Aρχαία Ελληνικά από μετάφραση (Οδύσσεια). Α΄γυμνασίου. Διαγώνισμα στους στίχους : α 75-108.

 

Α. κείμενο:

«Kόρη μου εσύ, τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος!

Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα,

 που ξεχωρίζει η γνώση του απ’ τους υπόλοιπους θνητούς,

 και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε, όσες προσφέρονται

 στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό;

 Όχι εγώ, ο Ποσειδών, της γης κυρίαρχος, αυτός οργίστηκε εναντίον του

 και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα, γιατί του τύφλωσε

εκείνος το μοναδικό του μάτι

Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο, που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη

σ’ όλους τους Κύκλωπες· [...].

Γι’ αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών, τον Oδυσσέα,

 αν δεν τον εξαφάνισε, περιπλανώμενο τον θέλει

 από την πατρική του γη μακριά.

Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε,

το πώς θα επιστρέψει. Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του·

δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους,

παρά τη θέληση όλων των θεών, μόνος εκείνος να αντιμάχεται.»

 Tα μάτια λάμποντας, ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά:

«Πατέρα μας Kρονίδη, των δυνατών ο παντοδύναμος,

 αν, όπως λες, συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη, να επιστρέψει

στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς, με τόση γνώση που κατέχει,

 ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή, ψυχοπομπό κι αργοφονιά,

Δημοσίευση: Ταρκόφσκι, Α. (1987). Σμιλεύοντας το χρόνο. Μτφ. Σ. Βελέντζας. Αθήνα: εκδ. Νεφέλη, σσ. 224-227. (διασκευασμένο απόσπασμα)

 

Ο δημιουργός ζητά κοινό.

[1] Η διφορούμενη^* θέση του κινηματογράφου μεταξύ τέχνης και βιομηχανίας ευθύνεται για πολλές ανωμαλίες στις σχέσεις δημιουργού και κοινού. Με αφετηρία αυτό το γενικά αποδεκτό γεγονός, θα ’θελα να δω λίγες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο κινηματογράφος και να εξετάσω κάποιες συνέπειες αυτής της κατάστασης.

[2] Κάθε βιομηχανία, όπως γνωρίζουμε, πρέπει να είναι βιώσιμη· για να λειτουργεί και να αναπτύσσεται, πρέπει όχι μόνο να αυτοχρηματοδοτείται μα και να αφήνει κέρδος. Σαν εμπόρευμα, λοιπόν, μια ταινία πετυχαίνει ή αποτυχαίνει, και η αισθητική της αξία εδραιώνεται παραδόξως με βάση την προσφορά και τη ζήτηση, δηλαδή με νόμους καθαρά αγοραστικούς. Και όσο παραμένει ο κινηματογράφος στη σημερινή του θέση, δε θα είναι ποτέ εύκολο να δει το φως μια γνήσια κινηματογραφική ταινία, πόσο μάλλον να γίνει προσιτή στο ευρύτερο κοινό.

[3] Βέβαια, τα κριτήρια με τα οποία η τέχνη διακρίνεται από τη μη τέχνη, από το επίπλαστο^*, είναι τόσο σχετικά, τόσο ακαθόριστα, τόσο αναπόδεικτα, που τίποτα δεν εμποδίζει να θεωρηθούν αισθητικά κριτήρια τα καθαρά χρησιμοθηρικά μέτρα αξιολόγησης – μέτρα που υπαγορεύει η επιθυμία για το μέγιστο δυνατό εμπορικό κέρδος ή κάποιο ιδεολογικό κίνητρο. Και στις δύο περιπτώσεις βρισκόμαστε μακριά από τον αυθεντικό σκοπό της τέχνης.

[4] Η φύση της τέχνης είναι αριστοκρατική και βεβαίως επιλεκτική όσον αφορά την απήχησή της στο κοινό. Ακόμα και στις «συλλογικές» εκδηλώσεις της, όπως το θέατρο ή ο κινηματογράφος, η απήχησή της συνδέεται με τα βαθύτερα συναισθήματα ενός ανθρώπου που έρχεται σε επαφή με ένα έργο. Όσο πιο πολύ το σημαδεύουν και το συνεπαίρνουν το άτομο αυτό τα συναισθήματα, τόσο πιο σημαντική θέση θα κατέχει το έργο στην εμπειρία του.

