Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση. Α΄Γυμνασίου,Ομήρου Οδύσσεια,α,109-173. Φύλλο εργασίας.

Σύνδεση με τα προηγούμενα.

Στο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο,κατά το οποίο απουσίαζε ο Ποσειδώνας αποφασίστηκε ο νόστος του Οδυσσέα στην Ιθάκη.Η Αθηνά μάλιστα πρότεινε ένα διπλό σχέδιο δράσης ,ο Ερμής να σταλεί στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των θεών,ενώ η ίδια θα μεταβεί στην Ιθάκη για να ενθαρρύνει σε σημαντικές αποφάσεις τον Τηλέμαχο.

Πραγματολογικά στοιχεία.

Μέντορας: άρχοντας των Ταφίων και φίλος του Οδυσσέα.Η Τάφος  ήταν νησί ανάμεσα στην Ακαρνανία και στη Λευκάδα.

Στοιχεία υλικού πολιτισμού.

Ενδυμασία,ανάκτορο,σκεύη και φαγητά,έπιπλα όπλα και άλλα αντικείμενα:όλα αυτά καταδεικνύουν την πλούσια ζωή της μυκηναϊκής εποχής.

Αξίες –αντιλήψεις –έθιμα και θεσμοί και κοινωνικοπολιτική οργάνωση.

Α.ενανθρώπηση Αθηνάς: έχουμε στα ομηρικά έπη δύο τρόπους εμφάνισης των θεών.1.Σαν  φαντασία και οπτασία(επιφάνεια)ο θεός είναι στο μυαλό των ηρώων,2,ο θεός λαμβάνει σάρκα και οστά συγκεκριμένων ανθρώπων και είναι ορατός από τα ανθρώπινα μάτια (όπως  εδώ ο Μέντης –Αθηνά): αυτό είναι ενανθρώπηση.

Β..φιλοξενία: Η φιλοξενία στην Αρχαία Ελλάδα ακολουθούσε ένα συγκεκριμένο  τυπικό:

1.υποδοχή του  ξένου(με προσφώνηση και χειραψία).

2.προσφορά λουτρού(δούλες λούζουν τον ξένο κ.λ.π).

3.προσφορά γεύματος(παραχώρηση καθίσματος σε προνομιακή θέση κ.λ.π).

4.ερωτήσεις προς τον ξένο(ποιος είναι ,από πού έρχεται κ.λ.π).

5.ικανοποίηση αιτήματος του ξένου.

6.προσφορά διαμονής για  όσες ημέρες θέλει.

7.αποχαιρετισμός με δώρα,επισφράγισμα  της φιλίας.

Γ.συμπόσιο.

Τα συμπόσια αποτελούσαν  σημαντικό στοιχείο της κοινωνικής  ζωής της ομηρικής εποχής αλλά και γενικότερα της αρχαιότητας.Ήταν βαθύτατα πνευματικό γεγονός διότι επάνω στο γεύμα –ειδικά την εποχη του  Σωκράτη-προκαλούσαν θυσίες και ποικίλες πνευματικές συζητήσεις.

Πίνακας  προσώπων και εργασιών στην παρούσα ενότητα:

1.κήρυκες: έσμιγαν το κρασί με το νερό.

2.παιδόπουλα: έπλεναν τα τραπέζια και τα έστηναν.

3.παρακόρες:έχυναν νερό από  χρυσό λαγήνι για να πλύνουν οι καλεσμένοι τα χέρια τους.

4.Φήμιος:τραγούδησε από ανάγκη στο τέλος του γεύματος.

Στοιχεία τεχνικής:

Α.τριτοπρόσωπη αφήγηση, β)περιγραφική αφήγηση,γ)εικόνες,δ)αντιθέσεις(εύθυμοι μνηστήρες και μελαγχολικός Τηλέμαχος),ε)προοικονομία(ο Τηλέμαχος φαντάζεται δυνατό τον πατέρα του,οι μνηστήρες κάθονται επάνω σε τομάρια ζώων(το ίδιο θα πεθάνουν και αυτοί από τον Οδυσσέα)στ)παραμυθικό στοιχείο(σανδάλια Αθηνάς),ζ)τυπικά επίθετα(άλκιμο κοντάρι).

Ασκήσεις.

1.Πώς προχωρεί ο μύθος σε αυτή την ενότητα της Οδύσσειας;

2.Ποιό είναι το κυρίαρχο πολιτιστικό στοιχείο του κειμένου;

3.τραγούδι της ξενιτιάς.

Καρδιά με δεκαοχτώ κλειδιά τι στέκεις κλειδωμένη;

Για δε γελάς,για δε γλεντάς και δε διασκεδάζεις;

Τι να σας πώ ,τι να σας πώ,τι να σας κουβεντιάσω

Τα χέρια που με κλείδωσαν είναι μακριά στα ξένα.

Ανάμεσα στον ήρωα του δημοτικού αυτού τραγουδιού και στον Τηλέμαχο αναζητήστε ομοιότητες και διαφορές.

Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.