτλος:Από το Σωκράτη έως τον Κίρκεγγωρ: η δυναμική της Υποκειμενικής Γνώσης στην Εκπαίδευση

 

Τίτλος:Από το Σωκράτη έως τον Κίρκεγγωρ: η δυναμική της Υποκειμενικής Γνώσης στην Εκπαίδευση.

Βασίλειος Μακρυπούλιας

Περίληψη εργασίας.

Ο Άνθρωπος είναι Υποκείμενο, διότι υπό-κειται σε ποικίλες φυσικές,κοινωνικές, ατομικές δυνάμεις προσδιορισμού. Στην Ιστορική του  πορεία αυτή η δυναμική του κάποιες φορές αυτόκαθορίσθηκε, κάποιες άλλες ετεροκαθορίσθηκε. Αυτοκαθορίσθηκε μέσα από την δυναμική του Υποκειμένου να ανακαλύψει βαθιά μέσα του τις δυνάμεις τις οποίες ήδη κατέχει ως νοήμον και ηθικό Όν. Ετεροκαθορίσθηκε όταν ποικίλα συστήματα και οι εκπρόσωποί των θεώρησαν ότι δύνανται να διαχειρισθούν την πνευματική  και αξιακή πορεία των ανθρώπων. Ο Σωκράτης διακηρύσσοντας την ήδη υπάρχουσα εντός του Υποκειμένου γνώση του Όλου (ως συνόλου ιδεών και αξιών) αλλά και ο Κίρκεγγωρ (μέσα από την περίφημη και καθαρά Σωκρατική στη σύλληψή της διακήρυξη: «η Υποκειμενικότητα, η Εσωτερικότητα, είναι η Αλήθεια») διατυμπανίζουν μία δυναμική η οποία ίσως βοηθήσει αποτελεσματικά την Εκπαίδευση να ακολουθήσει  νέες ακόμα πιο  αποτελεσματικές ατραπούς: ο Άνθρωπος, ο Μαθητής, ήδη γνωρίζει όλα όσα  το Εκπαιδευτικό σχολείο επαίρεται ότι τον μαθαίνει: άρα ο Μαθητής ως Υποκειμενο, ήδη υπόκειται σε γνώσεις και συλλήψεις τις οποίες απλά πρέπει να θυμηθεί. Αυτή η ανάδειξη του Υποκειμένου ως ήδη διά της αναμνήσεως γνωρίζοντος τις ιδέες και τις αξίες οι οποίες θα τον διαπλάσουν σε ένα χρήσιμο Πρόσωπο για τον Εαυτό του και τους Άλλους, ίσως αποτελεί τον επόμενο σκοπό τον οποίο καλείται το Εκπαιδευτικό σύστημα να ενστερνισθεί, να καλλιεργήσει και να πραγματώσει.

Λέξεις  κλειδιά: ειρωνεία, μαιευτική, διάλογος, ηθική, ανάμνηση, ιδέα.

 

Αbstract.

Man is a Subject, because he subjects  to various physical, social, individual forces of determination. In his Historical course, this dynamic of this subject  was sometimes self-determined, sometimes other-determined. It was self-determined through the dynamic of the Subject in order to discover deep within himself the powers which he already possesses as an intelligent and moral Being. It was other-determined when various systems and their representatives considered that they could manage the spiritual and moral course of people. Proclaiming Socrates  the already existing knowledge of the Whole within the Subject (as a set of ideas and values), as well as Kierkegaard (through the famous and purely Socratic in its conception declaration: "Subjectivity, Esotericity, is Truth"), drum up a dynamic that may effectively help Education to follow new, even more effective paths: the Man, the Student, already knows everything that the Educational school boasts of teaching him: therefore the Student as a Subject, is already subject to knowledge and conceptions that he simply has to remember. This emergence of the Subject as an entity already knowing, through memory, the ideas and values that will shape him into a useful Person for Himself and Others, may constitute the next goal that the Educational system is called upon to embrace, cultivate and realize.

Key words: irony, midwifery, dialogue, morality, memory, idea.

Η εφαρμογή του μεταδομισμού στην ιστορία της γ΄γυμνασίου.

Σχεδιάγραμμα εισαγωγής στο Θουκυδίδη, Αρχαία Ελληνικά Α΄λυκείου.

 

  

Σχεδιάγραμμα εισαγωγής στο Θουκυδίδη, Αρχαία Ελληνικά Α΄λυκείου.