[5] Ωστόσο η αριστοκρατική φύση της τέχνης δεν απαλλάσσει καθόλου τον καλλιτέχνη από την ευθύνη του απέναντι στο κοινό και, αν θέλετε, απέναντι στην ανθρωπότητα. Κάθε άλλο· ο καλλιτέχνης, επειδή έχει πλήρη συνείδηση σε ποια εποχή και σε ποιον κόσμο ζει, γίνεται η φωνή αυτών που δεν μπορούν να διατυπώσουν ή να εκφράσουν την άποψή τους για την πραγματικότητα. Από την άποψη αυτή ο καλλιτέχνης είναι πραγματικά «φωνή λαού». Γι’ αυτό και οφείλει να υπηρετήσει το ταλέντο του, που σημαίνει να υπηρετήσει το λαό του.

[6] Όπως είπα πιο πάνω, η τέχνη επηρεάζει τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, όχι τη λογική του. Λειτουργία της, σα να λέμε, είναι να τορνεύει^* και να λειαίνει την ανθρώπινη ψυχή, κάνοντάς τη δεκτική στο καλό. Όταν βλέπετε μια καλή ταινία, όταν κοιτάτε έναν πίνακα ή ακούτε μουσική (με την προϋπόθεση, φυσικά, ότι σας «ταιριάζει»), αφοπλίζεστε και μαγεύεστε αμέσως όχι βέβαια από κάποια ιδέα, από κάποια σκέψη. Εν πάση περιπτώσει η ιδέα ενός μεγάλου έργου είναι πάντοτε διφορούμενη, έχει πάντοτε δύο πρόσωπα, όπως το είπε και ο Τόμας Μαν² είναι τόσο πολύπλευρη και απεριόριστη, όσο η ζωή. Ο δημιουργός λοιπόν δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι το έργο του θα το καταλάβουν μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο και σύμφωνα με τη δική του αντίληψη. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να παρουσιάσει τη δική του εικόνα για τον κόσμο, έτσι που να τη δουν με τα δικά του μάτια οι άνθρωποι και να νιώσουν τα αισθήματά του, τις αμφιβολίες και τις σκέψεις του…

 

Απόσπασμα Τι είναι Τέχνη; (απόσπασμα από το δοκίμιο του Σ.Μυριβήλη).

 Απόσπασμα

Τι είναι Τέχνη;

  Τι είναι λοιπόν, και τι γυρεύει η Τέχνη για την οποία τόσο πολύ μιλούμε όλοι οι άνθρωποι, πτωχοί και πλούσιοι… τω πνεύματι; Αλήθεια, δεν πιστεύω νάναι τίποτ’ άλλο στον κόσμο που γι’ αυτό να γράφτηκαν τόσο πολλά και τόσο σοφά βιβλία με σκοπό να το ξηγήσουν. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να φαρδύνουν και να πλαταίνουν ολοένα την άγνοιά μας γύρω στο ζήτημα. Και αυτό βέβαια είναι ένα είδος σοφία, το να ξέρεις την έκταση της άγνοιάς σου. Ένα πλήθος ορισμοί, θεωρίες, συστήματα, σοφιστείες. Όλοι πολιορκούν το ζήτημα. Όλοι μας δείχνουν με το δάχτυλο το Ιερό, και κανείς δε στάθηκε βολετό ν’ ανασηκώσει το μυστικό πέπλο. Και έτσι που η Τέχνη, κοντά στάλλα, έχει και τη λαφριά της πλευρά, την πλευρά της μόδας και της κοσμικότητας, κάθε λίγο και λιγάκι ξαπολιούνται λογής – λογής «φιλολογικοί συνεργάτες», και ρίχνουνται επί δικαίους και αδίκους με το ερωτηματολόγιο στο χέρι:

  - Πείτε μου, σας παρακαλώ, τι νομίζετε πως είναι Τέχνη; Τι πιστεύετε προσωπικά γι’ αυτή; Η Τέχνη για την Τέχνη; Η Τέχνη είναι η ζωή κοιταγμένη μέσ’ από μιαν ιδιοσυγκρασία; Είναι φαινόμενο κοινωνικό; Είναι φροϋδική εξιδανίκευση; (Και οι άλλοι, οι πιο αφελείς:) Είναι ταξικό φαινόμενο;

Nεοελληνική γλώσσα Α΄γυμνασίου. Γράφοντας έκθεση:

Πρόλογος: ξεκινώ με το πρόβλημα και τη θέση μου

                    Δίδω παραδείγματα, συγκρίνω με περασμένες καταστάσεις κ.λ.π

                    Η τελευταία πρόταση του προλόγου αναφέρεται στο τι θα συζητήσουμε

Κυρίως θέμα:  περιγράφω την κύρια έννοια

                           Αφηγούμαι και προσφέρω ιστορικές πληροφορίες και ό,τι άλλο γνωρίζω

                        Έπειτα προχωρώ σε : αίτια αποτελέσματα λύσεις

                        (επιχειρήματα).

