Nέα Ελληνική Λογοτεχνία Β΄Γυμνασίου. Διδώ Σωτηρίου: Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη. Φύλλο εργασίας.

Θέμα: Η πρώτη επαφή του αφηγητή με την κοσμοπολίτικη Σμύρνη, το  κέντρο του Μικρασιατικού Ελληνισμού( εντυπώσεις, εμπειρίες και συναισθήματα).

Εντυπώσεις και συναισθήματα στην προκυμαία της Σμύρνης: Οι ιστορίες που άκουγε ο αφηγητής για τη Σμύρνη από το δάσκαλό του στο σχολείο, και από το Χρίστο (τον οργανοπαίχτη) στα πανηγύρια, είχαν εξάψει τη λαχτάρα του να γνωρίσει αυτή την πόλη: (…και μείς τα παιδιά λαχταρούσαμε «Αχ πότε θα τη γνωρίσουμε τούτη την πολιτεία;»).

Οι μνήμες του αφηγητή στο αντίκρισμα της Σμύρνης: Ο ήρωας είχε ακούσει τόσα πολλά για τη Σμύρνη μέσα από όλα όσα του έλεγε ο δάσκαλός του. Μόλις λοιπόν βρέθηκε σε αυτή την πόλη που λαχταρούσε από κοντά να γνωρίσει θυμήθηκε το δάσκαλό του και όλες τις ιστορίες που είχε ακούσει από αυτόν: καθαρές, στρωτές, όπως ήταν ακριβώς γραμμένες στη Χρηστομάθεια.

Η σύνθεση του πληθυσμού της Σμύρνης: Ο πληθυσμός της Σμύρνης αποτελούνταν από Έλληνες, τούρκους, εβραίους.λεβαντίνους ή φραγκολεβαντίνους και αρμένιους. Ωστόσο το Ελληνικό στοιχείο φαίνεται ότι ήταν το πιο ανθηρό αφού όλοι τους μιλούσαν Ελληνικά. Ωστόσο ο αφηγητής επισημαίνει ότι στο Φραγκομιχαλά πολλά και μεγάλα καταστήματα είχαν ξενικά ονόματα.

Οι εντυπώσεις του αφηγητή από την κοινωνική ζωή της πόλης: Περιδιαβαίνοντας στα σοκάκια της Σμύρνης ο ήρωας διαπιστώνει ότι πρόκειται για μία πόλη με έντονη κοινωνική ζωή και κοσμοπολιτικό χαρακτήρα. Όσο ήταν μέρα αυτή η εντύπωση του δημιουργήθηκε: από τον κόσμο που μπαινόβγαινε στις λέσχες (1) τα μεγάλα καταστήματα του Φραγκομαχαλά(2).

Όταν έπεφτε η νύχτα είχε και πάλι την ευκαιρία να δεί την κοσμοπολιτική Σμύρνη μέσα από : «Ομορφοστολισμένες κυράδες, κοπέλες ξεντεκολτεδιασμένες, ζευγάρια εύθυμα…».

Η απεξάρτηση από την οικογένεια και η πορεία προς την ενηλικίωση: Ο αφηγητής γιός ενός αγρότη από τον Κιρκιντζέ, ένα χωριό κοντά στη Σμύρνη και στην Έφεσο, φεύγει στα δεκάξι του από την οικογενειακή εστία και κατεβαίνει ολομόναχος στη Σμύρνη για να μπεί στη βιοπάλη, στη δούλεψη ενός σταφιδέμπορου. Την πρώτη μέρα του στην πόλη απλαμβάνει την ελευθερία του αλλά από την επομένη κιόλας θα γνωρίσει τις δυσκολίες της βιοπάλης και θα υποχρεωθεί να ενηλικιωθεί απότομα( …αν είχα μουστάκι θα το΄στριβα , τόσο ένοιωθα άντρας…).

Αντιλήψεις για την ανατροφή και την εκπαίδευση: Η αγροτική τάξη στην οποία ανήκει το παιδί έχει αντιλήψεις πολύ διαφορετικές από τις σημερινές για την ανατροφή και την μόρφωση των παιδιών. Διαφορετικές είναι και οι αντιλήψεις για τη θέση του παιδιού μέσα στην οικογένεια (…κυρ δάσκαλε με συμπαθάς, αεροκοπαναρτζή δεν τον εθέλω το γιό μου, εμείς είμαστε ρεσπέρηδες και θέλουμε χέρια…).

Αφηγηματικά στοιχεία: Ο αφηγητής είναι δραματοποιημένος (ομοδιηγητικός) και βλέπει τα πράγματα από εσωτερική οπτική γωνία , από την οπτική γωνία ενός προσώπου (αφήγηση με εσωτερική εστίαση) . Συμμετέχει στα δρώμενα ως πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός) και τα αφηγείται σε α΄γραμματικό πρόσωποκαι έτσι η αφήγης λαμβάνει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.

Γλωσσικές παρατηρήσεις: Το κύριο γλωσσικό χαρακτηριστικό του κειμένου είναι η χρήση ιδιωματισμών  και λέξεων ξενικής προέλευσης: ζεμπίλι, αντρέσα, στιμέρνω κ.λ.π.

Ερωτήσεις:

1. Ποια είναι τα πρώτα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν στην ψυχή του αφηγητή όταν βρέθηκε στην προκυμαία της Σμύρνης;

 2.   Πώς φαίνεται μέσα στην αφήγηση η απεξάρτηση του ήρωα από την οικογένειά του και η πορεία του προς την ενηλικίωση;

 3.Αποκτά η Σμύρνη για το νεαρό διαστάσεις συμβόλου;

 4. Διαβάζοντας το μυθιστόρημα της Μάρας Μεϊμαρίδη «Οι μάγισσες της Σμύρνης» να διαπιστώσετε κάποιες ομοιότητες με το κείμενο της Διδούς Σωτηρίου κυρίως στο θέμα της επιρροής που εξασκούσε η Σμύρνη στους κατοίκους της.

Βασίλειος Μακρυπούλιας, φιλόλογος.