  I.            Η ΖΩΗ ΤΟΥ

 

1.      Τι γνωρίζετε για την καταγωγή και τη μόρφωση του Θουκυδίδη; (σελ. 18 «Καταγωγή + Μόρφωση»)

Ο Θουκυδίδης γεννήθηκε στο δήμο Ἁλιμοῦντος (στο σημερινό Άλιμο της Αττικής) από πλούσια, αριστοκρατική οικογένεια. Ο πατέρας του είχε οικογενειακούς δεσμούς με το βασιλιά Όλορο της Θράκης, και τους μεγάλους στρατηγούς Μιλτιάδη και Κίμωνα. Η οικογένεια είχε στην κατοχή της χρυσωρυχείο στη Σκαπτή Ύλη της Θράκης και ασκούσε επιρροή στους κατοίκους της περιοχής

 Ο Θουκυδίδης έλαβε λαμπρή μόρφωση με δασκάλους το φιλόσοφο Αναξαγόρα, στενό φίλο του Περικλή, και το ρήτορα Αντιφώντα. Θεωρείται βέβαιο ότι είχε εξοικειωθεί με τη μέθοδο και την έκφραση των μεγάλων σοφιστών, του Γοργία από τους Λεοντίνους της Σικελίας και του Πρόδικου από την Ηλεία και με τις κατακτήσεις της νέας ιατρικής των ημερών του.

Η παιδική και νεανική του ηλικία συμπίπτει με τα λαμπρότερα χρόνια της αθηναϊκής δύναμης, με τον Περικλή να δεσπόζει στην πολιτική ζωή του κράτους, την Αθήνα να στολίζεται με έργα τέχνης που θα έμεναν αριστουργήματα αξεπέραστα στους αιώνες και την πνευματική ζωή στην κορύφωσή της με τα μεγάλα επιτεύγματα του αρχαίου δράματος, του σοφιστικού κινήματος, της ιατρικής επιστήμης.

 

2.      Ποια ήταν η άποψη του Θουκυδίδη για τη στρατιωτική πολιτική του Περικλή; (σελ. 18 «Η στρατηγική του Περικλή»)

Ο Θουκυδίδης κατά την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου πίστευε στη μεγάλη αξία του Περικλή (αν και η οικογενειακή του παράδοση τον συνέδεε με την αντίπαλη παράταξη, των αριστοκρατικών) και στην ορθότητα των βασικών αρχών του πολεμικού του σχεδιασμού : άμυνα στην ξηρά, επίθεση στη θάλασσα, σύνεση και αυτοπεποίθηση.

 

3.      Ποιες ήταν οι συνέπειες του λοιμού και πώς επηρέασε την πολιτική κατάσταση της Αθήνας; (σελ. 18 «Λοιμός + Δημαγωγοί»)

Το δεύτερο έτος του πολέμου έπληξε την Αθήνα και εξόντωσε το 1/3 του πληθυσμού της Αττικής. Από το λοιμό προσβλήθηκε ο Θουκυδίδης, αλλά επέζησε. Πέθανε, όμως, ο Περικλής και στην πολιτική ζωή της εμπόλεμης πολιορκημένης, από τη στεριά, Αθήνας επικράτησε οξεία αντιπαράθεση ανάμεσα στην παράταξη των συντηρητικών αριστοκρατικών και των δημοκρατικών, τους οποίους καθοδηγούσαν πλέον αδίστακτοι δημαγωγοί, με ισχυρότερο τον Κλέωνα.

Η Ανθρωποκεντρικότητα των Κειμένων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α΄γυμνασίου.

 

Η Ανθρωποκεντρικότητα των Κειμένων  της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α΄γυμνασίου.

Στο σύνολο των διδακτέων κειμένων στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής  γλώσσας Α΄γυμνασίου, αναδεικνύεται ή  Ανθρωποκεντρικότητα. Παρουσιάζονται διάφορα μοντέλα ανθρώπων τα οποία όμως έχουν ένα κοινό έλλογο και ηθικό υπόστρωμα: όλοι οι τύποι ανθρώπων οι οποίοι παρουσιάζονται στα κείμενα του μαθήματος διαθέτουν λόγο, ιδέα, αξία, σκέψη, σκοπό, βούληση,  ροπή προς την δημιουργικότητα και την ευδαιμονία. Ώστε παρουσιάζεται ένα κοινό μοντέλου ανθρώπου: του ελλόγου και νοήμονος ανθρώπου   ο οποίος μπορεί να καθιερώσει το Λόγο ως υπόστρωμα του κόσμου, της  πόλης, της ζωής του.

