Αρχαία Ελληνικά κατεύθυνσης,Ηθικά Νικομάχεια,ενότητα,1.

Μετάφραση:

Δύο λοιπόν ,όπως είδαμε,είναι τα είδη της αρετής,η διανοητική και η ηθική.Η διανοητική αρετή χρωστάει και τη γένεση και την αύξησή της κατά κύριο λόγο στη διδασκαλία(γι αυτό κι εκείνο που χρειάζεται γι αυτήν είναι η πείρα και ο χρόνος),ενώ η ηθική αρετή είναι αποτέλεσμα του έθους(και το ίδιο της το όνομα,άλλωστε ,μικρή μόνο διαφορά παρουσιάζει από τη λέξη έθος).Αυτό ακριβώς κάνει φανερό ότι καμμία ηθική αρετή δεν υπάρχει μέσα μας εκ φύσεως.Πραγματικά ,δεν υπάρχει πράγμα εφοδιασμένο από τη φύση με κάποιες ιδιότητες ,που να μπορείς να το συνηθίσεις να αποκτήσει άλλες ιδιότητες.Παράδειγμα η πέτρα:καμωμένη από τη φύση να πηγαίνει πρός τα κάτω δεν είναι δυνατό να συνηθίσει να πηγαίνει πρός τα άνω ,έστω και αν χιλιάδες φορές προσπαθήσει κανείς να της το μάθει πετώντας την και ξαναπετώντας την πρός τα πάνω.Ούτε η φωτιά μπορεί να συνηθίσει να πηγαίνει πρός τα κάτω.Γενικά δεν υπάρχει πράγμα καμωμένο από τη φύση να συμπεριφέρεται με έναν ορισμένο τρόπο που να μπορεί να συνηθίσει να συμπεριφέρεται με κάποιον άλλο τρόπο.Συμπέρασμα:οι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως -ούτε και είναι αντίθετη πρός τη φύση μας η γένεσή τους μέσα μας.Η φύση μας έκανε επιδεκτικούς στις αρετές ,τέλειοι όμως σε αυτές γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους.

Ερμηνευτικά σχόλια:

εξ έθους: Ότι το ήθος(=χαρακτήρας)δεν είναι απλώς συναρτημένο πρός το έθος(=τον εθισμό,τη συνήθεια ,την άσκηση σε έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς)αλλά ότι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτό ,ήταν μία βαθύτατη πίστη του Αριστοτέλη.Πρός το τέλος των Ηθικών Νικομαχείων μιλώντας για το πόσο δύσκολο είναι να εγκαθιδρυθεί ήθος ευγενές και ως αληθώς φιλόκαλον στις ψυχές των νέων οι οποίοι "πάθει ζώντες τας ηδονάς διώκουσι και δι ων αύται έσονται φεύγουσι δε τας αντικειμένας λύπας"θυμάται τις διάφορες απόψεις του που διατυπώθηκαν για το πώς τελικά γίνονται αγαθοί οι άνθρωποι."Γίγνεσθαι δ΄αγαθούς οίονται οι μέν φύσει οι δ έθει οι δ΄διδαχής"για να καταλήξει στο τέλος ο ίδιος να αποκλείσει και τη φύση η οποία δημιουργείται από τη διδαχή και το έθος.

Ουδεμία εγίγνεται:Στους στίχους χ 347-348 της Ομηρικής Οδύσσειας μιλάει ο αοιδός Φήμιος.Είναι η πιο άγρια στιγμή της μνηστηροφονίας και ο Φήμιος πεσμένος στα γόνατα παρακαλεί τον Οδυσσέα να μην σκοτώσει τον τραγουδάρη που θνητούς και αθανάτους με το τραγούδι ευφραίνει.Σε μία εποχή που η λέξη αρετή σήμαινε ακόμη την κάθε ικανότητα του ατόμου μία φράση σαν και αυτή του Φημίου δήλωνε ολοκάθαρα την παλαιά Ελληνική αντίληψη πώς αν ο τεχνίτης έχει μία συγκεκριμένη δεξιότητα αυτή βέβαια τη χρωστάει πρώτα και στη μάθηση τη χρωστάει όμως και στη δωρεά κάποιας θεότητας.

η μεν διανοητική: Εξηγούμε και πάλι πώς ο Αριστοτέλης έφθασε στη διάκριση ηθικών και διανοητικών αρετών.Ο μαθητής ήδη γνωρίζει εξάλλου ότι το θέμα "κατά πόσο είναι διδακτή η αρετή"είχε ήδη απασχολήσει συλλήβδην την ελληνική διανόηση πρίν από τον Αριστοτέλη.Στη διανοητική αρετή προϋποτίθεται η διδασκαλία ενώ στην ηθική αρετή η εμπειρία και η πράξη της διασκαλίας περί του αγαθού.

Βασίλειος Μακρυπούλιας ,φιλόλογος.