Επίλογος:     συμπεράσματα, προβλέψεις και τι περιμένουμε σε σχέση με την κύρια έννοια.

Εφαρμογή (ανάπτυξη θέματος)

Θέμα: Η μόλυνση του περιβάλλοντος.

(Θεματικό κέντρο: Η Αυτογνωσία και η σημασία της στη σημερινή κοινωνία). (Ανάλυση εκθέσεως Β΄Λυκείου).

 

Κυρίες/Κύριοι.

Αναμφίβολα το  κέντρο του κόσμου είναι ο άνθρωπος σαν γνώση και πράξη. Όπως αναφέρει και ο Σοφοκλής στο περίφημο στάσιμο της Αντιγόνης ο Άνθρωπος είναι αυτός ο οποίος επεμβαίνει με το μυαλό του και την επιστήμη και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της Φύσης και της Ζωής του. Ειδικά σε εποχές σαν τη σημερινή όπου η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν αλλάξει τα δεδομένα των ανθρωπίνων σχέσεων είναι ανάγκη ο άνθρωπος να αυτοπροσδιορισθεί και πάλι, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και με τους άλλους γύρω του.

Κατ΄αρχάς στην ψηφιακή εποχή που υπάρχουμε, το άτομο επιβάλλεται να σκεφθεί και να προβληματισθεί για το γεγονός ότι οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν γίνει απρόσωπες, άρα να  επιδιώξει να μην χαθούν οι προσωπικές σχέσεις. Επιβάλλεται ο άνθρωπος σήμερα να ανακαλύψει μέσα του τη θέληση να χρησιμοποιήσει την τεράστια τεχνολογική εξέλιξη προκειμένου οι άνθρωποι να επικοινωνούν, να γνωρισθούν πολιτισμοί και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα σε μία παγκόσμια ειρηνική κοινότητα.

Οι ποικίλες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες επηρεάζουν καθημερινά τον άνθρωπο ο οποίος εγκύπτει βαθιά μέσα του προκειμένου να ανακαλύψει τρόπους ώστε και αυτός να συμβάλει στην καταπολέμησή τους.

ΚΛΙΣΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ (Aρχαία Ελληνικά από το πρωτότυπο).

Α’ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ           Τι ονόματα περιλαμβάνει η πρώτη κλίση;         Η πρώτη κλίση περιλαμβάνει μόνο αρσενικά και θηλυκά. Δεν έχει ουδέτερα. Αρσενικά σε: -ης και  -ας Θηλυκά σε:    -η  και  -α   Αρσενικά   Ενικός αριθμός Ονομ.      ὁ  ταμίας Ἀτρείδης ὁπλίτης δικαστής Γεν.        τοῦ  ταμίου Ἀτρείδου ὁπλίτου δικαστοῦ Δοτ.       τῶ  Ταμίᾳ Ἀτρείδῃ ὁπλίτῃ δικαστῃ Αιτ.        τόν  ταμίαν Ἀτρείδην ὁπλίτην δικαστήν Κλητ.      ὦ  ταμία Ἀτρείδη ὁπλῖτα δικαστά                            Πληθυντικός αριθμός Ονομ.      οἱ  ταμίαι Ἀτρεῖδαι ὁπλῖται δικασταί Γεν.         τῶν  Ταμιῶν Ἀτρειδῶν ὁπλιτῶν δικαστῶν Δοτ.        τοῖς  ταμίαις Ἀτρείδαις ὁπλίταις δικασταῖς Αιτ.         τούς  ταμίας Ἀτρείδας ὁπλίτας δικαστάς Κλητ.        ὦ  ταμίαι Ἀτρεῖδαι ὁπλῖται δικασταί                                        Παρατηρήσεις: γενική πληθυντικού  τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη.(εξ. ὁ χρήστης-τῶν χρήστων)   από τα αρσενικά που λήγουν σε –ης σχηματίζουν την κλητική σε –α βραχύ αντί σε –η.::   1. όσα λήγουν σε –της: ὦ πολίτα, ὦ στρατιῶτα, ὦ δέσποτα   2. όσα λήγουν σε: -άρχης, -λάτρης, -μέτρης, -πώλης, -τρίβης, -ώνης   Π.χ. =ὦ γυμνασιάρχα, ὦ φυσιολάτρα, ὦ γεωμέτρα, ὦ βιβλιοπῶλα, ὦ παιδοτρίβα, ὦ τελῶνα.