Στην ενότητα 2 παραδίδεται το κείμενο με τίτλο: «η εκπαίδευση των παιδιών στην Αρχαία Αθήνα» το οποίο προέρχεται από το διάλογο του Πλάτωνος: «Πρωταγόρας». Στο κείμενο αυτό αναδεικνύεται ότι ο Άνθρωπος αποτελεί σύνθεση της φύσης του αλλά και της παιδείας την οποία λαμβάνει. Ο Άνθρωπος ζεί, παιδεύεται, καλλιεργείται και εξελίσσεται σε σχέση: με το οικογενειακό, πολιτικό, κοινωνικό περιβάλλον του. Για αυτό εξάλλου υπεύθυνοι της παιδείας του είναι οι γονείς  του, οι παιδαγωγοί, οι εκπαιδευτές του. Ανά ηλικία και γνωστικό αντικείμενο. Άρα ο Άνθρωπος ζεί σε σχέση με τους Άλλους εκ των οποίων λαμβάνει όσα η Ανθρώπινη σειρά και ιστορία επιτάσσουν: συζητούμε λοιπόν για το ότι ο Άνθρωπος εξελίσσεται, ωριμάζει, δημιουργεί την Δευτέρα καθ΄έξιν έλλογον φύσιν του με βάση την παιδεία: ο Άνθρωπος γίγνεται ό,τι γνωρίζει, ό,τι δύναται να πράξει. Είναι αναμφίβολα πολιτικό όν διότι η παιδεία είναι πολιτική, παιδεία σχέσεων, εξαρτήσεων, δασκάλων και παιδαγωγών. Ο Άνθρωπος λοιπόν μαθαίνει ότι εκπαιδεύεται καλλιεργείται και ωριμάζει σε σχέση με τους Άλλους: άρα λαμβάνει και αυτός το πολιτικό χρίσμα ότι θα πρέπει να εκπαιδεύσει και να μορφώσει και αυτός τα άτομα του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Άρα προβάλλεται ο Πολιτικός άνθρωπος.

Ο άνθρωπος του κειμένου αυτού είναι τριττός, άρα η παιδεία θα πρέπει να αναπτύξει και να εξελίξει και τα τρία αυτοφυή προσωπικά χαρακτηριστικά του: το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό, το πνεύμα, την ψυχή, το σώμα. Για το πνεύμα του ο νέος μορφώνεται, παιδεύεται μέσα από γνώσεις θεωρητικές, γραμματικές, μακροπρόθεσμα φιλοσοφικές. Άρα το πνεύμα του ανοίγει σε σχέση με τον Κόσμο και τον Άνθρωπο. Σε σχέση με την ψυχή του ο νέος διαπλάθεται μέσω της μουσικής, η οποία θεωρείται ως συνέχεια των φυσικών ήχων, άρα ο νέος εσωτερικοποιεί την υπάρχουσα αρμονία της φύσης, ως παιδί της φύσης και της αρμονίας της. Για το σώμα του ο νέος γυμνάζεται, διότι η ευρωστία του σώματος υποδηλώνει την ικανότητα τήρησης και αρμονικής εκτύλιξης όσων επιτάσσει το πνεύμα και η ψυχή: το δυνατό σώμα ταιριάζει με την ικανότητα πράξης και εκτέλεσης όσων ο άνθρωπος νοιώθει και σκέπτεται, άρα συντελεί στην όλη αρμονία του ανθρώπου: ώστε η παιδεία των Αθηναίων υπακούει στην Πλατωνική δικαιοσύνη διότι αρμονικοποιεί το λογιστικό θυμοειδές και επιθυμητικό: άρα είναι δικαία και αναδεικνύει τον πλήρως ισορροπημένο Πολίτη. Σε σχέση με τον Εαυτό του, τους Άλλους, τον κόσμο.

Πώς πλέκεται η ζωή εκ του Ολύμπου διά της θαλάσσης ές Άδην (απόσπασμα από το ετοιμαζόμενο βιβλίο μου: Μίμησις Ελλήνων).

 

Πώς πλέκεται η ζωή εκ του Ολύμπου διά της θαλάσσης ές Άδην.

