Ο Σοφοκλής γεννήθηκε γύρω στα 496 εις την αρχαία Αθήνα.Αυτό σημαίνει ότι μεσουρανούσε ο προσωκρατικός λόγος αλλά και η ποιητική σκέψη του Ομήρου.Ο δομικός λόγος των προσωκρατικών ζήτησε να ερευνηθεί η πρώτη αιτία των πάντων.Μέσα στην Αντιγόνη πράγματι βλέπουμε να ερευνάται η αιτία των πάντων,το πύρ,ο αήρ,το ύδωρ που κινεί την Αντιγόνη.Η ψυχή της Αντιγόνης μας θυμίζει τη δύναμη του ύδατος του Θαλή,ο άνθρωπος πλέον δρά μέσα από τη δύναμη της ψυχής ,ο έλλογος άνθρωπος έχει πάντα αιτία για τις πράξεις του.Όπως η προσωκρατική πρώτη αιτία δημιουργεί κόσμους και διαστάσεις ,παρόμοια και η Αντιγόνεια αιτία και πρώτη αρχή δημιουργεί τον κόσμο των ελευθερων βουλητικών ανθρώπων.
Ο Ομηρικός λόγος επίσης ανιχνεύεται στην τραγωδία του Σοφοκλέους Αντιγόνη.Ο Όμηρος χώρισε τριττώς τον κόσμον.Το βασίλειο των θεών ,ο Όλυμπος αναπαριστά και ενθυμίζει πάντα τις αιώνιες αρχές και αρετές που θα πρέπει να διέπουν την ανθρώπινη ζωή και πολιτεία.Το σεβασμό πρός τους θεούς,πρός τις οντολογικές δυνάμεις που κινούν το σύμπαν.Το σεβασμό πρός τους ανθρώπους και πρός το μυστήριο της ζωής.Διαβάζοντας την Αντιγόνη
και την ασέβεια του Κρέοντ πρός το νεκρό του Πολυνείκη,θυμούμαστε πολύ καλά την παράκληση του Πριάμου πρός τον Αχιλλέα για τον νεκρόν υιόν του τον Έκτορα.Εκεί ο Όμηρος θέτει τον Αχαιό Ήρωα να υπακούει στις εντολές των θεών,οι οποίοι θεωρούσαν την ταφή ιερό πράγμα.Άρα και ο Κρέοντας έπρεπε να υπακούσει στα κελεύσματα των θεών και να θάψει το νεκρό Πολυνείκη.
Ουσιαστικά λοιπόν ο Σοφοκλής ,λίγο πρίν με τον Αναξαγόρα και το Σωκράτη ξεσπάσει η λογική επανάσταση του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού στο κλεινόν άστυ,προσπαθεί να χαράξει τις νέες ισορροπίες του ανθρωπίνου λόγου και πράξης.Πόσο ελεύθεροι είμαστε με το κράτος μας να αντικαταστήσουμε το βασίλειο των θεών;Μπορεί ο Κρέοντας να θέσει δικούς του νόμους ενάντια στους θείους και αιώνια αγράφους νόμους.Εδώ οπωσδήποτε θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ο διαφωτισμός χιλιάδες χρόνια μετά ακριβώς αυτό το πράγμα διέπραξε.Αντικατέστησε το βασίλειο των θεών με το βασίλειο των ανθρώπων,ανάγοντας το ανθρώπινο κράτος θεσμό αποκλειστικά υπεύθυνο για την ανθρώπινη ζωή.
Ο Σοφοκλής,σύμφωνα και με τον Αριστοτέλη,ήταν ένας ποιητήςπου είχε βαθιά επίγνωση της τέχνης του.Αυτό σημαίνει ότι δεν επέλεξε τυχαία την Αντιγόνη και τη σχετική θεματική της.Ζώντας στην Αθήνα του Λόγου,εκεί όπου η θάλασσα ξέβραζε ανθρώπους από όλον τον κόσμο,εκεί όπου ο άνθρωπος σηκωνόταν σιγά-σιγά στα πόδια του,προσπάθησε να οραματισθεί την ανθρώπινη ψυχή στις δυνητικές ικανότητές της,όπως θα έπρεπε να είναι.Ο άνθρωπος είναι έλλογα ελεύθερος,η ενορατική και ονειρική φωνή μέσα του,ερχόμενη από τη χώρα του Λόγου,των θεών που νοούνται ως οντολογικές δυνάμεις καθοδηγούμενες προς τον ανθρώπινο φωτισμό,τον καθοδηγεί ενάντια σε κάθε επίγειο και πρόσκαιρο κρατικό θεσμό.
Στις δύσκολες ημέρες μας ,πραγματικά η Αντιγόνη,η αιώνια ανθρώπινη ψυχή,αποτελεί ένα παράδειγμα πρός μίμηση.Σήμερα πρέπει οι νοήμονες άνθρωποι πραγματικά να πούν ένα έλλογο όχι σε κάθε προσπάθεια εξαθλίωσής τους,διότι ο άνθρωπος σκοπό έχει-σύμφωνα και με τον Πλάτωνα-την επιστροφή στον κόσμο του Αγαθού,στην πρώτη Πατρίδα της ανθρώπινης ψυχής.
Βασίλειος Μακρυπούλιας,φιλόλογος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
vasilios888@yahoo.gr