Είδαμε λοιπόν ότι  δια της μιμήσεως τα όντα αυτής της διαστάσεως (προεξάρχοντος του Διός) καθόρισαν τον τρόπο ανακατανομής, πλοκής, εμφάνισης και συνέχισης της ανθρώπινης ζωής, σε επίπεδο μορφής και είδους. Το μεγάλο ζητούμενο ήταν το εξής: η μορφή του ανθρώπου καθώς αναδυόταν μέσα από την οντολογική κίνηση θα έπρεπε να μιμηθεί σε όλα την οντολογική κίνηση, όποια οντολογική κίνηση είχε προηγηθεί: σωστή κοσμογονία είναι αυτή η οποία δεν προσαρμόζει επάνω στον άνθρωπο το Όν αλλά το Όν επάνω στον  Άνθρωπο.

Άρα όλος ο σχηματισμός του Όντος μεταλλαγμένος έπρεπε να δώσει τη νέα ανθρώπινη μορφή. Πράγματι: Επάνω στην διανεμηθείσα δύναμη του Όντος εκτίσθη η ανθρωπίνη μορφή: ως ακολούθως: Το Όν ως κεντρική δομή έπρεπε να δώσει μία ανθρωπίνη κεντρική δομή (εγκέφαλος). Επίσης το Όν ως κέντρο παρεχομένων και διερχομένων δυνάμεων έπρεπε να δώσει ανάλογο κέντρο στον άνθρωπο (καρδιά): για αυτό και στην Αρχή ο Πλάτων θεώρησε την καρδιά ως κέντρο των ανθρωπίνων σκέψεων. Επίσης το Όν περνά μέσα από τους πλανήτες και διανέμει τις ζωοδότριες δυνάμεις του, οι πλανήτες είναι τα μάτια του Όντος, για αυτό το λόγο οι οφθαλμοί είναι ο τρόπος διά των οποίων περνά το Όν από μέσα μας. Όλες οι δυνάμεις του Όντος φιλτράρονται, μεταλλάσσονται, εκβάλλουν στο επόμενο, με αυτόν τον τρόπο στον άνθρωπο κατασκευάσθηκαν τα ζωτικά όργανα προκειμένου να ολοκληρώνεται η λήψη σκέψεων, τροφών και λοιπών απαραιτήτων ουσιών. Όπως το Όν τρέφεται από την συνεχή ανανέωση των δυνάμεών του με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος δέχεται άπειρες δυνάμεις (σκέψεις, συναισθήματα, τροφές) μέσα από τις οποίες ωριμάζει και συνεχίζει την συμπαντική πορεία του.

Άρα οι οντολογικές δυνάμεις έπλεξαν γύρω από την πρωτοεμφανισθείσα ανθρωπίνη μορφή έναν ιστό δυνάμεων. Ένα ιστό δυνάμεων οι οποίες εμιμούντο τον τρόπο του Όντος αλλά σε νέα φάση εμφάνισης των ήδη σχηματοποιημένων επί του ανθρώπου δυνάμεων. Άρα ο άνθρωπος δεν είναι τίποτε από  όλα όσα  του έχουν προσάψει. Δεν είναι ούτε σώμα ούτε πνεύμα, δεν έχει ούτε ψυχή ούτε τίποτε: είναι μόνον σύνολο ισταμένων επί αυτού δυνάμεων οι οποίες συντίθενται επί της πρώτης μορφής του και του προσφέρουν ύλη και είδος.

Ώστε όταν ο Αριστοτέλης στα Μεταφυσικά του, πάσχισε πραγματικά να μετατρέψει τον άνθρωπο σε μία ουσία, σε μία θαυμαστή ανθρωποκεντρική ουσία, αυτό το οποίο έπραξε είναι να ξεριζώσει τις οντολογικές ρίζες του ανθρώπου και να προσπαθήσει να τον μεταλλάξει σε έναν αυτοκίνητο διανοητικά και ηθικά άνθρωπο. Με δική του ουσία, ύλη, κίνηση, σκοπό. Όμως αυτή η οντολογική αποκοπή του ανθρώπου σήμανε την απαρχή του ανθρωποκεντρισμού η οποία ως εποχή αποκομμένη από την οντολογική συνέχεια σήμανε την ανθρώπινη αυθαιρεσία επί παντός επιστητού. Διότι αφ΄ής στιγμής ο άνθρωπος αυτοδημιούργησε έναν ανύπαρκτο οντολογικά εαυτό, αποκομμένο από τις οντολογικές καταβολές, δεν δίστασε να σφετερισθεί ολικά το όν.

Διδακτέα ύλη-Εξεταστέα ύλη-τρόπος εξέτασης μαθημάτων, Γυμνασίων, Λυκείων, ΕΠΑΛ. Σεπτέμβριος 2025.

 

Διδακτέα ύλη-Εξεταστέα ύλη-τρόπος εξέτασης μαθημάτων, Γυμνασίων, Λυκείων, ΕΠΑΛ.

Σεπτέμβριος 2025.

1.Χώρος του ΙΕΠ όπου εμπεριέχονται όλα τα ΦΕΚ με τις σχετικές οδηγίες ύλης και εξετάσεων: https://iep.edu.gr/el/graf-b-yliko-2024-2025 .

2. ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ-ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Η αξιολόγηση των μαθητών/τριών Γυμνασίου καθορίζεται με τις διατάξεις του π.δ. 126/2016 (Α΄ 211), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 του ν. 4692/2020 (Α΄ 111),  την παρ. 1 του άρθρου 86 του ν. 4823/2021 (Α΄ 136) [= «ΑξιολόγησηØ μαθητών»] (κατά την διάρκεια των τετραμήνων -γενικά στοιχεία αξιολόγησης)  και το άρθρο 122 του ν. 4876/2021 (Α΄ 251) [= «Ένταξη της διδακτικήςØ ενότητας με τίτλο «Εργαστήρια Δεξιοτήτων» στην τρίτη ομάδα (Ομάδα Γ’) μαθημάτων που διδάσκονται στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Ημερησίου και του Εσπερινού Γυμνασίου»] .

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΕΞΕΤΑΣΗ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ι. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ A. Για την τελική αξιολόγηση ισχύουν όσα προβλέπονται στο ΠΔ 126/11.11.2016 (ΦΕΚ Α΄ 211/11.11.2016): Ανακεφαλαιωτική εξέταση στο μάθημα της «Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας» (όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4692/2020 (ΦΕΚ Α 111/12.6.2020). Βλ. Άρθρο 16. • ΦΕΚ 211/11-11-16. ΠΔ 126. Περί σχολικού και διδακτικού έτους και της αξιολόγησης των μαθητών του Γυμνασίου Συνοπτική υπενθύμιση: Οι δύο κλάδοι της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας (Γλωσσική Διδασκαλία και Νεοελληνική Λογοτεχνία) εξετάζονται την ίδια μέρα και η συνολική διάρκεια της εξέτασης είναι τρεις ώρες. Τα θέματα δίνονται και οι απαντήσεις αναπτύσσονται σε ξεχωριστό φύλλο για καθέναν από τους δύο κλάδους και αποδίδεται διακριτός βαθμός για καθέναν από αυτούς. Βλ. αναλυτικότερα στον παραπάνω σύνδεσμο.

Η αξιολόγηση των μαθητών/τριών Γυμνασίου καθορίζεται με τις διατάξεις του π.δ. 126/2016 (Α’ 211), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 του ν. 4692/2020 (Α΄ 111), 4 την παρ. 1 του άρθρου 86 του ν. 4823/2021 (Α΄ 136) και το άρθρο 122 του ν. 4876/2021 (Α΄ 251).

Οι περιπέτειες της Παλλάδας Αθηνάς.

 

Οι περιπέτειες της Παλλάδας Αθηνάς.

Η Παλλάς της Παλλάδος, είναι επωνύμιο της Αθηνάς Παρθένου:Καλείται  η Αθηνά Παλλάδα  διότι πάλλει, κινεί, την αιγίδα και το δόρυ.

Η ετυμολογία της λέξης είναι σύνθετη: εκ του άλλομαι (πηδώ, κινούμαι) η Παλλάς είναι αυτή η οποία δεν ησυχάζει αλλά συνεχώς κινεί τον οπλισμό της. Όμως εκ του λεώς (λίθος, πέτρα) το άλλομαι  (κινώ, κινούμαι)  παράγεται και  σημαίνει ότι όπως οι  λίθοι και οι πέτρες κινούνται και παράγουν τους ανθρώπους (σύμφωνα με την κοσμογονία της Πύρρας και του Δευκαλίωνος μετά τον σχετικό κατακλυσμό οι άνθρωποι εμφανίσθηκαν ως μεταλλάξεις των λίθων κάτι που σημαίνει τη συγκεκριμένη υλική σκέψη και κίνησή τους) παρόμοια και οι άνθρωποι, η Θεά της Σοφίας Αθηνά, κινούνται έχοντας τρόπο αιτία και σκοπό.